ΑΙΟΛΙΔΑ

ΑΙΟΛΙΔΑ
ονομάζεται το τμήμα των δυτικών Μικρασιατικών παραλίων ανάμεσα στη Νότια Τρωάδα και τη Σμύρνη, όπου κατά τον πρώτο ελληνικό αποικισμό (11ος-10ος αιώνας π.Χ.) εγκαταστάθηκαν Θεσσαλοί και Βοιωτοί άποικοι, που ανήκαν στην Αιολική φυλή. Οι Αιολείς ήταν μία από τις τέσσερις φυλές στις οποίες διαιρούσαν το ελληνικό έθνος οι αρχαίοι (οι άλλες ήταν οι Ίωνες, οι Αχαιοί και οι Δωριείς). Τα πρωτοαιολικά φύλα, περί το 2000 π.Χ., κατέλαβαν τη Θεσσαλία, όπου διαμόρφωσαν την αιολική διάλεκτο και τις ιδιαίτερες λατρείες τους, τις οποίες και μετέφεραν το 10ο αιώνα π.Χ. νοτιότερα και στα μικρασιατικά παράλια.

Στην Αιολίδα περιλαμβάνονταν επίσης η Τένεδος, όπου βρισκόταν η πόλη Αιολίς με το ιερό του Σμινθέως Απόλλωνος, και η Λέσβος, στην οποία στάθμευσαν οι Αιολείς πριν από τον αποικισμό τους στη Μικρά Ασία και ίδρυσαν τις πόλεις Μυτιλήνη, Πυρρά, Μήθυμνα, Αρίσβη, 'Αντισσα και Ερεσό. Η Μικρασιατική Αιολίδα διακρινόταν στη βόρεια και τη νότια περιοχή. Κατά τον Στράβωνα (XIII, 582), η αποικία των Αιολέων στο βόρειο τμήμα της Μικρός Ασίας ήταν τέσσερις γενιές αρχαιότερη της ιωνικής και εκτεινόταν από «την Κυζικηνή έως τον Κώκο ποταμό και ακόμη μακρύτερα έως τον Έρμο».
Σε αυτήν υπήρχαν οι παράλιες πόλεις 'Ασσος, Γάργαρα και 'Ανταδρος και οι μεσογειακές Κεβρή, Σκήψις, Νεάνδρειακαι Πιτύεια. Η νότια περιοχή -που αποτελούσε και την κυρίως Αιολίδα-περιλάμβανε την παραλία μεταξύ του ποταμού Έρμου και του Λεκτού ακρωτηρίου. Σε αυτήν ανήκε έως τον 7ο αιώνα π.Χ. καιη Σμύρνη, οπότε πέρασε στους Ίωνες και έτσι νοτιότερη πόλη απέμεινε η Κύμη, που ονομάστηκε Φρικωνίς από το όρος Φρίκος της Λοκρίδας, που ήταν και η μητρόπολη των αποίκων-κατοίκων της. 'Αλλες πόλεις της νότιας αιολικής δωδεκάπολης ήταν το Νέον Τείχος, η Τήμνος, η Κίλλα, το Νότιον, η Αιγιρόεσσα, η Πιτάνη, οι Αιγαίες, η Μύρινα και η Γρύνεια, όπου βρισκόταν και το κοινό των Αιολέων: ο ναός του Απόλλωνα. Μετά από πολύμοχθους αγώνες, οι Αιολείς κατόρθωσαν να υπερισχύσουν των ντόπιων κατοίκων και να αξιοποιήσουν γεωργικά τη χώρα. Από νωρίς, όμως, άρχισαν να υφίστανται ενοχλήσεις από τους Φρύγες και τους Λυδούς, που τους υπέταξαν επί βασιλείας του Κροίσου (563-549 π.Χ.}, ενώ το 546 π.Χ., μετά την ήττα του Κροίσου από τον Κύρο, πέρασαν στους Πέρσες.Έτσι, κατά τους Μηδικούς πολέμους, οι Αιολείς αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν με 60 πλοία τον Ξέρξη στην εκστρατεία κατά της Ελλάδας. Το 479 π.Χ., όμως, μετά τη ναυμαχία της Μυκάλης, ανέκτησαν την ελευθερία τους και έγιναν μέλη της Αθηναϊκής συμμαχίας. Μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου (404 π.Χ.), η Αιολίδα υπήχθη στην κυριαρχία των Λακεδαιμονίων, οι οποίοι εγκαθίδρυσαν στις πόλεις της ολιγαρχικά πολιτεύματα, και με την Ανταλκίδειο ειρήνη (387π.Χ.) πέρασε στους Πέρσες. Οι Αιολείς συνέβαλαν αποφασιστικά στην ανάπτυξη του ελληνικού πνευματικού πολιτισμού. Κάποτε μάλιστα υπήρξε και μία θεωρία ότι τα έπη
του Ομήρου αρχικά συντέθηκαν στην αιολική διάλεκτο και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην ιωνική. Βεβαίως, σήμερα αυτή η υπόθεση δεν ευσταθεί γλωσσολογικά, πάντως αναμφισβήτητα στην ομηρική γλώσσα υπάρχουν πολλές αιολικές επιδράσεις. Αιολικής καταγωγής υπήρξε και ο δημιουργός του διδακτικού έπους Ησίοδος, ο οποίος αναφέρει ότι ο πατέρας του Δια μετοίκησε από την Αιολίδα Κύμη στην 'Ασκρη της Βοιωτίας.Ωστόσο, η πιο σημαντική προσφορά των Αιολέων ήταν η ανάπτυξη και η καλλιέργεια της μελικής ποίησης και της μουσικής.