ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ..

ΑΡΧΙΛΟΧΟΣ..

Ελάχιστα γνωρίζουμε για τη ζωή του Αρχίλοχου, κι αυτά αβέβαια. Η γέννησή του τοποθετείται γύρω στο 680 π.Χ. Καταγόταν από την Πάρο. Ο πατέρας του, κάποιος Τελεσικλής, ήταν αριστοκράτης και η μητέρα του Ενιπώ, δούλα. Ο παππούς του, από την πλευρά του πατέρα του, φέρεται σαν αποικιστής τής Θάσου και κομιστής τής λατρείας τής Δήμητρας. Ο Αρχίλοχος πέρασε τη ζωή του μέσα στη φτώχεια. Εργάστηκε σαν μισθοφόρος, συμμετέχοντας στις επιδρομές που συντάραξαν τον ελλαδικό χώρο, στη διάρκεια του 7ου π.Χ. αιώνα. Φαίνεται πώς προσπάθησε να δημιουργήσει οικογένεια με κάποια Νεοβούλη, αλλά ο Λυκάμβης, πατέρας τής νύφης, αθέτησε την υπόσχεσή του. Σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, ο ποιητής αντέδρασε διασύροντας τον άπιστο πεθερό. Η δύναμη των σκωπτικών στίχων του ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ο Λυκάμβης και οι δύο του κόρες αυτοκτόνησαν. Πιθανώς αποπλάνησε και την αδελφή τής Νεοβούλης. Επινόησε τον ίαμβο και την επωδό, επιφέροντας σημαντικές τεχνικές αλλαγές στο ηρωϊκό ποιητικό ιδίωμα που κυριαρχούσε μέχρι εκείνη την εποχή. Είναι προφανές πώς ο πατρικός άξονας τής καλλιτεχνικής προσωπικότητάς του είναι ο Όμηρος. Σαν άνθρωπος ήταν παρορμητικός, αθυρόστομος και εκδικητικός. Άγνωστο πότε, τον σκότωσε κάποιος Καλλώνδης ή Κόρακας, σε μάχη με τούς Ναξίους. Μαρτυρείται πώς ο φονιάς δεν έγινε δεκτός από την Πυθία.

Στην πραγματικότητα ο Αρχίλοχος είναι τρεις εκατοντάδες αποσπάσματα και ορισμένα στοιχεία ανεπιβεβαίωτα. Πρόκειται για ένα πρόσωπο σκιά που κινείται πίσω από σημαντική ποίηση.



Ο Αρχίλοχος ανήκει στην εποχή του μεγάλου αποικισμού. Νόθος γιος του αποικιστή της Θάσου Τελεσικλέα από τη δούλα Ενιπώ. Για τη χρονολόγησή του υπάρχουν αντιφατικές ειδήσεις. Κατά τον Beakeway ο Αρχίλοχος γεννήθηκε το 740 π.χ. , στην Πάρο και ήταν σύγχρονος του Ησιόδου και μεγαλύτερος του Τερπάνδρου. Κατά τον Jacoby γεννήθηκε στο πρώτο τέταρτο του 7ου αιώνα. Τρίτος τέλος μελετητής ο Bannard τοποθετεί την ακμή του Αρχιλόχου κατά την περίοδο της βασιλείας του Γύγη της Λυδίας (687- 652). Την τρίτη αυτή θεωρία ενισχύει η μνεία του ίδιου του ποιητή για την καταστροφή της Μαγνησίας του Μαιάνδρου από τους Τρήρες το 652.

Ο Αρχίλοχος όπως φαίνεται από τα ίδια τα ποιήματά του είχε πολυτάραχη ζωή. Τα νεανικά του χρόνια τα πέρασε στην Πάρο. Μετά την αναχώρηση του πατέρα του στη Θάσο έμεινε χωρίς πόρους όπου μετανάστευσε και ο ίδιος στο νησί αυτό.

Κατά την περίοδο αυτή τοποθετείται η μνηστεία του με τη Νεσβούλη, που διαλύθηκε εξ' αιτίας του πατέρα της Λυκάμβη. Λέγεται ότι ο Αρχίλοχος θυμωμένος από την πράξη αυτή του πεθερού του, έγραψε μία σάτιρα εναντίον της μνηστής του, της αδελφής της και του Λυκάμβη, που είχε ως αποτέλεσμα την αυτοκτονία και των τριών στόχων του.

Για τη Θάσο ο Αρχίλοχος ξεκίνησε το 665 π.χ. επικεφαλής ίσως και αυτός Παρίων αποίκων. Φαίνεται ότι τον τράβηξαν εκεί το εχθρικό κλίμα που δημιουργήθηκε στην Πάρο εξαιτίας της σάτιρας του και της αγάπης του για περιπέτειες. Άλλωστε στη Θάσο και τη Θράκη οι Πάριοι άποικοι διεξήγαγαν συνεχές αγώνες, για να επιβάλλουν την κυριαρχία τους. Ο Αρχίλοχος συμμεριζόταν την αγωνία των συμπατριωτών του και υπάρχουν πολλά σχετικά αποσπάσματά του.

Δε γνωρίζουμε πότε ακριβώς πέθανε ο ποιητής. Ο θάνατός του τοποθετείται μεταξύ 645 και 640 π.Χ. Σύμφωνα με μια παράδοση φονεύθηκε κατά τη διάρκεια μάχης από το Νάξιο Κόρακα, τον οποίο έδιωξε μετά η Πυθία από το ναό των Δελφών με τα λόγια: "Μουσάων θεράποντα κατέκτανες έξιθι νηού".

Με τον Αρχίλοχο η λυρική ποίηση γίνεται εντελώς προσωπική. Ξεφεύγει από τους μύθους και ασχολείται με τη σύγχρονή του πραγματικότητα. Δεν παύει να αποτελεί μέρος του κοινωνικού συνόλου και συμμερίζεται τα όνειρα και τα πάθη των συμπολιτών του, όμως η ποίησή του έχει καθαρά προσωπικό χαρακτήρα.

Οι αλεξανδρινοί γραμματικοί χώριζαν το έργο του Αρχιλόχου σε τέσσερα βιβλία: Ελεγεία, Τρίμετρα, Τετράμετρα, Επωδοί. Σε μας έφτασαν μόνο αποσπάσματα που επαυξήθηκαν με τα παπυρικά ευρήματα.

Ο Αρχίλοχος είχε μεγάλη επίδραση στους μεταγενέστερούς του ποιητές και ιδιαίτερα στον Αριστοφάνη, τον Καλλίμαχο, το Λυκόφρονα, τον Έννιο, τον Κάτουλλο και τον Οράτιο.