Αναγνώστες

Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2011

Κάποτε στην μακρινή πατρίδα των ποιητών




Κάποτε στην μακρινή πατρίδα των ποιητών φτάνει παραμονή Πρωτοχρονιάς.
Τότε κλείνουν οι ώρες και κλειδώνονται καταλαβαίνοντας τα λοίσθια που πνέουν.
Οι στίχοι δένουν σαν το σιρόπι της γιαγιάς μου που περίχυνε το όμορφο γλυκό.
Είναι η υπόσχεση ότι όλα θα είναι αλλιώτικα την άλλη μέρα.
Ακούγεται μια μουσική που γράφτηκε για να την παίξει το φεγγάρι.
Μες την καρδιά μου χωρούν οι φίλοι και όλος ο κόσμος που πολύ δοκιμάζεται.
Τρέμω μην χάσω την ελπίδα μου.
Δεν θα είμαι τίποτα αν δεν διασώσω το αθώο ποταμάκι των λέξεων.
Έτσι κλείνω τα μάτια και περιμένω να με βρει η αλλαγή της χρονιάς.
Μετά θα νιώσω στο μάγουλό μου τα φιλιά και θα ακούσω τις ευχές που θα με ξυπνήσουν ωραία!
Όπως ωραία θα ακουστώ να απαγγέλω μια σιωπηλή ευχή να γίνει ο κόσμος καλύτερος!
Καλή Χρονιά! Ευτυχισμένη για όλους!

Αντρέ Μαλρώ

Σημειωματάριο από την ΕΣΣΔ, 1934,
του Αντρέ Μαλρώ

Το σημειωματάριο συνιστά, άραγε, ιδιαίτερο λογοτεχνικό είδος; Μέσα από τις σημειώσεις τους μπορεί ν’ ανακαλύψει κανείς ξανά τον Φλωμπέρ, τον Προυστ, τον Τζέιμς. Η εντύπωση της στιγμής, η εκκολαπτόμενη ιδέα, μια εικόνα που σβήνει, ένας λόγος που τον συνέλαβε η ακοή για να τον μεταμορφώσει στη συνέχεια η γραφή, πρόσωπα ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, ένα έργο που θα μπορούσε να υπάρξει. Το σημειωματάριο είναι για το μυθιστόρημα ό,τι το σκίτσο για τον ζωγραφικό πίνακα ή, ενίοτε, ό,τι το ασυνείδητο για το συνειδητό: ένας κόσμος που ζητά να γεννηθεί. Συχνά χρησιμοποιήθηκε από τους ταξιδιώτες, που αντικατέστησαν με αυτό τη φωτογραφία, σαν μια σειρά λεκτικών ενσταντανέ. Η επιθυμία για τη σύλληψη του ασύλληπτου σ’ έναν κόσμο που διαρκώς κινείται είναι έντονη. Ο Μαλρώ καταγράφει στο σημειωματάριό του αυτά που βλέπει και αφηρημένες σκέψεις, όχι τα συναισθήματά του και τις πράξεις του. Τίποτα ενδόμυχο ή ναρκισσιστικό δεν υπάρχει σ’ αυτό εκπληκτικό ντοκουμέντο για μια επίσης εκπληκτική εποχή...
«Το 1934, σκεφτόμουν, σ’ αυτό τον μικρό κήπο κάτω απ’ το Κρεμλίνο, αυτήν την τεράστια χώρα, που ο Χίτλερ την απειλεί από τόσο κοντά, και που έχει ήδη λυσσάξει να ανταγωνιστεί την κολοσσιαία Αμερική».
Η «τελευταία του ρωσική ανάμνηση»; Ένας μετανάστης του 1918 τού ζητά να πάει να δει τη μητέρα του· στο σινεμά τον ρωτά «Η μητέρα μου μοιάζει τώρα μ’ αυτή τη γριά γυναίκα στην οθόνη, έτσι δεν είναι;» Ο Μαλρώ (που δεν μιλούσε για τη μητέρα του, η οποία είχε πεθάνει πριν από δύο χρόνια) μπορεί να μην είναι φωτογράφος∙ κλείνει, ωστόσο, σε μια ποιητική εικόνα όλο το δράμα της μετανάστευσης, της νοσταλγίας, του αποχωρισμού, του απαρηγόρητου γήρατος.

Από τον πρόλογο του Zαν-Υβ Ταντιέ


Όταν μεταφερόταν η σορός του Γκόγκολ, ένας θεός ξέρει από ποια τρέλα, μια ομάδα συγγραφέων αρπάζει το φέρετρο. Το μεταφέρουν στο σπίτι ενός απ’ αυτούς, το ανοίγουν πάνω στο τραπέζι, και αρχίζουν ένα μεθύσι μέχρι θανάτου. Μετά από λίγες ώρες, το μόνο που υπάρχει στο δωμάτιο είναι ένα τραπέζι πάνω στο οποίο στέκεται ένα ανοιχτό φέρετρο – σκόρπια οστά, μαλλιά, σκόνη– ανάμεσα σε ποτήρια σπασμένα ή γεμάτα βότκα, και κάτω απ’ το οποίο προεξέχουν παπούτσια και μπότες.
Φτάνει η πολιτοφυλακή, που ειδοποιήθηκε, για να πάρει πίσω το φέρετρο. Μισοξυπνημένοι, οι μάγκες πέρνουν τον δρόμο για το τμήμα (αφήνουν πού και πού τους φρουρούς για να βρουν κανένα μαξιλάρι), ενώ ο Στένιτς3 ουρλιάζει πίσω απ’ το φέρετρο που είχε χάσει το καπάκι του: «Το καπάκι, για τ’ όνομα του Θεού, κλείστε το καπάκι! Νομίζετε ότι υπάρχει θυρωρός εδώ πέρα!». Κάποια οστά που είχαν πέσει τα μαζεύουν στην πετσέτα που φέρνει κάποιος (οι άκρες της είναι δεμένες σε τεράστια αυτιά λαγού).
Τελικά το θέμα τακτοποιείται. Όμως ο Στένιτς αντιλαμβάνεται ότι λείπει ένας σπόνδυλος. Τηλεγραφεί στον Νικούλιν, ο οποίος έχει απελευθερωθεί απ’ τους πρώτους κι έχει επιστρέψει σε μια γειτονική πόλη (ο Ν. φημίζεται για τη φιλαργυρία του).
«Παλιοτόμαρο. Αν ο σπόνδυλος Γκόγκολ δεν αποκατασταθεί άμεσα, θα ειδοποιήσω την Γκεπεού».
Το τηλεγράφημα μεταφέρεται αμέσως στην προαναφερθείσα Γκεπεού και ο Στένιτς περνά τη βδομάδα στη στενή.
_________________________
1 Το χειρόγραφο του Σημειωματάριου ξεκινά με μια σειρά από σύντομες σημειώσεις, χωρίς εμφανή σύνδεση μεταξύ τους.
2 Γκεπεού, Κρατική Πολιτική Υπηρεσία (ιδρύθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 1922).


Από: http://www.apiliotis.gr/ArticlesContinuous.aspx?C=164

Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2011

John Berryman

Ο Τζων Μπέρρυμαν γεννήθηκε το 1914 στο Μακάλεστερ της Οκλαχόμας και αυτοκτόνησε το 1971 στη Μινεάπολη της Μινεσότας. Ο πατέρας του είχε επίσης αυτοκτονήσει με περίστροφο μπροστά στα μάτια του (τότε) δωδεκάχρονου γιου του, γεγονός που σφράγισε καταλυτικά τη ζωή και την ποίησή του. Τα Dream Songs, 385 ποιήματα (18 στίχοι το κάθενα), που άρχισαν να γράφονται το 1955 (το τελευταίο, με θέμα την κόρη του, ολοκληρώθηκε λίγους μήνες πριν από την αυτοκτονία του), ανήκουν στα μείζονα έργα της αμερικανικής ποίησης του 20ού αιώνα. Στα ποιήματα αυτά, μέσω της persona του Χένρυ και του Mr Bones [(κ. Κόκκαλη (!)], ο Μπέρυμαν, σε τόνο θερμό, άμεσο και ανεπιτήδευτο, μιλάει για τους εφιάλτες, τις φοβίες, τις εμμονές, τα πάθη και τον αλκοολισμό του, καθώς και για τις κρίσεις μανιοκατάθλιψης που τον σημάδεψαν σε όλη τη ζωή του.



JOHN BERRYMAN

DREAM SONGS

[επιλογή]


14.

Life, friends, is boring. We must not say so.
After all, the sky flashes, the great sea yearns,
we ourselves flash and yearn,
and moreover my mother told me as a boy
(repeatingly) «Ever to confess you’re bored
means you have no

Inner Resources». I conclude now I have no
inner resources, because I am heavy bored.
Peoples bore me,
literature bores me, especially great literature,
Henry bores me, with his plights & gripes
as bad as achilles,

who loves people and valiant art, which bores me.
And the tranquil hills, & gin, look like a drag
and somehow a dog
has taken itself & its tail considerably away
into mountains or sea or sky, leaving
behind: me, wag.




22. Of 1826

I am the little man who smokes & smokes.
I am the girl who does know better but.
I am the king of the pool.
I am so wise I had my mouth sewn shut.
I am a government official & a goddamned fool.
I am a lady who takes jokes.

I am the enemy of the mind.
I am the auto salesman and love you.
I am a teenage cancer, with a plan.
I am the blackt-out man.
I am the woman powerful as a zoo.
I am two eyes screwed to my set, whose blind-

It is the Fourth of July.
Collect: while the dying man,
forgone by you creator, who forgives,
is gasping «Thomas Jefferson still lives»
in vain, in vain, in vain.
I am Henry Pussy-cat! My whiskers fly.


36.

The high ones die, die. They die. You look up and
who´s there?
– Easy, easy, Mr. Bones. I is on your side.
I smell your grief.
– I sent my grief away. I cannot care
forever. With them all again & again I died
and cried, and I have to live.

Now there you exaggerate, Sah. We hafta die.
That is our ’pointed task. Love & die.
– Yes; that makes sense.
But what makes sense between, then? What if I
roiling & babbling & braining, brood on why and
just sat on the fence?



– I doubts you did or do. De choice is lost.
– It’s fool’s gold. But I go in for that.
The boy & the bear
looked at each other. Man all is tossed
& lost with groin-wounds by the grand bulls, cat.
William Faulkner’s where?

(Frost being still around.)


48.

He yelled at me in Greek,
my God!–It’s not his language
and I’m no good at–his is Aramaic,
was–I am a monoglot of English
(American version) and, say pieces from
a baker’s dozen others; where’s the bread?
but rising in the Second Gospel, pal:
The seed goes down, god dies,
a rising happens,
some crust, and then occurs an eating. He said so, a Greek idea,
troublesome to imaginary Jews,

like bitter Henry, full of the death of love,
Cawdor-uneasy, disambitious, mourning
the whole implausible necessary thing.
He dropped his voice & sybilled of
the death of the death of love.
I ought to get going.


14.

Η ζωή, φίλοι, είναι βαρετή. Δεν πρέπει να το λέμε.
Στο κάτω κάτω, ο ουρανός αστράφτει, η απέραντη θάλασσα ποθεί,
εμείς αστράφτουμε και ποθούμε,
και επιπλέον η μητέρα μου όταν ήμουν παιδί μου έλεγε
(επανειλημμένως) «το να ομολογήσεις ότι βαριέσαι
σημαίνει πως δεν έχεις

εσωτερικά αποθέματα». Συμπεραίνω τώρα ότι δεν έχω
εσωτερικά αποθέματα, γιατί βαριέμαι θανάσιμα.
Βαριέμαι τον κόσμο,
βαριέμαι τη λογοτεχνία, ειδικά τη σπουδαία λογοτεχνία,
βαριέμαι τον Χένρυ, με τα χάλια και τη μουρμούρα του,
τόσο δυσάρεστη όσο του Αχιλλέα,

που αγαπά τους ανθρώπους και την γενναία τέχνη, την οποία βαριέμαι.
Και οι ήσυχοι λόφοι, και το τζιν, μοιάζουν αφόρητα
και για κάποιο λόγο ένα σκυλί
πήρε τον εαυτό του και την ουρά του και χάθηκε μακριά
σε βουνά ή θάλασσες ή ουρανό, αφήνοντας
πίσω: εμένα, να κουνώ το κεφάλι μου.


22. Για το 1826

Είμαι ο ανθρωπάκος που καπνίζει και καπνίζει.
Είμαι το κορίτσι που ξέρει τι δεν πρέπει να κάνει αλλά.
Είμαι ο βασιλιάς του μπιλιάρδου.
Είμαι τόσο σοφός που έβαλαν να μου ράψουν το στόμα.
Είμαι αξιωματούχος της κυβέρνησης και βλάκας με πατέντα.
Είμαι μια κυρία που σηκώνει αστεία.

Είμαι ο εχθρός του νου.
Είμαι ο πωλητής αυτοκινήτων και σας αγαπώ.
Είμαι ένας εφηβικός καρκίνος, με σχέδιο.
Είμαι ο συσκοτισμένος άνθρωπος.
Είμαι η γυναίκα δυνατή σαν ζώο σε κλουβί.
Είμαι δυο μάτια βιδωμένα στη συσκευή μου, των οποίων η τύφλα –

Είναι η Τετάρτη Ιουλίου.
Προσευχή: καθώς ο ετοιμοθάνατος που συγχωρεί,
εγκαταλελειμμένος από σένα δημιουργέ,
λέει πνιχτά «ο Τόμας Τζέφερσον ζει ακόμη»
μάταια, μάταια, μάταια.
Είμαι ο Χένρυ ο Ψιψίνος! Τα μουστάκια μου πετούν.


[Σ.τ.Μ.: Ο Τζων Άνταμς, δεύτερος πρόεδρος των ΗΠΑ (1797-1801)
και ο Τόμας Τζέφερσον, τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ (1801-1809),
σφοδροί αντίπαλοι αλλά φίλοι στα τελευταία χρόνια της ζωής τους,
πέθαναν την ίδια ημέρα: στις 4 Ιουλίου του 1826, εθνική γιορτή των
ΗΠΑ. Ο Άνταμς, αγνοώντας προφανώς ότι ο Τζέφερσον είχε ήδη
πεθάνει, ψέλλισε τη γνωστή φράση που σημειώνει ο Μπέρρυμαν.
Το ποίημα στηλιτεύει την άγνοια των Αμερικανών αλλά και τον
εκφυλισμό των αρχών στις οποίες οικοδομήθηκε η αμερικανική
δημοκρατία, αρχές τις οποίες θέσπισαν και υπερασπίστηκαν
πολιτικοί όπως ο Άνταμς και ο Τζέφερσον.

Στον στ.14 του αγγλικού κειμένου ο Μπέρρυμαν χρησιμοποιεί τη
λέξη collect με τη σημασία της «προσευχής», όπως ο ίδιος έχει
σημειώσει, και όχι με αυτήν της «συγκέντρωσης», όπως
λανθασμένα έχει αποδοθεί σε άλλες μεταφράσεις.]


36.

Οι σπουδαίοι πεθαίνουν, πεθαίνουν. Πεθαίνουν.
Υψώνεις το βλέμμα σου και ποιος απέμεινε;
– Ήρεμα, ήρεμα κ. Μπόουνς. Εγώ είμαι στο πλευρό σου.
Νιώθω τη θλίψη σου.
– Έδιωξα την θλίψη μου. Δεν μπορώ να θρηνώ
για πάντα. Με αυτούς όλους πέθανα πάλι και πάλι
και έκλαψα, και πρέπει να ζήσω.

– Ως προς αυτό, υπερβάλλεις, Κύριε. Πρέπει να πεθαίνουμε.
Αυτή είναι η αποστολή μας. Ν’ αγαπάμε και να πεθαίνουμε.
– Ναι· αυτό ακούγεται λογικό.
Αλλά υπάρχει λογική σ’ ό,τι συμβαίνει ανάμεσα στα δύο; Κι αν εγώ
παρ’ όλο που ανακατεύω τα σωθικά μου και μουρμουρίζω και
κατεβάζω ιδέες
συνεχίζω να μελαγχολώ ως προς το γιατί και
απλώς μένω αναποφάσιστος;

– Αμφιβάλλω αν έκανες ή κάνεις κάτι τέτοιο. Δεν υπάρχει επιλογή.
– Άνθραξ ο θησαυρός. Αλλά εγώ συνεχίζω να τον ψάχνω.
Το αγόρι και η αρκούδα
κοιτάχτηκαν στα μάτια. Οι ταύροι καρφώνουν με τα κέρατά τους
τον άνθρωπο και τον τινάζουν στον αέρα
και αυτός σβήνει από τις πληγές στα αχαμνά, φίλε.
Ο Γουίλλιαμ Φώκνερ βρίσκεται πού;

(Ο Φροστ είναι ακόμη εδώ).


48.

Μ’ έβρισε στ’ αρχαία ελληνικά,
Θεέ μου –δεν είναι καν η γλώσσα του
κι εγώ ούτε που την γνωρίζω –η δική του είναι η αραμαϊκή,
ήταν– εγώ μιλάω μόνο μία, τ’ αγγλικά
(αμερικανική εκδοχή) και, ξεφουρνίζω κάτι φράσεις
από καμιά δεκαριά άλλες· πού είναι το άρτος;
φουσκώνει στο Δεύτερο Ευαγγέλιο, φιλαράκο:
Ο σπόρος πέφτει, ο θεός πεθαίνει,
κάτι φουσκώνει,
ένα ξεροκόμματο, και τότε λαμβάνει χώρα ένα γεύμα. Εκείνος το είπε,
μια αρχαιοελληνική ιδέα,
ενοχλητική για φανταστικούς Εβραίους,

όπως ο πικρόχολος Χένρυ, γεμάτος από τον θάνατο της αγάπης,
άβολος στο Κάουντορ, χωρίς φιλοδοξίες, θρηνώντας
όλο αυτό το αβάσιμο αναγκαίο πράγμα.
Χαμήλωσε την φωνή και μίλησε σιβυλλικά
για τον θάνατο του θανάτου της αγάπης.
Ώρα να πηγαίνω.

[Μετάφραση: Χάρης Βλαβιανός]

Από: http://www.apiliotis.gr/ArticlesList.aspx?C=135&A=51

Τετάρτη 28 Δεκεμβρίου 2011

ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΕΣ

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΩΝ & ΜΑΣΤΙΓΩΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ


[...]
«Επί τούτου του βωμού τω Λυκαίω Διί θύουσιν εν απορρήτω· πολυπραγμονήσαι δε ού μοι τα ες την θυσίαν ηδύ ην, εχέτω δε ως έχει και ως έσχεν εξ αρχής.» (Παυσανίας, Αρκαδικά 38, 7)

Ο Παυσανίας αναφέρει πολλές ανθρωποθυσίες που γίνονταν στα μέρη όπου πήγαινε. Εδώ όμως ντρέπεται να περιγράψει αυτό το είδος ανθρωποθυσίας. Οι ενδείξεις μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι θυσιάζονταν και φαγώνονταν βρέφη απ’ τους μανιακούς οπαδούς του Δία...


«Λυκάων δε επί τον βωμόν του Λυκαίου Διός βρέφος ήνεγκεν ανθρώπου και έθυσε το βρέφος και έσπεισεν επί του βωμού το αίμα, και αυτόν αυτίκα επί τη θυσία γενέσθαι λύκον φασίν αντί ανθρώπου.» (Παυσανίας, Αρκαδικά 2,3)


«Τίς αρχή ουν μεταβολής εκ προστάτου επί τύραννον; Ή δήλον ότι επειδάν ταυτόν άρξηται δραν ο προστάτης τω εν τω μύθω ος περί το εν Αρκαδία το του Διός του Λυκαίου ιερόν λέγεται;
Τίς; έφη.
Ως άρα ο γευσάμενος του ανθρωπίνου σπλάγχνου, εν άλλοις άλλων ιερείων ενός εγκατατετμημένου, ανάγκη δη τούτω λύκω γενέσθαι. Ή ουκ ακήκοας τον λόγον;
Έγωγε.» (Πλάτωνος, Πολιτεία Η΄ 565 d-e)


Είναι φανερό ότι η βρώση των βρεφών που είχαν θυσιαστεί συνέβαινε πολλές φορές στο βωμό του Λυκαίου Διός. Η μεταμόρφωση αυτή σε λύκο ασφαλώς είναι συμβολική διότι, φυσικά, δεν μετατρέπεται κανείς άνθρωπος σε ζώο. Όπως φαίνεται, συμβολίζει την απόκτηση υπεράνθρωπων δυνάμεων. Ας μην ξεχνάμε ότι, στην ορεινή και πρωτόγονη Αρκαδία ειδικά, λατρευόταν περισσότερο απ’ οπουδήποτε αλλού και ο ντόπιος ζωόμορφος Πάνας.


«Μετά δε Στύμφαλόν εστιν Αλέα, συνεδρίου μεν του Αργολικού μετέχουσα και αύτη, ʼλεον δε τον Αφείδαντος γενέσθαι σφίσιν αποφαίνουσιν οικιστήν. Θεών δε ιερά αυτόθι Αρτέμιδός εστιν Εφεσίας και Αθηνάς Αλέας, και Διονύσου ναός και άγαλμα. Τούτω παρά έτος Σκιέρεια εορτήν άγουσι, και εν Διονύσου τη εορτή κατά μάντευμα εκ Δελφών μαστιγούνται αι γυναίκες, καθά και οι Σπαρτιατών έφηβοι παρά τη Ορθία.» (Μτφρ: «Μετά τη Στύμφαλο είναι η Αλέα (χωριό Αλέα πρώην Μπουγιάτι), που και αυτή μετέχει στην αργολική ομοσπονδία [?]. Εδώ υπάρχουν τα ιερά της Εφεσίας Αρτέμιδος, της Αλέας Αθηνάς και του Διονύσου, με άγαλμα του θεού. Κάθε χρόνο τελούν προς τιμήν του τα Σκιέρεια, όπου, σύμφωνα με χρησμό του μαντείου των Δελφών, μαστιγώνονται οι γυναίκες, όπως και οι έφηβοι των Σπαρτιατών στη γιορτή της Ορθίας»] (Πηγή: Περιηγήσεις Παυσανία από την Αργολίδα στην Αρκαδία, Αρκαδικά 23, 1, Ιστορικά Νο 249. 19 Αυγούστου 2004 σελ. 13,14).


«Ενταύθα [εν Ποτνιαίς] και Διονύσου ναός εστιν Αιγοβόλου. Θύοντες γαρ τω θεώ προήχθησάν ποτε υπό μέθης ες ύβριν, ώστε και του Διονύσου τον ιερέα αποκτείνουσιν· αποκτείναντας δε αυτίκα επέλαβε νόσος λοιμώδης, και σφισιν αφίκετο ίαμα εκ Δελφών τω Διονύσω θύειν παίδα ωραίον· έτεσι δε ου πολλοίς ύστερον τον θεόν φασιν αίγα ιερείον υπαλλάξαι σφίσιν αντί του παιδός. Δείκνυται δε εν Ποτνιαίς και φρέαρ· τας δε ίππους τας επιχωρίους του ύδατος πιούσας τούτου μανήναι λέγουσιν.» (Παυσανίας, Βοιωτικά 8,2)


Στην «Εκάβη»(535), του Ευριπίδη περιγράφεται με έναν ιδιαίτερο εναργή τρόπο η φοβερή τελετουργία του εναγισμού με ανθρωποθυσία. Ο Νεοπτόλεμος, υιός του Αχιλλέα, οδηγεί την Πολυξένη (την παρ’ ολίγον μητριά του) από το χέρι -ως ο κοντινότερος συγγενής της!- προς την κορυφή του Τύμβου (όπου βρισκόταν ο τάφος του πατέρα του), για την θυσία προς εξευμενισμό του νεκρού Αχιλλέα φωνάζοντας: «Έλα και πιές της κόρης το μαύρο αίμα το αγνό»! Σε διάφορα αγγεία που έχει απεικονιστεί η σκηνή (H. B. WWalters, J. H. S. XVIII, 1898, σ. 281, πιν. XV) ο τάφος του Αχιλλέα όπου θυσιάζεται η Πολυξένη παρουσιάζεται ως ΟΜΦΑΛΟΣΧΗΜΟΣ τάφος - βωμός…(Πηγή: Οι απόκρυφες επιστήμες στην ελληνική αρχαιότητα», Διαμαντής Κούτουλας, κεφάλαιο Α «Εναγισμοί», Εκδόσεις Έσοπτρον, Αθήνα 2002, σελίδα 34)




ΑΝΘΡΩΠΟΘΥΣΙΕΣ
ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ


Κανιβαλισμός στη Νεολιθική Ευρώπη

Τα απομεινάρια περίπου 500 σκοπίμως ακρωτηριασμένων ανθρώπων εντοπίστηκαν σε Νεολιθικό οικισμό, ηλικίας 7.000 ετών, στο Harxheim της Ρηνανίας. Σύμφωνα με το περιοδικό αρχαιολογίας Antiquity, τα σπάνια αυτά ευρήματα υποδηλώνουν ότι ενδεχομένως πραγματοποιούνταν εκεί τελετουργίες που περιελάμβαναν «μαζικούς κανιβαλισμούς». Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις επιστημόνων, ο κανιβαλισμός στην Ευρώπη της Νεολιθικής περιόδου μπορεί να σημειωνόταν σε περιόδους λιμού, καθώς η γεωργία ήταν ήδη διαδεδομένη στο συγκεκριμένο μέρος του κόσμου.
Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, τεύχος 57, Νέες της Επιστήμης, σελ. 29

ΙΟΥΔΑΙΟΙ

Οι Ιουδαίοι [σημείωση "Νεκρού": σε εποχές παρακμής, όπου αποστατούσαν από τη λατρεία του Θεού] θυσίαζαν εις τον Εθνικό τους θεό Μολώχ τα παιδιά του, εις τον οποίο πυρακτούμενα προσφέρονταν ολοκαυτώματα διάφορων ζώων καθώς και ανθρώπινα βρέφη. Λέγονταν και Τοφέθ, διότι οι ιερείς του ταυροκέφαλο


ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ

Από ότι αναφέρει ο Μανέθων, στην Αίγυπτο γίνονταν κάθε μία ημέρα 3 ανθρωποθυσίες στον ναό του Ήλιο στην Ηλιούπολι μέχρι και την εποχή του Αμάσιου.


Άβυδος

Αμερικανοί αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν ευρήματα σε τάφους της Αβύδου τα οποία φανερώνουν ότι στην αρχαία Αίγυπτο γίνονταν ανθρωποθυσίες, από το 2950 π.Χ. και μετά.

Η όγδοη πληγή των Φαραώ

Θυσιάζονταν για να «συνοδεύσουν» τον νεκρό βασιλιά τους

Όταν η αρχαία Αίγυπτος βρισκόταν στο κατώφλι της χρυσής της εποχής, πριν από περίπου 5.000 χρόνια, οι άνθρωποι που την κυβερνούσαν είχαν απεριόριστη εξουσία πάνω στη ζωή και στον θάνατο.
Οι ίδιοι μάλιστα δια-κατέχονταν από έμμονη ιδέα για τη δική τους μεταθανάτια ζωή. Το γεγονός αυτό αποτυπώνεται ανάγλυφα στα ταφικά μνημεία της Αβύδου, στην Αίγυπτο, στον τόπο δηλαδή όπου αναπαύονται εδώ και αιώνες οι πρώτοι γνωστοί Φαραώ της Ιστορίας.
Οι ανασκαφές που έχουν γίνει τα τελευταία δυο χρόνια στην περιοχή αποκάλυψαν αυτό που σχεδόν όλοι οι ειδικοί πιθανολογούσαν, αλλά κανείς μέχρι τώρα δεν μπορούσε να αποδείξει. Η εξουσία των Φαραώ πάνω στη ζωή και στον θάνατο μετουσιωνόταν μέσα από τις ανθρωποθυσίες. Άνθρωποι θυσιάζονταν και θάβονταν τελετουργικά μαζί με τον βασιλιά τους για να συνεχίσουν να τον ακολουθούν στο ταξίδι του προς τον άλλον κόσμο.

Άρχοντες ζωής και θανάτου.

Ο δρ. Ντέιβιντ Ο' Κόνορ, από το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ο οποίος ανακάλυψε τις αποδείξεις για τις ανθρωποθυσίες που τελούνταν στην αρχαία Αίγυπτο, λέει προς την εφημερίδα «The New York Times» πως αποτελούν «δραματική απόδειξη της τεράστιας ισχύος που είχαν προς τους υπηκόους τους οι βασιλιάδες και τα μέλη της ανώτατης κοινωνικής τάξης». Η ισχύς αυτή ήταν εμφανής ακόμη και κατά τη διάρκεια της πρώτης δυναστείας του αιγυπτιακού πολιτισμού, που άρχισε περίπου το 2950 π.Χ.
«Ήταν κρίσιμη μεταβατική περίοδος, κατά την οποία ο βασιλιάς Αχά κατάφερε να προσδώσει τεράστια αίγλη σε ένα μικρό σχετικά μέχρι τότε πολιτισμό», προσθέτει ο Αμερικανός επιστήμονας που διευθύνει τις ανασκαφές. «Η ιδέα ότι ο βασιλιάς αποτελούσε τόσο σημαντικό πρόσωπο ώστε έπρεπε στη μεταθανάτια ζωή του να περιστοιχίζεται από ανθρώπους που θα τον υπηρετούν αντικατοπτρίζει όχι μόνο την αίγλη της βασιλικής εξουσίας κατά την περίοδο εκείνη αλλά και τις αλλαγές που συντελέστηκαν στις θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτικές».
Έξι Τάφοι.

Η ομάδα των αρχαιολόγων που εργάζεται στην Άβυδο οργανώθηκε από τα Πανεπιστήμια της Νέας Υόρκης, του Γέιλ και της Πενσυλβανίας, και ανακάλυψε έξι τάφους δίπλα στα ερείπια του ταφικού μνημείου που ήταν αφιερωμένο στον Αχά, τον πρώτο Φαραώ της 1ης Δυναστείας.
Στους πέντε τάφους που ανασκάφηκαν βρέθηκαν σκελετοί αξιωματούχων του παλατιού του, σκελετοί υπηρετών και καλλιτεχνών που φαίνεται ότι θυσιάστηκαν για να υπηρετήσουν τον άρχοντα τους μετά θάνατον. Οι αρχαιολόγοι λένε ότι τα ευρήματα αποτελούν τις πρώτες αποδείξεις ανθρωποθυσιών. Αντίστοιχοι τάφοι βρέθηκαν παλαιότερα κοντά στον τάφο του Αχά. Επιπλέον, άλλοι 200 τάφοι που συνδέονται με τον διάδοχο του Αχά, Ντζερ, πιστεύεται πως αποτελούν αποδείξεις για τις ανθρωποθυσίες που τελούνταν τότε.
Οι Αμερικανοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι ο τρόπος με τον οποίο είχαν κατασκευαστεί οι τάφοι ήταν το βασικό στοιχείο που αποκάλυψε τον τρόπο που πέθαναν οι ένοικοι τους. Η προσεκτική μελέτη των ταφικών μνημείων έδειξε ότι κατασκευάστηκαν την ίδια χρονική στιγμή, ήταν σε διαδοχική διάταξη και είχαν καλυφθεί με ενιαία ξύλινη οροφή και επιστρώσεις λάσπης.


Πέθαναν ταυτόχρονα.

Kατά τον Ο' Κόνορ, είναι προφανές ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι πέθαναν και τάφηκαν ταυτόχρονα. Οι τάφοι φαίνεται πως είχαν συληθεί τα αρχαία χρόνια από τυμβωρύχους. Ακόμη όμως κι έτσι, οι ειδικοί σήμερα εντόπισαν δοχεία με βασιλικές σφραγίδες, κεραμικά κτερίσματα και κοσμήματα από ελεφαντοστό και από εισαχθείσες πολύτιμες πέτρες λάπις λάζουλι.
Ο δρ Λόρελ Μπέστοκ, από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, λέει πως κάποιοι από τους τάφους δεν ανήκαν σε υπηρετικό προσωπικό αλλά σε ιδιαίτερα πλούσιους ανθρώπους που επίσης θυσιάστηκαν. Σε έναν μάλιστα τάφο βρέθηκαν οστά από γαϊδούρι και πιστεύεται πως το ζώο αυτό, κατά τις πεποιθήσεις των αρχαίων Αιγυπτίων, θα αποτελούσε το μεταφορικό μέσο του Φαραώ στο νέο του βασίλειο.


The New Yorjk Times. (Πηγή: Εφημερίδα «Τα Νέα», Σαββατοκύριακο 27-28 Μαρτίου 2004, σελίδα 46)


Η ΑΒΥΔΟΣ βρίσκεται 300 μίλια νοτίως του Καΐρου. Στην περιοχή αυτή είχε επικεντρώσει το ενδιαφέρον της, τη δεκαετία του 1890, μια ομάδα Βρετανών αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Γουίλιαμ Φλίντερς Πέτρι. Ο Πέτρι ήταν από τους πρώτους που ερεύνησαν τα ταφικά μνημεία της περιοχής συμπεριλαμβανομένου του τάφου του Αχά. Ο ίδιος είχε υποπτευθεί τότε ότι αρκετοί από τους «υποδεέστερους» τάφους είχαν άμεση σχέση με ανθρωποθυσίες, αλλά δεν βρήκε κάποια χειροπιαστή απόδειξη για να επιβεβαιώσει τις υπόνοιες του. Οι τάφοι αυτοί εξάλλου, ταπεινά φτιαγμένοι όπως ήταν, υπολείπονταν αρκετά σε αίγλη και μεγαλείο από τις πυραμίδες της Γκίζας και τους επιβλητικούς τάφους στην Κοιλάδα των Βασιλέων. Έτσι έστρεψε αλλού την προσοχή του. Ο Ντέιβιντ Ο' Κόνορ πάντως τονίζει ότι τα αποτελέσματα από τις έρευνες που έχουν γίνει μέχρι τώρα υποδηλώνουν ότι οι ανθρωποθυσίες στην αρχαία Αίγυπτο ήταν σπάνια συνήθεια. Καμία απόδειξη δεν έχει βρεθεί για το ότι η πρακτική των ανθρωποθυσιών ακολουθούνταν πριν από την εποχή του Αχά. Ίσως μάλιστα να σταμάτησε αυτό το έθιμο πριν από το τέλος της 1ης Δυναστείας. Ακόμη κι αν η πεποίθηση για την ύπαρξη μεταθανάτιας ζωής παρέμενε πολύ ισχυρή.


ΦΟΙΝΙΚΕΣ

Οι Φοίνικες έριχναν κλήρο και θυσίαζαν παιδιά ανάλογα με το όπως έπρατταν οι Καρχηδόνιοι. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις μπορούσε να θυσιαστεί ζώο αλλά η θυσία του ζώου δεν ήταν τόσο αποτελεσματική όσο του παιδιού. Οι θυσίες των παιδιών και των ζώων ήταν οι κύριες ενασχολήσεις των ιερέων και το επίκεντρο του φοινικικού τελετουργικού. Κάθε θυσία κόστιζε σε εκείνον για τον οποίο τελούνταν σε ασήμι, χρυσάφι είτε σε είδος π.χ. κρέας, οστά κ.λ.π. Εν καιρώ λοιμού, επιδημιών και πολέμων θυσίαζαν πλήθος άλλων ανθρώπων. Ο Πορφύριος λέει ότι ο Σαγχονιαθών αναφέρει πλήθος ανθρωποθυσιών τελουμένων από τους Φοίνικες εις τα «Φοινικικά Χρονικά» του μεταφρασμένα εις τα ελληνικά από τον Φίλωνα Βύβλιου.





Η στήλη αυτή χρονολογείται στον 3ο αιώνα π.Χ. και εικονίζει έναν ιερέα να μεταφέρει παιδί. Η σκηνή αναφέρεται πιθανότατα στην διαδικασία της θυσίας η οποία επρόκειτο να ακολουθήσει (Πηγή: Περιοδικό Corpus, τεύχος 49, άρθρο «Καρχηδόνιοι και ο πολιτισμός τους, ο αγώνας για την κυριαρχία τους στην Μεσόγειο», Δημήτρης Μπαζίνας, αρχαιολόγος, σελ. 57)


ΧΑΝΑΝΑΙΟΙ



Χαναναίοι θυσιάζουν ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥΣ στα τείχη μια πόλης για να εξευμενίσουν τους «θεούς» τους ώστε εκείνοι να αποτρέψουν την άλωση. Ανάγλυφο από το ναό του Άμμωνα στο Καρνάκ της Αιγύπτου. (Πηγή: Ian Wilson, The Bible is History, Weidenfeld & Nicolson, U.K. 1999, σελ. 49)


Η αλήθεια της βίβλου ανταποκρίνεται πλήρως στα ήθη και λατρεία των κατοίκων της Χαναάν (Παλαιστίνης). Στο θυσιαστήριο του Κρόνου στην Tanit της Καρχηδώνας (Φοινικικής πόλης) οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει, εκτός από οστά προβάτων και αιγών, πολλά ανθρώπινα οστά παιδιών. Ο Διόδωρος Σικελιώτης ( XX 14) επίσης λέει τα ίδια. Η «Φοινικική Ιστορία» γραμμένη από τον Sanchuniaton και μετεφρασμένη από τον Φίλωνα της Βύβλου είναι γεμάτη από τέτοιες θυσίες παιδιών εκ μέρους των Φοινίκων. Οι Χαναναίοι επηρεάστηκαν από την Φοινικική παράδοση. Τα αρχαιολογικά στοιχεία είναι στο σημείο αυτό απόλυτα και συνεχώς αυξάνονται. Οι τόποι ενταφιασμού θυσιασμένων παιδιών καλούνται tophet, και εμφανίζονται σε όλη την Χαναάν και τη φοινικική αυτοκρατορία. Αναφέρονται οι περιοχές 'Atlit, Tell el-Far'a (S) και Tell el 'Ajjul στην Παλαιστίνη (Πηγή: «The History of Ancient Palestine», G.W. Ahlstrom. Fortress: 1993, 990pp.), και πρόσφατα κοντά στην Τύρο και την Gezer (Πηγή: «Peoples of the Old Testament World»» Hoerth, Mattingly, Yamauchi (eds.), Baker: 1994.) . Οι Χαναναίοι συνδέονται θρησκευτικά και με τους Μίνες της Ελλάδας (Κρήτη). Μια Χανανίτικη επιγραφή που βρέθηκε στην Ugarit αναφέρει τα εξής: «Ένα πρωτότοκο, ω Βααλ, θα θυσιάσουμε, ένα παιδί θα εκπληρώσουμε.» (Πηγή: A. Herdner, Nouveaux Textes Alphabetiques de Ras Shamra, Ugaritica, VII, Paris, 1978, pp.31-33.)


ΚΑΡΧΗΔΟΝΙΟΙ

Όταν οι Καρχηδόνιοι νίκησαν τον Σικελό βασιλιά Αγαθοκλή, θανάτωσαν τους ωραιότερους των ελλήνων αιχμαλώτων. Ο Φώτιος αναφέρει ότι στις μαζικές προσευχές τοποθετούσαν ένα ζώντα στους χαλύβδινους βραχίονες του Μολώχ και παρακολουθούσαν το θέαμα των αγωνιωδών του κινήσεων.
Οι επιτύμβιες στήλες είναι το μαναδικό έργο γλυπτικής το οποίο έχει παραδοθεί από τους Φοίνικες σε μεγάλη αφθονία. Πολλές από αυτές βρίσκονται στον ιερό περιφραγμένο χώρο που υπάρχει σε κάθε φοινική πόλη και περιγράφεται με την ονομασία «Tophet». Στο Tophet της Καρχηδόνας βρέθηκαν 6.000 τεφροδόχοι με οστά παιδιών και μικρών ζώων. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι Φοίνικες συνήθιζαν να θυσιάζουν τα πρωτότοκα παιδιά τους όταν ήθελαν να ζητήσουν κάτι πολύ σημαντικό από τον θεό ή σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η πόλη βρίσκονταν σε μεγάλη ανάγκη (λιμό, ξηρασία, πόλεμο) (Πηγή: Περιοδικό Corpus, τεύχος 49, άρθρο «Καρχηδόνιοι και ο πολιτισμός τους, ο αγώνας για την κυριαρχία τους στην Μεσόγειο», Δημήτρης Μπαζίνας, αρχαιολόγος, σελ. 55).


ΕΛΛΗΝΕΣ
ΜΙΝΩΕΣ
«Αρχαιολογικά αν μιλήσουμε, η πιο μεγάλη απόδειξη της ανθρωποθυσίας, προκύπτει από τους Μίνωες της Κρήτης, των οποίων η θρησκεία, όπως προσέξαμε, είχε κοινή σχέση με εκείνη των Χανανιτών [Χανανίτες: Μια Χανανίτικη επιγραφή που βρέθηκε στην Ugarit αναφέρει τα εξής: «Ένα πρωτότοκο, ω Βααλ, θα θυσιάσουμε, ένα παιδί θα εκπληρώσουμε.» (Πηγή: A. Herdner, Nouveaux Textes Alphabetiques de Ras Shamra, Ugaritica, VII, Paris, 1978, pp.31-33.)
Το 1979, ενώ γίνονταν εκσκαφές σε ένα ιερό του 1700 π.Χ. στην πλαγιά ενός λόφου, στις Αρχανές της βόρειας Κρήτης, οι Έλληνες Αρχαιολόγοι Γιάννης και Εύα Σακελλαράκη ανακάλυψαν τα υπολείμματα τεσσάρων ανθρώπων, που σκοτώθηκαν κατά την διάρκεια μιας τέτοιας θυσίας. Στο απώτερο δυτικά τμήμα του ναού, ανακάλυψαν τρεις σκελετούς. Ο πρώτος ήταν μιας γυναίκας με ηλικία προς το τέλος των 20 ετών, που ήταν πεσμένη μπρούμυτα. Ο δεύτερος ήταν ένας άνδρας ύψους 6 ποδιών, με ηλικία προς το τέλος των 30, πεσμένος στην πλάτη και με τα χέρια του σε τέτοια στάση, ώστε να δηλώνουν πως από κάτι προσπαθούσε να προστατευτεί που έπεφτε από επάνω του. Ο τρίτος σκελετός ανήκε σε ένα νεαρό άτομο που ήταν τοποθετημένος πάνω σε μια πέτρινη πλατφόρμα, με τα χέρια και τα πόδια του σε μια άβολη εμβρυϊκή στάση, σαν να ήταν δεμένο, ακριβώς σε τέτοια θέση με αυτή που περιγράφεται στην Γένεση 22:10 («9 ἦλθον ἐπὶ τὸν τόπον, ὃν εἶπεν αὐτῷ ὁ Θεός. καὶ ᾠκοδόμησεν ἐκεῖ Ἁβραὰμ τὸ θυσιαστήριον καὶ ἐπέθηκε τὰ ξύλα, καὶ συμποδίσας Ἰσαὰκ τὸν υἱὸν αὐτοῦ, ἐπέθηκεν αὐτὸν ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον ἐπάνω τῶν ξύλων. 10 καὶ ἐξέτεινεν Ἁβραὰμ τὴν χεῖρα αὐτοῦ λαβεῖν τὴν μάχαιραν σφάξαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ.») για τον Ισσάκ. Το σώμα του το διέσχιζε ένα χάλκινο σπαθί λατρείας. Έξω στο διάδρομο, κείτονταν ένας τέταρτος σκελετός. Το άτομο αυτό φαίνεται πως είχε χτυπηθεί και πέσει κάτω, ενώ κουβαλούσε ένα βάζο με διακόσμηση ταύρου, το οποίο πιθανώς περιείχε αίμα, στο κεντρικό δωμάτιο του ναού. Αχνάρια από πήλινα πόδια φυσιολογικού μεγέθους και καμένο ξύλο που βρέθηκαν στο ίδιο δωμάτιο, δείχνουν πως στο ίδιο δωμάτιο στεγάζονταν ένα άγαλμα ενός θεού ή θεάς.
Όπως πρότεινε ο Σακελλαράκης, ο άνδρας ύψους 6 ποδών (άτομο κάποιας ανώτερης ιδιότητας κρίνοντας από το δακτυλίδι και από την σφραγίδα του) μαζί με την γυναίκα που βρέθηκε μαζί του, είχε μόλις τελειώσει την θυσία αυτής της γυναίκας, όταν ο ναός κτυπήθηκε από ένα καταστροφικό σεισμό, σκοτώνοντας στην στιγμή τον μεταφορέα του βάζου. Ολόκληρο το κτίριο και τα περιεχόμενά του αναλώθηκαν γρήγορα από φωτιά.» (Πηγή: Ian Wilson, The Bible is History, Weidenfeld & Nicolson, U.K. 1999, pp.28-29. Επίσης, βλ. Yannis and Efi Sakellarakis, Drama of Death in a Minoan Temple, National Geographic, February 1981, p.205ff)
Το 1979, σε μια αρχαιολογική αποστολή στην Κνωσό, στην Κρήτη, ο καθηγητής της αρχαιολογίας με το όνομα Peter Warren ανακάλυψε σπίτια όπου το ταβάνι τους είχε πέσει στο πάτωμα . Ανακάλυψε μερικά σπιτικά αντικείμενα όπως και ένα μεγάλο βάζο που περιείχε κατάλοιπα από τροφές, καμένη γη και οστά ανθρώπου (σπόνδυλο) με σημάδια από κοψίματα. Ερευνώντας περισσότερο στο διπλανό δωμάτιο, ανακάλυψαν 251 οστά από ζώα (πρόβατα, γουρούνια, σκύλους, κ.λ.π.) μαζί με 371 ανθρώπινα κόκαλα και θραύσματα από κόκαλα, όλα όμως ήταν κόκαλα παιδιών. Όλα αυτά τα κόκαλα είχαν σημάδια από κοψίματα. Ο Warren συμπέρανε πως επρόκειτο για κάποιο είδος κανιβαλισμού, μιας και τα σημάδια των οστών έμοιαζαν με εκείνα που παρουσιάζονται όταν κάποιος προσπαθεί να αφαιρέσει το κρέας από αυτά. Κάποιο μακάβριο είδος λατρείας, με τον θάνατο και το φάγωμα των παιδιών για θρησκευτικούς σκοπούς, έδινε υπόσταση στο μύθο του ανθρωποφάγου Μινώταυρου. Επίσης, πολλά στοιχεία βρέθηκαν που υποστήριζαν την άποψη ότι οι Μινωίτες συμμετείχαν σε ταυρομαχίες για θρησκευτικούς σκοπούς κατά τις οποίες ακροβάτες προσπαθούσαν να πηδήξουν πάνω από τους επιτιθέμενους ταύρους χωρίς να κτυπήσουν στα κέρατά τους. Ο Λαβύρινθος θα μπορούσε να είχε εμπνευστεί στο παλάτι της Κνωσού το οποίο αποτελούνταν από ένα μεγάλο σύμπλεγμα από αλληλοσυνδεόμενα προαύλια και διαμερίσματα. (Πηγή: Ancient Mysteries by Peter James and Nick Thorpe)


ΕΛΛΑΔΑ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ

Στην Ελλάδα από ότι καταλαβαίνουμε από την αρχαία ιστορία και από την μυθολογία, γίνονταν ανθρωποθυσία κάθε φορά πριν από κάθε εκστρατεία. Ανθρωποθυσίες γίνονταν κατά την εορτή του θεού Κρόνου. Εις το φρούριο της Ιθώμης θυσιάστηκαν από τον Αριστομένη του Μεσσηνίου εις τον Δία 300 άνδρεςανθρωποθυσία κάθε φορά πριν από κάθε εκστρατεία. Ανθρωποθυσίες γίνονταν κατά την εορτή του θεού Κρόνου. Εις το φρούριο της Ιθώμης θυσιάστηκαν από τον Αριστομένη του Μεσσηνίου εις τον Δία 300 άνδρες, εις την Πέλλαν της Θεσσαλίας θυσίαζαν ανθρώπους εις τον Κένταυρο Χείρωνα και εις τον Πηλέα. Κατά τον Παυσανία ο Λυκαίος Ζεύς εν Αρκαδία «δέχονταν ανθρώπινα θύματα και εις τους χριστιανικούς ακόμη χρόνους» (Πλουταρχ. Ελλ. Δεκφ 39) Ο Ερεχθώς θυσίασε τις κόρες του στους υποχθόνιους θεούς για να δώσει νίκη στους Αθηναίους. Ο Θεμιστοκλής θυσίασε 3 Πέρσες αιχμαλώτους. Ο Σουΐδας αναφέρει ότι την λέξη «κάθαρμα» την είχαν στην Αθήνα για τους εγκληματίες που τους έστεφαν σαν βόδια και πρόβατα και που στεφανωμένους τους οδηγούσαν σε βράχια όπου τους κατακρήμνιζαν σε τόπο θυσίας. Στην Σπάρτη τελούνταν ανθρωποθυσίες προς την Ταυροπόλο Αρτέμιδα μέχρι που τις κατάργησε ο Λυκούργος. Μάλιστα ο Πλούταρχος που έζησε το 2ο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ. ως το 120 γράφει (Λυκούργος, 20-18) ότι το παμπάλαιο έθιμο της μαστιγώσεως των νέων στον ναό της Ορθίας Αρτέμιδος διατηρούνταν στην εποχή του «Πολλούς των νυν εφήβων εωράκαμεν επί του βωμού της Ορθίας Αρτέμιδος αποθνήσκοντας ταις πληγαίς». Στην Τένεδο και στην Χίο, κατακρήμνιζαν ανθρώπους προς τιμή του Διονύσου. (επιρροή Φοινίκων). Οι Φωκαιείς έριχναν ανθρώπους εις την φωτιά της Ταυροπόλου Αρτέμιδας. Οι Λέσβιοι θυσίαζαν ανθρώπους εις τον Διόνυσο και οι Κρήτες εις τον Δία. Ο Απόλλωνας της Λευκάδας χαίρονταν με τις ανθρωποθυσίες που τελούνταν με ρίψη εις τα βράχια (Στράβωνας C. 452). Προς τιμήν του Αγρωνίου Διονυσίου τελούνταν θυσίες εις τον Ορχομενό της Βοιωτίας. Από τους αρχαίους τελούνταν θυσίες και κατά τις κηδείες και σκοπό είχαν την εξιλέωση της παροργισμένης σκιάς του εν πολέμω πεθαμένου και την ικανοποίηση και εκδίκηση των επιζώντων οικείων αυτού. Ένα τέτοιο παράδειγμα ανθρωποθυσίας μας δίνει ο Όμηρος για την κηδεία του Πάτροκλου εις την οποία θυσιάστηκαν αιχμάλωτοι πολέμου. Εις την μυθολογία πάλι έχουμε πάλι την ίδια μεθοδολογία για τον εξευγενισμό των θεών. Ο Ερεχθέως θυσίασε τις κόρες του, ο Τερεσίας έδωσε εντολή εις τον Κρέοντα να θυσιάσει τον υιό του Μενοικέα. O Θεμιστοκλής πριν από την ναυμαχία της Σαλαμίνας λέγεται ότι θυσίασε στον Ωμιστή Διόνυσο 3 Πέρσες (Πλουτ. Θεμ. 13).Οι κάτοικοι της Θήβας προσέφεραν ένα βρέφος για να εξευμενίσουν την αλεπού που μάστιζε την περιοχή (Παυσ. 19.11 Κ, Απολλωδ. Μυθογρ. 2.4.7). Η Αλεπού είχε την φωλιά της στο όρο Τεύμησσος και έτρεχε τόσο γρήγορα που άρπαζε ότι ήθελε χωρίς να μπορεί κανείς να την σταματά. Τα κατάφερε ο Κέφαλος, αττικός ήρωας. Με τον σκύλο του Μίνωα. Ο σκύλος κυνήγησε την αλεπού και ο Δίας τους μαρμάρωσε και τους δύο στην Θηβαϊκή πεδιάδα. Σιγά - σιγά όμως ο ελληνισμός κατάφερε και πέρασε από αυτό το βάρβαρο στάδιο σε πιο ήπιες και εκπολιτισμένες μορφές θρησκευτικότητας και πλέον θυσιάζονταν μόνο ζώα ή άψυχα αντικείμενα όπως μαρτυρεί και η μη εκτελεσθείσα θυσία της Ιφιγένειας, του Φρίξου κ.α.


Η εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λάρους Μπριτάννικα» αναφέρει: «(..) Στον Τάφο του Φιλοποιμένος θυσιάζονται Μεσσήνιοι αιχμάλωτοι (183π.Χ.) Κορυφαία θέση έχει η θυσία βρέφους επάνω στο βωμό του Λυκαίου Διός στην Αρκαδία, κατά την οποία ακολουθούσε διανομή και βρώση των ψημένων τεμαχίων του θυσιασθέντος βρέφους. Ο Λυκούργος δια νόμου κατάργησε τις ανθρωποθυσίες που γίνονταν στη Σπάρτη προς τιμήν της Αρτέμιδος. Στη Χίο και τη Λέσβο αναφέρονται συχνές ανθρωποθυσίες που γίνονταν κάθε χρόνο για να τιμήσουν τον Δία και τον Διόνυσο(...)»


Η εγκυκλοπαίδεια «Υδρία» αναφέρει:
«(..)Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για ανθρωποθυσίες στην Αρχαία Ελλάδα. Τα κυριότερα κέντρα ανθρωποθυσιών ήταν: Στο Λύκαιο όρος της Πελοποννήσου όπου το ιερό του Λύκαιου Δία. Εδώ οι ανθρωποθυσίες συνεχίστηκαν ως τον 3ο μ.Χ. αιώνα (...)" .


Το «Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν του Ήλιου» αναφέρει τα εξής:
«(...) Απαντώμεν ανθρωποθυσίας επίσης εις την Μεσσηνίαν, εις την Πέλλην της Θεσσαλίας, εις την Αρκαδίαν, εις την οποίαν ο Ζευς εδέχετο ανθρώπινα θύματα και μετά την εμφάνισιν του Χριστιανισμού(...)"


Το τεύχος 84 της Πατριδογνωσίας (21 Σεπτεμβρίου 2003 σελ. 3039-3041), αφού αναφέρει το μύθο του Λυκάονα με τη βρεφοφαγία, καταλήγει με τα εξής λόγια: «Οπωσδήποτε, το γεύμα με ανθρώπινες σάρκες, αντίστοιχο εκείνου που παρέθεσε ο Ατρέας στον Θυέστη, (βλ. «Ιστορία Αργολίδας»: Η κατάρα των Ατρειδών), ερμηνεύεται ως απόηχος παλαιότερης εποχής, κατά την οποία ίσχυαν οι ανθρωποθυσίες. Η αηδία του Δία, αντιστοιχεί στην αποστροφή των Ελλήνων της κλασικής εποχής σ αυτές τις πρακτικές των προγόνων τους».
Προφανώς ο κειμενογράφος της Πατριδογνωσίας, αγνοεί ότι οι ανθρωποθυσίες συνεχίζονταν ως τον 3ο αιώνα μ.Χ. εκεί πάνω:
Χωρίο του Πορφυρίου, Νεοπλατωνικού φιλοσόφου εκ Τύρου, του 3ου αιώνα μ.Χ. στο έργο του Περί Αποχής των εμψύχων: «Αφ ου μέχρι του νυν **ουκ εν Αρκαδία μόνον τοις Λυκαίοις**, ούδ εν Καρχηδόνι τω Κρονω, κοινή πάντες ****ανθρωποθυτούσι****, αλλά κατά περίοδον της του νομιμου χάριν μνήμης εμφύλιον αεί αίμα φαίνουσιν προς τους βωμούς, καίπερ τοις παρ αυτοίς οσίας εξειγούσης των Ιερών, τοις περιρραντηρίοις κηρύγματι, ει τις αίματος ανθρωπείου μεταίτιος». (Δες: Θεόφραστος στον Πορφύριο, Περί αποχής εμψύχων 2, 27 καθώς και: Ηρόδοτος 7, 197, Πλάτ., Μίνως 315c, Θεόφραστος στον Πορφύριο, Περί αποχής εμψύχων 2,27)
Δεν είναι οι πρώτοι αρχαιολόγοι του προϊστορικού Aιγαίου που γράφουν ότι ανάσκαψαν μια ανθρωποθυσία. Πρώτος ο X. Tσούντας έγραψε πως σε δύο σημεία των Mυκηνών σημείωσε, πολλαπλές μάλιστα, ανθρωποθυσίες κι ακολούθησαν πολλοί άλλοι, Eλληνες και ξένοι ανασκαφείς. Και αναφέρονται οι: A.J.B. Wace στις Mυκήνες, C. Blegen στην Πρόσυμνα, Vollgraff στο Άργος, A. Persson στα Δενδρά, E. Πρωτονοταρίου-Δεϊλάκη στην Kαζάρμα, ενώ στους πεπεισμένους συγκαταλέγεται και ο M. Aνδρόνικος, ο οποίος μάλιστα «θεωρεί πιθανότατο πως οι ίδιοι οι Mηκυναίοι εισήγαγαν το έθιμο της ανθρωποθυσίας στην Kύπρο, όπου επανειλημμένως έχει διαπιστωθεί ανασκαφικά.»
Οι ιατροδικαστές αναγνωρίζουν στη λόγχη το όργανο της θυσίας. Φαντάζονται πως ο τοποθετημένος στο βωμό δεμένος άνθρωπος σκοτώθηκε με ένα χτύπημα στην αριστερή πλευρά του λαιμού, στην καρωτίδα. Δεν συγχρονίζουν όμως την ανθρωποθυσία με την καταστροφή του ναού και με το θάνατο των άλλων ατόμων που βρέθηκαν στον ίδιο χώρο, γιατί παρατηρούν πως ο ιερέας που σκοτώθηκε δίπλα στο βωμό, βρίσκεται στη θέση του θύτη και πλάι κάδοι για τη συλλογή του αίματος, όπως γινόταν για κάθε θυσία.
Στην Αχαΐα, οι τρεις οικισμοί: Αρόη, Μεσάτις και Άνθεια, κατοικήθηκαν από Ίωνες. Οι τρεις πόλεις συνδέθηκαν έχοντας κοινή λατρεία της Άρτεμης της Τρικλαρίας, που τιμούσαν κάθε χρόνο με γιορτές στο ιερό της κοντά στο ποτάμι Μείλιχο (στα μετέπειτα Συχαινά) όπου το είδε στον καιρό του ο Παυσανίας. Όπως και αλλού, πρόσφεραν στη θεά ανθρώπινα θύματα. Και επίσης όπως κι αλλού, οι ανθρωποθυσίες αντικαταστάθηκαν με θυσίες ζώων εκεί γύρω στα χρόνια του Τρωικού πολέμου (ελάφι αντί για την Ιφιγένεια στην Αυλίδα).
Στην Αχαΐα τα πράγματα έγιναν κάπως αλλιώς: Η Κομαιθώ, ιέρεια στον ναό της παρθένας θεάς, ερωτεύτηκε τον ήρωα Μελάνιππο. Οι δύο τους μετέτρεψαν τον ναό σε ερωτική φωλιά. Φυσικά και εξοργίστηκε η Άρτεμη. Οι άνθρωποι της περιοχής άρχισαν να πεθαίνουν ανεξήγητα, η γη έπαψε να καρποφορεί. Το μαντείο των Δελφών που ρωτήθηκε, απάντησε ότι το κακό θα σταματούσε μόνο αν ο Μελάνιππος και η Κομαιθώ θυσιάζονταν στην Άρτεμη και στο εξής κάθε χρόνο ένας νέος και μια παρθένα από τις ωραιότερες. Οι ανθρωποθυσίες σταμάτησαν μετά από καιρό, μετά από την πτώση της Τροίας, όταν ο Ευρύπυλος κατέθεσε εκεί τη λάρνακα με το άγαλμα του Διονύσου, κατά τη στιγμή που θυσιαζόταν ένα αγόρι και ένα κορίτσι στην αχαϊκή παραλία. Από τότε, ο Ευρύπυλος τιμάτο μαζί με τον Διόνυσο ως λυτρωτής τους. (Πατριδογνωσία τεύχος 87 σελ. 3144).


ΣΠΑΡΤΗ & ΕΦΕΣΙΑ ΑΡΤΕΜΗ


(Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησης Λακωνικά, 16. 7-11 ):
«Εις το μέρος που ονομάζεται Λιμναίον υπάρχει το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος. Το άγαλμα της Ορθίας Αρτέμιδος που έχουν οι Λακεδαιμόνιοι προήλθε από τους βαρβάρους. Αυτοί που βρήκαν αυτό, ο Αστράβακος και ο Αλώπεκος γυιοί του Ίρβου, όταν βρήκαν το άγαλμα αμέσως τρελάθηκαν. Επίσης οι κάτοικοι των συνοικιών της Σπάρτης θυσιάζοντες εις την θεά για να λύσουν διαφορά την οποία είχαν, όχι μόνο δεν την έλυσαν, αλλά και κατέληξαν να σκοτωθούν μεταξύ τους και πολλοί φονεύτηκαν κατά την συμπλοκή γύρω από τον βωμό της θεάς, ενώ όσοι έζησαν πέθαναν όλοι από φοβερή ασθένεια. Και υπάρχει παράδοση ότι έπειτα από το γεγονός αυτό, έκαναν ανθρωποθυσίες στον βωμό και θυσιαζόταν εκείνος στον οποίο έπεφτε ο κλήρος. Ο Λυκούργος κατήργησε το έθιμο αυτό και το αντικατέστησε με μαστιγώσεις εφήβων γύρω από τον βωμό και έτσι γεμίζει με αίμα όταν γίνονται οι μαστιγώσεις. Έτσι εκπληρώνεται η θέληση της θεάς, αφού ο βωμός γεμίζει με ανθρώπινο αίμα. Η ιέρεια που κρατάει το ξόανο βρίσκεται εκεί την ώρα της μαστίγωσης. Το ξόανο είναι πολύ μικρό και ελαφρύ, αλλά όταν οι μαστιγωτές χτυπούν ελαφρά κάποιον έφηβο, λόγω της ωραιότητάς του ή του αξιώματός του, τότε το ξόανο γίνεται πολύ βαρύ στα χέρια της ιέρειας. Τότε αυτή κατηγορεί τους μαστιγωτές και φωνάζει ότι πιέζεται από το βάρος εξαιτίας τους. Έτσι το άγαλμα αυτό συνήθισε από τις ανθρωποθυσίες στην Ταυρίδα να ευχαριστιέται από τα αίματα των ανθρώπων».
[Μτφρ: Το μέρος που ονομάζεται Λιμναίο είναι αφιερωμένο στην Ορθία Άρτεμη ... Όταν οι Λιμνάτες Σπαρτιάτες και οι Κυνοσουρείς και αυτοί από τη Μεσόα και την Πιτάνη προσφέροντας θυσία στην Άρτεμη κατέληξαν σε διαμάχες και έφθασαν σε φόνους και πολλοί πέθαναν στον βωμό, ενώ κάποια αρρώστια σκότωσε τους υπολοίπους. Τότε κάποιος χρησμός τους όρισε να ραντίζουν τον βωμό με ανθρώπινο αίμα και θυσίαζαν όποιον καθόριζε ο κλήρος. Ο Λυκούργος όμως αντικατέστησε το έθιμο αυτό με μαστιγώσεις εφήβων κι έτσι ο βωμός γεμίζει με ανθρώπινο αίμα. Η ιέρεια με το ξόανο βρίσκεται κοντά τους. Το ξόανο είναι ελαφρύ εξαιτίας του μικρού μεγέθους του. Αλλά αν κάποτε οι μαστιγοφόροι χτυπούν με φειδώ εξαιτίας της ομορφιάς ή της κοινωνικής θέσης ενός εφήβου, τότε το ξόανο γίνεται βαρύτερο για τη γυναίκα και εκείνη το κρατά με δυσκολία. Τους κατηγορεί και λέει ότι υποφέρει εξαιτίας τους. Αυτή η προτίμηση του αγάλματος για ανθρώπινο αίμα έχει παραμείνει από την εποχή των θυσιών στη Ταυρική.]

ΑΛΕΑ, ΟΡΘΙΑ ΑΡΤΕΜΗ & ΔΙΟΝΥΣΟΣ






Τελετή στην οποία μαστιγώνεται μια γονατιστή γυναίκα προς τιμήν του θεού Διονύσου. (Πομπηία, Βίλλα των Μυστηρίων)




«Μετά δε Στύμφαλόν εστιν Αλέα, συνεδρίου μεν του Αργολικού μετέχουσα και αύτη, ʼλεον δε τον Αφείδαντος γενέσθαι σφίσιν αποφαίνουσιν οικιστήν. Θεών δε ιερά αυτόθι Αρτέμιδός εστιν Εφεσίας και Αθηνάς Αλέας, και Διονύσου ναός και άγαλμα. Τούτω παρά έτος Σκιέρεια εορτήν άγουσι, και εν Διονύσου τη εορτή κατά μάντευμα εκ Δελφών μαστιγούνται αι γυναίκες, καθά και οι Σπαρτιατών έφηβοι παρά τη Ορθία.» (Μτφρ: «Μετά τη Στύμφαλο είναι η Αλέα (χωριό Αλέα πρώην Μπουγιάτι), που και αυτή μετέχει στην αργολική ομοσπονδία. Εδώ υπάρχουν τα ιερά της Εφεσίας Αρτέμιδος, της Αλέας Αθηνάς και του Διονύσου, με άγαλμα του θεού. Κάθε χρόνο τελούν προς τιμήν του τα Σκιέρεια, όπου, σύμφωνα με χρησμό του μαντείου των Δελφών, μαστιγώνονται οι γυναίκες, όπως και οι έφηβοι των Σπαρτιατών στη γιορτή της Ορθίας»] (Πηγή: Περιηγήσεις Παυσανία από την Αργολίδα στην Αρκαδία, Ιστορικά Ελευθεροτυπίας, Νο 249. 19 Αυγούστου 2004 σελ. 13,14).
«Ήταν δε η λατρεία του [Διονύσου] όχι πανελλήνιος μόνον, αλλά παγκόσμιος και αρχαιότατη, ως μαρτυρεί η εν Βοιωτία, ένθα πλάστηκε και ο πρώτος περί αυτού ελληνικός μύθος, λατρεία αυτού ως Διονύσου Ενδένδρου, η οποία υπενθυμίζει τους αρχαιότατους χρόνους της δενδρολατρείας, ως Διονύσου Στύλου και ως Διονύσου Περικιονίου (στην Θήβα), και τα ίχνη της σε αυτόν ανθρωποθυσίες στην Ποτνία, όπου λατρεύονταν ως Αιγοβόλος, διότι ο ίδιος ο θεός αντικατέστησε με αίγα το ωραίο παιδί, το οποίο θυσιάζονταν στον βωμό του κατά χρησμό του μαντείου των Δελφών.»
«Εκ των πολλαπλών δε εορτών του [Διονύσου] άξιες μνείας είναι ιδίως τα υπό των Θυιάδων τελούμενα όργια του Διονύσου ανά διετία μεν εις την κορυφή του Παρνασσού και ανά τριετία (τριετηρικά) στα στενά του Κιθαιρώνα, τα εν Αλέα της Αρκαδίας «Συφέρεια», κατά την τέλεση των όποιων μαστιγώνονταν οι γυναίκες (λείψανο ανθρωποθυσίας),» (Πηγή: Γεράσιμος Δ. Καψάλης, Πρόεδρος Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Θ΄, σσ. 407 - 411)


ΚΥΠΡΟΣ

1. Η Νεολιθική Χοιροκοιτία του Πορφύριου Δίκαιου
Ο Δίκαιος (1953) έφερε στο φως με την ανασκαφή του πολλά οργανικά κατάλοιπα και σημαντικές ταφές. Αποκάλυψε εστίες έξι διαφορετικών τύπων γεμάτες με τέφρα, ξυλάνθρακα και οστά ζώων in situ, προφανώς κατάλοιπα γευμάτων. Τρεις λιθόστρωτες εστίες είχαν τοποθετηθεί σε θέση ταφών. Δύο από αυτές ίσως συνδέονται με ανθρωποθυσίες. Στο «θόλο» ΧV(II), δάπεδο XII, η εστία τοποθετήθηκε στο άνω τμήμα μιας ταφής που ανήκει στο δάπεδο XIII και η οποία θεωρήθηκε ανθρωποθυσία ως τελετουργία γερής θεμελίωσης (foundation rite). Στο «θόλο» XLVIII, δάπεδο ΙΙΙ, η εστία βρίσκεται στο κέντρο και ακριβώς πάνω από το μικρό τάφο ενός παιδιού. Η ταφή αυτή θεωρείται ανθρωποθυσία για δημιουργία νέου δαπέδου και επανατοποθέτηση της εστίας (Dikaios 1953).
Γενικά, οι νεκροί, ενήλικες ή παιδιά, θάβονταν σε λακκοειδείς ρηχούς τάφους σκαμμένους στα δάπεδα. Στα ύστερα στάδια του οικισμού παρατηρείται αυξημένη θνησιμότητα, ιδίως ενηλίκων, με διπλές και τριπλές ταφές. Οι νεκροί βρίσκονται σε συνεσταλμένη στάση με ποικίλο βαθμό συστολής. Σε κάποιες ταφές, μυλόπετρες ή μεγάλοι επίπεδοι λίθοι είχαν τοποθετηθεί επίτηδες στην κεφαλή ή σε άλλα μέρη του σώματος. Η τελετουργία αυτή φαίνεται να δηλώνει νεκροφοβία (οπ. ανωτ.). Γενικά, είναι φανερή κάποια «έμφαση στα κρανία» (skull emphasis), και μία εναλλακτική ερμηνεία είναι ότι ίσως η τοποθέτηση λίθων πάνω στα κρανία είχε ως σκοπό σε κάποιες περιπτώσεις να καλύψει (να «προστατέψει» ή να κρύψει;) το κεφάλι ή το πρόσωπο του νεκρού (Niklasson 1991).
(Πηγή: http://www.ancientcyprus.ac.uk/Papers/Tsaliki1/page1.html)

ΜΥΚΗΝΕΣ

Οι αρχαιολόγοι Ventris και Chadwick (Documents in Mycenaean Greek, p. 463) βρήκαν κάποιες πινακίδες που αναφέρουν θυσίες γυναικών σε θεούς όπως ο Δίας και η (ξενόφερτη) Πότνια Αθηνά. Όλα αυτά έλαβαν χώρα μέσα στην 2η χιλιετία π.Χ.... (Πηγή: http://www.csun.edu/~hcfll004/mycen.html)
Μάλιστα, πολλοί από τους μυκηναϊκούς θεούς (π.χ. Κομαουέντεια, Μνάσα, Δίουια, Δρίμιος, Πέρσης, Ποσιδαιεία κλπ.) εξαφανίστηκαν αργότερα και αντικαταστάθηκαν από καινούργιους θεούς)


ΑΡΚΑΔΙΑ

ΛΥΚΑΙΟ ΚΑΙ ΛΥΚΟΣΟΥΡΑ - Η ΓΕΝΕΘΛΙΟΣ ΚΟΙΤΙΔΑ ΤΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ

Του Θεόδωρου Σπυρόπουλου, Εφόρου αρχαιοτήτων Αρκαδίας - Λακωνίας Επίκουρου καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών.
(Η ομιλία αυτή, έγινε στις 6 Μαΐου 1996 στο ξενοδοχείο Novotel στην Αθήνα, σε εκδήλωση του Συλλόγου Άνω Καρυωτών «ο Λύκαιος Δίας», με θέμα τα Λύκαια.)


Οι απόψεις που θα διατυπωθούν σήμερα ενέχουν μία προσωρινότητα και προεξαγγελτική αναφορά σε θεμελιώδη ζητήματα της Ιστορίας του χώρου και της λατρείας των Λυκαίων, εν όψει μίας έρευνας του χώρου που αποτελεί προσδοκία όλων υμών και διακαή επιθυμία και ημών. Πράγματι μετά τις έρευνες του Κων/νου Κουρουνιώτη, στις αρχές του αιώνα μας (1902 - 1909) η αρχαιολογική σκαπάνη σίγησε παντελώς στην Ιερά Κορυφή της Αρκαδίας, ενώ οι έρευνες του σοφού μελετητή, που έγιναν με κάποια σπουδή, έλυσαν τόσα ζητήματα όσα και πλείονα ίσως κατέλιπον αναπάντητα και αμφιλεγόμενα.
Αλλά πρώτον, ας τοπογραφήσουμε συντόμως περί του χώρου και των μνημείων, γενεαλογούντες έπειτα κατά τα παραδιδόμενα και τέλος επιφέροντες τις δικές μας κρίσεις και ερμηνείες περί των σεπτών Μνημείων και των συντελουμένων περί αυτά φρικωδών θέσμιων του παλαιότατου παρελθόντος.
Το όρος Λύκαιον είναι ο ορεινός όγκος ασβεστολιθικών υψωμάτων δυτικώς του οροπεδίου της Μεγαλοπόλεως εις την περιοχή της Παρρασίας (Παυσανίας 8, 38, 2 κε, 4, 20, 2, 8, 41, 3, Στράβωνος Γεωγραφικά 8, 348, Παυσανίας 8, 2, 1, Θουκυδίδης, 5, 54, 1). Ο Πολύβιος περιελάμβανε το όρος μεταξύ των μεγίστων της Ελλάδος, εξ' ου και το παρά Θεοκρίτω «όρεα μακρά» (1, 123). Το όρος είχε πολλά δάση κατά την αρχαιότητα καθώς και πολλές πηγές (Παυσανίας 8, 38, 3 κ.ο.κ.).
Ο ορεινός όγκος του Λυκαίου αποτελείται από δύο κορυφές, την κορυφή Στεφάνι με υψόμετρο 1400 μέτρα προς Βορρά και την αμέσως χαμηλότερη αλλά περισσότερο ελεύθερη και περίοπτη που ονομάζεται κορυφή του Προφήτου Ηλία από το ομώνυμο παρεκκλήσιο ή Διαφόρτι. Μεταξύ των δύο κορυφών βρίσκεται μικρός επίπεδος χώρος 350 Χ 120 μέτρα σε υψόμετρο 1200 μέτρα, όπου ιδρύθηκαν Ιππόδρομος και Στάδιο με μεγάλη Στοά καθώς και συμπληρωματικά κτίρια μεταξύ των οποίων ο Παυσανίας μνημονεύει Ιερόν Πανός. Τα κτίρια χρονολογούνται κυρίως στους πρώιμους Ρωμαϊκούς χρόνους. Στη θέση αυτή εορτάζοντο τα Λύκαια, δηλαδή πανελλήνιοι αθλητικοί αγώνες ανά τετραετία, το έπαθλο της νίκης των οποίων ήταν ένα χάλκινο αντικείμενο. Το καθ' αυτό ιερό του Διός ευρίσκετο επί της κορυφής του υψώματος του προφήτη Ηλία και απετελείτο από δύο σημεία δηλαδή τον βωμό του Λυκαίου Διός και το Τέμενος του ιδίου Θεού.
Ο βωμός ευρίσκεται Επί της κορυφής του υψώματος και χαρακτηρίζεται από τον Παυσανία ως «γης χώμα». 20 μέτρα χαμηλότερα από το βωμό επί της νότιας πλαγιάς του ευρίσκετο επί μικρού ανδήρου το τέμενος του Λυκαίου Διός εις το οποίο κατά τον Παυσανία απηγορεύετο η είσοδος στους ανθρώπους. Ο Κουρουνιώτης εις την Α.Ε. 1904 σελ. 162 σημειώνει ότι: «Ο βωμός του υπήρχε Επί της κορυφής του Αη Λιά ήταν φανερό εκ των λειψάνων των θυσιών και των λοιπών σημείων, άτινα ήταν πάντοτε ορατά επί της επιφανείας αυτής». Το μέρος εκείνο της κορυφής όπου ο βωμός του Διός ονομάζεται και σήμερα από τους χωρικούς «κόκαλα», αναλόγους δε λαϊκούς θρύλους για καμένα και ημιαπολιθωμένα τεμάχια οστών καθώς και για φρικτές θανατώσεις ομήρων από τους Αρχαίους στην κορυφή του Λυκαίου έχουν καταχωρήσει στα βιβλία τους οι περιηγητές Gell και Ross.
Για το τέμενος του Διός ο Κουρουνιώτης γράφει: «Μακρά γραμμή εκ μεγάλων αργών λίθων ορίζει την περιοχή του τεμένους και αναγνωρίζεται σήμερον μέχρις αποστάσεως 120 μέτρων. Ώστε το αρχαίον τέμενος είχε πλάτος 55 μέτρα και μήκος τουλάχιστον 120 μέτρα».
Τα πορίσματα της ανασκαφής Κουρουνιώτη έχουν εν συντομία ως εξής: Ο βωμός ήταν τεχνητός και εκ συσσωρεύσεως πολλών οστών και των λειψάνων των θυσιών. Η διάμετρος της επιφάνειας είναι 30 μέτρα, το δε βάθος των χωμάτων 1,5 μέτρα μέχρι τον στερεόν βράχον. Το χώμα περιγράφει ο Κουρουνιώτης, «ως λεπτότατον, μέλαν ως η τέφρα εκ της πυράς των θυσιών μετά πλήθους μικρών οστών». Αναφέρει δε και «λίθους μεγάλους, ων τινές ημίκαυστοι, αλλαχού μεν σποραδικώς αλλαχού δε ως εις μικρούς σωρούς, ευρίσκοντο δε μετά του μέλανος χώματος και πολλά σχετικώς αλλά λίαν μικρά τεμάχια λεπτών αγγείων», τα οποία χρονολόγησε εις τον 5ο και 4ο αιώνα π.χ. Με απογοήτευση παρατηρεί ότι δεν απεκάλυψε εις τον βωμό μικρά αφιερώματα ή άλλα πανάρχαια πράγματα, εξ ων θα εγινετο δυνατόν να βεβαιωθεί η επικρατούσα ιδέα περί της μεγίστης αρχαιότητος της λατρείας του Διός, να καθορισθεί δε και το είδος ταύτης. Συμπεραίνει ότι ο βωμός δεν υπέστη αλλοίωσιν τινά υπό του χρόνου από της αρχαιότητος μέχρι σήμερον, βεβαιώνει κατηγορηματικώς ότι εξετάσας μετά προσοχής τα οστά δεν εύρεν μεταξύ τούτων ουδέν χαρακτηριστικόν ανθρωπίνου οστού. Τα μεγαλύτερα οστά ανήκουν εις βόας και χοίρους. Του τεμένους η επίχωσις είχε ύψος περίπου 60 εκατοστά επειδή δε ήτο μελανού χρώματος υπέθεσεν ο Κουρουνιώτης ότι τούτο ωφείλετο εις το αίμα των ζώων και θεωρεί την θέση τρόπον τινά πρόθυσιν. Εντός του τεμένους εύρεν χάλκινα αγαλμάτια του Διός με τον αετό και τον κεραυνό, του Ερμού, Αρκαδικών ποιμένων, του Απόλλωνος καθώς και κρίκους και ελάσματα χρονολογούμενα από τον 6ο ως τον 4ο αιώνα π.χ. Ο αυτός ανασκαφέας εύρεν κατά χώραν και συνεπλήρωσε περαιτέρω τις βάσεις επί των οποίων ίσταντο οι δύο κίονες για τους οποίους ο Παυσανίας γράφει τα εξείς: «Προ δε του βωμού κίονες δύο ως επί ανίσχοντα εστήκασιν ήλιον, αετοί δε επ' αυτοίς επίχρυσοι τα γε έτι παλαιότερα επεποίηντο». Οι βάσεις είναι τρίβαθμες, χρονολογούνται από τον Κουρουνιώτη κατά τον 5ο ή 4ο αιώνα π.χ. ο δε σπόνδυλος που ευρέθη ήτο εκ μαρμάρου Δολιανών μετά 20 ραβδώσεων ύψους 0,48 μέτρων και διαμέτρου 0,78 μέτρα.
Από τις ανασκαφές του Κουρουνιώτη διεφωτίσθη αρκούντως η Τοπογραφία των Μνημείων του Λυκαίου όρους και πολλά των μνημείων του χώρου ήλθαν στο φως, καίτοι μερικώς μόνον ως το ιερόν του Παρρασίου Απόλλωνος, δεν απεκαλύφθησαν όμως αλλά, εν οις και το μνημονευόμενον υπό του Παυσανία Ιερόν του Πανός. Διαπορεί δε και ο ανασκαφέας και άλλοι πώς εις θέσιν δυσπρόσιτον και μετέωρον οι αρκάδες εγκατέστησαν πλήρη αθλητικόν στίβον, εις τον οποίον προσέτρεχαν ανά τετραετίαν κατά μήνα Ιούλιον, ως υποθέτει, αθληταί εξ όλων των σημείων του Ελληνικού και είτα του Ελληνορωμαϊκού Κόσμου, ως μαρτυρείτε και εκ των ολίγων επιγραφών των Λυκαιονικών, που ευρέθησαν εις τον χώρον της Αγοράς. Η χρονολογία των κτιρίων, της αγοράς είναι ως είπομεν οι πρώιμοι ελληνιστικοί και αυτοκρατορικοί χρόνοι, όταν φαίνεται αναβίωσαν οι αγώνες με την ενίσχυσιν των αυτοκρατόρων, ιδιαίτερα πιστεύουμε του φιλέλληνος αυτοκράτορος Ανδριανού και του μεγάλου Έλληνος των χρόνων εκείνων Ηρώδου Αττικού, ο οποίος ίδρυσε μέγα Παλλάδιον της Ελληνικής Παραδόσεως, καλλιτεχνίας και θρησκείας εις την πόλιν Εύα της Αρκαδίας, από όπου επισκοπούσε τα κατά Αρκαδία και Πελοπόννησον θέσμια, μύστης ο ίδιος των Ελευσινίων και ίσως και άλλων μυστηρίων και ανακαινιστής των Ασκληπιείων και των ολυμπίων. Εκείνο που δεν διεφώτισαν οι ανασκαφές του Κουρουνιώτη ήταν η μαρτυρούμενη υπό των Πηγών και του γενεαλογικού δένδρου των Αρκαδικών δυναστειών μακροτάτη ιστορία του Ιερού του Διός, των τελεουμένων εν αυτώ ανθρωποθυσιών αλλά και των ιδίων των Αγώνων.
Πρώτος λοιπόν και αυτόχθων κατά τον ποιητή Άσιο (Σάμιος περί το 630 π.χ.) βασιλεύς των αρκάδων υπήρξεν ο Πελασγός «.....αντίθεον δε Πελασγόν εν υψικόμοισι όρεσσι γαία μέλαιν' ανέδωκε ίνα θνητών γένος είη....». Διάδοχος και υιός του μυθικού Πελασγού και κορυφαίο πρόσωπο της Αρκαδικής γενεαλογίας και μυθογραφίας ο περιβόητος Λυκάων. Αλληλοσυγκρουόμενες είναι οι παραδώσεις για το πρόσωπο και τη δράση του Λυκάονος. Από την μία πλευρά παρουσιάζεται ως ο εισηγητής αποτρόπαιων ανθρωποθυσιών και ασεβών καταδολιεύσεων κατά του Διός. Κατά τον Παυσανία «Λυκάων επί τον βωμόν του Λυκαίου Διός βρέφος ήνεγκεν ανθρώπου και έθυσε το βρέφος και έσπειρε επί του βωμού το αίμα, και αυτόν αυτίκα επί τη θυσία γενέσθαι λύκον φασίν αντί ανθρώπου». Η μεταγενεστέρα παράδοσις αποδίδει στον Λυκάονα και τον οίκο του μέγιστα ανοσιουργήματα. Καθώς τους επισκέφθη ο Ζευς σε ενδεή (πενιχρά) εμφάνιση του παρέθεσαν γεύμα τα εντόσθια ενός σφαγμένου παιδιού αναμεμιγμένα με το κρέας της θυσίας κατά ανάλογα ανοσιουργήματα του Ταντάλου και των Θυέστιων δείπνων.
Αποτροπιασμένος ο Ζευς ανατρέπει την Τράπεζαν (εξ ου έκτοτε καλείται η θεσις Τραπεζούς) και φονεύει τον Λυκάονα και όλους τους υιούς του (50 τον αριθμό) μέχρι του νεότατου (ή του πρωτότοκου) Νύκτιμου, του οποίου εφείσθη κατά παράκλησιν της Γης. Κατά την βασιλείαν του τελευταίου επισυνέβη όμως ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνος για να εξαφανισθεί το ανόσιο γένος των ανθρώπων. (Απολλόδωρος, 3, 97,κε). Κατά τον Οβίδιον (Μεταμορφώσεις 1, 163 κε, 211 κε) ο Ζευς εμφανίζεται στην Αρκαδία ως θεός. Αλλά ο Λυκάων αμφισβητεί την θεϊκή του υπόσταση και μετά από μία αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του, του παραθέτει τα προμνησθέντα ανάμικτα δείπνα. Κατά τον Ερατοσθένη (Καταστερισμοί, 8) ο Λυκάων έσφαξε τον εγκονόν του Αρκάδα. Ο Ζευς τον επανασυγκολά και τον μετατρέπει σε αστερισμό (Αρκτούρος).
Οι σύγχρονοι μελετητές συνδέουν λογικοφανώς την ανωτέρω Παράδοσιν με τις τελούμενες εις το Λύκαιον όρος ανθρωποθυσίες οι οποίες εγίνοντο εκεί ακόμη και κατά τον 4ο αιώνα π.χ. όπως προκύπτει από το σχετικό χωρίον της Πολιτείας του Πλάτωνος (Πολιτεία, 8,5 6 5d και Μίνως σ. 315κε). Για μας, λέει ο Πλάτων, οι ανθρωποθυσίες όχι μόνον δεν είναι Νόμος αλλά και ασέβεια. Για τους Καρχηδόνιους αντίθετα, είναι μια ιερά συνήθεια και σ' αυτούς, όπως αναμφίβολα ήδη σου ανεφέρθη, μερικές φορές κάποιος πατέρας θυσιάζει τα παιδιά του στον Κρόνο.
Ως εκ τούτου συμπεραίνουμε ότι μόνον οι βάρβαροι έχουν τόσο διαφορετικούς νόμους από τους δικούς μας. Στις γιορτές του Λυκαίου, όπως και στους απόγονους του Αθαμαντα, οι Έλληνες κάνουν τις ίδιες ανθρωποθυσίες. Ανάλογα γράφει και ο Θεόφραστος, όπως προκύπτει από το χωρίον του Πορφυρίου, Νεοπλατωνικού φιλοσόφου εκ Τύρου, του 3ου αιώνα μ.Χ. στο έργο του Περί Αποχής των εμψύχων. «Αφ' ου μέχρι του νυν ουκ εν Αρκαδία μόνον τοις Λυκαίοις, ούδ' εν Καρχηδόνι τω Κρονω, κοινή πάντες ανθρωποθυτούσι, αλλά κατά περίοδον της του νομιμου χάριν μνήμης εμφύλιον αεί αίμα φαίνουσιν προς τους βωμούς, καίπερ τοις παρ' αυτοίς οσίας εξειγούσης των Ιερών, τοις περιρραντηρίοις κηρύγματι, ει τις αίματος ανθρωπείου μεταίτιος».
Οι Θυσίες αυτές συνέχισαν να τελούνται ακόμη και κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους, αν κρίνουμε από την ακόλουθη παρατήρηση του Παυσανία. «Επί τούτου του βωμού τω Λυκαίω Διί θύουσιν εν απορρήτω πολυπραγμονήσαι δε ου μοι τα ες την θυσίαν ηδύ ην, εχέτω δε ως έχει και ως έσχεν εξ αρχής». (8,38,7). Κατά τον Otto Kern, Die Religion der Griechen I,187 και οι ανθρωποθυσίες του Λυκαίου και η μεταμόρφωση του Λυκάονος και παντός γευομένου ανθρωπίνη σάρκα σε λύκο ανήκουν στην λατρεία ενός Προελληνικού Θεού - Λύκου, ο οποίος εξεβλήθη αργότερον υπό του Διός. Ας ενθυμηθούμε ότι λύκοι ανέσωσαν τους κατοίκους της Παρνασσίδος κατά τον κατακλισμόν του Δευκαλιωνος «....των δε ανθρώπων όσοι διαφυγειν τον χειμώνα ηδυνήθησαν, λύκων ωρυγαις απεσώθησαν ες του Παρνασσού τα άκρα υπό ηγεμόσι της πορείας τοις θηρίοις, πόλιν δε ην έκτισαν εκκάλεσαν επί τούτω Λυκώρειαν» (ΙΧ,6, 2-3)
Για το κεφάλαιο των ανθρωποθυσιών του Λυκαίου η νεωτέρα έρευνα δεν προσήγαγε στοιχεία, αφού η έρευνα του Κουρουνιώτη δεν εδικαιολόγησε τις αναφορές των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Επιχειρήθηκαν όμως διάφορες ερμηνείες που ανάγονται στην σφαίραν της Ιστορίας των θρησκειών και εις άλλα παράλληλα, γνωστά επίσης εκ της φιλολογικής παραδόσεως. Πρώτος ει μη μόνος ο γνωστός συγγραφέας Berard στο σύγγραμμά του, De l' origine des cultes arcadiens, Raris 1894, υπεστήριξε ότι οι πρακτικές του Λυκαίου ομοιάζουν προς τις πρακτικές των Φοινικικών φύλων, τις οποίες καταδίκασαν οι Προφήτες του Ισραήλ και αναφέρεται στο χωρίον εκ της «Σοφίας Σολομώντος» (ΧΙV, 23) όπου κατά την μετάφραση των εβδομήκοντα σημειώνεται: «Ή γαρ τεκνοφόνους τελετάς ή κρύφια μυστήρια ή εμμανείς εξ άλλων θεσμών κώμους άγοντες «(εν. αν. σ. 59). Συμπεραίνει ότι στην λατρεία του Λυκαίου Διός υπάρχουν ξένες τελετουργίες (rites), ίσως σημιτικές, ή πάντως συναφείς προς τις Σημιτικές συνήθειες και επάγεται: Zeus Lycaios est peut- tre un dieu importe (σ.60).
Ο Berard έγραψε την μελέτη του μία δεκαετία περίπου πριν ο Κουρουνιώτης αναλάβει την ανασκαφή του Λυκαίου. Ανεφέρθη στο ιερό του Ηρακλέους στις Ερυθρές της Μ. Ασίας, το οποίο κατείχε άγαλμα του ήρωος «ούτε τοις καλουμένοις αιγιναίοις, ούτε των αττικών τοις αρχαιοτάτοις εμφερές, ει δε τι και άλλο, ακριβώς εστίν αιγύπτιον. Σχεδία γαρ ήν ξύλων και επ' αυτή ο θεός εκ Τύρου της Φοινίκης εξέπλευσεν καθ' ήντινα δε αιτίαν, ουδέ αυτοί τούτο οι Ερυθραίοι λέγουσι» (Παυσ. VII,5,4-5). Τον σημιτικόν Δία αναζητεί εις το λύκαιον ο Berard ταξινομών τριπλήν την φύσιν και έλευσιν του Θεού, Αρείαν την του Δωδωναίου Πελασγικού Διός, σημιτικήν την του Κρηταγενούς, καθαρώς ελληνικήν και επίμεικτον του Ολύμπου.

Περαιτέρω σημειώνει ο Berard ότι: «dans tous le pays semitiques, le sacrifice humain fut le sacrifice par excellence». O Melqart στην Τύρο, η Αστάρτη στην Λαοδικεία, η Tanit και ο Κρόνος στην Καρχηδόνα, η Atergatis στην Ιεράπολη, ο Ζευς στην Κύπρο απαιτούν ανθρώπινες θυσίες, κυρίως των πρωτότοκων ή γενικά των νεογέννητων. Εδώ εντάσσει και την θυσία του Αβραάμ [σημείωση "Νεκρού": η οποία όμως αποτράπηκε από το Θεό και αυτό σήμαινε την άρνηση των ανθρωποθυσιών, εκτός από τις περιπτώσεις εκτροπής των Ιουδαίων σε ειδωλολατρικές λατρείες].

[Σημείωση του συντάκτη της μελέτης "Ανώνυμου Απολογητή": Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν σαφείς και ρητές εντολές όπως μη γίνονται ανθρωποθυσίες:

Δευτορονόμιο, Κεφ Ιη΄ «10 οὐχ εὑρεθήσεται ἐν σοὶ περικαθαίρων τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἢ τὴν θυγατέρα αὐτοῦ ἐν πυρί, μαντευόμενος μαντείαν, κληδονιζόμενος καὶ οἰωνιζόμενος, »
Δευτερονόμιο, Ιβ΄ «31 οὐ ποιήσεις οὕτω τῷ Θεῷ σου· τὰ γὰρ βδελύγματα Κυρίου, ἃ ἐμίσησεν, ἐποίησαν ἐν τοῖς θεοῖς αὐτῶν, ὅτι τοὺς υἱοὺς αὐτῶν καὶ τὰς θυγατέρας αὐτῶν κατακαίουσιν ἐν πυρὶ τοῖς θεοῖς αὐτῶν.»
Ιερεμίας Κεφ. Ζ΄ «31 καὶ ᾠκοδόμησαν τὸν βωμὸν τοῦ Ταφέθ, ὅς ἐστιν ἐν φάραγγι υἱοῦ Ἐννόμ, τοῦ κατακαίειν τοὺς υἱοὺς αὐτῶν καὶ τὰς θυγατέρας αὐτῶν ἐν πυρί, ὃ οὐκ ἐνετειλάμην αὐτοῖς καὶ οὐ διενοήθην ἐν τῇ καρδίᾳ μου.»]
[...]


Έτσι πλέον ο ίδιος ο Ζευς ανατρεψας την τράπεζαν των ανοσίων προσφορών, όχι μόνον δεν κατήργησε τα θέσμια, αλλά και το προσωνύμιον Λυκαιος έλαβε εκ του Λυκάονος, του εισηγητού των εθίμων εκείνων.[...]
[...]


ΝΕΟΠΤΟΛΕΜΟΣ υιός ΑΧΙΛΛΕΑ


Στην «Εκάβη»(535), του Ευριπίδη περιγράφεται με έναν ιδιαίτερο εναργή τρόπο η φοβερή τελετουργία του εναγισμού με ανθρωποθυσία. Ο Νεοπτόλεμος, υιός του Αχιλλέα, οδηγεί την Πολυξένη (την παρ’ ολίγον μητριά του) από το χέρι -ως ο κοντινότερος συγγενής της!- προς την κορυφή του Τύμβου (όπου βρισκόταν ο τάφος του πατέρα του), για την θυσία προς εξευμενισμό του νεκρού Αχιλλέα φωνάζοντας: «Έλα και πιές της κόρης το μαύρο αίμα το αγνό»! Σε διάφορα αγγεία που έχει απεικονιστεί η σκηνή (H. B. WWalters, J. H. S. XVIII, 1898, σ. 281, πιν. XV) ο τάφος του Αχιλλέα όπου θυσιάζεται η Πολυξένη παρουσιάζεται ως ΟΜΦΑΛΟΣΧΗΜΟΣ τάφος - βωμός…(Πηγή: Οι απόκρυφες επιστήμες στην ελληνική αρχαιότητα», Διαμαντής Κούτουλας, κεφάλαιο Α «Εναγισμοί», Εκδόσεις Έσοπτρον, Αθήνα 2002, σελίδα 34)


ΑΡΗΣ


Στον Άρη από κοινού μετά της Ενυούς θυσίαζαν οι Θράκες τους εν πολεμώ αιχμαλώτους των. (Πηγή: Γεράσιμος Δ. Καψάλης, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ε΄, σελ. 442)
Οι Έλληνες ταύτισαν τον θεό τους Άρη με πλείστες ξένες Θεότητες. Έτσι ταύτισαν αυτόν προς τον Θεό των Σκυθών, όστις μόνος, ως μνημονεύει ο Ηρόδοτος (Λ΄. 59), είχε παρ’ αυτούς αγάλματα και βωμούς και εις τον όποιον θυσίαζαν ανθρώπους, πρόβατα, ίππους και όνους. Ήταν, ίσως, ο αυτός με τον υπ’ αυτών λατρευόμενο υπό μορφή παλαιού σκουριασμένου ξίφους. Όνο ομοίως θυσίαζαν εις τον Άρη, τον οποίο και μόνο λάτρευαν, και οι κάτοικοι της προς Ν. της Περσίδος Καρμανίας (Στρ. C. 727). Ομοίως λάτρευαν τον Άρη, ως θεό της ισχύος, οι Ασσύριοι, οι Βαβυλώνιοι υπό το όνομα Βήλος, οι Αιγύπτιοι υπό το όνομα Πάμπρεμις και οι Λίβυες, των οποίων ο βασιλεύς Λύκος, υιός λεγόμενος του Άρεως, θυσίαζε σε αυτόν τους ξένους. Ομοίως λάτρευαν τον θεό του πολέμου οι Γαλάτες υπό το όνομα Hesus και οι Πέρσες υπό το όνομα Orion. Εξαιρετικώς όλως λατρεύονταν ο Άρης και από τους Λυσιτάνες (Στρ. C. 155), οι οποίοι θυσίαζαν σε αυτόν τράγους, ίππους και τους αιχμαλώτους τους και τελούσαν προς τιμή του αγώνες γυμνικούς, οπλιτικούς και ιππικούς. (Πηγή: Γεράσιμος Δ. Καψάλης, Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος Ε΄, σελ. 443).
[...]






Εκούσια θυσία κόρης. Η Μακαρία θυσιάστηκε για να επαληθευθεί ο χρησμός σύμφωνα με τον οποίο μόνο αν θυσιάζονταν μια κόρη από αρχοντική γενιά θα νικούσαν οι Ηρακλείδες τους Αργείους. Λεπτομέρεια από κρατήρα της Απουλίας, 360 π.Χ., Μπάρι αρχαιολογικό Μουσείο (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 48, Άρθρο «Παιδί και Βία στην ελληνική μυθολογία (κοινωνικά φαινόμενα και μυθολογικοί συσχετισμοί), η βία προς τα παιδιά και η πολιτιστική εμπειρία της κλασσικής Αθήνας», Σπυρίδων Δ. Σπυρόπουλος, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, σελίδα 66)


ΚΕΛΤΕΣ και ΔΡΥΪΔΕΣ


«Και αυτοί οι Γαλάτες που εξευμενίζουν με ανθρωποθυσίες τους ανελέητους θεούς Τεύτα, Έσο και Τάρανη...» (Πηγή: Λουκανός, Φαρσάλια Ι, 422-465)
«Και αυτοί που με καταραμένο αίμα ειρηνεύουν τον άγριο Τευτάτη, τα φριχτά ιερά του Έσου, και οι βωμοί του Τάρανη στυγεροί όπως εκείνοι που αγαπήθηκαν από την Άρτεμη... Και εσείς, ω Δρυίδες, όταν τελείωσε αυτός ο πόλεμος, σε περίεργα μυστήρια και μισητές τελετές γυρίσατε...» (Πηγή: Λουκανός, Φαρσάλια Ι, 495-510)
«Ήταν εκεί ένα άλσος [στη Γαλατία] που από την αρχαιότερη εποχή κανένας άνθρωπος δεν τόλμησε να συλήσει, κρυμμένο από τον ήλιο, με κρύα ανοίγματα... Καμιά συλβανή νύμφη δεν βρήκε κατοικία εδώ, ούτε ο Πάνας, παρά μόνο άγριες τελετές και βάρβαρη λατρεία, απαίσιοι βωμοί... Κάθε δέντρο είχε καθαγιαστεί με αίματα ανδρών... Αν μπορούμε να πιστέψουμε τον αρχαίο θρύλο, κανένα πουλί δεν τόλμησε ποτέ να καθήσει πάνω σε αυτά τα κλαδιά, και κανένα θηρίο δεν έφτιαξε από κάτω φωλιά...» (Πηγή: Λουκανός, Φαρσάλια ΙΙΙ, 453-464)
Οι Δρυίδες στη Βρεττανία θυσίαζαν στη «θεά» Ανδράστη τις γυναίκες αιχμάλωτες ως εξής. Έκοβαν τα στήθη τους, τα έβαζαν στα στόματά τους επάνω, τις διαπερνούσαν με πασσάλους και κρεμούσαν τα άψυχα κορμιά τους σε δέντρα του ιερού άλσους (Πηγή: Διών ο Κάσσιος, LXII 6)
Τις ανθρωποθυσίες των Δρυίδων αναφέρουν και οι Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (Historia Naturalis XXX) και Τάκιτος (Annales XIV.28-30, Germania IX και ΧΧΧΙΧ), μεταξύ πολλών συγγραφέων.


Οι αρχαίοι Κέλτες αποτελούσαν λαό πολυπληθή που κατοικούσαν σε όλη την δυτική Ευρώπη. Από εκεί μέρος του γαλατικού κελτικού φύλου έφυγε και πέρασε στην Ιταλία και από εκεί στην Βαλκανική. Ήταν λαός που ζούσε αποκλειστικά με τις λεηλασίες.

Το 278 π.Χ. ο Νικομήδης ο Α΄, βασιλιάς του ελληνιστικού κράτους της Βιθυνίας, υποδέχτηκε ως σύμμαχους και μισθοφόρους 20.000 Κέλτες που αυτοαποκαλούνταν Γαλάτες, τους οποίους χρησιμοποίησε ενάντια στον αδελφό του και διεκδικητή του θρόνου, Ζιποίτου. Προηγουμένως αυτοί οι εισβολείς είχαν επιτύχει νίκες στην Μακεδονία κατά τις οποίες σκοτώθηκε ο Μακεδόνας βασιλιάς Πτολεμαίος Κεραυνός. Τώρα με την βοήθεια του Νικομήδη εγκαταστάθηκαν στην Μ. Ασία και την Φρυγία. Οι Κέλτες σεβάστηκαν την θρησκεία των χώρων που κατελάμβαναν αλλά υποχρέωναν φυσικά τους κακακτημένους σε υποβολή φόρων. Το κατακτημένο τμήμα της Φρυγίας τότε ονομάστηκε Γαλατία. Η θρησκεία τους συνδέονταν με άγριες ανθρωποθυσίες. Αιχμάλωτοι, εγκληματίες αλλά και αθώοι σφάζονταν με πρωτοφανή σκληρότητα, επειδή πίστευαν ότι οι θυσίες αυτές ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικές. Ο Καίσαρας περιγράφει τα διάφορα είδη ανθρωποθυσιών στα οποία συγκαταλέγεται η καύση ζωντανών ανθρώπων, ο ανασκολπισμός, η σταύρωση. Ο Τέκτρα πνεύμα αρχηγός των πονηρών πνευμάτων ορέγεται στους εξορυγμένους οφθαλμούς, τα κρανία και στους σωρούς πτωμάτων.






Οι Κέλτες μετά την παρέλευση λίγου καιρού από την ημέρα της ανθρωποθυσίας τοποθετούσαν τα θύματα σε τάξη πάνω στην γη π.χ. κρανίο γυναίκας είχε κάτω γνάθο ανδρικού σκελετού. Πολλές φορές σκελετοί ανθρώπων τοποθετούνταν μαζί με σκελετούς από ζώα, που φέρουν ίχνη σφαγής και τεμαχισμού, όπως γίνονταν κατά τον Νοέμβριο, εορτασμό του «Samhain», του κελτικού «Χάλογουιν» (βλέπε αμερικάνικη εορτή προς αντικατάσταση Καρναβαλιών). Τέτοια ήσαν χοίροι, σκύλοι και όνοι. Στην φωτογραφία 2 σκελετοί γυναικών. Ο ένας έχει σπασμένο λαιμό και ραγισμένο κρανίο, ενώ ο άλλος έχει καταπλακωθεί από 2 μυλόπετρες. Οι Κέλτες ήσαν γνωστοί για την προσφορά του μυελού των οστών προς εξευμενισμό των πνευμάτων. (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 43, Άρθρο «Κελτικές ανθρωποθυσίες στο Γόρδιο», της Ελισάβετ Παπατσαρούχα, αρχαιολόγου, σελίδα 17 - 19)


Τέτοιες ανθρωποθυσίες Κελτών ήρθαν στο φως μετά τις ανασκαφές της Κάτω Πόλης του Γορδίου (βλέπε Χάρτη ΠΟΛΗ) πιθανότατα του 3ου αιώνα π.Χ. και δηλαδή της Ελληνιστικής εποχής Βρέθηκαν σκελετοί που ανήκαν σε άνδρες και γυναίκες που άλλου πέθαναν με στραγγαλισμό, άλλοι με βαριά χτυπήματα στο κεφάλι, ένα νήπιο 2-4 ετών βρέθηκε διαμελισμένο όπως και ένα μεγαλύτερο παιδί 4-8 ετών. Όλα αυτά είναι οι ίδιες ενδείξεις που συναντά κανείς σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο σε Κελτικούς ανασκαφικούς χώρους. Οι τελετές αυτές συνδέονται με την Μαντική, διότι είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι θρησκευτικοί αρχηγοί των Κελτών Δρυίδες ήσαν μάντεις οι οποίοι τελούσαν ανθρωποθυσίες με σκοπό να προβλέψουν τα μελλούμενα παρατηρώντας τις κινήσεις των θανόντων θυμάτων(!!!). Οι θυσίες γίνονταν κατά τον μήνα Νοέμβρη όπου οι Κέλτες ποιμένες γιόρταζαν την επιστροφή των κοπαδιών τους από τους καλοκαιρινούς βοσκότοπους. Τότε θανάτωναν τα πιο αδύναμα ζώα τα οποία δεν θα άντεχαν στο ψύχος του χειμώνα. Κατά την εορτή αυτή θεωρούσαν ότι τα σύνορα μεταξύ ορατού και αόρατου κόσμου ήταν εύκολα διαβατά οπότε και η σχέση του παρόντος με το μέλλον γινόταν διάφανη. Ήταν λοιπόν και η κατάλληλη στιγμή για την εφαρμογή της μαντικής από τους Δρυίδες.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΒΑΛΤΟΥ


Στην Βόρεια Ευρώπη, σε αντίθεση με την Ελλάδα, η περισυλλογή σορών ανθρώπων κατά την συλλογή τύρφης από τους βάλτους δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Τα περισσότερα από αυτά έχουν ως αίτιο θανάτου την εγκληματική ενέργεια, υπάρχουν όμως και μερικά που χρονολογούνται μερικές εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια πριν. Οι βάλτοι έχουν την ιδιότητα να διατηρούν οργανικές ύλες λόγω των αναερόβιων συνθηκών (έλλειψη οξυγόνου) και του όξινου και υγρού περιβάλλοντος. Ανάλογα με την σύσταση του βάλτου μπορεί να διατηρηθεί το δέρμα και οι μαλακοί ιστοί και να αποσυντεθούν τελείως τα οστά.
Μια τέτοια περίπτωση γνώρισε την δημοσιότητα το 1984, στο βάλτο Lindow, στο Chesire, σε μικρή απόσταση από το Μάντσεστερ στην Αγγλία. Ο άνθρωπος που βρέθηκε ονομάστηκε Lindow Man, ενώ διεξάχθηκε μια αρκετά μεγάλη έρευνα προκειμένου να συλλεγούν πληροφορίες για την εμφάνισή του, την ηλικία του και τον τρόπο θανάτου του. Σύμφωνα με την χρονολόγηση που έγινε στα υπολείμματα, ο άνθρωπος αυτός έζησε και πέθανε περί τον 1ο αιώνα μ.Χ. την εποχή δηλαδή της ρωμαϊκής εισβολής στην Βρετανία. Είχε γερή κατασκευή στο σώμα, ύψος 1,68 - 1,73 μ ενώ θα ζύγιζε περί τα 65 κιλά. Ήταν απόλυτα υγιής με γερά δόντια.
Παρά την πίεση από το βάρος της λάσπης και το γεγονός ότι τα οστά είχαν μαλακώσει παραμορφώνοντας την όψη, μπορούσε κανείς να διακρίνει ότι είχε σχετικά μεγάλο κεφάλι, με μεγάλα και βαθιά μέσα στις κόγχες μάτια, καθώς και ευρύ μέτωπο με έντονα φρύδια. Κατά τα άλλα μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα ήταν κελτικής καταγωγής, επομένως μπορούν να του αποδοθούν σκούρα μαλλιά και γαλάζια μάτια. Τα μαλλιά του και τα γένια του είχαν κοπεί με επιμέλεια πριν πεθάνει (κάτι που φαίνεται πως συνηθίζονταν για τα θύματα που εκτελούνταν στον βάλτο), ενώ τα νύχια του ήταν καλά διατηρημένα, επομένως υποθέτουμε ότι ανήκε σε ανώτερη κοινωνική τάξη, μακριά από την χειρονακτική εργασία. Λίγο μετά από ένα πολύ ελαφρύ γεύμα, που όπως έδειξε η έρευνα στα σπλάχνα του, ήταν κάποια μορφή ψωμιού από διάφορα δημητριακά, οδηγήθηκε στον βάλτο, όπου εκτελέσθηκε με δύο δυνατά κτυπήματα στο κεφάλι από σχετικά αμβλύ αντικείμενο. Κατόπιν στραγγαλίστηκε από έναν βρόγχο κατασκευασμένο από τένοντες ζώου, τον οποίο ο εκτελεστής έσφιξε τόσο, ώστε τελικά έσπασε τον λαιμό. Η ολοκλήρωση της τελετής φαίνεται πως απαιτούσε μια τομή στον λαιμό, πάνω από τον βρόγχο. Ρίχθηκε στον βάλτο χωρίς ρούχα, μόνο με μια ταινία από γούνα αλεπούς στο αριστερό μπράτσο. Η χημική διεργασία που ακολούθησε τα επόμενα 2000 χρόνια στον βάλτο μαλάκωσε τα οστά κάνοντας το σώμα να δείχνει ζαρωμένο και χωρίς όγκο, ενώ το δέρμα είχε σκουρύνει πάρα πολύ.
Ο άνδρας αυτός φαίνεται πως θυσιάστηκε από ην κελτική κοινότητα - με την θέλησή του ή όχι - με σκοπό την θεϊκή παρέμβαση που θα απομάκρυνε τις λεγεώνες των Ρωμαίων. Ο τριπλός θάνατος βασίζεται στην κελτική θρησκεία, ενώ το ίδιο ισχύει και για την ρίψη της θυσίας (και των προσφορών) στο νερό, που θεωρείται πως είναι το μέσο που οδηγεί στους θεούς.




Οι βάλτοι της κεντρικής Ευρώπης και της Βρετανίας έχουν αποκαλύψει πολλά αρχαία πτώματα σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης. Στη φωτογραφία διακρίνεται ο άνθρωπος από τον βάλτο του Lindow στην κατάσταση που ήταν όταν βρέθηκε. Η χημική διεργασία που συντελέσθηκε μέσα στο βάλτο μαλάκωσε όλα τα οστά, ενώ το δέρμα σκούρυνε και ζάρωσε σε βαθμό που να μην είναι αναγνωρίσιμη η σορός (Making Faces) (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 52, Άρθρο «Τα πρόσωπα των αρχαίων, Αναπλάσεις Προσώπων», Δημήτριος Μπαζίνας, αρχαιολόγος σελίδα 26).






Αυτή την εικόνα θεωρείται ότι είχε ο άνθρωπος του Lindow όταν ζούσε. Ήταν κελτικής καταγωγής, με μπλε μάτια και σκούρα μαλλιά. Έζησε κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ. και πιθανότατα θυσιάστηκε - εκούσια ή όχι - για να βοηθήσουν οι θεοί να εκδιωχθούν οι Ρωμαίοι από τα βρετανικά εδάφη (Making Faces) (Πηγή: Περιοδικό Αρχαιολογίας - Ιστορίας των Πολιτισμών «Corpus», τεύχος 52, Άρθρο «Τα πρόσωπα των αρχαίων, Αναπλάσεις Προσώπων», Δημήτριος Μπαζίνας, αρχαιολόγος σελίδα 27)


ΕΤΡΟΥΣΚΟΙ


Γενικά θυσίαζαν τους αιχμαλώτους πολέμου στον τάφο του ήρωα της μάχης. Και στους Έλληνες μαρτυριέται τέτοιο έθιμο κατά την θυσία αιχμαλώτων από τον Αχιλλέα για τον θάνατο του Πατρόκλου.
Ο εκλεπτυσμένος πολιτισμός και η πολυτελής ζωή των Τυρρηνών, δίνουν ίσως την ψευδαίσθηση ότι ασχολούντο με τον πόλεμο περιστασιακά και από ανάγκη. Αντίθετα, όμως, επρόκειτο για έναν πολεμοχαρή λαό. Σημαντικό στοιχείο του ετρουσκικού χαρακτήρα ήταν η σκληρότητα. Είναι γνωστό ότι οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν αργότερα αυτό το στοιχείο ως πολιτικό όργανο για την επέκταση και τη διατήρηση της αυτοκρατορίας τους. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό - όπως και πλήθος άλλων - το κληρονόμησαν από τους Ετρούσκους.
Θεωρείται βέβαιο ότι οι Τυρρηνοί πραγματοποιούσαν ανθρωποθυσίες. Συχνό θέμα στις περίφημες τοιχογραφίες τους είναι η θυσία των Τρώων αιχμαλώτων από τον Αχιλλέα προς τιμή του νεκρού Πατρόκλου, επειδή το συνήθιζαν και οι ίδιοι. Συνήθως εξόντωναν τους αιχμαλώτους, για να συνοδεύσουν τις ψυχές των δικών τους νεκρών στον Αδη.
Μερικές φορές αυτό γινόταν με λιθοβολισμό από τους απλούς πολίτες. Σε άλλες περιπτώσεις οι αιχμάλωτοι δένονταν επί ημέρες με αποσυντιθέμενα πτώματα συμπολεμιστών τους, καταβροχθίζονταν από άγρια σκυλιά σε αρένες ή εξαναγκάζονταν να μονομαχούν. Οι Ρωμαίοι αργότερα κατέστησαν αυτά τα θεάματα βασικό στοιχείο της ζωής τους. Ο πλούτος τους επέτρεψε να αντικαταστήσουν τα σκυλιά με λέοντες και άλλα «ακριβά» θηρία, αλλά η μεταχείριση των μονομάχων ήταν σαφώς καλύτερη. Έχει υπολογιστεί ότι οι πιθανότητες να σκοτωθεί ένας μονομάχος κατά τους μεταγενέστερους ρωμαϊκούς αγώνες μονομάχων ήταν μόνο 10%. Στους ετρουσκικούς αγώνες, αντίθετα, οι μονομάχοι μάχονταν μέχρι θανάτου. Πιο αγαπητός μύθος των Τυρρηνών ήταν η μονομαχία μεταξύ Ετεοκλή και Πολυνείκη (συχνά επαναλαμβανόμενη στις νεκρικές τοιχογραφίες), ίσως επειδή οι δύο ήρωες αλληλοθανατώνονται ταυτόχρονα. Στις παραστάσεις συνήθως εμφανίζονται να κοιτούν ο ένας τον άλλο με ικανοποίηση τη στιγμή που ξεψυχούν.
Πολλοί αντίπαλοι των Ετρούσκων θα προτιμούσαν θάνατο στο πεδίο της μάχης από την αιχμαλωσία. Η μεταχείριση των αιχμαλώτων από τους Τυρρηνούς εξηγεί μερικώς το εκδικητικό μένος των Ρωμαίων για τους δεύτερους. Προφανώς ο λαός της Ετρουρίας χρησιμοποιούσε τη φοβερή φήμη του ως ψυχολογικό όπλο εναντίον των εχθρών. Όσοι υποστηρίζουν την ανατολική καταγωγή του, βρίσκουν ιστορικά παράλληλα της ίδιας σκληρότητας σε αρκετούς λαούς της Ανατολής, περισσότερο στους Ασσυρίους. Ωστόσο αυτό το «βάναυσο» στοιχείο δεν πρέπει να επηρεάζει αρνητικά την εικόνα των θαυμαστών Ετρούσκων. Ηταν ένας ολιγάριθμος λαός ξενόφερτων που ζούσε σε εχθρικό περιβάλλον και κυβερνούσε ένα πλήθος ακόμη πιο εχθρικών εξαρτημένων. Η κατάσταση τους επέφερε την ψυχική σκληρότητα και την ακαμψία τους. Για τους Έλληνες οι Τυρρηνοί άνδρες ήταν βάρβαροι πειρατές και οι Τυρρηνές γυναίκες ανήθικες. Για τους Ρωμαίους η ετρουσκική κοινωνία ήταν παρηκμασμένη και χωρίς ηθική, καταδικασμένη να χαθεί. Τίποτα από αυτά δεν ισχύει για τους Τυρρηνούς περισσότερο από όσο ισχύει για τους «κατηγόρους» τους, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι ήταν βαθιά προκατειλημμένοι για τον λαό της Ετρουρίας.
Πηγή: Περικλής Δ. Δεληγιάννης, Ετρούσκοι, ο εφιάλτης της Ρώμης, Περιοδικό Panzer, τεύχος 33, σελ. 58.


ΡΩΜΑΙΟΙ

Η ανθρωποθυσία κατά τους κλασσικούς χρόνους θεωρούνταν ξένο και παρείσακτο έθιμο για την ρώμη, του οποίου καταλυτής φέρονταν ο Νουμάς, κατάλοιπα δε αυτής θεωρούνται τα στοιχεία των μεταγενέστερων χρόνων στης τελετής των Αργείων (Argei), Μανίων (Mania), της λατρείας των εφοδίων Λαρήτων (Lares Compitales), των εφεστίων (lares) θεών θυσίαζαν παιδιά και αργότερα ανδρείκελα, της αφιερώσεως (devotio), της consecration capitis κ.α.. Οι Εστιάδες παρθένοι και ιερείς εκρύμνυζαν από γέφυρα ανθρώπους εις τον ποταμό Τίβερη. Θυσία μπορεί να θεωρηθεί και η εξόντωση της Αρτέμιδος Νεμέας (Diana Nemorensis). Από τον Πλούταρχο (222 π.Χ.) και τον Λίβιο (216 π.Χ.) μνημονεύονται θυσίες Ελλήνων και Γαλάτων που τάφησαν ζωντανοί στην Αγορά των Βοών (forum Boaricum) της Ρώμης.
Ο Αύγουστος Οκτάβιος θυσίασε προς τον θεοποιημένο Ιούλιο Καίσαρα 400 ιππότες και γερουσιαστές ρωμαίους του αντίπαλου πολιτικού κόμματος. Επί Καίσαρα οι ιερείς του Άρεως θυσίαζαν 2 άνδρες κάθε έτος στο πεδίο του Άρεως. Ο Νέρωνας φοβήθηκε έναν κομήτη και θυσίασε πολλούς πατρικίους Ρωμαίους. Ο Αντίνοος θυσίασε τον εαυτόν του για τον αυτοκράτορα Ανδριανό. Ο αυτοκράτορας Κόμμοδος θυσίασε άνδρες με τα ίδια του τα χέρια κατά τις τελετές των μυστηρίων του Μίθρα (Εις το Μιθριδατισμό θυσιάζονταν πολλοί άνθρωποι και είναι μια θρησκεία που εξυμνείται από τους σημερινούς Εθνικούς ! ! !). Ο Ηλιόβαλος ζήτησε από όλη την Ιταλία παιδιά αριστοκρατικών οικογενειών για να τα θυσιάσει ει την ρώμη κατά τα Συριακά Μυστήρια. Επίσης έχουμε θυσίες Μονομάχων σε διάφορες κηδείες αριστοκρατών ή πλούσιων οικογενειών ή αυτοκρατόρων π.χ θυσιάστηκαν 50 μονομάχοι στην κηδεία του Μάρκου Ουαλερίου το 200 π.Χ. και 44 μονομάχοι το 216 π.Χ. στην κηδεία του Μάρκου Λέπιδου. Εδώ οι θυσίες, όπως και στην Ελλάδα, σιγά - σιγά θα εξοβελίζονται από την Εθνική λατρεία και οριστικά θα καταργηθούν με διάταγμα το 97 π.Χ. αλλά οι Πατέρες βεβαιώνουν ότι και μέχρι τον Δ΄ αιώνα το αίμα έτρεχε άφθονο μπρος από το είδωλο του Λατίου Διός.






Ο [Γάιος] Μάριος, που είχε μόλις επιστρέψει από την Αφρική, συγκέντρωσε πάνω του την εμπιστοσύνη του ρωμαϊκού λαού. Η Ρώμη χρειαζόταν επειγόντως ένα στιβαρό στρατιωτικό χέρι για να επιβιώσει και ήταν πρόθυμη να περιβάλει με σχεδόν δικτατορικές εξουσίες τον μοναδικό άνδρα που ήταν σε θέση να ανταποκριθεί στις προκλήσεις. Ο τρόμος από τις αλυσιδωτές επιτυχίες των βαρβάρων ήταν τόσο μεγάλος, ώστε οι Ρωμαίοι τέλεσαν για τελευταία φορά στην ιστορία τους ανθρωποθυσία προς εξευμενισμό των θεών, θάβοντας ζωντανά δύο ζευγάρια Γαλάτων και Ελλήνων στο Forum Boarium, ακριβώς όπως είχαν πράξει και μετά την πανωλεθρία των Κανών. (Πηγή: Δημήτριος Β. Σταυρόπουλος, Γάιος Μάριος, ο αναμορφωτής του Ρωμαϊκού Στρατού, Περιοδικό Panzer, τεύχος 30, σελ. 32)





ΚΙΜΒΡΙΟΙ


Αρχαίος λαός, γνωστός από τις μετά των Τευτόνων επιδρομές τους κατά του Ρωμαϊκού κράτους. Ασφαλώς δεν μπορεί να πει κανείς σε ποία φυλή ανήκουν. Ίσως φυλετικά προσεγγίζουν τους Κιμμέριους. Οι αρχαίοι έλεγαν αυτούς Κέλτες, βραδύτερα δε ο Πλούταρχος εις τον βίο του Μαρίου χαρακτηρίζει ως Γερμανούς. Κατοικούσαν, κατά μερικούς στην Βαλτική, κατά τον Πλίνιο και τον Πτολεμαίο στην Κιμβρική χερσόνησο (τώρα Γιουτλάνδη). Παρ' αυτούς δεν υπήρχαν ιερείς αλλά ιέρειες, πολιές γυναίκες, γυμνόποδες, ενδεδυμένες λευκούς λινούς χιτώνες και φορούσαν χαλκή ζώνη. Καθήκον δε είχαν να σφάζουν τους δια τις θυσίας ορισμένους αιχμαλώτους και να μαντεύουν εκ του ρέοντος αίματος και των σπλάγχνων τους. Τέτοιοι λοιπόν που ήταν δίκαια, ενέβαλλαν μέγα τρόμο παντού.
(Πηγή: Ζαφειρίου Ν. Ι., Καθηγητής, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος ΙΔ, σελίδα 381).






Οι Λιθουανοί Widdurones (από την λέξη «widuriai», έντερα, εντόσθια), είναι μάντεις που προβλέπουν το μέλλον, παρατηρώντας εντόσθια διαφόρων ζώων που προσφέρονται ως θυσία. Ως τα τέλη του 19ου αιώνα, σε διάφορους μικρούς οικισμούς της Λιθουανίας και της Πρωσσίας [Otto Schrader, Aryan Religion, Britannica, 1905], οι κάτοικοι διατηρούν την ικανότητα να προλέγουν το μέλλον, εξετάζοντας την σπλήνα, το ήπαρ και άλλα όργανα του σώματος των χοίρων, και ειδικά να προσδιορίζουν τις καιρικές συνθήκες κατά τον επερχόμενο χειμώνα (ήπιες ή αντίξοες), την ποιότητα και την ποσότητα της συγκομιδής που αναμένουν, και εάν τα πρώιμα ή τα ύστερα σπαρτά πρόκειται να ευδοκιμήσουν περισσότερο. Οι Πρώσσοι Kraujuttei (από την λέξη «Kraujas», αίμα) προβλέπουν την καλή ή κακή τύχη ενός ατόμου, με βάση το αίμα ανθρώπων ή οικόσιτων ζώων, παρατηρώντας την μορφή της ροής του, το χρώμα του και τις μεταβολές του, ενώ σημαντική θέση κατέχουν και οι Medici, οι οποίοι προλέγουν με βάση τα έμμηνα των γυναικών παρατηρώντας τα ίδια σημεία. Περί τα τέλη του 19ου αιώνα [Otto SchraderQ Aryan Religion, Brittannica, 1905] στην Λιθουνία δρουν ακόμη οι Kraujutten, οι οποίοι χρησιμοποιούν ένα μικρό κούφιο κέρας, για να ρουφούν το αίμα από μια πληγή μικρού μεγέθους, διαβλέποντας από την γεύση του εάν το συγκεκριμένο άτομο θα παραμείνει υγιές ή θα παρουσιάσει κάποια πάθηση, ενώ, πριν χρησιμοποιήσουν το μικρό κούφιο κέρας, ψιθυρίζουν κάποιες ακατάληπτες λέξεις [Matthaeus Praetorius: Delicioe Prussicoe, σ. 43].
Η αντίστοιχη μεθοδολογία στην Ελλάδα, που επικεντρώνεται στην θυσίες ζώων, είναι η ιεροσκοπία, ενώ στην Ρώμη είναι τα Haruspices….αξίζει να σημειωθεί πως στους Πρώσσους το ήπαρ κατέχει κυρίαρχη θέση στην διαδικασία της διενέργειας προβλέψεων, ενώ στην Ελλάδα θεωρείται το κυρίαρχο όργανο του οργανισμού των ζώων για τις ανάγκες των ιεροσκόπων [K.F. Hermann: Lehrbuch des Gottesdienstlichen Altertumer der Griechen, σ. 242, K.B. Stark, Heidelberg 1858]. Αλλά και γενικότερα σε όλους τους λαούς της Ευρώπης, το αίμα των ανθρώπων και των ζώων θεωρείται ένα από τα ισχυρότερα μέσα μαντείας, με ιδιαίτερα έντονη την εικόνα των Κιμβρίων ιερειών με τα άσπρα μαλλιά, που περιγράφει ο Στράβων, οι οποίες χρησμοδοτούν με μια λεκάνη αίματος, που προέρχεται από τους σφαγιασμένους αιχμαλώτους πολέμου [Στράβων: Γεωγραφικά, vii, Vol III, Loeb, Harvard University Press](Πηγή: Περιοδικό Ιχώρ, Τεύχος 37, άρθρο «Οιωνοσκοπία, η διάγνωση του μέλλοντος», Γεώργιου Ηλιόπουλου, σελίδα 44 - 46.)







ΠΕΡΣΕΣ


Η πανάρχαια θρησκεία των Περσών ωστόσο γνώριζε ανθρωποθυσίες, τελούμενες, όπως φαίνεται, κυρίως στην λατρεία του Αριμάν. (Ηροδότου, VII, 113-114). Τις ανθρωποθυσίες των Περσών μάγων επιβεβαιώνει και ο Λατίνος ιστορικός Πλίνιος, όμως την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας δεν γίνονταν πλέον ανθρωποθυσίες στα πλαίσια των μυστηρίων.
Πηγή: http://www.archive.gr/modules.php?name=News&file=print&sid=33.




ΝΟΤΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ

Ο πολιτισμός των Moches καταστράφηκε, όπως πάρα πολλοί άλλοι, από βίαιες ή μη ιδανικές κλιματολογικές συνθήκες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση υπεύθυνο της καταστροφής τους, ήταν το φαινόμενο του Ειρηνικού, «Ελ Νίνιο». Παρά τις δοξασίες των νεοπαγανιστών περί Χριστιανού Κολόμβου που «κατάστρεψε τον αρχαίο πολιτισμό των Ίνκας», είναι φανερό πως οι θεοί των αρχαιολατρών, ως φυσικά φαινόμενα, είναι περισσότερο υπεύθυνοι για την διαγραφή πολιτισμών από προσώπου γης. Θεοί που οι παγανιστές λατρεύουν, εν αντιθέσει με τον Κολόμβο που τους είναι μισητός, είναι υπεύθυνοι για τον αφανισμό τους. Η εξαφάνιση ανθρωποθυσιαστικών πολιτισμών από το κλιματολογικό φαινόμενο «Ελ Νίνιο», θυμίζει την καταστροφή άλλων παρόμοιων πολιτισμών από τον Θεό στην Π.Δ., είτε με την χρήση φυσικών φαινόμενων, είτε με την στρατιωτική επέμβαση των Ισραηλιτών, μετά από πάροδο χρόνων αμετανοησίας τους, όπως στην προκειμένη περίπτωση της αμετανοησίας των Moches για πλέον των 7 αιώνων.






Νέος βωμός βρέθηκε σε ναό των Αζτέκων. Στην Πόλη του Μεξικού, αρχαιολόγοι έκαναν μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις των τελευταίων δεκαετιών για τον πολιτισμό των Αζτέκων. Στα ερείπια του ναού Templo Mayor των Αζτέκων, στο πολύβουο κέντρο της πόλης, βρήκαν ένα βωμό και ένα μονόλιθο ύψους τεσσάρων μέτρων από το 15ο αιώνα. Στο Βωμό υπάρχουν ανάγλυφα μιας θεάς της γονιμότητας και του θεού της βροχής Τλάλοκ, ενός από τους σημαντικότερους θεούς των Αζτέκων. Οι Αζτέκοι φοβούνταν τόσο πολύ την οργή του θεού Τλάλοκ, που θυσίαζαν ακόμη και τα παιδιά τους για να τον εξευμενίσουν. Στο λίθινο βωμό είναι σκαλισμένη η μορφή μιας θεάς της γονιμότητας των Αζτέκων. (Πηγή: Περιοδικό Science Illustrated, Νέες Ανακαλύψεις, τεύχος 25, Απρίλιος 2007, σελ. 21)


Δεκάδες Χιλιάδες Ανθρωποθυσίες σε μια ημέρα


ΣΤΟ ΦΩΣ ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΖΤΕΚΩΝ


Ένας ακόμη ναός των Αζτέκων ανακαλύφθηκε στο κέντρο της πρωτεύουσας του Μεξικού από Μεξικανούς αρχαιολόγους. Πρόκειται για σπουδαία ανακάλυψη ενός ιερού του 15ου αιώνα κι ενός τεράστιου λίθου στα ερείπια ενός ναού ύψους 3,5 μέτρων στον οποίο τελούντο και ανθρωποθυσίες. Επιπλέον, πιστεύεται ότι ο λίθος αυτός σηματοδοτούσε την είσοδο σε κάποιον υπόγειο χώρο. Ο ναός Templo Mayor, στην περιοχή του οποίου εντοπίσθηκαν τα ευρήματα, άρχισε να κτίζεται το 1375 σε σχήμα πυραμίδας. Αφιερώθηκε στους θεούς Τλάλοκ (θεό του νερού, της βροχής και της γεωργίας) και Χουιτζιλοπόχτλι (θεό του πολέμου, του ηλίου και προστάτη της πόλης Τενοχτιτλάν). Σύμφωνα με τις πηγές, σε μια τελετή το 1487 θυσιάσθηκαν εκεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Η ανακάλυψη του τον ενέταξε στα πιο σημαντικά ευρήματα του πολιτισμού των Αζτέκων επί δεκαετίες.
Η αιματοβαμμένη αυτοκρατορία των Αζτέκων που ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα, καταλύθηκε το 1521 από τους Ισπανούς κατακτητές, οι οποίοι κατέστρεψαν τους ναούς της για να κτίσουν τα δικά τους μνημεία, όπως τον καθεδρικό ναό της πόλης και τα Βασιλικά Ανάκτορα.
[Σημείωση "ΝΕΚΡΟΥ": εννοείται ότι η σφαγή των Αζτέκων δε μπορεί να δικαιολογηθεί με τίποτα, άλλωστε το κίνητρο ήταν το πλιάτσικο, όχι κάποιο ενδιαφέρον για τα θύματα των θυσιών!!]
Πηγή: Στο Φως Ναός των Αζτέκων, Ιστορικά Θέματα, τεύχος 61, σελ. 8


Οι «φυσιολάτρες - οικολόγοι» Ίνκας θυσίαζαν παιδιά στους θεούς τους


Το ερώτημα που αφήνεται αναπάντητο στην παρακάτω επιστημονική μελέτη είναι το γιατί τα παιδιά πριν την θυσία ανατρέφονταν τόσο καλά και γιατί τους παρέχονταν ναρκωτικές ουσίες σε συνδυασμό με αλκοόλ. Δεν δίνεται δηλαδή απάντηση στα θρησκευτικά κίνητρα αυτής της πρακτικής. Πιθανόν, εκείνοι που τους κατάστρεψαν τον «ανώτερο παγανιστικό» πολιτισμό οι αιρετικοί Κονκισταδόρες, να πήραν το μυστικό για πάντα μαζί τους στον «άλλο κόσμο».


02/10/07 18:50
Καλή ζωή πριν από το θάνατο
Οι Ίνκας «πάχαιναν» τα παιδιά που προόριζαν για θυσία
Associated Press, Ουάσινγκτον







Τα θύματα βρέθηκαν παγωμένα ψηλά στις Ανδεις (φωτ. αρχείου)


Νέες λεπτομέρειες για τις τελετουργικές ανθρωποθυσίες των Ίνκας έρχονται στο φως από αναλύσεις στα μαλλιά μουμιοποιημένων θυμάτων. Πριν οδηγηθούν στο τέλος τους, τα παιδιά που προορίζονταν για θυσία ακολουθούσαν μια ειδική, πολυτελή δίαιτα για μήνες.
Βρετανοί ερευνητές πραγματοποίησαν χημικές αναλύσεις σε τρίχες από τέσσερα θύματα, έξι έως 12 ετών, που βρέθηκαν παγωμένα στα βουνά του Περού, στην υψηλότερη αρχαιολογική τοποθεσία του κόσμου.
Οι τρίχες είχαν μήκος έως 25 εκατοστά, μήκος που αντιστοιχεί σε περίπου δυόμισι χρόνια ανάπτυξης, αναφέρουν οι επιστήμονες στην αμερικανική επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences.
Η διατροφή των παιδιών αρχικά βασιζόταν σε λαχανικά όπως η πατάτα, ωστόσο στον τελευταίο χρόνο της ζωής τους είχε εμπλουτιστεί με καλαμπόκι -τροφή της ελίτ- και με κρέας από λάμα.
Τρεις με τέσσερις μήνες πριν από τη θυσία, τα παιδιά υποβάλλονταν σε τελετουργικό κούρεμα. Στη συνέχεια, τα παιδιά φαίνεται ότι ξεκινούσαν μια μακρά πορεία προς τα βουνά, με πιθανή αφετηρία την πρωτεύουσα των Ίνκας Κούσκο.
«Στην ουσία, η αντίστροφη μέτρηση για τη θυσία είχε ξεκινήσει πολύ χρόνο πριν από το θάνατό τους» σχολιάζει στο Reuters ο Άντριου Ουίλσον, επικεφαλής της ομάδας στο Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ.
Αδιευκρίνιστο παραμένει πάντως το πώς οι Ίνκας θανάτωναν τα θύματά τους. Τα παιδιά φαίνεται ότι είχαν καταναλώσει φύλλα κόκας και μπίρα από καλαμπόκι τις τελευταίες τους ώρες, και ένα από αυτά φέρει τραύμα στο κεφάλι.
«Φαίνεται ότι τα παιδιά οδηγούνταν σε έναν ορεινό λατρευτικό χώρο στο αποκορύφωμα μιας τελετής που διαρκούσε ένα χρόνο, και εκεί τους έδιναν ναρκωτικά και τα άφηναν να υποκύψουν στην έκθεση στο περιβάλλον» εκτιμούν οι ερευνητές.
Newsroom ΔΟΛ
Πηγή: http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=836665&lngDtrID=252.


Πολιτισμός Πυραμίδων στις Άνδεις εξαφανίζεται σε λουτρό αίματος ανθρωποθυσιών


«Παρότι οι Ισπανοί δεν έφτασαν στο Τουκουμέ οι άνθρωποι πανικοβλήθηκαν, όταν έμαθαν ότι βρίσκονταν στη χώρα.». Η ιστορία του Τουκουμέ, είναι πράγματι μια μοναδική περίπτωση εξαφάνισης ενός από εκείνους τους «υψηλούς πολιτισμούς», σύμφωνα με τους νεοπαγανιστές, της αρχαιότητας, που αντιβαίνει όλες τις «ιερές» διδασκαλίες των τελευταίων. Οι κάτοικοι του Τουκουμέ, πρώτα εξέλαβαν τους αιρετικούς Κονκισταδόρες ως θεούς χωρίς καν ποτέ να τους έχουν δει, έμαθαν για τα κατακτητικά τους κατορθώματα και αποφάσισαν για να τους εξευμενίσουν να θυσιάζουν όλο και περισσότερους ανθρώπους της φυλής τους. Επειδή όμως οι θυσίες δεν έφεραν αποτέλεσμα, αποφάσισαν αντίθετα με κάθε νεοπαγανιστικό κέλευσμα περί «ηρωικού ένοπλου ιδανικού αντίστασης» κατά των εν δυνάμει Ισπανών κατακτητών τους, να καταστρέψουν σπίτια και πυραμίδες του πολιτισμού τους μόνοι τους, επειδή είχαν «μολυνθεί», και να εγκαταλείψουν το έδαφος διαμονής τους, δηλαδή την ίδια την πατρίδα τους, χωρίς να πέσει ούτε ένας απολύτως πυροβολισμός από ισπανικό μουσκέτο. Η μη αποδοχή των θυσιών από τους θεούς αυτό άλλωστε έδειχνε. Οι πυραμίδες τους είχαν χάσει την «καθαρότητά» τους. Μέσα σε ένα ανθρωποθυσιαστικό παραλήρημα έκαψαν τις πόλεις τους και εξαφανίστηκαν για πάντα.
[...]


Έξω από ναό του Πολιτισμού του Τουκουμέ στις Άνδεις, βρέθηκαν θαμμένα 116 θύματα ανθρωποθυσιών· άνδρες, γυναίκες και παιδιά 5 ετών, απαρτίζουν τα εξιλαστήρια θύματα του «φωτισμένου» παγανιστικού ιερατείου με τα μη φαιά «ράσα». (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)


«Φαίνεται ότι ανθρωποθυσίες γίνονταν σε καιρούς ανάγκης όταν συνέβαινε κάτι κακό, που ήταν και ανεξήγητο κι ο μόνος τρόπος να το αντιμετωπίσουν ήταν να προσπαθήσουν να εξευμενίσουν τους θεούς.». Ο προσπάθεια εξευμενισμού των θεών είναι η καλύτερη απόδειξη για τον φόβο και την θεοσέβεια (δεισιδαιμονία=φόβος θεού) που διακατείχε τον αρχαίο παγανιστή για τις λεγόμενες «φυσικές δυνάμεις». (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)
«Αυτή είναι η ξεκάθαρη απόδειξη ότι πρόκειται για αποκεφαλισμό, ξεκάθαρα σημάδια τομής που διαπερνούν την άρθρωση και φτάνουν και κόβουν τη σπονδυλική στήλη». Στο ίδιο βίντεο ελέχθει πως τα θύματα πρώτα ποτίζονταν με ναρκωτικές ουσίες οι οποίες τα καθιστούσαν ανήμπορα εις αντίσταση, κατόπιν τους άνοιγαν το στήθος και τους αφαιρούσαν την καρδιά, ενώ στο τέλος το θύμα αποκεφαλίζονταν. Παγανιστική κοσμοαντίληψη περί «σωτηρίας»; (Πηγή: Τηλεοπτικός Σταθμός ΕΤ1, Ιανουάριος 2008)




ΙΝΔΟΙ



Η λεγόμενη θεά Κάλι, μια θεά μανίας, κακίας και βίας. (Πηγή Φώτο: www.mantraonnet.com/kali-text-images.html)


Τεμάχισε τη μάνα του για εξευμενισμό.


Καλκούτα. Κρεοπώλης τεμάχισε στην Ινδία την 65χρονη μητέρα του για να... εξευμενίσει τη θεά Κάλι! Ο 27χρονος Αμπχίζι Ρόι έσυρε τη μητέρα του σε ινδουιστικό ναό, και σύμφωνα με την αστυνομία «τη σκότωσε, την τεμάχισε και την έθαψε σε δύο λάκκους». Αυτόπτες μάρτυρες κατέθεσαν ότι άκουσαν τον δράστη να φωνάζει «θέλω περισσότερο αίμα, η θεά Κάλι θέλει περισσότερο αίμα!» - κανείς ωστόσο δεν έσπευσε να βοηθήσει την άτυχη γυναίκα. Παρά την οικονομική ανάπτυξη της Ινδίας, εξακολουθούν να γίνονται ανθρωποθυσίες: πέρυσι κουρέας θυσίασε (πάλι στη θεά Κάλι) τον τετράχρονο γιο του.
Πηγή: Εφημερίδα Το Βήμα, Πέμπτη 10 Μαΐου 2007, σελίδα Α 20


ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ


Προσφορά στην παράδοση της Ινδονησίας.




[...] Σύμφωνα με την παράδοση, κάθε χρόνο στη διάρκεια της ινδουιστικής γιορτής Κασάντα στη Μάλανγκ της Ανατολικής Ιάβας οι ντόπιοι πετούνε στον ενεργό κρατήρα του όρους Μπρόμο ζώα, ρύζι, φρούτα και άλλα τοπικά προϊόντα για να εξευμενίσουν τον Θεό του Βουνού. Ο ίδιος Θεός είχε απαιτήσει τον 15ο αιώνα -πάντα κατά τον θρύλο-τη θυσία του νεαρότερου παιδιού ενός βασιλικού ζεύγους της περιοχής, το οποίο ήταν άτεκνο, με αντάλλαγμα να του «χαρίσει» απογόνους. (Πηγή: Κόσμος, Εφημερίδα Το Βήμα, Τρίτη 28 Αυγούστου, σελίδα Α36)


Ο παγανισμός, αντίθετα με τις δηλώσεις των Ελλήνων νεοπαγανιστών, δεν μπορεί να οδηγεί στην επιστήμη, αφού όλα ανεξαιρέτως τα φυσικά φαινόμενα δεν ανάγονται σε απρόσωπους κανόνες ή φυσικούς μηχανιστικούς νόμους, αλλά σε θεούς προσωπικότητες που «εξευμενίζονται» με την προσφορά δώρων.
ΛΟΙΠΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ


Οι Γερμανικές φυλές θυσίαζαν τους ανθρώπους στους σκληρούς θεούς της Βαλχάλλα μέχρι την εποχή του Τακίτου και οι Αζτέκοι στο Μεξικό συνεχώς θυσίαζαν τους αιχμαλώτους των γειτονικών φυλών σε εξευμενισμό των θεών τους. Έφτασαν σε τέτοιο σημείο μάλιστα ανθρωποθυσιών ώστε σε κάθε μάχη και πόλεμο δεν σκότωναν τους εχθρούς τους αλλά προσπαθούσαν πάντα να τους αιχμαλωτίζουν ώστε να έχουν απόθεμα ανθρώπων για θυσίες στην Εθνική πίστη τους. Στο Μεξικό μέσα στο ναό του Ηλίου υπήρξε μέρα που θυσιάστηκαν 10.000 και 20.000 αιχμάλωτοι πολέμου στον θεό ήλιο.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ


Όσο αναφορά τον Χριστιανισμό έχουμε και εδώ μόνο μια (θεα)νθρωποθυσία. Ο Χριστός, αμνός του Θεού, γίνεται θυσία για τους ανθρώπους. Έχουμε δηλαδή κάτι το εντελώς αντίστροφο. Αντί οι άνθρωποι να θυσιάζονται για το Θεό, ο Θεός θυσιάζει τον μονάκριβο θεάνθρωπο Υιό του για χάριν των ατελών ανθρώπων, κάτι ακατονόμαστο και εκτός λογικής για τις Εθνικές λατρείες.
Στην δε Παλαιά Διαθήκη υπάρχουν σαφείς και ρητές εντολές όπως μη γίνονται ανθρωποθυσίες:


Δευτορονόμιο, Κεφ Ιη΄ «10 οὐχ εὑρεθήσεται ἐν σοὶ περικαθαίρων τὸν υἱὸν αὐτοῦ ἢ τὴν θυγατέρα αὐτοῦ ἐν πυρί, μαντευόμενος μαντείαν, κληδονιζόμενος καὶ οἰωνιζόμενος, »
Δευτερονόμιο, Ιβ΄ «31 οὐ ποιήσεις οὕτω τῷ Θεῷ σου· τὰ γὰρ βδελύγματα Κυρίου, ἃ ἐμίσησεν, ἐποίησαν ἐν τοῖς θεοῖς αὐτῶν, ὅτι τοὺς υἱοὺς αὐτῶν καὶ τὰς θυγατέρας αὐτῶν κατακαίουσιν ἐν πυρὶ τοῖς θεοῖς αὐτῶν.»
Ιερεμίας Κεφ. Ζ΄ «31 καὶ ᾠκοδόμησαν τὸν βωμὸν τοῦ Ταφέθ, ὅς ἐστιν ἐν φάραγγι υἱοῦ Ἐννόμ, τοῦ κατακαίειν τοὺς υἱοὺς αὐτῶν καὶ τὰς θυγατέρας αὐτῶν ἐν πυρί, ὃ οὐκ ἐνετειλάμην αὐτοῖς καὶ οὐ διενοήθην ἐν τῇ καρδίᾳ μου.»


Από: http://luxaeterna90.blogspot.com/2011/07/blog-post_4970.html

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2011

ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΙΟΝΗΣ




Ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της γενιάς του '70 ο Αργύρης Χιόνης πέθανε το απόγευμα των Χριστουγέννων (25-12-2011) από καρδιακή προσβολή.

Πληροφορούμενος την απώλεια του Αργύρη Χιόνη, ο Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, κ. Παύλος Γερουλάνος, προέβη στην ακόλουθη δήλωση: «Ο Αργύρης Χιόνης υπήρξε μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου και δημιουργού. Πολίτης του κόσμου αλλά και άρρηκτα συνδεδεμένος με την Ελλάδα, άνθρωπος πολυπράγμων και συλλέκτης πάσης φύσεως εμπειριών, προσωπικότητα σύνθετη που αναζήτησε την ευτυχία στα απλά και μικρά, παρουσία χαμηλόφωνη αλλά επιδραστική, ο Χιόνης εξέφρασε με το έργο του την απορία του ανθρώπου μπροστά στο παράλογο και μάταιο της ύπαρξής του αλλά και μια βαθιά αγάπη για τη ζωή και μια ειλικρινή κατάφαση σ' αυτή.
Στους οικείους και τους φίλους του εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια.»

Ο Αργύρης Χιόνης ήταν Έλληνας ποιητής και συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1943 στην Αθήνα, στα Σεπόλια, από γονείς νησιώτες, εσωτερικούς μετανάστες. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο 2ο Νυχτερινό Γυμνάσιο. 'Αρχισε να εργάζεται σε πολύ μικρή ηλικία και άλλαξε αρκετά επαγγέλματα. Σε ηλικία 28 ετών γράφεται στο Πανεπιστήμιο του 'Αμστερνταμ και σπουδάζει ιταλική φιλολογία. Επί είκοσι έτη (1967-1977 και 1982-1992), έζησε σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Κατά τη δεκαετία 1982-1992, εργάστηκε, ως μεταφραστής, στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 1992, παραιτήθηκε από τη θέση αυτή και, έκτοτε, ζει στο χωριό Θροφαρί της ορεινής Κορινθίας, όπου ασχολείται με την ποίηση και τη γεωργία, όπως χαρακτηριστικά λέει στο βιογραφικό που συνοδεύει τα βιβλία του.

Έργα του:

Ποίηση:

* Απόπειρες φωτός. Αθήνα, Δωδεκάτη ώρα, 1966.
* Σχήματα Απουσίας. Αθήνα, Αρίων, 1973.
* Μεταμορφώσεις. έκδοση του ιδίου, Αθήνα 1974.
* Τύποι ήλων. Θεσσαλονίκη, Εγνατία / Τραμ, 1978.
* Λεκτικά τοπία. Αθήνα, Καστανιώτης 1983.
* Σαν τον τυφλό μπροστά στον καθρέφτη. Αθήνα, Υάκινθος, 1986.
* Εσωτικά τοπία. Αθήνα, Νεφέλη, 1991,1999.
* Ο ακίνητος δρομέας. Αθήνα, Νεφέλη, 1996, 2000.
* Ιδεογράμματα. Θεσσαλονίκη, Τα τραμάκια, 1997.
* Τότε που η σιωπή τραγούδησε και άλλα ασήμαντα περιστατικά. Αθήνα, Νεφέλη, 2000.
* Στο υπόγειο. Αθήνα, Νεφέλη, 2004.
* Η φωνή της σιωπής: Ποιήματα 1966-2000. Αθήνα, Νεφέλη, 2006.
* Μέρες ποίησης [συλλογικό έργο]. Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2007.
* Ό,τι περιγράφω με περιγράφει, Ποίηση δωματίου Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2010.
* Παίγνια [συλλογικό έργο]. Αθήνα, Futura, 2011.


Αφηγήματα:

* Ιστορίες μιας παλιάς εποχής που δεν ήρθε ακόμα. Αθήνα, Αιγόκερως, 1981.
* Ο αφανής θρίαμβος της ομορφιάς. Αθήνα, Πατάκης, 1995.
* Τρία μαγικά παραμύθια. Αθήνα, Πατάκης, 1998.
* Όντα και μη όντα. Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2006.
* Περί αγγέλων και δαιμόνων. Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2007.
* Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες. Αθήνα, Κίχλη, 2008.
* Το μήνυμα και άλλες δύο φάρσες - Ο ρήτορας ή ο κανιβαλισμός: Αυτός εκτός και εντός του κοστουμιού του (τρία μονόπρακτα). Αθήνα, Κίχλη, 2009.


Μεταφράσεις:

* Octavio Paz, Ποιήματα. Αθήνα, Σπηλιώτης, 1981.
* Howard Fast, Οι μετανάστες, Αθήνα, Bell, 1981.
* Jeffrey Archer, Κάιν και 'Αβελ, Αθήνα, Bell, 1982.
* Russel Edson, Όταν το ταβάνι κλαίει (ποίηση). Αθήνα, Αιγόκερως, 1986.
* Roberto Juarroz, Κατακόρυφη ποίηση. Θεσσαλονίκη, Τα τραμάκια, 1997.
* Jane Austen, Περηφάνια και Προκατάληψη. Αθήνα, Πατάκης, 1997, 2000.
* Henri Michaux, Με το αγκίστρι στην καρδιά, Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2003.
* Ξένη ποίηση του 20ού αιώνα [συλλογικό έργο, ανθολόγηση Μαρία Λαϊνά, συλλογική μετάφραση]. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2007.
* Nikanor Parra, Ποιήματα επείγουσας ανάγκης. Αθήνα, Γαβριηλίδης, 2008.

Έχει επίσης μεταφράσει και δημοσιεύσει σε λογοτεχνικά περιοδικά πολλά ποιήματα γραμμένα στα γαλλικά, αγγλικά, ισπανικά, ιταλικά και ολλανδικά, καθώς και όλο τον "Αστερίξ" και ένα μεγάλο μέρος του "Ιζνογκούντ".

Μεταφράσεις έργων του σε ξένες γλώσσες:

* Σχήματα απουσίας Μτφρ. στα ολλανδικά και στα αγγλικά, M. Blijstra και M. Muntz (Δίγλωσση έκδοση). 'Αμστερνταμ, TOR, 1971.
* Μεταμορφώσεις και άλλα ποιήματα, Μτφρ στα ολλανδικά, M. Blijstra. 'Αμστερνταμ, DE BEUK, 1976.

Βραβεία: Κρατικό Βραβείο Διηγήματος 2009, εξ ημισείας με τον Τόλη Νικηφόρου για Το οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες, Κίχλη 2008.

Πηγή: parakato.gr

«Η ΠΟΙΗΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
΄ΝΑΙ/ ΕΝΑ ΖΑΧΑΡΩΜΕΝΟ
ΒΟΤΣΑΛΟ/ ΠΑΝΩ ΠΟΥ ΘΑ
΄ΧΕΙΣ ΓΛΥΚΑΘΕΙ/ ΝΑ ΣΠΑΣ
ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΣΟΥ»,
ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ
Ο ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΙΟΝΗΣ
Γενέτειρα: Αθήνα 1943 Σπουδές/ Σταδιοδρο μία: Ολοκληρώνει τις εγκύκλιες σπουδές του στο 2ο Νυχτερινό Γυμνάσιο. Σε ηλικία 28 ετών γράφεται στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ και σπουδάζει ιταλική φιλολογία. Τη δεκαετία 1982-1992, εργάζεται ως μεταφραστής στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις Βρυξέλλες. Τον Ιούλιο του 1992, παραιτείται και εγκαθίσταται στο Θροφαρί, μικρό χωριό της ορεινής Κορινθίας, όπου έκτοτε ζει απομονωμένος, «καλλιεργώντας τη γη και την ποίηση». Το γνωρίζατε; Έχει εκδώσει δύο βιβλία με παραμύθια και τρεις συλλογές διηγημάτων, εκ των οποίων οι δύο πιο πρόσφατες, Όντα και μη όντα (2006, Βραβείο διηγήματος του περιοδικού «Διαβάζω» 2007) και Περί αγγέλων και δαιμόνων (2007), κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδης. Έχει μεταφράσει ποιήματα των Οκτάβιο Πας, Ρομπέρτο Χουαρόθ, Νικανόρ Πάρα, Χουάν Ραμόν Χιμένεθ, Στήβεν Κρέιν, Ανρί Μισώ καθώς και το μυθιστόρημα Περηφάνια και προκατάληψη της Τζέιν Ώστεν. Κριτική ετυμηγορία: Η διαυγής, υποβλητική, ευφάνταστη, αλλά και σαρκαστική, στα όρια του παραδοξολογήματος, ποίηση του Χιόνη δεν θα μπορούσε παρά να έχει αρδευτεί από τη λιτή και ακριβή έκφραση του Καβάφη (αλλά και του Καρυωτάκη), και από το λυτρωτικό, ειρωνικό του πνεύμα. Η Βίβλος (ιδίως το Βιβλίο του Ιώβ ), ο Κάφκα και ο Μπέκετ διαμόρφωσαν και ενίσχυσαν την πίστη του στο παράλογο και μάταιο της ύπαρξης, αλλά ταυτόχρονα σφυρηλάτησαν και το «αγωνιστικό» του ήθος: ότι ο ποιητής, υπομένοντας το υπαρξιακό του αδιέξοδο, πρέπει να καταφάσκει διαρκώς, ώς το τέλος, στη ζωή· να αναζητεί το δικό του δαντικό paradisο terrestre στα «λεκτικά τοπία» που αργά αργά συνθέτει. Στο γνωστό πρόταγμα του Μπέκετ «δεν μπορώ να συνεχίσω, θα συνεχίσω», ο Χιόνης απαντά: «η σιωπή αποψιλώνει την ψυχή μου, αλλά εγώ επιμένω να φυτεύω δέντρα». Με άλλα λόγια, όπως το βέλος του Ζήνωνα δεν θα φτάσει ποτέ στον στόχο του, έτσι και ο Χιόνης παραμένει ένας «ακίνητος δρομέας», που ωστόσο επιμένει στην αναγκαιότητα της κίνησης των λέξεων. Η ποίηση είναι υπόθεση αδιάκοπης ενδοσκόπησης. Απαραίτητη προϋπόθεση φαίνεται να είναι για τον Χιόνη η «μόνωση», όχι όμως και η «αποξένωση» από την πραγματικότητα. Έτσι, μολονότι γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μεγαλούπολη και έζησε για καιρό σαν κοσμοπολίτης, αποφάσισε, χάριν της τέχνης του, να «απεκδυθεί το κοστούμι της ασφάλτου και να ενδυθεί», όπως λέει ο ίδιος, «το βρακί του χώματος», αφού μόνο στη φύση μπορεί η ψυχή, «η περικοκλάδα της αβύσσου/ στο χάος να σκαρφαλώνει/ ντύνοντας πράσινο το τίποτα».

Βιβλιογραφία: Έχει εκδώσει έντεκα ποιητικές συλλογές, δέκα εκ των οποίων, συγκεντρωμένες σ΄ έναν τόμο, κυκλοφόρησαν το 2006 από τις Εκδόσεις Νεφέλη, με τον τίτλο Η φωνή της σιωπής. Η ενδέκατη, με τίτλο Στο υπόγειο, κυκλοφόρησε από τον ίδιο εκδοτικό οίκο, το 2004.

Στίχοι: « Πηδάει, πάντα, δίχως πήχυ · δεν τον ενδιαφέρει ένα συγκεκριμένο ύψος άλματος , αλλά το υπέρτατο ρεκόρ · η πτήση ».



Δεν δίστασε να παραιτηθεί από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου εργαζόταν ως μεταφραστής προκειμένου να εγκατασταθεί στο Θροφαρί, ένα μικρό χωριό της ορεινής Κορινθίας, που οι μόνιμοι κάτοικοί του δεν ξεπερνούν τους τριάντα. Εκεί έχει στήσει το ποιητικό εργαστήρι του ο Αργύρης Χιόνης από το 1992. Κι από 'κεί έκτοτε μαζί με την ποίηση καλλιεργεί καμιά εκατοστή ρίζες ελιές κι έναν μικρό κήπο επίσης. Αυτά αρκούν λέει συχνά. Πριν από λίγες ημέρες βρέθηκε στην Αθήνα. Μόνο όταν έχει λόγο σοβαρό εγκαταλείπει το χωριό. Αυτή τη φορά η κυκλοφορία της καινούργιας ποιητικής του συλλογής "Ό,τι περιγράφω με περιγράφει" (εκδ. Γαβριηλίδης) στάθηκε αφορμή να αφήσει για λίγο το μάζεμα των ελιών και να μοιραστεί με τους Αθηναίους φίλους του ένα καλό τσίπουρο και μερικές παρηγορητικές κουβέντες. "Η τέχνη πάντα λειτουργούσε ως παραμυθία για τον άνθρωπο" διαπιστώνει, Αυτοβιογραφική, χαμηλών τόνων, άλλοτε υπαινικτική και πάντα εύληπτη η ποίησή του τον έχει οδηγήσει ανάμεσα στις σημαίνουσες ποιητικές φωνές της χώρας από τη δεκαετία του '70 ως σήμερα. Αυτοπροσδιοριζόμενος όμως και ως "πολιτικό ζώο" ο Αργύρης Χιόνης δεν αφήνει την ποίηση του αποκομμένη από όσα συμβαίνουν σήμερα γύρω μας. Έτσι και στην κουβέντα μας δεν περιορίζεται μόνο στην τέχνη που διακονεί.



* Η περιπέτειά σας στην ποίηση έχετε πει ότι άρχισε στα 13 σας χρόνια. Τώρα που έχετε φτάσει στα 68, πώς βλέπετε αυτή την περιπέτεια;

Είναι δίχως τέλος. Κάποια στιγμή ξεκίνησα να γράφω και πεζά, στην αρχή παραμύθια για παιδιά και στη συνέχεια παραμύθια για όλες τις ηλικίες με την έννοια ότι ενέχουν το στοιχείο της παραμυθίας. Ακόμη λοιπόν και σʼ αυτά τα πεζά, τις έξι συλλογές ιστοριών μέχρι στιγμής, τώρα ετοιμάζεται η έβδομη, η περιπέτεια της ποίησης συνεχίζεται. Είναι μία σχέση διαρκής.



* Σας έχει κάνει και καλύτερο άνθρωπο; Μπορεί να το κάνει αυτό η ποίηση;

Σαφώς με έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο, ελπίζω τουλάχιστον. Νομίζω, αν και δεν είναι κατʼ ανάγκη καλοί άνθρωποι όλοι οι ποιητές, ότι όταν κάνεις τέχνη παίρνεις μια απόσταση από την πραγματικότητα, κι όταν επιστρέφεις πάλι σʼ αυτή, ο τρόπος που την αντιμετωπίζεις είναι διαφορετικός, πιο ανθρώπινος, πιο ανεκτικός. Μʼ αυτή την έννοια λέω ότι η ποίηση μʼ έκανε καλύτερο άνθρωπο.



* Πόσο καιρό εργάζεστε πάνω στην τελευταία σας συλλογή;

Συνήθως οι ποιητικές συλλογές μου, είναι κατά κάποιο τρόπο προγραμματισμένες. Ξεκινώ από ένα θέμα και το τραβάω μέχρι τέλος, να το εξαντλήσω. Όταν νομίζω ότι εξαντλήθηκε έχει τελειώσει και η συλλογή. Στην προκειμένη όμως περίπτωση, αυτή η συλλογή δεν γράφτηκε προγραμματισμένα. Περιλαμβάνει ποιήματα από διαφορετικές εποχές και η σύνθεσή τους έγινε εκ των υστέρων. Οι ενότητες που υπάρχουν στο βιβλίο σχηματίστηκαν εκ των υστέρων. Παρʼ όλα αυτά συνειδητοποίησα ότι τελικά οι ενότητες αυτές είναι σαν να έχουν γραφεί κι αυτές προγραμματισμένα, διαπίστωσα μια συνέχεια στη θεματική τους.



* Αυτό είναι καλό για το βιβλίο και για τον ποιητή του;

Δεν ξέρω ακριβώς, αλλά φαίνεται ότι ακόμη και όταν μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα από ένα ποίημα σε ένα άλλο μένει κάτι μέσα μου που ασυνείδητα λειτουργεί ως συνεκτικός κρίκος σε όλα όσα πραγματεύεται η συλλογή.



* “Ότι περιγράφω με περιγράφει” παράξενος τίτλος για ποίηση

Η ποίηση μου είναι περιγραφική ούτως ή άλλως και επειδή ως τώρα οι ποιητικές μου συλλογές είχαν πρωτότυπους τίτλους στους οποίους κυριαρχούσε το οξύμωρο, όπως «Ο Ακίνητος δρομέας», «Η Φωνή της σιωπής» κ.λπ., θεωρώ ότι τούτος ο τίτλος είναι κοινότοπος αλλά ταυτόχρονα ουσιαστικός. Ίσως επειδή έχω φτάσει σʼ αυτή την ηλικία κι έχω πειστεί πραγματικά πως ό,τι έχω γράψει με έχει γράψει. Υπάρχει μια ρήση του Πάουλ Κλε που πάνω κάτω λέει ότι όταν κοιτάζω ένα δέντρο δεν ξέρω αν είμαι εγώ που το παρατηρώ ή αυτό που με παρατηρεί. Κάποια στιγμή παρατηρητής και παρατηρούμενο ταυτίζονται.



* Να την εκλάβουμε αυτή τη συλλογή ως την ποιητική μορφή μιας αυτοβιογράφησης με πολλά υπονοούμενα, νύξεις και παραλείψεις;

Ναι σίγουρα. Έτσι κι αλλιώς πάντα βιογραφούμαι μέσα από την ποίησή μου και από ό,τι άλλο γράφω. Απλώς προκειμένου το αποτέλεσμα αυτό να γίνει τέχνη, που για μένα σημαίνει επικοινωνία, πρέπει να δημιουργεί προσβάσεις για τον αναγνώστη, να μην είναι κρυπτικό, να μην είναι κλειστό. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ευκολία, με την έννοια ότι το έργο πρέπει να είναι εύκολο. Το έργο πρέπει να είναι πολυεπίπεδο και ο κάθε αναγνώστης ανάλογα με τις πνευματικές του αποσκευές να βρίσκει κάτι σʼ αυτό.



* Υπ' αυτή την έννοια η τέχνη στην εποχή μας ενέχει επικοινωνία με το κοινό;

Όλοι οι ποιητές τους οποίους αγάπησα και αγαπώ δεν κάνανε αυτό που λέμε αφηρημένη ποίηση. Δεν κάνανε εξομολογητική ποίηση που αφορά μόνο τον γράφοντα και το χαρτί. Αυτή η εξομολογητική ποίηση για μένα πρέπει να πηγαίνει κατευθείαν στο συρτάρι, δεν έχει νόημα να εκδίδεται. Το ίδιο πιστεύω για όλες τις τέχνες και νομίζω ότι συμβαίνει ήδη, υπάρχει μια επιστροφή από την αφηρημένη ζωγραφική στην παραστατική, το ίδιο και στη μουσική. Επιστρέφει ο άνθρωπος στο συγκεκριμένο στο παραστατικό αλλά από άλλους δρόμους. Από δρόμους οι οποίοι ανοίχτηκαν από διάφορους επαναστάτες. Οι σουρεαλιστές π.χ. εμφανίστηκαν για να γιαουρτώσουν τον παρνασισμό, τον κλασικισμό και το πέτυχαν. Απελευθέρωσαν τη φόρμα. Ήταν μια πρωτοπορία τότε, αλλά όταν γίνεται κατεστημένο αυτομάτως χάνει την αξία του. Πόσο μάλλον οι μιμητές του. Η ποίηση όμως, η οποία είναι μία στην ουσία, χώνεψε αυτά τα ανατρεπτικά στοιχεία και τώρα ότι γίνεται βάση του μοντέλου του σουρεαλισμού είναι μια μανιέρα, μια ευκολία που καταντάει αυτοσκοπός. Οι ίδιοι οι σουρεαλιστές εγκατέλειψαν το κίνημα και στη Γαλλία αλλά και εδώ στην Ελλάδα. Αν δούμε την περίπτωση του Ρίτσου τότε διαπιστώνουμε τον μεγαλειώδη τρόπο με τον οποίο αυτός ο ποιητής, παραμένει εύληπτος και οικείος στον αναγνώστη του, έχοντας αφομοιώσει ποιητικά κινήματα, κινήματα ιδεών, καλλιτεχνικά ρεύματα.



* Είμαστε σήμερα σε μια περίοδο αναστοχασμού της ποιητικής τέχνης;

Σίγουρα. Σήμερα ζούμε σε μια περίοδο χάους και ασυναρτησίας σε όλα τα επίπεδα. Όταν η τέχνη γίνεται και αυτή χαοτική και ασυνάρτητη, τότε πια ο άνθρωπος μένει έρμαιο των καιρών δεν έχει πού να σταθεί και πού να ακουμπήσει. Η τέχνη πάντα λειτουργούσε ως παραμυθία για τον άνθρωπο.



* Και γιατί σιωπούν οι ποιητές;

Αυτό που έχουν να πουν οι ποιητές οφείλουν να το πουν μέσα από το έργο τους. Δεν είναι ο ρόλος τους να υπογράφουν διαμαρτυρίες ή να πολιτικολογούν. Πρέπει το έργο τους να είναι παράδειγμα.


* Να γυρίσουμε πάλι στη συλλογή σας. Τι σημαίνει "Ποίηση δωματίου" όπως υποτιτλίζετε το βιβλίο σας;

Σημαίνει ό,τι και η μουσική δωματίου. Σύντομη περιεκτική, πυκνή, και αποστηθίσιμη. Όπως ένα μικρό κονσέρτο μπαρόκ, ένα κονσέρτο δωματίου. Δε σημαίνει ωστόσο ότι είναι μια ποίηση που περιορίζεται μόνο στους τέσσερις τοίχους ενός δωματίου. Έχει συμβεί στο παρελθόν να δω μικρά ποιήματά μου γραμμένα σε τοίχους σε περιόδους φοιτητικών εξεγέρσεων πράγμα που σήμαινε ότι ακόμη και η χαμηλόφωνη ποίηση αν έχει κάτι να πει βγαίνει από το γραφείο στον δρόμο.



* Διαπιστώνω ωστόσο και μεγάλη αγωνία σε τούτα τα ποιήματα, αγωνία υπαρξιακή αλλά και συλλογική.

Σωστά αναγνώνεται. Η υπαρξιακή αγωνία είναι στοιχείο ζωτικό στην ποίησή μου. Για παράδειγμα οι ποιητές τους οποίους θεωρώ δασκάλους μου, είναι ο Καβάφης, ο Καρυωτάκης, ο Μπέκετ, ο Κάφκα... Επειδή ωστόσο ζω σε μια κοινωνία και είμαι ζώο πολιτικό πιστεύω ότι η προσωπική μου αγωνία εντάσσεται στη συλλογική αγωνία ή αν θέλετε η συλλογική αγωνία εκφράζεται από την προσωπική μου στάση.



* Η αποκέντρωση που εσείς έχετε υιοθετήσει ως στάση είναι και η πρότασή σας απέναντι που βιώνουμε σήμερα στην Ελλάδα;

Είναι μία πρόταση η οποία όμως δεν ξέρω αν είναι συνολικά εφικτή. Δεν υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για όποιον θέλει να εγκαταλείψει τα μεγάλα αστικά κέντρα και να εγκατασταθεί στην επαρχία. Εγώ απʼ αυτή την άποψη δεν είμαι ο κανόνας αλλά είμαι προνομιούχος. Δυστυχώς η ελληνική πολιτεία ακόμα ούτε και τώρα που βρισκόμαστε στο χείλος του γκρεμού αν όχι στον γκρεμό, δεν ενθαρρύνει τέτοιες πρωτοβουλίες ικανές να αναζωογονήσουν αυτό που πιπιλάμε στις μέρες μας την πεθαμένη ανάπτυξη. Για παράδειγμα στα περισσότερα χωριά της Κορινθίας στην οποία ζω, δεν υπάρχει συγκοινωνία, και δεν υπάρχει γιατί δεν υπάρχουν σχολεία, και δεν υπάρχουν σχολεία γιατί δεν υπάρχουν παιδιά και δεν υπάρχουν παιδιά γιατί οι γονείς τους μετανάστευσαν σε πόλεις. Έτσι τα χωριά πεθαίνουν ή γίνονται τουριστοχώρια. Μήπως πρέπει να τα ξαναδούμε λοιπόν όλα αυτά; Και εννοώ και εμείς οι πολίτες που σήμερα ψηφίζουμε στο χωριό αλλά ζούμε στην πόλη. Αλλού τρώμε δηλαδή, αλλού πίνουμε κι αλλού πάμε και το δίνουμε. Δεν το δίνουμε όμως τζάμπα γιατί περιμένουμε οι πολιτικοί να διορίσουν τα παιδιά μας και να γίνουν αργόμισθοι δημόσιοι υπάλληλοι. Όμως το ίδιο το κράτος θα πρέπει να μας υποχρεώνει μετά κάποιο διάστημα διαμονής μας σε οποιοδήποτε άλλο μέρος εκτός απʼ αυτό της καταγωγής μας να κάνουμε εκεί μεταφορά των εκλογικών δικαιωμάτων μας, πράγμα που συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη. Όμως κι αυτό είναι μία από τις ελληνικές παθογένειες που μας οδήγησαν στην κρίση που βιώνουμε σήμερα. Και αυτή όμως η παθογένεια συντηρεί το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Μέχρι πότε άραγε; Θα δούμε.



* “Με ήτα η ζωή τελειώνει, με ήττα, επίσης” γράφετε στις “Εκδοχές του τέλους” μέρος της συλλογής. Ηττήθηκε ο άνθρωπος, η ποίηση, ο Αργύρης Χιόνης;

Οι στίχοι αυτοί δείχνουν απαισιόδοξοι αλλά στην ουσία συνιστούν μια προειδοποίηση. Εάν δε γίνει κάτι ουσιαστικό σʼ αυτή τη χώρα τότε και ο άνθρωπος, και η ποίηση και ο Αργύρης Χιόνης θα έχει ηττηθεί.



* Αυτή την κρίση που ζούμε σήμερα οι Έλληνες, πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε; Αρκούν τα “μόνα αποτελεσματικά όπλα που” κατά τα λεγόμενά σας “διαθέτει ο άνθρωπος: το χιούμορ και το όνειρο”;

Εγώ νομίζω ότι θα αρκούσαν αν όλος ο κόσμος είχε χιούμορ και όνειρο.



* Και οι τραπεζίτες επίσης;

Αν είχαμε χιούμορ και όνειρο όλοι οι υπόλοιποι και κυρίως οι πολιτικοί μας σε όλο τον δυτικό κόσμο, δεν θα μας είχαν καβαλήσει οι τραπεζίτες οι οποίοι βεβαίως δε διαθέτουν καθόλου χιούμορ και το όνειρό τους είναι μόνο το κέρδος.



* Έχετε πει ότι το αγαπημένο σας ρητό είναι “πριν σκύψεις, σκέψου”. Θεωρείτε ότι ο σημερινός πολίτης σκέφτεται ή απλώς σκύβει;

Φοβάμαι ότι απλώς σκύβει. Κι οφείλουμε σήμερα κυρίως, αυτόν τον "κυρίαρχο" λαό -ότι ειρωνικότερο έχει ειπωθεί για το λαό- να πάψουμε πια να τον χαϊδεύουμε. Ας αναλάβουμε επιτέλους όλοι τις ευθύνες μας.


ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΙΟΝΗΣ



Ο βραβευμένος ποιητής και συγγραφέας Αργύρης Χιόνης, έδωσε μια αποκλειστική συνέντευξη για τους αναγνώστες του diabazoume.gr.





Ποιο είναι το αγαπημένο σας ρητό;

Πριν σκύψεις, σκέψου!



Ποια είναι η πρώτη σκέψη που κάνετε το πρωί;

Α, ξύπνησα πάλι!



Το βράδυ με ποιες σκέψεις κοιμόσαστε;

Θα ξυπνήσω άραγε αύριο;



Τι σημαίνει για εσάς έμπνευση;

Να βλέπεις μια αγκινάρα και να φαντάζεσαι ότι είναι τριαντάφυλλο και το αντίστροφο.



Τι είναι αυτό που σας γεμίζει και σας βοηθάει να συνεχίσετε το γράψιμο;

Η αντιπάθειά μου για το λευκό άσπιλο χαρτί.



Ποιο στοιχείο του χαρακτήρα σας δυσκολεύει τη γραφή σας;

Η αγάπη μου για τη γομολάστιχα.



Πόσες ώρες την ημέρα γράφετε;

Από καμιά ώς 48.



Τι αγαπάτε στους ανθρώπους;

Τα τέσσερα πόδια τους.



Τι δεν συγχωρείτε στους άλλους;

Ότι επιμένουν να παριστάνουν τα δίποδα όντα.



Τι σημαίνει για εσάς ευτυχία;

Η απουσία της δυστυχίας.



Ποιο είναι κατά την άποψή σας το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σε έναν άνθρωπο.

Να σαπίσει πριν πεθάνει.



Τι χρειάζονται οι σημερινοί άνθρωποι για να είναι ευτυχισμένοι;

Ό,τι και ο Κώστας Καραμανλής· κόκορα κρασάτο με χοντρά μακαρόνια.



Πως περνάτε τον ελεύθερο σας χρόνο;

Σκοτώνοντάς τον.



3-5 βιβλία που επηρέασαν τη διαμόρφωση της προσωπικότητας μου και την πορεία του βίου μου.

Το βιβλίο του Ιώβ x 3, x 4 ή x 5.



3-5 βιβλία που προτείνω ανεπιφύλακτα σε γονείς να διαβάσουν τα παιδιά τους ή στα παιδιά τους.

Το βιβλίο του Ιώβ x 3, x 4 ή x 5.




3-5 βιβλία που θα κρατούσα αν έπρεπε να μείνω σε ερημονήσι

Το βιβλίο του Ιώβ x 3, x 4 ή x 5.



3-5 βιβλία που διάβασα συστηματικά πάνω από μια φορά

Το βιβλίο του Ιώβ x 3, x 4 ή x 5.



3-5 βιβλία που έχουν τις περισσότερες σημειώσεις και υπογραμμίσεις

Το βιβλίο του Ιώβ x 3, x 4 ή x 5.



3-5 βιβλία που ξεκίνησα αλλά δεν κατάφερα ποτέ να τα τελειώσω

Τον Οδυσσέα του Τζόυς, την Οδύσσεια του Καζαντζάκη και το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Προύστ. Ωστόσο, θαυμάζω και ζηλεύω την αντοχή (που εγώ ως αναγνώστης δεν διαθέτω) των τριών αυτών συγγραφέων.



3-5 κλασσικά βιβλία που δεν έχω διαβάσει

Τα μυθιστορήματα της κ. Μαντά.



Το βιβλίο που έχω σε περισσότερες από μια εκδόσεις

Τα Ποιήματα του Καβάφη, ακόμη και στις μεταφράσεις τους σε γλώσσες που δεν γνωρίζω.



Το βιβλίο που θα ήθελα να έχω γράψει εγώ

Το βιβλίο του Ιώβ, τον Ξένο του Καμύ, τους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφσκι, τη Δίκη του Κάφκα και την Ασκητική του Καζαντζάκη.



Το βιβλίο που διαβάζω αυτές τις μέρες

Το πάθος χιλιάδες φορές της Ζυράννας Ζατέλη



Το ερωτηματολόγιο συντάχτηκε από τη Νανού Νικολά, για το www.diabazoume.gr, Φεβρουάριος 2010.


Copyright 2009 www.diabazoume.gr


ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΙΟΝΗΣ, Εφτά τάνκα 28.02.2011


.

α

Ψυχή δεν έχεις
Άλλο καταφύγιο
Στον κόσμο τούτο

Μονάχ’ αυτούς τους τοίχους
Αυτούς τους πέντε στίχους

β

Πέφτει το βράδι
Λουφάζουν στη μονιά τους
Όλα τ’ αγρίμια

Πάψε κι εσύ ψυχή μου
Τη σελήνη ν’ αλυχτάς

γ

Όσο κι αν τρέχει
Ο λαγός το βόλι τρέχει
Γρηγορότερα

Κανείς λαγός ωστόσο
Δεν το πίστεψε ακόμα

δ

Βόλι που φεύγει
Απ’ το όπλο δίχως στόχο
Τη βολή του χάνει

Αστόχαστα τελειώνει
Στην καρδιά του μηδενός

ε

Ίσια στα μάτια
Το θάνατο κοιτώντας
Τον ημέρεψα

Άτρομα το κεφάλι
Χώνω στα σαγόνια του

στ

Βολίδα ρίχνει
Ο βουτηχτής μετρώντας
Το κουράγιο του

Μαργαριτάρι λάμπει
Στον πυθμένα ο θάνατος

ζ

Θαμπέ καθρέφτη
Στο γυαλί σου φυλακίζεις
Τα είδωλά μας

Μες στα θολά νερά σου
Αμέτρητοι πνιγμένοι

Ανεπαισθήτως, μια έκδοση του Πλανοδίου, τχ. 1, 1987