Αλέξανδρος ο Μακεδών

ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ



Ο Αλέξανδρος ο Γ’ ο Μακεδών γεννήθηκε την 6η του μηνός εκατομβαιώνος το 356π.Χ. στην Πέλλα. Ήταν γιος του Φιλίππου και της Ολυμπιάδας. Ανήλθε στην εξουσία το 356π.Χ. και βασίλεψε για 12 χρόνια και 8 μήνες. Ήταν μόλις 20 ετών όταν ανήλθε στο θρόνο της Μακεδονίας, μετά τον θάνατο του πατέρα του. Οι πρώτοι του παιδαγωγοί είναι ο Λεωνίδας και ο Λυσίμαχος. Ακολουθεί ο μέγας φιλόσοφος Αριστοτέλης. Σε νεαρή ηλικία ανέλαβε το τολμηρό εγχείρημα, το μεγαλεπήβολο σχέδιο του πατέρα του να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών. Η εκστρατεία του διήρκεσε έντεκα χρόνια (334 – 323 π.Χ.).Το 328π.Χ, εν μέσω της εκστρατείας του, τελεί γάμο με την Ρωξάνη. Το 324π.Χ, στα Σούσα, νυμφεύεται την κόρη του Δαρείου Στάτειρα και την κόρη του Ώχου Παρύσατι. Η παιδεία του Αλεξάνδρου επηρεάζεται σαφώς από τη προσωπικότητα του Αριστοτέλη. Χαρακτηριστική είναι η φράση που χρησιμοποιούσε συχνά ο ίδιος για να αποδώσει σεβασμό και τιμή στο δάσκαλό του « στο πατέρα μου οφείλω το ζήν στο δάσκαλό μου το ευ ζήν». Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο νεαρός Αλέξανδρος είχε φυσική κλίση στο διάβασμα και τη λογοτεχνία και ήταν εξαιρετικά φιλομαθής. Το πρότυπο που ακολούθησε στη ζωή του ήταν ο ομηρικός ήρωας Αχιλλέας και η παράδοση μάλιστα αναφέρει ότι συνήθιζε να φυλά κάτω από το προσκέφαλό του την Ιλιάδα, την οποία μελετούσε συχνά και θεωρούσε «εφόδιο πολεμικής αρετής». Τέλος, ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην ενασχόληση του Αλεξάνδρου με τη φιλοσοφία η οποία του άνοιγε συνεχώς νέους πνευματικούς ορίζοντες, που έσπευδε, όσο μπορούσε και ο ίδιος, να ανακαλύψει. Ο θάνατος, στις 13 Ιουνίου του έτους 323π.Χ, βάζει τέλος στην ζωή του Ηγέτη, Πολιτικού και Στρατηγού Μεγάλου Αλεξάνδρου.


Τόλμη: το προσόν αυτό, απολύτως απαραίτητο σε κάθε ηγέτη, που μεγαλούργησε στο πέρασμα της ιστορίας, ήταν απαράμιλλο στον Αλέξανδρο και φαίνεται ξεκάθαρα στην απόφασή του να εκστρατεύσει εναντίον μιας ανίκητης αυτοκρατορίας για να τιμωρήσει τυπικά την αδικία, που είχαν διαπράξει οι Πέρσες εναντίον των Ελλήνων, ουσιαστικά όμως για να την υποτάξει και να τη διαλύσει σε ηλικία είκοσι ετών

Εξυπνάδα: το χαρακτηριστικό αυτό είχε φάνει από νωρίς, όπως διαπίστωνε συχνά και ο Αριστοτέλης. Ένα αξιόλογο δείγμα ήταν όταν σε ηλικία δεκατριών ετών τιθάσευσε το Βουκεφάλα, το άγριο άλογο, που είχαν προσπαθήσει ανεπιτυχώς να καβαλήσουν οι ακόλουθοι του πατέρα του γυρίζοντας το κεφάλι του προς τον ήλιο.

Γενναιότητα:αποτέλεσε ένα από τα κύρια χαρίσματα του κατά τη διάρκεια της ζωής του .Η γενναιότητα του έγινε φανερή σε άπειρες περιπτώσεις με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτά της μάχης των Μαλλών, στην Ινδία, όπου αψηφώντας τον όποιο κίνδυνο όρμηξε στις επάλξεις του εχθρού παρασύροντας έτσι τους στρατιώτες του που επιτέθηκαν για να βρεθούν δίπλα του και άλωσαν έτσι τη πόλη.

Ευσέβεια: φρόντιζε να ιδρύει ναούς και να αφιερώνει μετά από κάθε του νίκη στους θεούς δείχνοντας την ευγνωμοσύνη του αλλά και ζητώντας την εύνοιά τους. Πριν την αποχώρησή του από τα βάθη της Ασίας ίδρυσε δώδεκα βωμούς στον Ύφαση προς τιμή των δώδεκα ολύμπιων θεών.

Εμπιστοσύνη – Αυτοπεποίθηση - Ενθουσιασμός: η πίστη στις ικανότητες και στις δυνατότητές του τού έδιναν δύναμη να συνεχίζει και να προχωρά κάθε φορά άλλο ένα βήμα μπροστά. Το πρωί πριν από τη μάχη στα Γαυγάμηλα ήταν τόσο σίγουρος για την νίκη του, που χρειάστηκε να τον ξυπνήσει ο Παρμενίων για να ξεκινήσουν, οπότε και του δόθηκε η αποστομωτική απάντηση: «μήπως δεν θα είμαστε νικητές το απόγευμα». Παράλληλα, στην παρουσία ενός ανθρώπου που τα μάτια του λάμπουν από ενθουσιασμό, κάθε αμφιβολία και δισταγμός λιώνουν όπως το χιόνι στον Ανοιξιάτικο ήλιο. Έτσι, ο ενθουσιασμός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σε συνδυασμό με την παλικαριά του και την αφοβία του, τον βοηθούσε να εξυψώνει το ηθικό των στρατιωτών του, να τους εμπνέει εμπιστοσύνη και να εξαφανίζει τους δικούς τους φόβους.

Επιμονή - Αποφασιστικότητα: Αυτές οι ιδιότητες του Μακεδόνα αποτελούσαν ίσως τον κυριότερο μοχλό της δράσης του, καθώς για τον ίδιο ήταν ξεκάθαρο ότι ό,τι αποφάσιζε πως έπρεπε να γίνει…μπορούσε και να γίνει. Με επιμονή και σύστημα, λοιπόν, κατόρθωσε να κυριεύσει την πόλη της Τύρου, που όλοι την θεωρούσαν απόρθητη έως τότε. Ευρύτητα πνεύματος -

Επινοητικότητα: αν και μονάρχης στο αξίωμα ο Αλέξανδρος άκουγε προσεκτικά τις γνώμες των αξιωματικών του και δε δίσταζε να υιοθετήσει τη σωστή. Έτσι συμφώνησε με τον Παρμενίωνα και δεν προχώρησε στην αναμέτρηση στα Γαυγάμηλα παρά την επόμενη το πρωί, αφού προηγουμένως ήλεγξε τον χώρο, όπως τον είχε συμβουλεύσει ο έμπιστος στρατηγός του. Φύση επινοητικός, γεννούσε συνεχώς ιδέες και τις υλοποιούσε προς όφελος των επιδιώξεών του αλλά και των διοικούμενών του.

Διορατικότητα: ήταν σε θέση να εξάγει ασφαλή συμπεράσματα ακόμα και αν είχε στη διάθεσή του λίγα στοιχεία. Είχε την ικανότητα δηλαδή να λειτουργεί ως ηγέτης, η ασφαλής κρίση του οποίου εξασφάλιζε το καλύτερο για το λαό του. Ο τρόπος, που διοίκησε το αχανές κράτος, που δημιούργησε, κατά τρόπο που να διατηρείται η ενότητά του και η ηρεμία του το αποδεικνύει σαφώς.

Τιμή στους συντρόφους: στο δύσκολο αγώνα αναγνώριζε τις θυσίες και τους κόπους των συντρόφων του, τους οποίους τιμούσε και σεβόταν. Χαρακτηριστική περίπτωση: όταν παρουσιάστηκε στη σκηνή της μητέρας του Δαρείου μαζί με τον Ηφαιστίωνα, εκείνη μπερδεύτηκε και προσφώνησε Αλέξανδρο τον Ηφαιστίωνα. Ο στρατηγός αμήχανος πισωπάτησε και τότε ο Αλέξανδρος είπε: «και αυτός Αλέξανδρος είναι».

Τιμή στους αντιπάλους: αντιμετώπιζε ως αντιπάλους και όχι ως εχθρούς, όσους χρειάστηκε να αναμετρηθεί στο πεδίο της μάχης και για αυτό τιμούσε τη γενναιότητά τους σε αυτή. Χαρακτηριστικό δείγμα αποτελεί η συμπεριφορά του απέναντι στον ηττημένο Πώρο, τον οποίο προϋπάντησε, αγκάλιασε και φρόντισε, όπως ταιριάζει σε βασιλιά.

Γνώστης ψυχολογίας στρατεύματος: ήξερε πολύ καλά πώς να ξεσηκώνει το στρατό του, πώς να τον ελέγχει και το κυριότερο βέβαια πώς να τον κατευθύνει προς τα εκεί, που επιθυμούσε χρησιμοποιώντας τα απαραίτητα ψυχολογικά τεχνάσματα απευθυνόμενος στα συναισθήματα και στα ένστικτά τους. Έτσι, όταν οι στρατιώτες του στασίασαν, κατορθώνει με την απόλυσή τους να τους φιλοτιμήσει και κάνοντας μια μεγάλη γιορτή να τους γεμίσει με τον πρώτο ενθουσιασμό.

Γνώστης ψυχολογίας πλήθους: εκτός από το στρατό του ο Αλέξανδρος είχε την ικανότητα να επικοινωνεί και με τους λαούς, που κατακτούσε. Ικανότητα εξαιρετικά σοβαρή, αν αναλογιστούμε ότι είχε να αντιμετωπίσει ανθρώπους με εντελώς διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές από τον ίδιο και τους στρατιώτες του. Μεγαλειώδης είναι η στιγμή, που με το σπαθί του λύνει το Γόρδιο δεσμό στην πόλη Γόρδιο και περνά το μήνυμα σε όλους ότι είναι ο νέος κυρίαρχος της Ασίας σύμφωνα με την λαϊκή πεποίθηση, που υπήρχε.

Γνώστης ψυχολογίας αντιπάλων: η ικανότητα αυτή έδωσε τις μεγαλύτερες επιτυχίες στο Στρατηγό, αφού μπορούσε να αντιλαμβάνεται τον τρόπο σκέψης των αντιπάλων και να προσαρμόζει τη δράση του σε αυτή. Για παράδειγμα οι συνεχείς μετακινήσεις του στρατού του στις όχθες του Υδάσπη είχαν ως αποτέλεσμα την παραπλάνηση του Πώρου. Η ενδεκαετής εκστρατεία των Μακεδόνων στα βάθη της Περσίας και η νικηφόρα αναμέτρησή τους με τους δεκάδες γηγενείς πληθυσμούς είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός εκτεταμένου κράτους, που απλώνονταν από την Αδριατική χερσόνησο έως τον Ινδό ποταμό και από τη Κασπία θάλασσα έως την Αίγυπτο. Οι κάτοικοι του κράτους αυτού ήταν εντελώς ανομοιογενείς ως προς τα πολιτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά τους, καθώς μιλάμε για ένα πλήθος λαών με ξεχωριστές και ιδιαίτερες παραδόσεις. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι Έλληνες μέσα σε αυτό το αχανές πολιτικό δημιούργημα αποτελούσαν μια μικρή μειοψηφία. Η πρόκληση, που ανοίγονταν μπροστά στον Αλέξανδρο να διοικήσει αυτό το κράτος διατηρώντας ταυτόχρονα την ενότητα και την ηρεμία του, πρέπει να αντιμετωπιζόταν από τον ίδιο ως εξίσου τολμηρή όσο και να το δημιουργήσει.

Γνώριζε πολύ καλά από διοίκηση του ανθρωπίνου παράγοντα καθώς και των λειτουργιών που στοιχειοθετούν την ορθή και επιτυχημένη διοίκηση : Τον ορθό και μελετημένο σχεδιασμό, την άρτια οργάνωση, την κατάλληλη στελέχωση, την υποκίνηση (κάνοντας χρήση των τεσσάρων τρόπων υποκίνησης δηλαδή του χρήματος, της ιδεολογίας του συμβιβασμού και του εγώ), και τον έλεγχο. Οι πολιτικές – διοικητικές του ρυθμίσεις και επιλογές υπογραμμίζουν για άλλη μια φορά την εξυπνάδα του Μακεδόνα βασιλιά, που αποδείχθηκε θαυμάσιος ηγεμόνας όχι μόνο στα πεδία των μαχών, όπου οι τολμηρές του επιλογές τον δικαίωσαν βέβαια, αλλά και στην περίοδο της ειρήνης και της ανάγκης για ανοικοδόμηση, που ακολούθησε.

Συγκεκριμένα: Διατήρησε τη διοικητική διαίρεση σε Σατραπείες χρησιμοποιώντας μάλιστα στη Διοίκηση εκτός από Έλληνες και αυτόχθονες Αξιωματικούς. Προώθησε το σύστημα της νομισματικής οικονομίας καταργώντας στη περίπτωση αυτή τη Σατραπεία ως φορολογική μονάδα και αντικαθιστώντας με φορολογική περιφέρεια που περιελάμβανε περισσότερες από μία Σατραπείες. Οι θησαυροί που συγκεντρώνονταν μεταβάλλονταν σε χρυσό νόμισμα. Ίδρυσε το Στρατιωτικό σώμα των Επιγόνων στο οποίο συμπεριέλαβε 30000 νεαρούς Πέρσες τους πρώτα εκπαίδευσε στη Μακεδονική πολεμική τακτική και στα Ελληνικά γράμματα. Σεβάστηκε και υιοθέτησε τις τοπικές συνήθειες, τις παραδόσεις και το διαφορετικό τρόπο άσκησης της εξουσίας για κάθε λαό. Έτσι ενθάρρυνε τους μικτούς γάμους μεταξύ Ελλήνων και Περσών ως μέσο συμφιλίωσης και δεχόταν να τον προσκυνούν ως ηγεμόνα. Ακόμα δεχόταν να τον φιλούν οι Πέρσες, πρακτική εντελώς απαγορευμένη για τη μακεδονική νοοτροπία της εποχής.


Στην παρούσα εργασία δεν κρίνεται σκόπιμη η λεπτομερής ανάλυση των μαχών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δια τούτο, στο παρόν κεφάλαιο θα ακολουθήσει μια απλή καταγραφή των κυριότερων πολεμικών κατορθωμάτων του Στρατηγού Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το 339π.Χ, κατά την διάρκεια της εκστρατείας του πατέρα του στον Εύξεινο Πόντο, ο Μέγας Αλέξανδρος νικά τους Μαίδους. Το 336π.Χ, μετά τον θάνατο του πατέρα του, αναλαμβάνει την βασιλεία και εξοντώνει τους διεκδικητές του θρόνου. Εκστρατεύει για πρώτη φορά στην Νότια Ελλάδα. Το 335π.Χ εκστρατεύει στον Βορρά κατά των Τριβαλλών τους οποίους και υποτάσσει, διαβαίνει τον ποταμό Ίστρο και συντρίβει τους Γέτες. Επίσης, νικά τους Ιλλυριούς παρά το Πήλιο, εκστρατεύει για δεύτερη φορά στην Νότιο Ελλάδα και την υποτάσσει πλήν της Σπάρτης και υποτάσσει και την πόλη των Θηβών. Το 334π.Χ ξεκινάει την εκστρατεία της Ασίας, πραγματοποιεί διέλευση του Ελλήσποντου και κατάληψη της Τρωάδος, διεξάγει νικηφόρα την μάχη του Γρανικού, καταλαμβάνει την Αιόλιδα, την Ιωνία και την Καρία, εκπορθεί την Μίλητο και την Αλικαρνασσό. Το 333π.Χ καταλαμβάνει το εσωτερικό της Μικράς Ασίας, λαμβάνει χώρα το επεισόδιο του Γόρδιου Δεσμού, διεξάγει νικηφόρα την μάχη της Ισσού, καταλαμβάνει την Συρία και την Φοινίκη. Το 332π.Χ εκπορθεί μετά από πολιορκία την Τύρο και την Γάζα, καταλαμβάνει την Αίγυπτο. Το 331π.Χ διεξάγει νικηφόρα την μάχη στα Γαυγάμηλα και καταλαμβάνει την Βαβυλώνα, τα Σούσα και την Περσέπολη. Το 330π.Χ καταλαμβάνει τα Εκβάτανα, υποτάσσει τις ανατολικές σατραπείες του περσικού κράτους και τις σατραπείες της Υρκανίας, της Παρθυηνής, της Αρίας, της Δραγγιανής, της Αραχωσίας και της Γεδρωσίας. Το 329π.Χ κατακτά την Βακτριανή και την Σογδιανή και καταστέλλει αργότερα την πρώτη επανάσταση της Σογδιανής. Το 328π.Χ καταστέλλει την δεύτερη επανάσταση της Σογδιανής. Το 327π.Χ αρχίζει την εκστρατεία της Ινδίας, υποτάσσει την επί τάδε Ινδούς χώρα, εισβάλλει στην κοιλάδα του Ινδού. Το 326π.Χ διεξάγει νικηφόρα την μάχη του Υδάσπη ποταμού και διεξάγει νικηφόρους αγώνες κατά των Μαλλών. Το 325π.Χ διασχίζει την έρημο της Γεδρωσίας με πολλές απώλειες και δημιουργεί στόλο για τον περίπλου του Ινδικού Ωκεανού. Το 324π.Χ επιστρέφει στην Περσέπολη και τα Σούσα. Το 323π.Χ επιστρέφει στην Βαβυλώνα, αρχίζει τις προπαρασκευές της Μεγάλης Στρατιάς και πρίν τις ολοκληρώσει, πεθαίνει.


Ο Μ. Αλέξανδρος κρινόμενος ως στρατιωτικός, μέσα από το πλούσιο πολεμικό του έργο, αναγνωρίζεται ως Μέγας Στρατηγικός νους και άριστος στρατιωτικός οργανωτής και αριστοτέχνης της τακτικής. Πολεμούσε πάντα στην πρώτη γραμμή ευδιακρίτως (λόγω της πανοπλίας). Στις πάμπολλες μάχες τις οποίες έδωσε φαίνεται καθαρά το στρατηγικό δαιμόνιο από τις Αρχές Πολέμου που είχε καθιερώσει και από τον τρόπο με τον οποίο τις εφάρμοζε. Αυτές δε είναι οι ακόλουθες:

α. Εκλογή του Σκοπού και Εμμονή σ’ αυτόν. Ο τελικός σκοπός του πολέμου είναι η καταστροφή των Ενόπλων Δυνάμεων του εχθρού και η συντριβή της θελήσεως του. Η αρχή αυτή του πολέμου φάνηκε περισσότερο στην μάχη του Γρανικού ποταμού (31-5-334 π.Χ.) κατά την οποία ο Μ. Αλέξανδρος κατανίκησε τις υπέρτερες Περσικές δυνάμεις, γνωρίζοντας ότι η νίκη του αυτή αφ’ ενός μεν θα εξυψώσει το γόητρό του, αφ’ ετέρου θα εξασφαλίσει την απελευθέρωση ολόκληρης σχεδόν της Μ. Ασίας και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την πλήρη επιτυχία της εκστρατείας του.

β. Επιθετική Ενέργεια. Η επιθετική ενέργεια διέκρινε όλες τις μάχες του Μ. Αλεξάνδρου καθότι μόνο δι’ αυτής επιτυγχάνεται η διατήρηση και εκμετάλλευση της πρωτοβουλίας και επιβολή της θελήσεως επί του αντιπάλου.

γ. Ελιγμός. Σ’ όλες τις μάχες ο Αλέξανδρος συνήθιζε να εκτελεί κατάλληλες κινήσεις των δυνάμεών του σε χώρο και χρόνο ώστε να βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση έναντι του αντιπάλου του, λαμβανομένου υπόψη ότι τις περισσότερες φορές η δύναμη του αντιπάλου ήταν μεγαλυτέρα.

δ. Επίθεση ισχυρού τμήματος σε ασθενές του αντιπάλου. Την αρχή αυτή εφάρμοσε ο Μ. Αλέξανδρος στη μάχη των Γαυγαμήλων (1-10-331 π.Χ.) προκειμένου να πετύχει την διάλυση του αντιπάλου. ε. Ασφάλεια – προστασία. Μεγάλη σημασία έδιδε ο Μ. Αλέξανδρος στην ασφάλεια και την προστασία του στρατεύματος αφ’ ενός μεν με την λήψη των καταλλήλων σχηματισμών ώστε να μην μένει κάποια πλευρά ακάλυπτη και με την χρήση της ασπίδας, αφ’ ετέρου δε με τη λήψη των απαιτουμένων μέτρων προς αποφυγή του αιφνιδιασμού. στ. Οικονομία δυνάμεων. Η αρχή αυτή του πολέμου εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό από τον Αλέξανδρο στη μάχη της Ισσού, όπου αμυνόμενος στην αριστερή πτέρυγα (οικονομία δυνάμεων) συγκέντρωσε επίλεκτες δυνάμεις στη δεξιά του πτέρυγα (ΚΠ) και με αυτόν τον τρόπο κατάφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα.

ζ. Συγκέντρωση. Ο Μ. Αλέξανδρος είχε την ιδιαίτερη ικανότητα στην εφαρμογή αυτής της αρχής του πολέμου, καθ’ ότι, σε συνδυασμό με τις άλλες αρχές του πολέμου κατόρθωνε με πολύ μικρότερη δύναμη από τον αντίπαλο του να επιτυγχάνει αποφασιστική υπεροχή έναντι αυτού σε τόπο και χρόνο. η. Ενότητα Διοικήσεως. Η επίτευξη κάθε φορά του επιδιωκομένου αποτελέσματος αναμφισβήτητα σε πολύ μεγάλο ποσοστό οφείλετο στην ενότητα της Διοικήσεως. Αυτό προϋποθέτει, πειθαρχία και εκπαίδευση, στοιχεία δια τα οποία διακρίνονταν ο στρατός του Μ. Αλέξανδρου.

θ. Αιφνιδιασμός. Άλλη μία από τις αρχές του πολέμου που χρησιμοποίησε ο Μ. Αλέξανδρος ήταν ο αιφνιδιασμός, κατά τον οποίο προσέβαλλε τον εχθρό σε τόπο και χρόνο και από κατεύθυνση που δεν αναμένετο από τον εχθρό. Η αρχή του αιφνιδιασμού έτυχε εφαρμογής στη μάχη του Υδάσπη. ι. Απλότης. Η επιτυχής εκτέλεση του ελιγμού που είχε σχεδιασθεί σε όλες τις μάχες αποδεικνύει την απλότητα των σχεδίων του Μ. Αλεξάνδρου ώστε να γίνονται από όλους κατανοητά και να μην επέρχεται σύγχυση. Επίσης, ήταν πολύ καλός γνώστης της παραπλάνησης, της οποίας έκανε χρήση στην διεξαγωγή των μαχών του. Στην πολιορκία της Τύρου, εγκαθίδρυσε (εμμέσως) το όπλο του μηχανικού και διεξήγαγε ποικιλόμορφες και συνδυασμένες επιχειρήσεις στρατού ξηράς και ναυτικού. Στην πολιορκία της πόλεως Πέτρα, χρησιμοποίησε καταδρομείς για την κατάληψη αυτής. Αναμφισβήτητα ο Μ. Αλέξανδρος ως ηγήτωρ υπήρξε τέλειος. Για να επιτύχει δε τον αντικειμενικό του σκοπό ο οποίος ήταν η δημιουργία ενός Οικουμενικού κράτους, θα έπρεπε, αφ’ ενός μεν να κυριαρχήσει στους λαούς της Ασίας, αφ’ ετέρου δε με λίγες χιλιάδες Μακεδόνες στρατιώτες να κρατεί επ’ άπειρον μυριάδες βαρβάρους υπό την εξουσία του. Για να επιτύχει του αντικειμενικού του σκοπού έκανε χρήση και εφαρμογή διαφόρων μέσων ψυχολογικών επιχειρήσεων όπως παρακάτω: Τον Προφορικό λόγο, τον Γραπτό λόγο και Έτερα μέσα (σύμβολα – συνθήματα –δώρα-ήθη και έθιμα κ.λ.π.).

Εάν μελετήσουμε προσεκτικά όλη την εκστρατεία του Μεγάλου Στρατηλάτη θα δούμε ότι ήταν γνώστης των κανόνων χρησιμοποιήσεως των μέσων ψυχολογικών επιχειρήσεων. Χρησιμοποιούσε τα μέσα διεξαγωγής Ψ. Ε. όταν ήταν αναγκαία η μετάδοση ενός μηνύματος στο στόχο. Τα χρησιμοποιούμενα ψυχολογικά μέσα ήταν προσαρμοσμένα στο μορφωτικό-κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο του στόχου. Σεβάστηκε πάντοτε τις Αρχές και τις Αξίες του στόχου. Χρησιμοποίησε πολλές φορές περισσότερα του ενός μέσα. Ακολούθως αναφέρονται ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιήσεως μέσων για την επίτευξη των ψυχολογικών επιχειρήσεων του Μ. Αλεξάνδρου.

Το 335 π.Χ. όταν ο βασιλιάς των Τριβαλλών, Σύρμος, ζήτησε τη φιλία του Μ. Αλεξάνδρου, αυτός την έδωσε με ευχαρίστηση, πιστεύοντας πως για πολλά χρόνια δεν θα τον ενοχλούσαν οι λαοί αυτοί. Στην μάχη του Γρανικού ποταμού ο Μ. Αλέξανδρος έδωσε εντολή να ταφούν με τιμές οι επίσημοι Πέρσες ενώ παράλληλα επισκέφτηκε όλους τους τραυματίες ρωτώντας τους ξεχωριστά τον καθένα για τα τραύματά τους. Ο Μ. Αλέξανδρος επέτρεψε όπως η πόλη των Σάρδεων διοικείται ελεύθερα σύμφωνα με τα δικά τους έθιμα. Μόνο στην Ακρόπολη των Σάρδεων διέταξε να ανοικοδομηθεί ένας ναός του Δία. Αυτό ήταν αρκετό για να κατακτηθεί μία νέα πόλη από τον Ελληνικό πολιτισμό. Κατά την αναμέτρηση της Ισσού ο Μ. Αλέξανδρος είχε την ευκαιρία να αποδείξει στην οικογένεια του Δαρείου που είχε συλληφθεί αιχμάλωτη, ότι δεν επεδίωξε ποτέ το κακό του Δαρείου τον οποίο θεωρούσε γενναίο εχθρό, αλλά έπρεπε να τον αντιμετωπίσει προκειμένου να κυριαρχήσει στην Ασία.

Ήταν μάλιστα ευτυχής που του δινόταν η ευκαιρία να περιποιηθεί και να τιμήσει την οικογένειά του. Η συμπεριφορά του Μ. Αλεξάνδρου καταγοήτευσε τις πριγκίπισσες που έτρεξαν να τον ευχαριστήσουν, όπως και οι άλλες γυναίκες που ήταν εκεί. Λέγεται ακόμη πως όταν ο Αλέξανδρος βρισκόταν μέσα στην σκηνή της βασιλομήτορος αυτή σήκωσε ψηλά το μικρό εγγονάκι της, το γιο του Δαρείου που ήταν έξι χρονών. Ο Αλέξανδρος σήκωσε το μικρό στην αγκαλιά του και εκείνο χωρίς φόβο αγκάλιασε από τον λαιμό το βασιλιά με τα μικρά του χεράκια. Πριν την κατάληψη της Τύρου ο Μ. Αλέξανδρος ζήτησε με φιλικό τρόπο από το συμβούλιο της Τύρου να πάει προσκαλεσμένος ως φίλος και να προσφέρει θυσίες στον Πολιούχο Θεό Ηρακλή. Αναμφίβολα αυτή ήταν η πραγματική πρόθεσή του. Η πόλη θα παρέμενε στο Μακεδονικό κράτος ελεύθερη όπως η Έφεσος και οι άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας, λατρεύοντας όποιο θεό ήθελαν. Ο Μ. Αλέξανδρος σταμάτησε την πορεία του προς τον Ευφράτη λόγω του θανάτου της Στάτειρος, συζύγου του Δαρείου (που ήταν αιχμάλωτη). Το μοιρολόϊ και ο ενταφιασμός έγιναν με όλη την επιβαλλόμενη μεγαλοπρέπεια και επισημότητα. Τα κλάματα του περιβάλλοντος της και θρήνοι της πεθεράς της τον συγκίνησαν και άρχισαν να τρέχουν τα δάκρυα του από ανθρώπινη συγκίνηση. Ακόμη νήστεψε ολόκληρη την άλλη ημέρα όπως συνήθιζαν οι Πέρσες. Λέγεται ακόμα πως στα Σούσα ο Μ. Αλέξανδρος για να ευχαριστήσει την Συσέγαμβρη, τη μάνα του Δαρείου που ήταν αιχμάλωτη, της πρόσφερε ως δώρα ωραιότατα πολύτιμα Μακεδονικά υφάσματα.


Η προσωπικότητα του Μ. Αλεξάνδρου, η πορεία του, τα πολεμικά του επιτεύγματα, η πολιτική του ευφυΐα και η λάμψη της προσωπικότητάς του τον έκαναν θρύλο στο πέρασμα του χρόνου και στην μνήμη των λαών, που κατέκτησε αλλά και στη μνήμη των λαών της Δύσης. Πολλά έργα γράφτηκαν στηριζόμενα στη ζωή και στο έργο του Μακεδόνα βασιλιά, όπου η ζωή του και το έργο του παρουσιάζονται με τρόπο μυθικό.

Χαρακτηριστικά αναφέρουμε:

α. «Βίος Αλεξάνδρου του Μακεδόνος», αγνώστου συγγραφέως, κυκλοφόρησε στην Αίγυπτο τον 3ο αιώνα μ.Χ και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες.

β. Το βιβλίο των βασιλέων «Σαχνάμα», του πέρση ποιητή Φιρντουσή, κυκλοφόρησε στη Περσία τον 10ο αιώνα και παρουσιάζει τον Αλέξανδρο ως νόμιμο διάδοχο του Δαρείου και υπερασπιστή της εθνικής θρησκείας των Αρχαίων Περσών, της πυρολατρίας.

γ. Το βιβλίο του Αλεξάνδρου « Ισκαντάρμα», του πέρση ποιητή Νιζάμη, κυκλοφόρησε στη Περσία τον 13 αιώνα μ.Χ. και σε αυτό ο Αλέξανδρος θεωρείται σοφός αλλά και προφήτης του Ισλάμ. Άλλωστε και στο ίδιο το κοράνιο ο Αλέξανδρος παρουσιάζεται ως προφήτης της προϊσλαμικής εποχής. δ. Ρημάδα του Μ. Αλεξάνδρου κυκλοφόρησε τον 13ο αιώνα στη Βυζαντινή αυτοκρατορία.

ε. «Η φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου» κυκλοφόρησε στον ελληνικό χώρο τον 18ο αιώνα και ήταν πολύ διαδεδομένο κυρίως ανάμεσα στα λαϊκά στρώματα. Τελειώνοντας, δεν μπορεί να μην αναφερθεί ότι ο Μέγας Αλέξανδρος παρέμεινε αήττητος μέχρι το τέλος της ζωής του.

Ο Αλέξανδρος πέθανε βασιλιάς μιας τεράστιας αυτοκρατορίας,

χαιρετώντας τους στρατιώτες του έναν – έναν.

Θα παραμείνει ως ένας ανεξάντλητος φάρος και φωτεινό παράδειγμα στην Ιστορία του ανθρώπου, καθοδηγώντας τις νέες γενιές.

Θα μείνει δε στην ιστορία ως

«Ο Αλέξανδρος ο Μακεδών, ο Μέγιστος των Ελλήνων»