Αναγνώστες

Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2015

Θέογνις ο Μεγαρεύς




Θέογνις ο Μεγαρεύς (αρχ.ελλ. Θέογνις ὁ Μεγαρεύςfl.[α] ~ 548 - 544 π.Χ.)[1][2] ήταν Έλληνας ελεγειακός ποιητής των αρχαίων χρόνων από τα Μέγαρα της Αττικής. Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, με το όνομά του να σημαίνει «απόγονος θεών»,[3] τάχθηκε υπέρ της ολιγαρχικής μερίδας των Μεγαρέων σε μια περίοδο ιδιαίτερα έντονης πολιτικής ρευστότητας για την πόλη. Το έργο του αντανακλά τις πολιτικές του θέσεις σε συνδυασμό με απόψεις ηθικού χαρακτήρα για διάφορα θέματα, γεγονός που τον κατατάσσει στους γνωμικούς ποιητές. Απολάμβανε υψηλής δημοφιλίας στην αρχαιότητα, χάρη στην κομψότητα και το δυναμισμό που χαρακτήριζε την ποιητική του παραγωγή. Σχετικά με την προσωπική του ζωή οι γνώσεις μας είναι περιορισμένες. Ωστόσο, ξεχωρίζουν η σχέση του με μια ανώνυμη γυναίκα, την οποία σκόπευε να νυμφευθεί, και εκείνη με τον συμπολίτη του Κύρνο, ο οποίος αποτελεί πολλές φορές το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται με τους στίχους του. Σήμερα ο Θέογνις, πλάι στους υπολοίπους Έλληνες ποιητές της αρχαϊκής περιόδου, θεωρείται πρωτοπόρος της ανθρώπινης ποιητικής έκφρασης και είναι ο πρώτος δημιουργός τον οποίο απασχόλησε ρητά[4][5] η υστεροφημία του.


Εντοπισμός στο χώρο και το χρόνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ακριβής χρονολογία γέννησης και θανάτου του Θέογνι είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Το Λεξικό της Σούδας[2] τον αναφέρει ως σύγχρονο του Φωκυλίδη του Μιλησίου. Στα πλαίσια ακαδημαϊκών υποθέσεων έχει προταθεί το έτος 570 π.Χ. ως σημείο αναφοράς για την περίοδο κατά την οποία κρίνεται πιο πιθανή η γέννησή του.[6] Η υπόθεση αυτή λαμβάνει υπόψη της την περίοδο ακμής του ποιητή. Ωστόσο, στο έργο του γίνεται αναφορά στους Περσικούς πολέμους,[7] κατά τη διάρκεια των οποίων, η πρώτη σημαντική σύγκρουση επί ελλαδικού εδάφους δεν έλαβε χώρα πριν το 490 π.Χ. με τη Μάχη του Μαραθώνα. Η κρατούσα άποψη μεταξύ των κλασικών φιλολόγων θέλει το προκείμενο απόσπασμα (773-788) παρένθεση από το έργο κάποιου ανώνυμου ποιητή.[8]
Ανάλογες δυσκολίες συνοδεύουν και την επιβεβαίωση του τόπου καταγωγής του δημιουργού, με τεκμήρια που προέρχονται από το σώμα του έργου του να τοποθετούνται έναντι - συχνά αντικρουομένων - μαρτυριών τρίτων. Στο Λεξικό της Σούδας αναφέρεται ότι ο Θέογνις καταγόταν από τα Μέγαρα Υβλαία, τη σικελική αποικία της αττικής πόλης, το ιστορικό ίδρυσης της οποίας καταγράφει ο Θουκυδίδης.[9] Την πληροφορία αυτή επιβεβαιώνει και ο Πλάτωνας,[10] ονομάζοντας τον Θέογνι «πολίτη» της αποικίας. Ο Σχολιαστής του προηγουμένου αναφέρει τη διαφωνία του ιστορικου Διδύμου και του Αρποκρατίωνα, οι οποίοι θεωρούσαν τη Δωρική μητρόπολη ως τον τόπο καταγωγής του δημιουργού. Παράλληλα, συμφιλιώνει τις δύο απόψεις, προτείνοντας[11][12] ότι ο ποιητής, όντας προερχόμενος από τα Μέγαρα της Αττικής, επισκέφθηκε την αποικία και ανακηρύχθηκε πολίτης από τους κατοίκους. Η εκδοχή αυτή μοιάζει να συμφωνεί περισσότερο με τον ίδιο το Θέογνι, ο οποίος αναφέρει την επίσκεψή του στη Σικελία ως αποδημία.[13] Εντούτοις, και αυτή η εσωτερική μαρτυρία τείνει να αποδοκιμαστεί από την κρατούσα άποψη εξαιτίας της στήριξής της στους αμφισβητούμενους στίχους που προαναφέρθηκαν (773-788).[14] Η απλή αναφορά του δημιουργού στον εαυτό του όμως ως «Μεγαρέα» τρέπει τους περισσότερους κριτικούς στο να συμφωνήσουν υπέρ της μητρόπολης.[15]

Ενήλικη δράση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα παιδικά χρόνια του Θέογνι, μαζί με πληροφορίες σχετικά με τους συγγενείς και τους προγόνους του, μας είναι άγνωστα. Εξαίρεση αποτελεί το σχόλιο του ιδίου σχετικά με την ανατροφή του, όπου αποκαλύπτει ότι ανήκει στην τάξη των αριστοκρατών και, χάρη σε αυτή του την ιδιότητα, έμαθε ως παιδί να μην αναζητά τιμές, δόξα και πλούτο χρησιμοποιώντας άδικα μέσα.[16]
Η ενήλική του ζωή σημαδεύτηκε από τις πολιτικές ανακατατάξεις οι οποίες χαρακτήριζαν τα δημόσια πράγματα στα Μέγαρα του 6ου αιώνα π.Χ. Η ανατροπή του Θεαγένη έφερε στη θέση της τυραννίας μια εναλλαγή δημοκρατικών και ολιγαρχικών καθεστώτων. Όταν η εξουσία περνούσε στα χέρια του δήμου, εφαρμόζονταν μέτρα όπως η παλιντοκία,[17] δηλαδή η διά νόμου επιστροφή των καταβεβλημένων τόκων στους οφειλέτες. Κάποιες φορές μάλιστα, ο αριθμός των εξορίστων ολιγαρχικών ήταν τέτοιος, ώστε να εξασφαλίζει την επάνοδο τους στην πόλη δια της βίας.[18] Ανάμεσα στα θύματα αυτής της ασυδοσίας φαίνεται πως ήταν και ο Θέογνις, σύμφωνα με τα λόγια του οποίου η απώλεια της περιουσίας του τον άφησε σαν σκύλο ο οποίος πετάει τα πάντα από πάνω του για να περάσει ένα ρέμα.[19] Η εξορία του - αριστοκράτη - Θέογνι φαίνεται να εξηγεί και τα ταξίδια του σε Σικελία, Εύβοια και Σπάρτη που απαριθμούνται από τον ίδιο[20] σε προσευχή του προς τον Απόλλωνα. Στο ίδιο αμφισβητούμενο (773-788) απόσπασμα ο ποιητής φαίνεται να έχει επιστρέψει πια στην πόλη του κατά την περίοδο της Περσικής εισβολής.

Προσωπική ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Συμποσιαστής άδει: "Ὦ παίδων κάλλιστε", Θέογνις, στιχ.1365. Κύλιξ, Τανάγρα, 5ος αιώνας π.Χ.
Σε διαφορετικό σημείο,[21] αναφέρεται ο έρωτας του ποιητή για μια γλυκιά γυναίκα νεαρής ηλικίας (παιδὶ τερείνῃ), η οποία δόθηκε από τους γονείς της ως νύφη σε κάποιον άλλο. Ο Θέογνις χρησιμοποιεί μια λυρική σκηνή που υποδηλώνει ότι και οι δύο διατήρησαν τα αισθήματά τους· με εκείνη να θρηνεί για εκείνον καθώς μετέφερε νερό για την οικογένειά της κι αυτόν να την αρπάζει από το χέρι, φιλώντας τη στο λαιμό και κάνοντας να ξεπηδήσει από το στόμα της ένας γλυκός ήχος. Ο αντίζηλος ανήκε σε κατώτερη τάξη από αυτή του ποιητή, όμως αυτό φαίνεται να είχε μικρή σημασία επί δημοκρατικής διακυβέρνησης της πόλης.
Περισσότερα στοιχεία μπορεί κανείς να βρει στο έργο του Θέογνι για τον Κύρνο, το γιο του Πολυπάου και ἐρώμενο[22] του ποιητή . Το όνομά του μαζί με το πατρώνυμο (Πολυπαΐδης), συνήθως ως κλητική προσφώνηση, αναφέρεται 76 και 9 φορές, αντίστοιχα, στους στίχους που μας διασώζονται.[23] Νεαρότερος στην ηλικία και κατά πάσα πιθανότητα από ευγενική γενιά, αναφέρεται ότι διατέλεσε θεωρός[24] της πόλης των Μεγάρων, ήτοι ιερός απεσταλμένος σε μαντείο με καθήκον να παραλάβει κάποιο χρησμό. Το τελευταίο υποδεικνύει ότι δεν επρόκειτο για συνήθη παιδεραστική σχέση, κατά τα αρχαιοελληνικά πρότυπα, καθώς ο Κύρνος δεν ήταν έφηβος. Οι διασωθέντες στίχοι αποτελούν το άθροισμα αποσπασμάτων ξεχωριστών έργων του ποιητή. Ως εκ τούτου, η παρουσία του Κύρνου σε διάφορα σημεία υποδεικνύει τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στο συνολικό έργο του δημιουργού.

Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Φύλλο από την editio princeps του Θέογνι από τον Άλδο Μανούτιο, 1495. Σειρά 7η:Θεόγνιδος μεγαρέως σικελιώτου γνῶμαι ἐλεγιακαί
Η editio princeps [β] του Θέογνι πραγματοποιήθηκε από τον Άλδο Μανούτιο στη Βενετία το 1495,[25] όπου οι στίχοι του συμπεριλαμβάνονται υπό τον τίτλο των Ειδυλλίων του ποιητή Θεοκρίτου. Το λογοτεχνικό σώμα του δημιουργού, γραμμένο στην ιωνική διάλεκτο, είναι το μοναδικό από τους ποιητές της αρχαϊκής περιόδου το οποίο έφτασε σε ενιαία μορφή ως τις μέρες μας. Στα μεσαιωνικά χειρόγραφα σώζονται εξακόσια ελεγειακά δίστιχα, ενώ ένα από αυτά εμπεριέχει περίπου εκατό επιπλέον υπό τον τίτλο "ἐλεγείων β' ".[26] Η κυριότερη σημερινή συλλογή 1389 στίχων συναρθρώθηκε από τον Augustus Immanuel Bekker από δεκαεπτά μεσαιωνικά χειρόγραφα,[27] εκ των οποίων το παλαιότερο είναι ο Μουτινενειανός Κώδικας(Codex Mutinensis - 9ος αιώνας μ.Χ.). Ο τελευταίος είναι η πηγή του δεύτερου βιβλίου 159 στίχων,[28] οι οποίοι απαριθμούνται σε αυτή την έκδοση από τον στίχο 1231 κι έπειτα. Με δεδομένο ότι σε αυτό εμπεριέχονται ελεγείες κυρίως παιδεραστικού περιεχομένου, πολλές από τις οποίες ξεκινούν με την προσφώνηση "Ὦ παῖ", έχει προταθεί ότι ο διαχωρισμός προέκυψε για προφανείς λόγους στη Βυζαντινή εποχή.[29]
Μέσα σε αυτό το υλικό αναγνωρίστηκαν αποσπάσματα του έργου του Σόλωνα, του Τυρταίου και του Μιμνέρμου, δημιουργώντας αμφιβολίες ως προς την πατρότητα των στίχων σε συνδυασμό με την προφανή ασυνάρτητη δομή του κειμένου. Όσον αφορά τη διαδικασία με την οποία το κείμενο έφτασε το Μεσαίωνα να έχει αυτή τη μορφή, αυτή αποτελεί αντικείμενο εικασίας των κλασικών φιλολόγων, με την κρατούσα άποψη να θέλει ένα κυρίως έργο - εκείνο που απευθύνεται στον Κύρνο - να εμπλουτίστηκε με ανθολογήματα από άλλα έργα του Θέογνι, στα οποία στη συνέχεια εισχώρησαν τμήματα του έργου άλλων ποιητών,[26] όλων προγενεστέρων του 5ου αιώνα π.Χ..[30][31] Η Σούδα αναφέρει τρία έργα του ποιητή: α) Μια ελεγεία με τίτλο "εἰς τοὺς σωθέντας τῶν Συρακουσίων ἐν τῇ πολιορκίᾳ". Το έργο αυτό έχει χαθεί, ενώ δεν είναι γνωστό το ιστορικό γεγονός στο οποίο αναφερόταν. β) Μια συλλογή υπό τίτλο "Γνῶμαι δἰ ἐλεγείας εἰς ἔπη", η οποία αριθμούσε 2800 (,βώ) στίχους. γ) Τέλος, ένα έργο που ονομάζει "Πρὸς Κῦρνον". Η ύπαρξη πολλαπλών έργων την εποχή της συγγραφής της Σούδας ενισχύει την παραπάνω άποψη.
Ένα επίγραμμα υπό το όνομα του Θέογνι σώζεται στην Ανθολογία του Πλανούδη (Anthologia Planudea ex Libro Primo, Plan. 10 στην έκδοση της Ελληνικής Ανθολογίας του Jacobs).[32]

Οι απόπειρες διαχωρισμού των αυθεντικών ελεγειών από παρένθετα αποσπάσματα ξεκινούν με τον Friedrich Gottlieb Welcker[33] και συνεχίζονται ως σήμερα. Αυτός, προχώρησε στην απόρριψη αποσπασμάτων ως μη αυθεντικών με βάση ένα σύνολο κριτηρίων που αφορούσαν στο περιεχόμενο και το ύφος των στίχων της συλλογής.
Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας επιλογής ήταν ένα νέο σώμα 880 στίχων. Τα κριτήρια του Welcker έχουν χαρακτηριστεί ως μηχανικά ή/και τυπολατρικά,[34] ωστόσο η δουλειά του αποτελεί σταθμό στη σχετική βιβλιογραφία, με την πλειοψηφία των μεταγενεστέρων συγγραφέων να τοποθετούνται όσον αφορά τη θέση του περί αυθεντικότητας των επιμέρους στίχων της συλλογής.
Ο Martin Litchfield West[35] υποστηρίζει ότι αν και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα πολλά ακόμη αποσπάσματα να είναι αυθεντικά, εκείνα που απευθύνονται στον Κύρνο, τα οποία συνιστούν 306 στίχους, είναι λογικά αποδεκτά ως μια γνήσια βασική συλλογή. Σύμφωνα με μια άποψη που βασίζεται στην ερμηνεία ιδίων αποσπασμάτων του ποιητή, το όνομα "Κύρνος" αποτελεί τη "σφραγίδα" με την οποία ο Θέογνις εξασφάλιζε την απόδοση της πατρότητας των δικών του συνθέσεων στον εαυτό του.

Θέματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κυρίαρχο θέμα που διαπνέει την ποίηση του Θέογνι είναι η σύγκρουση μεταξύ ενός παλιού και ενός νέου τρόπου σκέψης, αντιστοίχων της πάλαι ποτέ κραταιάς ολιγαρχικής τάξης, στην οποία ανήκε, και του νέου στα πολιτικά πράγματα δήμου. Η σύγκρουση αυτή δεν εκλαμβάνεται ως αντικείμενο διανοητικού πολιτικού αναστοχασμού, αλλά γίνεται αντιληπτή στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής και πρακτικής. Ο ποιητής δράττεται της ευκαιρίας να παρατηρήσει στη συμπεριφορά των δημοτών την άγνοια του ηθικού κώδικα ο οποίος αποτελεί τη δική του κληρονομιά - ως μέλους της τάξης των ευγενών - ενώ παράλληλα εκφράζει την οργή του για τα τεκταινόμενα στην πόλη του.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το συναίσθημα του ποιητή τον οδηγεί στη χρήση ρεαλιστικών εικόνων,[36] πέρα από το σύνηθες επιτηδευμένο ύφος του είδους της ελεγείας. Το ποιητικό ύφος του Θέογνι χαρακτηρίζεται από την ισχύ της έκφρασής του και τη χρήση της απλής καθομιλουμένης χωρίς καμία καλολογική προσθήκη.[37] Η χρήση μεταφορών αποτελεί το δυνατό του σημείο.
Ο ποιητής κακίζει την νέα μορφή διακυβέρνησης, καταγγέλει την ηθική απαξία των απλών πολιτών και υποδεικνύει το ρόλο του χρήματος στη διάβρωση των ηθών. Αυτή η τελευταία πτυχή είναι χρήσιμη αφενός μεν για τη χρονολογική εξακρίβωση της εισαγωγής του χρήματος ως ανταλλακτικού μέσου στην αρχαϊκή εποχή, αφετέρου δε λόγω του ότι ο δημιουργός μας δίνει την οπτική γωνία της έως τότε άρχουσας τάξης των γαιοκτημόνων. Το χρήμα επέφερε το δανεισμό, την είσπραξη τόκου, τη συσσώρευση πλούτου από άκληρους απλούς πολίτες που στη συνέχεια χρησιμοποίησαν τη νεοαποκτηθείσα οικονομική τους δύναμη για να προσχωρήσουν στη νομή της εξουσίας. Σε μια κοινωνία όμως που ο ἐσθλός[38] (αριστοκράτης) σημαίνει "ηθικός και καλός", ενώ ο κακός[39] σημαίνει "ταπεινής καταγωγής", η δημιουργία μεσαίας τάξης δεν μπορεί να συμβεί απρόσκοπτα και ο Θέογνις προσωποποιεί αυτή την αντίδραση. Το αντιθετικό αυτό δίπολο αποτελεί ένα από τα κυριότερα μοτίβα του ποιητή.[40] Παρόμοιες εννοιολογικές συνδέσεις απαντώνται και σε άλλες γλώσσες, αλλά στο Θέογνι αποτελεί τη βάση από την οποία ξεκινά για να εκφωνήσει το δικό του λόγο περί ηθικής. Με τις ελεγείες του, αποτυπώνει το αριστοκρατικό ιδεώδες σχετικά με το «πῶς δεῖ εἴναι» ο άνθρωπος, καθιστώντας το κοινό κτήμα των Ελλήνων της εποχής του, λίγο πριν η κοινωνική του ομάδα τεθεί στο περιθώριο των πολιτικών εξελίξεων. Ο παραινετικός του λόγος που έχει σαφή στόχο τη διδασκαλία του Κύρνου, και κατ' επέκταση του ακροατή ή αναγνώστη, αποτελεί ίδιον των αποκαλουμένων γνωμικών ποιητών, με τον Σόλωνα και τον Τυρταίο[41] να εμπίπτουν επίσης σε αυτή την κατηγορία. Δεν αποκλείεται μάλιστα, εαν ο ποιητής είχε ζήσει έναν αιώνα αργότερα, να είχε επιλέξει τον πεζό λόγο για την έκφραση της σκέψης του.[42] Στη σύγχρονη εποχή φαντάζει ως νομοθέτης,[43] όπως πράγματι υπήρξε ο πρώτος από τους δύο που μόλις αναφέρθηκαν μαζί με τον Σπαρτιάτη Λυκούργο. Όλοι τους σκιαγράφονται ως αποκομμένοι από το πνεύμα της εποχής της πόλης τους, στην οποία προσφέρουν έναν ηθικό κώδικα και ακολουθούν το δρόμο της εκούσιας ή ακούσιας εξορίας.[44]

«Θέογνις καλός νε Δία», Επιγραφή σε κρατήρα του 1ου μισού του 6ου αιώνα[γ]. Σικελία, Μουσείο του Παλέρμο, G. Dall'Orto
Η έτερη βασική θεματική του έργου του Θέογνι είναι ο ομοφυλοφιλικός έρωτας. Οι στίχοι του έχουν χαρακτηριστεί[45] ως «το πλέον ουσιώδες γραπτό κείμενο της αγάπης μεταξύ ομοφύλων που σώζεται από τον έκτο αιώνα π.Χ.». Ειδικότερα το δεύτερο βιβλίο (στιχ.1231-1389), είναι αφιερωμένο στον έρωτα και δη τον παιδεραστικό, με τον δημιουργό να εκθέτει όλο το φάσμα των συναισθημάτων του για τον Κύρνο: Από την αγωνία που συνοδεύει την επιθυμία του για εκείνον και την ευθυμία που επέρχεται όταν αυτή ικανοποιηθεί, μέχρι τη ζήλεια μπροστά στην ύπαρξη άλλων προσώπων και τον τελικό συμβιβασμό με την απώλεια. Σε αυτό εμπεριέχονται και οι στίχοι που αντανακλούν το πνεύμα της εποχής[46]:« Το να αγαπάς ένα νεαρό, το να τον έχεις, το να τον χάνεις, όλα είναι καλά. Πιο εύκολο είναι να τον βρεις παρά να τον απολαύσεις. Ατέλειωτη λύπη προκύπτει από αυτό και ατέλειωτη χαρά: Αλλά ακόμα κι έτσι, κάτι το καλό υπάρχει σ'αυτό.»(στιχ. 1369-1372). Οι κριτικοί[47][48] διαχρονικά δίνουν έμφαση στηΔωρική καταγωγή του ποιητή, την οποία συνδέουν με το είδος της σχέσης που αναδύεται από το έργο του, η οποία περιλαμβάνει τόσο ένα αμιγές ερωτικό μέρος, όσο και τη διάσταση της διδασκαλίας και της εκπαίδευσης στις κοινωνικές νόρμες των ενηλίκων. Δεδομένου ότι ο δημιουργός συνιστά το πρώτο μέλος της Δωρικής αριστοκρατίας[49] που απαντάται στα σωζόμενα έργα της αρχαιοελληνικής γραμματείας, το έργο του αποτελεί πολύτιμη πηγή σχετικά με αυτό το είδος σχέσης και την κατανομή των στάσεων απέναντί του εκ μέρους των διαφόρων φύλων και τάξεων που συνέθεταν τον αρχαίο ελληνικό κόσμο.

Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

«ἐσθλῶν μὲν γὰρ ἄπ' ἐσθλὰ μαθήσεαι·
ἢν δὲ κακοῖσιν συμμίσγῃς
ἀπολεῖς καὶ τὸν ἐόντα νόον.

Γιατί από τους καλούς θα μάθεις καλά πράγματα, αλλά αν αναμειχθείς με τους κακούς θα χάσεις ό,τι διάνοια διαθέτεις.
 »
—Θέογνις, στιχ. 35-36
«μετὰ ἀνδρὸς ἀθῴου ἀθῷος ἔσῃ
καὶ μετὰ ἐκλεκτοῦ ἐκλεκτὸς ἔσῃ
καὶ μετὰ στρεβλοῦ διαστρέψεις

Με άνθρωπο αθώο θα είσαι αθώος,και εκλεκτός με άνθρωπο εκλεκτό, και με τον φαύλο θα διαστραφείς.
 »

Η πρώτη δημοσίευση του Νίτσε (1867)
Η απήχηση των ελεγειών του Θέογνι ήταν τέτοια που έναν αιώνα περίπου μετά το θάνατό του θεωρούνταν ήδη κλασικός,[50] όπως μαρτυρούν οι πολλαπλές παραθέσεις των στίχων του και οι άλλες αναφορές σ'αυτόν κατά τη διάρκεια της ομώνυμης εποχής. ΟΞενοφώντας[51] αναφέρει ότι μοναδικό αντικείμενο της ποίησης του ήταν η αρετή και η κακία των ανθρώπων, οπότε το έργο του συνιστούσε διατριβή πάνω στο θέμα. Ο Ισοκράτης[52] τον συγκαταλέγει μεταξύ του Ησιόδου και του Φωκυλίδη ως «...άριστο σύμβουλο για τον ανθρώπινο βίο.». Πλάτωνας[53] και Αριστοτέλης[54] παραθέτουν στίχους του εν μέσω της ανάπτυξης των φιλοσοφικών τους συλλογισμών. Παράλληλα, είναι γνωστό ότι τα γνωμικά του ποιητή συμπεριλαμβάνονταν στα βασικά βιβλία των νεαρών Αθηναίων την ίδια περίοδο.[55][56][57] Στίχοι του έχουν ανευρεθεί σε τέσσερα, πιθανώς έξι, αθηναϊκά αγγεία - δηλαδή σε περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο ποιητή - ενώ ένα από αυτά, που χρονολογείται στο μέσο του 6ου αιώνα π.Χ, επαινεί την ομορφιά του.[58] Ωστόσο, εντύπωση προκαλεί η μη συμπερίληψή του στον Κανόνα των Εννέα λυρικών ποιητών που συνέθεσαν οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι,[59] γεγονός που μαρτυρά τη μερική κάθοδό του προς την αφάνεια κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής εποχής.
Μια αλυσίδα αναφορών διέσωσε το όνομά του έως την ανάπτυξη της τυπογραφίας. Ο ιστορικός Αμμιανός Μαρκελλίνος (~330-μετά το 391 μ.Χ.) αναφέρεται σε αυτόν ως "ο παλιός και σοφός ποιητής". Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός,[60] στην απολογία του υπέρ της πολυθεϊστικής θρησκείας διερωτάται αν «..ο σοφώτατος Σολομώντας είναι ίσος του Φωκυλίδη, του Θέογνι ή του Ισοκράτη.». Παρά την ερωτική του ζωή, ο ποιητής παρατίθεται και από τον Κλήμη Αλεξανδρείας,[61] ο οποίος παραλληλίζει τους στίχους 35-36 με τον Ψαλμό 17. Η συγκεκριμένη παραίνεση, μαζί με άλλα σημεία που άπτονται θεμάτων ηθικής ήταν ιδιαίτερα προσφιλής στους Χριστιανούς συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων μορφών όπως ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός (329 - 389 μ.Χ). Ο τελευταίος, παραθέτει τους στίχους 643-644,[62][63]επιδοκιμάζοντας τη θέση του ποιητή υπέρ της φιλίας η οποία στηρίζεται στις πράξεις αντί για τη διασκέδαση. Η προαναφερθείσα παράθεσή του από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ως πηγή ηθικής διδασκαλίας έχει υποστηριχθεί ότι αποτέλεσε την αιτία που το έργο του διεσώθη στη βυζαντινή εποχή.[64]
Στα νεότερα χρόνια ο Φρειδερίκος Νίτσε ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αρχαίο ποιητή, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη ότι η πρώτη του δημοσίευση, ενόσω ήταν ακόμη φοιτητής στη Λειψία, είχε τον τίτλο "Σχετικά με την ιστορία της συλλογής της Θεογνιδείας ανθολογίας",[65] το 1867. Στο βιβλίο του «Η γενεολογία της ηθικής» ο Γερμανός φιλόσοφος αναζητώντας την προέλευση των προτύπων ηθικής στην ιστορία συναντά το αντιθετικό δίπολο εσθλός-κακός που τόσο χαρακτήριζε την αντίληψη του Θέογνι. Πάνω σε αυτό στήριξε την άποψή του ότι το καλό ορίζεται κοινωνικά από τον ισχυρότερο.[66] Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1864, η αποχαιρετιστήρια έκθεσή του για το σχολείο κλασικών σπουδών Πφόρτα είχε επίσης για θέμα τον αρχαίο δημιουργό. Σε ένα σχετικό απόσπασμα, δίνει την εξής περιγραφή:[67]
Ο Θέογνις φαίνεται ένας καλοανεπτυγμένος αριστοκράτης ο οποίος έχει τύχει σε δύσκολους καιρούς, με τα πάθη ενός ευγενή όπως αυτά που ήταν αγαπητά στην εποχή του, πλήρης θανασίμου μίσους ενάντια στις μάζες που παλεύουν να αναρριχηθούν, χτυπημένος από μια θλιβερή μοίρα, η οποία τον κατέβαλε και τον κατέστησε ηπιότερο από πολλές απόψεις. Αποτελεί μια χαρακτηριστική εικόνα εκείνης της ηλικιωμένης, ιδιοφυούς, κατάτι κακομαθημένης και όχι πια ασφαλώς ριζωμένης αριστοκρατίας, τοποθετημένος στο μεταίχμιο μεταξύ μιας παλιάς και μιας νέας εποχής, ένα διαστρεβλωμένο πρόσωπο του Ιανού, καθώς αυτό που αποτελεί παρελθόν φαντάζει τόσο όμορφο και αξιοζήλευτο, ενώ εκείνο που επελαύνει - κάτι που βασικά έχει το ίδιο δικαίωμα (στο να επέλθει)- μοιάζει τόσο αηδιαστικό και αποκρουστικό, ένας τυπικός ηγέτης για όλες εκείνες τις φιγούρες των ευγενών που αντιπροσωπεύουν την αριστοκρατία προ μιας λαϊκής επανάστασης η οποία ανέκαθεν απειλεί τα προνόμιά τους και τους προτρέπει να πολεμήσουν και να αγωνιστούν για την ύπαρξη της τάξης των ευγενών με το ίδιο πάθος που θα πολεμούσαν για την δική τους ύπαρξη.
https://el.wikipedia.org/

Σβήνει απ’ τον χάρτη η αρχαία Παλμύρα μετά 2.000 χρόνια



THE GUARDIAN
ΕΤΙΚΕΤΕΣ:
Ενα μνημείο ανυπολόγιστης πολιτιστικής αξίας έσβησε από τον χάρτη. Δορυφορικές φωτογραφίες επιβεβαίωσαν τη Δευτέρα την καταστροφή του ναού του Βήλου, μνημείο που κοσμούσε την αρχαία Παλμύρα εδώ και 2.000 χρόνια, όπως αναφέρει ο αρθρογράφος του βρετανικού Guardian Τομ Χόλαντ.
Η τελευταία αυτή βεβήλωση διαψεύδει όσους αισιόδοξους πίστεψαν τις διαβεβαιώσεις του «Ισλαμικού Κράτους» (Ι.Κ.), μετά την κατάληψη του αρχαιολογικού χώρου της Παλμύρας τον Μάιο, ότι δεν θα κατέστρεφαν τα μνημεία. Ηδη τον Ιούνιο, οι μαχητές του «Ι.Κ.» είχαν καταστρέψει το άγαλμα του λέοντα της θεάς Αλάτ, η οποία έχει την ατυχία να καταδικάζεται ονομαστικά στο Κοράνι. Τον περασμένο μήνα, οι τζιχαντιστές προχώρησαν στην κατεδάφιση του ναού του Βάαλ Σαμίν, θεότητα που συνδέεται στενά με την Αλάτ. Τα χειρότερα, όμως, δεν είχαν έρθει ακόμη. Ο ναός του Βήλου ήταν μνημείο, το κάλλος του οποίου μπορεί να συγκριθεί με τον Παρθενώνα και το Πάνθεον της Ρώμης. Ο ναός αποτελούσε ένα από τα καλύτερα διατηρημένα δείγματα της κλασικής αρχιτεκτονικής. Εγκαινιάσθηκε το 32 μ.Χ. την εποχή του αυτοκράτορα Τιβέριου, όταν ο Ιησούς βρισκόταν ακόμη εν ζωή.

Ο θεός Βήλος, όμως, ήταν πολύ αρχαιότερος από την Pax Romana. Στα ακκαδικά, Βήλος σημαίνει «άρχοντας», ενώ τον τίτλο αυτό είχαν αποδώσει οι Βαβυλώνιοι, την εποχή της ακμής τους, στον θεό Μαρδούκ, την ανώτατη θεότητά τους. Η κατασκευή ναού με το όνομα αυτό από τους κατοίκους της Παλμύρας αποτελεί απόδειξη της αίγλης της σπουδαίας πόλης.

Ο Βήλος -όπως τον λάτρεψαν στην Παλμύρα- αποτελούσε συνδυασμό του βαβυλώνιου θεού με τη θεότητα της τοπικής όασης, την οποία οι κάτοικοι αποκαλούσαν Μπολ. Η κατάκτηση της περιοχής από τις ρωμαϊκές λεγεώνες δεν εμπόδισε τους πάντα πρόθυμους να ενσωματώσουν νέες θεότητες στο πάνθεόν τους Ρωμαίους να εντάξουν τον Βήλο στις δικές τους δοξασίες. Ο Βήλος ήταν έτσι ένας πραγματικά διαπολιτισμικός θεός.

Ο θεός αυτός διακρινόταν επίσης για το φιλόξενο πνεύμα του. Πριν ακόμη οικοδομηθεί ο μεγαλοπρεπής ναός, βωμός του Βήλου στεκόταν στο σημείο εκείνο. Φοινικικοί θεοί, αραμαϊκοί θεοί και αραβικοί θεοί έβρισκαν όλοι τη θέση τους στον ιερό βωμό του Βήλου. Επιγραφή του 25 μ.Χ., επτά χρόνια πριν από τα εγκαίνια του ναού, επαινεί την τοποθεσία, όχι ως αποκλειστικό οίκο του Βήλου, αλλά όλων των θεών.

Η ίδια η διαδικασία οικοδόμησης του επιβλητικού λατρευτικού συγκροτήματος, που ενέπλεξε όλες τις φυλές της όασης, φαίνεται να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εδραίωση κοινής ταυτότητας των κατοίκων. Τα παραπάνω στοιχεία καθιστούν κατανοητή την απέχθεια των ισλαμιστών του «Ι.Κ.» απέναντι στον ναό. Ακόμη και η αρχιτεκτονική του οικοδομήματος υπογράμμιζε τη φύση της Παλμύρας ως σταυροδρόμι πολιτισμών και χωνευτήρι διαφορετικών θρησκειών.
Παρότι ο ναός εμφάνιζε τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της κλασικής παράδοσης, το εσωτερικό του επιβεβαίωνε την πολυσυλλεκτική φύση της θρησκευτικής λατρείας στην Παλμύρα. Στο εσωτερικό του, ο ναός διέθετε ξεχωριστούς βωμούς για κάθε θεότητα και οι τοιχογραφίες ήταν εμπνευσμένες από μύθους της Βαβυλώνας, διατηρώντας ζωντανές τις παραδόσεις της αρχαίας Εγγύς Ανατολής. Οι ανάγλυφες τοιχογραφίες πλανητών και ζωδιακών συμβόλων και η χρήση του ως χριστιανική εκκλησία ίσως να ήταν αυτά που εξόργισαν περισσότερο τους ισλαμιστές, που αντιλαμβάνονται πολύ καλά τη συμβολική σημασία της εικονοκλαστικής τους κίνησης.
Για τους λόγους αυτούς και παρά τη φρίκη που βιώνει σήμερα ο συριακός λαός από τον φαινομενικά ατελείωτο εμφύλιο πόλεμο, είναι σωστό να θρηνούμε τον ναό του Βήλου. Το γεγονός ότι οι λαξευμένες πέτρες του ανατινάχθηκαν ύστερα από 1.983 χρόνια αποτελεί ταιριαστό σύμβολο της καταστροφής που υφίσταται η Συρία.
Οταν ο συνταξιούχος αρχαιολόγος Χαλέντ αλ Ασαντ, επί 40 έτη έφορος αρχαιοτήτων της Παλμύρας, που αποκεφαλίσθηκε πριν από δύο εβδομάδες από τους τζιχαντιστές, αρνούνταν να εγκαταλείψει τον αγαπημένο του αρχαιολογικό χώρο προέβαινε σε γενναία δήλωση, ότι τα εύθραυστα και ρομαντικά ερείπια μιας αρχαίας πόλης αποτελούν ιδεώδες για το οποίο αξίζει να πεθάνει κάποιος. Ο Ασαντ πέθανε ως μάρτυρας για μια πόλη οι κάτοικοι της οποίας, αν και λάτρεψαν διαφορετικούς θεούς και καλλιέργησαν διαφορετικές παραδόσεις, πέτυχαν να συμβιώσουν ειρηνικά και να δημιουργήσουν ένα αισθητικό θαύμα.
Καθώς η σκόνη του ναού του Βήλου, του πλέον επιβλητικού μνημείου της Παλμύρας, σκορπίζει στην έρημο, τι άλλο μπορεί να κάνει η διεθνής κοινότητα από το να διατηρεί την αμυδρή ελπίδα ότι ο Χαλέντ αλ Ασαντ και ο ναός του Βήλου δεν πέθαναν άδικα;

 http://www.kathimerini.gr/829839/article/epikairothta/kosmos/svhnei-ap-ton-xarth-h-arxaia-palmyra-meta-2000-xronia

Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2015

Μητέρα Ρέα Κυβέλη


H Κυβέλη είναι η Ρέα / Αερ / Ηρα / στην Φρυγία. Τα επίθετα που την χαρακτηρίζουν είναι η Πανπότνια, Ισόδρομη καθώς και το Δεσποινα Θεών.  Η λατρεία της Κυβέλης πρωτοξεκίνησε στην Μικρά Ασία , κοντά στην Πέργαμο. Συχνά αναφέρετε ως θεά Ρέα ή ΙΔΑΙΑ, ή μήπως (ΙΔΕΑ) την μητέρα του Δια και ήταν γνωστή με πολλά προσωνύμια, όπως και το Μεγάλη Μητέρα. Ναός της ήταν κοντά στην Τροία, στο όρος Ίδη. Αλλα και το Ιδαίον Αντρον στην Κρήτη.

SudaLexicon
Alphabetic letter kappaentry 2602, line 1


<Κυβέλη:>  έα. παρ τ Κύβελα ρη· ρεία γρ  θεός·
<Κυβελίοις:> τος τς έας. Κυβέλη γρ  έα. Γαλαί
Κυβέλης λολύγματι. <Κύβελα> γρ ρη Φρυγίας, νθα τιμτο.

<Κυβεύειν:> κύβον ίπτειν, ες κίνδυνον προπηδν. μ παρα-
βάλλεσθαι κυβεύειν τ βί.
<Κυβήβη:>  θεν μήτηρ. κα <Κυβιστν> κυρίως τ π κεφα-
λν ιπτεν. μηρος· κύμβαχος ν κονίσιν. πε ο μανιώδεις περ
τν κεφαλν πάθους γινομένου τοιοτοι γίνονται. θεν κα τν μητέρα
τν θεν π το νθουσιασμο Κυβήβην λέγουσιν· ατία γρ νθου-

Πατρίδα της λατρείας της ήταν η πόλη Πεσσινούντα στην Άνω Φρυγία. Στην αρχή απεικονιζόταν και λατρευόταν ως κομμάτι μαύρης πέτρας(μετεωρίτη) και υπήρχε  άγαλμα της να κάθετε σε άρμα που το σέρνουν λέοντες. Στην Πεσσινούντα όμως η Ρέα Κυβέλη ταυτίζεται και με την Αγδιστην και με μια σειρά άλλες ονομασίες που της αποδίδονται όπως Κυβέλην, Πεσσινουντίδα, Δινδυμήνην κλπ

 Strabo Geogr., Geographica
Book 10, chapter 3, section 12, line 4

Ο δ Βερέκυντες Φρυγν τι φλον κα πλς ο Φρύγες κα τν Τρώων ο περ τν δην κατοικοντες έαν μν κα ατο τιμσι κα ργιάζουσι ταύτ, μητέρα καλοντες θεν καγδιστιν κα Φρυγίαν θεν μεγάλην, π δ τν τόπων δαίαν κα Δινδυμήνην κα Σιπυληνν καΠεσσινουντίδα κα Κυβέλην [κα Κυβήβην]. 

Pausanias Perieg., Graeciae descriptio
Book 1, chapter 4, section 5, line 12
 Πεσσινος δστν μπόριον τν ταύτ μέγιστονερν χον τς μητρς τν θεν σεβασμομεγάλου τυγχάνον· καλοσι δατν γδιστινο δερες τ παλαιν μν δυνάσται τινς σαν,ερωσύνην καρπούμενοι μεγάληννυν δ τούτων μν α τιμα πολ μεμείωνταιτ δ μπόριον συμμένει· κατεσκεύασται δπ τν τταλικν βασιλέων εροπρεπς τ τέμενος να τε καστοας λευκολίθοις· πιφανς δποίησαν ωμαοι τ ερόνφίδρυμα νθένδε τς θεομεταπεμψάμενοι κατ τος τς Σιβύλλης χρησμούςκαθάπερ κα το σκληπιο το νπιδαύρστι δ κα ρος περκείμενον τς πόλεως τ Δίνδυμονφ'
ο  Δινδυμηνήκαθάπερ π τν Κυβέλων  Κυβέληπλησίον δ κα  Σαγγάριος ποταμς ποιεται τν ύσιν·

Στην πόλη Κύβελα της Φρυγίας η λατρεία της "Μεγάλης Μητέρας" είχε πάρει πρώτη  μορφή έγινε για την εποχή της παγκόσμια γνωστή. Έτσι, σε ολάκερο τον Μεσογειακό χώρο έγινε πασίγνωστη η "Ρέα" της πόλης "Κύβελα", η οποία σύντομα έφτασε να αναφέρεται ως "Ρέα Κυβέλη" από τον Λαό, κατά το σύγχρονο "Παναγία Τηνειακή" ή "Παναγία Σουμελά"  όπου το Σουμελα/Σεμέλη-α, μπορεί κάλλιστα να είναι παραφθορά του Cυbela, Sumela  ή Cybela…

Η Μεγάλη Μητέρα και η λατρεία της είναι γνωστή από τα νεολιθικά τουλάχιστον χρόνια στον χώρο του Αιγαίου και αποτελεί προεξέχουσα μορφή και επίκεντρο λατρείας στους τόπους που αποικίστηκαν και γνώρισαν επιρροή από τους Πρωτοέλληνες. Μεγάλη έξαρση αποκτά η λατρεία στα Μινωικά χρόνια και έκτοτε, παρότι φαινομενικά εκτοπίστηκε από την λατρεία του υιού Δία, στην πράξη όμως παρέμεινε κυρίαρχη στα κλασσικά χρόνια, παραμένοντας προεξέχουσα και ζωντανή μέχρι σήμερα με την μορφή της "Παναγίας". 
Η Μεγάλη Μητέρα, η Ρέα, είναι ταυτόχρονα η Ουράνια Μητέρα, η πρωταρχική Γαία

Η  Μητέρα, η ουράνια Μητέρα αποκαλούμενη και "Πλατυτέρα των ουρανών" καθότι εκύησε τον ίδιο τον Υιό - Θεό, είναι η Μεγάλη Μητέρα "Ρέα", η οποία προσομοιάζεται και ως απέραντη θάλασσα που γεννά τα πάντα. Από το αρχέγονο όνομα για την θάλασσα "Μάρα – Μα-ρέα" προέκυψε το όνομα της υπέρτατης θεάς "Ρέας", αλλά και το όνομα της υπέρτατης Μητέρας "Μαρίας", της Μητέρας του Υιού θεού, όπως την συναντάμε στον ίδιο αρχέγονο μύθο, αλλά διαστρεβλωμένο.

Η ουράνια θάλασσα ΜαΡέα, Μα - Ρέα, Μαμά - Ρέα, Μητέρα – Ρέα, συζυγος Κρόνου ως η θηλυκή έκφραση του πανγεννήτορα Κ/Χρόνου. 
Στον ναό της υπήρχε αγαλμά της καθώς και ένας  μαύρος λίθος. Αρχαία σύμβολα και αντιστοιχίες του Κρόνου, ο μαύρος λίθος, καθώς ο ίδιος ο Κρόνος παρουσιάζεται ως κατάμαυρος εξωτερικά, αλλά κάτασπρος εσωτερικά! 
Έτσι, η λατρεία της Μεγάλης Μητέρας Ρέας/Ροής- (θήλυκής μορφής του Κρόνου/ροής) συνοδεύτηκε από το έμβλημα σύμβολο του κατάμαυρου λίθου.

Ένα Ρωμαϊκό γλυπτό  αφιερωμένο στην Cybebe,  που ερμηνεύεται από τους σύγχρονους μελετητές και ως Κυβέλη .

Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το όνομα Κυβέλη είναι παραφθορά της ΚUBABA.  ΗKUBABA είναι η μόνη βασίλισσα στο Σουμερίων σε έναν κατάλογο βασιλιάδων, ο οποίος δηλώνει ότι  βασίλεψε για 100 χρόνια - περίπου στο πρώιμη περίοδο (περίπου 2500 - 2330 π.Χ.), της ιστορίας των  Σουμερίων.
 Προσκυνήματα της και ιερά  εξάπλωθηκαν  προς τιμήν της  σε όλη τη Μεσοποταμία . Αλλού ταυτίζεται με την Κebat, ή Hepat , ένα τίτλο της Μητέρας Θεάς την Hannahannah Αννατ (από Hurrian Hannah, "μητέρα"). Abdi-Kheba (= η υπηρέτης του Kheba), κατά 1350 π.Χ..

 Η Kubaba έγινε η προστάτιδα  θεά που προστάτευε την αρχαία συριακή πόλη Carchemish στο άνω Ευφράτη , στα τέλη της δεκαετίας Hurrian – Πρώιμη περίδοο των  Χετταίων . Στο Μουσείο Αρχαιοτήτων της Ανατολίας  στην Άγκυρα , το υπάρχει άγαλμα της να κάθεται, φορώντας ένα κυλινδρικό κεφαλόδεσμο, κρατώντας ένα κυκλικό καθρέφτη στο ένα χέρι και η παπαρούνα κάψουλα ή ρόδι στο άλλο.  Η  λατρεία της αργότερα εξαπλώθηκε και το όνομά της ήταν προσαρμοσμένα   ως την κύρια θεά των Χετταίων-βασίλεια διάδοχος στην Ανατολία , που αργότερα εξελίχθηκε στο φρυγικό Matar (μητέρα) ή Matar kubileya, του οποίου η εικόνα με επιγραφές εμφανίζονται σε λαξευτό γλυπτά.
Το όνομα  της στην Λυδία ήταν Kuvav ή Kufav που Ίωνες Έλληνες μεταγραφουν από  Kybêbê σε Κυβέλη  
Η περιοχή που λατρεύετε βρίσκεται βρίσκεται μεταξύ της Τουρκίας και της Συρίας και ονομάζετεCarchemishor "Karkemish στα ελληνικά Ευρωπός ή Europus… σημαντική πόλης της Ασσυριακής αυτοκρατορίας. Αργότερα στην περιοχή θα έχουμε σημαντική μάχη  περιοχή μεταξύ των Βαβυλωνίων και Αιγυπτίων. Η πόλη  που λέγεται ότι είναι γνωστή στους ντόπιους ως Jarablos (επίσης Jarâblos) η σύνδεσή του με την βιβλική πόλη της Jerablus μια παραφθορά  της μορφή του ονόματος είναι Djerabis. Carchemish, ή  Κάρχεμις  όπως είναι γνωστή από τη Βίβλο και στα ελληνορωμαϊκά χρόνια ως Ευρωπός  ή  Carablus, Σήμερα  είναι η τουρκική πόλη Karkamis που  βρίσκεται σήμερα στα σύνορα Τουρκίας & Συρίας

 <άγα,> πόλις ν Μηδί [τ θνικν τς μν αγός άγιος, τς δ άγαι αγηνός ς Καρρηνός.] κτισμένη π Σελεύκου το Νικάτορος. καλετο δ <Ερωπός.> μετωνομάσθη
δ κα <ρσάκη> π ρσάκου βασιλέως Περσν.  (Stephanus Gramm., Ethnica (epitome) Page 542, line 11)

 <Ερώπη,>  χώρακ τς Φοίνικος θυγατρς [το γήνοροςλέγεται κα <Ερώπεια,> καδι το <ι> <Ερωπίαπαρ Σοφοκλε Αχμαλώτισι “κα νησιώτας κα μακρς Ε-
ρωπίας”. κα Εριπίδης ν Θησε “σχεδν παρατος κρασπέδοις Ερωπίας”.  οκν Ερωπαοςκα θηλυκν κα οδέτερονκα Ερωπίς.

 <Ερωπός,> πόλις Μακεδονίας, π Ερωπο το Μακεδόνος κα ρειθυίας τς Κέκροπος.στι κα Συρίας λλη.
τ θνικν Ερωπαος. στι κα λλη Καρίας, ν δριάδα  π δριέως το Χρυσάορος. τθνικν Ερώπιος ς ρώπιος.   (Stephanus Gramm., Ethnica (epitome) Page 287, line 14)

Ούτως η άλλως η Κυβέλη/Ρέα/Αγδιστη/Δινδυμηνην κλπ λατρεύεται σε ιερά εντός  Σπηλαίων και επάνω σε Όρη, όπου συνήθως στις τοποθεσίες βρίσκεται κοντά και ο τάφος του αγαπημένου υιού.
Του Αττη για την Φρυγική Κυβέλη και τον Ζευς-Δια για την Κρητική Ρέα-Κυβέλη

Pindarus Lyr., Olympia 
Ode 5, line 18

Γʹ Σωτρ ψινεφς Ζε, Κρόνιόν τε ναίων λόφον τιμν τ' λφεν ερ έοντα δαόν τε σεμνν ντρον, 
κέτας σέθεν ρχομαι Λυδίοις πύων ν αλος, ατήσων πόλιν εανορίαισι τάνδε κˈλυτας 
δαιδάλλειν, σέ τ', λυμπιόνικε, Ποσειδανίοισιν πποις ⸏πιτερπόμενον φέρειν γρας· εθυμον ς τελευτάν 
υἱῶν, Ψαμι, παρισταμένων.


Phil., Fragmenta  Page 174, line 8
 Porph. VP 17 ες δ τ δαον καλούμενον ντρον καταβς (sc.  Πυθαγόραςρια χων μέλανα τς νομιζομέναςτρς ννέα μέρας κε διέτριψεν κα καθήγισεν τ Δι τόν τε στορνύμενον ατ καττος θρόνον θεάσατοπίγραμμά τνεχάραξεν π τ τάφπιγράψας ‘Πυθαγόρας τ Διί’, ο  ρχή·
 
δε θανν κεται Ζάνν Δία κικλήσκουσιν.

Pausanias Perieg., Graeciae descriptio Book 1, chapter 4, section 5, line 12

ταύτην τε δ τν γκυραν ελον κα Πεσσινοντα <τνπ τ ρος τν γδιστιννθα
κα τν ττην τεθάφθαι λέγουσι.


Οταν ο Αννίβας στο πέρασμα του κατέστρεφε πόλεις και χωριά, πλησιάζοντας την Ρώμη, οι Ρωμαίοι κατέφυγαν σε μια προφητεία, σύμφωνα με την οποία η Ρώμη θα σωζόταν μόνο άμα έφερναν στην πόλη την λατρεία της μεγάλης μητέρας του όρους Ίδη.

Έκαναν λοιπόν συμφωνία με τον Άτταλο, πρώτο βασιλιά της Περγάμου και του επετράπη να μεταφέρουν στην Ρώμη, τόσο το άγαλμα, όσο και τον μαύρο μετεωρίτη, σύμβολο της Κυβέλης.
Υπήρξε ο μεγαλύτερος σιδερένιος μετεωρίτης του αρχαίου κόσμου, ένα τεράστιο αντικείμενο ύψους 16 πόδια και βάρους πολλούς εκατοντάδες τόνους και λατρευόταν ως το Simulacrum (Ομοίωμα)  της Κυβέλης

Ηταν γνωστή και ως Kubaba ,το οποίο προέρχεται απο το κυβικό σχήμα του μαύρου μετεωρίτη. Απεικονίζεται συνήθως καθισμένη σε θρόνο ή άρμα με 2 λεοπαρδάλεις ή 2 λιοντάρια αριστερά και δεξιά. Στο κεφάλι της φορούσε στέμμα που παρίστανε πύργους

Για 13 χρόνια απο το 204 π.Χ. μέχρι το 191 π.Χ. έχτισαν στο Vatican Hill (στον λόφο που είναι χτισμένο σήμερα το Βατικανό) λόγω της γεωγραφικής σχέσης του με τον λόφο του Καπιτωλίου, στο κέντρο της Ρώμης εναν τεράστιο ναό μήκους 200 ποδιών προς τιμήν της Μagna Mater,οπως την ονόμαζαν οι Ρωμαίοι, της ιερής προστάτιδας της πόλης.

Την εποχή του πάπα Βιγιλίου (537 -555),ο ναός της Κυβέλης (Phrygianum ), μετονομάστηκε σε Αγιο Πέτρο. Το 1505 κατεδαφίστηκε εντελώς κάτω απο τις οδηγίες του Πάπα Ιούλιου Β', όπου χτίστηκε στην θέση του η Βασιλική του Άγιου Πέτρου.

Ο ναός της  Κυβέλη –μαύρου λίθου έδωσε την θέση της στον ναό Βασιλική του  Άγιο Πέτρο/ Πέτρα. Mπορείτε να συνδέσετε και το παρακάτω κειμενο του Ευαγγελίου :

 « Και αποκριθείς ο Ιησούς είπε προς αυτόν...Και εγώ δε σοι λέγω ότι συ είσαι Πέτρος, και επί ταύτης της πέτρας θέλω οικοδομήσει την εκκλησίαν μου, και πύλαι άδου δεν θέλουσιν ισχύσει κατ' αυτής. Και θέλω σοι δώσει τα κλειδία της βασιλείας των ουρανών, και ο, τι εάν δέσης επί της γης, θέλει είσθαι δεδεμένον εν τοις ουρανοίς, και ο, τι εάν λύσης επί της γης, θέλει είσθαι λελυμένον εν τοις ουρανοίς.»,  Ματθαίος 16:16-19


Παρένθεση : Στα πρώτα κείμενα – θυμίζω  ότι είδαμε ούτως η άλλως ότι η ΣΕΜΕΛΗ ταυτίζεται και με την ΘΕΜΕΛΗ με την αλλαγή του Σ σε Θ και το Συμέλη/α σε Θυμέλη/α … 

Θυμέλη όμως είναι ο βωμός, το θυσιαστήριο, αλλά και η θυσία και το θύμα όπως και η σκηνή του Θεάτρου. Μια βωμοειδής εξέδρα, σκηνή, αλλα και ο βωμός του Διονύσου στο κέντρο της ορχήστρας του αρχαίου θεάτρου… περι θεάτρου, τραγωδιας κλπ σε κάποιο άλλο κείμενο 

Θεμέλη, Σεμέλη, η Γή [της δε Γής Θεμέλης προσαγορευομένης, δια το εις αυτήν πάντα καταθεμελιούσθαι Σεμέλην οι ποιηταί προσηγορεύκασι //ΙωανΛαυρΛυδ.book 4, 51:10],

Θεμέλη δίνεται επίσης ως είναι η ονομασία του βωμού των αρχαίων ελληνικών θεάτρων, στο κέντρο της ορχήστρας, όπου στεκόταν ο κορυφαίος του χορού όμως η Θεμέλη είναι παράγωγο εκ του Θεμελιόω ( Βάζω θεμελιο, θεμελιώνω, ιδρύω, βασίζω, εδραιώνω, στηρίζω γερά κλπ. 

Θεμελιούχος επίθετο του Ποσειδώνα/Ποσειδάωνα ο συγκρατών τα θεμέλια…  και πως η Σεμέλη δεν είναι παρά ένας Θεμελιώδης λίθος.

 Ο ακρογωνιαίος λίθος μέσα από την την οποία θα λάβει «σάρκα» ο υιός της Διόνυσος ο ίδιος αθάνατος γεννημένος από θνητή μητέρα… και τώρα και οι δύο θεοί είναι (άθάνατον θνητή• νϋν δ' αμφότεροι θεοί εΐσιν". Ησιόδου "Θεογονία" 940 – 943 ) τέλος Παρένθεσης 

Παρά τις ανασκαφές όμως η μαύρη πέτρα δεν βρέθηκε ποτέ.

Αντιθέτως μια άλλη θρησκεία δημιουργήθηκε με βάση την ύπαρξη μιας μαύρης πέτρας.
Η μαύρη πέτρα της Μεκκα: Σύμφωνα με την Ισλαμική παράδοση, η μαύρη πέτρα είναι απο την εποχή του Αδαμ και της Ευας και έχει την ικανότητα να καθαρίζει τους πιστούς και να απορροφά τις αμαρτίες τους. Η παράδοση αναφέρει ότι η πέτρα βρέθηκε από τον Αβρααμ (Ιbrahim) και τον γιο του Ισμαηλ (Ιsmail) οι οποίοι έχτισαν εναν τετράγωνο ναό, την Κααμπα. Ειναι ο ανατολικόςακρογωνιαίος λίθος της Κααμπα (που σημαίνει κύβος.)

Η Κάαμπα, στα αραβικάالكعبة‎  (αλ Κάμπα, που σημαίνει "ο κύβος"), είναι ένα οικοδόμημα που βρίσκεται μέσα στο τζαμί  που είναι γνωστό ως Μασγίντ αλ Χαράμ στη Μέκκα.
Η Κάαμπα είναι ο αγιότερος τόπος του Ισλάμ
Η κίμπλα, η κατεύθυνση προς την οποία στρέφονται οι Μουσουλμάνοι όταν προσεύχονται, είναι η κατεύθυνση προς την Κάαμπα.
Σύμφωνα με το Κοράνι, πιστεύεται ότι οικοδομήθηκε από τον Ιμπραήμ ( Αβραάμ) και τον γιο τουΙσμαήλ. Είναι κυβοειδές οικοδόμημα φτιαγμένο από γρανίτη. Ο προς τα ανατολικά θεμέλιος λίθος της Κάαμπα περιλαμβάνει τον Μαύρο Λίθο (στα αραβικά, αλ Χατζαρού λ' Ασγουάντ) ο οποίος θεωρείται γενικά ότι είναι υπόλειμμα μετεωρίτη 

Η πέτρα είναι περίπου 30 εκατοστά σε διάμετρο και 1,5 μέτρο ύψος πάνω από το έδαφος.
Η αρχική πέτρα διαμελίστηκε σε κομμάτια κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα. Τα κομμάτια κρατούνται ενωμένα με ένα ασημένιο σύνδεσμο.
Στην αρχή η πέτρα ήταν άσπρη, αλλά η παράδοση λέει οτι μαύρισε απορροφώντας τις αμαρτίες των πιστών, στην πραγματικότητα πρόκειται περί οξυγόνωσης του μετεωρίτη.
Πριν την εξάπλωση του Ισλαμ στην περιοχή υπήρχε η λατρεία της Μεγάλης μητέρας, γνωστής ως Al'Lat, προκειται περι τριπλής σεληνιακής θεότητας, η λατρεία της οποίας έχει περάσει και στον σημερινό Ισλαμ αφού οι ιμάμηδες που προσέχουν το προσκύνημα της Μεκκα, ονομάζονται Beni Shaybah, που σημαίνει γιοι της αρχαίας μητέρας.

Η θεότητα αυτή λατρευόταν ως μια μαύρη πέτρα, όπως ακριβώς ήταν και η λατρεία της Κυβέλης, η οποία πέτρα καλυπτόταν από ένα πέπλο, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα στην Κααμπα. Αντιπροσωπεύει τις φάσεις της σελήνης, η Q're για την ημισέληνο, η Al'Uzza, η "δυνατή" για την πανσέληνο και η Al'Menat η "σοφή".

Η Ισλαμική παράδοση αναγνωρίζει τις 3 αυτές θεότητες, αλλά τις αναφέρει ως κόρες του Αλλάχ.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η Κααμπα είναι ευθυγραμμισμένη με τις φάσεις της σελήνης και συγκεκριμένα με την ημισέληνο και την ανατολή του Κανωπού, το φωτεινότερο άστρο μετά τον Σείριο.
Η ημισέληνος είναι ένα αρχαίο σύμβολο της παρθένας θεάς που το βρίσκουμε στις σημαίες πολλών Ισλαμικών κρατών, όπως η Τουρκία, η Τυνησία, η Μαυριτανία και συνοδεύεται από ένα αστέρι που υποστηρίζεται οτι είναι ο Κανωπός. Οι θεότητες που χρησιμοποιούσαν την ημισέληνο ως σύμβολο ήταν η Άρτεμης και η Ίσιδα. 

Περι Καβείρων και Κορυβάντων

Οι Κάβειροι θεωρούνται μυστήριο. Μια πρώτη καταγραφή βάσει των αρχαίων κειμένων

Κάβειροι  θεωρούνται νόματα θεν τεσσάρων, ξίερος,  
ξιόκερσα, ξιόκερσος. ξίερος μν ον στιν 
Δημήτηρ·
 ξιόκερσα,  Περσεφόνη·
ξιόκερσος δ ιδης.
 Κάβειροι δ δοκοσι προσηγορεσθαι
π Καβείρων ρέων Φρυγίας· πε ντεθεν μετηνέ-
χθησαν. Ο δ, δύο εναι τος Καβείρους· πρεσβύ-
τερον μν, Δία· νεώτερον δ, Διόνυσον.

Τα δύο  από τα τέσσερα ονόματα των θεών αναφέρονται στην Δήμητρα και την Περσεφόνη. Ο τρίτος θεωρειτε ο Αιδης ενώ κάποιοι άλλοι θεωρούν τον Δία μεγαλύτερο και τον Διόνυσο νεότερον.

Για κάποιους συγγραφείς το όνομα Κάβειρος/καβειροι θεωρείται όνομα  έθνους, για άλλους συνώνυμο με όνομα Δαιμόνων = Θεών

<Καβειρν> πόλις. κα <Κάβειροι,> νομα θνους. σημαίνει δ κα δαίμονας.

 Hellanicus Hist., Fragmenta Volume-Jacobyʹ-F 1a,4,F, fragment 89, line 10

                            ς δ Μνασέας ν πρώτωι Περ σίας (V),
δαοι Δάκτυλοι π το πατρς Δακτύλου κα τς μητρς δης.

Η συνδεση τους με του Ιδαίους Δακτύλους είναι προφανής καθώς αποτελεί μια άλλη ονομασία τους. Και θεωρούνται τέκνα του Πατρός Δακτύλου και της μητέρας Ιδης ή εκ του επιθέτου του Ιδαίου Δία, και αναγραμματισμός της ΙΔΑΣ / ΙΔΑιου- ΔΙΑ και εκ του Ορους Ιδας της Τροίας και της Κρήτης.

Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) 
Alphabetic letter iota, entry 158, line 1

†<δα>· μάχη 
<δαία>·  Δινδυμηνή, π τς <δης> 
<δαοι Δάκτυλοι>· ο μν π τς Φρυγίας, ο δ π τς 
 Κρήτης ατος νομάσθαι φασν <δης> 
<δαος>· πιθετικς οτως λέγετο Ζεύς, π <δης> το ρους 
 Τρωϊκς (Π 605).

Η Ρέα-Κυβέλη με το επίθετο Δινδυμήνη  συνδέεται και με το επίθετο Ιδαία καθώς φαίνεται ότι είναι ένα τοπικιστικό της  επίθετο και προέρχεται από το ¨Όρος της Ιδης /Ιδας και της Τρωικής χερσονήσου αλλά και της Ιδης/Δίκτης της Κρήτης
Στο λεξικό του Ησύχιου οι Κάβειροι ταυτίζονται με τους Καρκίνους (Όπου καρκίνοι θεωρούνται τα θηρία, τα καβούρια, κτλ)  αλλά και με τους θεούς της Λήμνου, Ίμβρου, Σαμοθράκης αλλά και με τους παίδες του Ηφαίστου.
 Ενώ οι ιερείς της Δήμητρας στην Πάρο ονομάζονται Κάβαρνοι. Μια παραφθορά ίσως της ονομασίας τους.

Hesychius Lexicogr., Lexicon (Α – Ο) (4085: 002)
Hesychii Alexandrini lexicon, vols. 1–2”, Ed. Latte, K.
Copenhagen: Munksgaard, 1:1953; 2:1966.
<Κάβειροι>· καρκίνοι.

<Κάβαρνοι>· ο τς Δήμητρος ερεςς Πάριοι (Antim. frg.
<Καβείρια>· ορτ γομένη ...
<Κάβειροι>· καρκίνοιπάνυ δ τιμνται οτοι ν Λήμν ς
 θεοί· λέγονται δ εναι φαίστου παδες

Περισσότερες πληροφορίες για τους Κάβειρους βρίσκουμε στα Γεωγραφικά του Στράβωνος.

Strabo Geogr., Geographica (0099: 001)
Strabonis geographica, 3 vols.”, Ed. Meineke, A.
Leipzig: Teubner, 1877, Repr. 1969.
Book 7a, chapter 1, section 51, line 2

 
τι τν Σαμοθρκην ασίων κα Δάρδανος δελ-
φο κουν· κεραυνωθέντος δ ασίωνος δι τν ες
Δήμητρα μαρτίαν,  Δάρδανος πάρας κ Σαμοθρ-
κης, λθν κησεν ν τ πωρεί τς δης, τν πόλιν
Δαρδανίαν καλέσας, κα δίδαξε τος Τρας τ ν
Σαμοθρκ μυστήρια· καλετο δ  Σαμοθρκη Σά-
μος πρίν. τι τος ν τ Σαμοθρκ τιμωμένους θεος ε-
ρήκασι πολλο τος ατος τος Καβείροις, οδ' α-
τος χοντες λέγειν τος Καβείρους οτινές εσι, κα-
θάπερ τος Κύρβαντας κα Κορύβαντας, ς δ' ατως
Κουρτας κα δαίους Δακτύλους.

Ο Ιασίων και ο Δάρδανος αδελφοί κατοικούν στην Σαμοθράκη. Ο Ιασίων κεραυνοβοληθείς για την προσβολή που έκανε στην Δήμητρα, ο Δάρδανος εγκατέλειψε την νήσο Σαμοθράκη και μετέβη στους προποδες της Ιδης για να χτίσει την Δαρδανία και να διδάξει στους Τρώας τα μυστήρια της Σαμοθράκης, η οποία πριν ονομαζόταν Σάμος.

Πολλοί βεβαιώνουν ότι οι τιμώμενοι Θεοί  στην Σαμοθράκη ήταν οι ίδιοι με τους θεούς των Καβείρων, τους Κύρβαντες, Κορύβαντες  τους Κουρήτας και τους Ιδαίους Δακτύλους..

Σε άλλο κείμενο αναφέρει  και πάλι ο Στράβων τη σύνδεση Καβείρων και Κορυβαντων καθώς  εικάζει ότι θεωρούνται άλλοτε  τέκνα Κρόνου κι άλλοτε Διός και Καλλιόπης που έχουν διαφύγει από την Σαμοθράκη και τα έργα τους είναι μυστικά δηλαδή μυστηριώδη, ακατάληπτα, σκοτεινά και απόκρυφα.

Εδώ η ονομασία της Σαμοθράκης είναι Μελίτη, όταν μέλιττα είναι η μέλισσα., και Μυλιττα η Αφροδίτη των Ασσυρίων που μας παραπέμπει στον μήνα του Μέλιτος  ;-)


Strabo Geogr., Geographica
Book 10, chapter 3, section 19, line 27

         τι δ Κρόνου τινές, λλοι δ Δις κα Καλ-
λιόπης φασ τος Κορύβαντας τος ατος τος Κα-
βείροι
ς ντας, πελθεν δ τούτους ες Σαμοθρκην  
καλουμένην πρότερον Μελίτην, τς δ πράξεις ατν
μυστικς εναι.

Eρμηνείες τώρα που δίδονται για τους
Κουρτές τε θεο φιλοπαίγμονες ρχηστρες.
   
                             
                        
Ότι οι Κουρήτες είναι αυλητές, οργανοπαίκτες αυλού και Φρύγες την καταγωγή.
Άλλοι ότι είναι γηγενείς και κατέχουν χάλκινες ασπίδες.
Όπως και οι Κορύβαντες και οι Κουρήτες είναι Φρύγες την καταγωγή, περιζωσμένοι με χάλκινα όπλα γι αυτό και τους ονομάζουν Χαλκιδέους και ότι αυτοί κλήθηκαν από  τους Τιτάνες και δόθηκαν στην Ρέα ένοπλοι για τροφοί του Διός. Οι Κορύβαντες μετονομάσθηκαν σε Κουρήτες και λέγονται και Φύλακες είδαμε και την λεξη Ιδα στο λεξικό του Ησύχιου να ερμηνεύετε ως Ιδα= Μάχη

Σε άλλο κείμενο ταυτίζονται με τους Διόσκουρους,  οι Κάβειροι, Κορύβαντες ή Σαμοθρακες και ότι είναι οι πρώτοι που  ναυπήγησαν/δημιουργήσαν  πλοία, καθώς και την χρήση βοτάνων και την ίαση από δαγκώματα/τσιμπημάτα με την χρήση  επωδών

(H)eren(n)ius Philo Gramm., Hist., Fragmenta

            
κ δ το Συδκ Διόσκουροι  Κάβειροι  Κορύβαντες  Σαμοθρικες· οτοι (φησί)πρτοι πλοον ερον κ τούτων γεγόνασιν τεροιο κα βοτάνας ερον κα τν τν δακετνασιν κα πωιδάς.

Φερεκύδης δ' ξ πόλλωνος κα
ητίας Κύρβαντας ννέα, οκσαι δ' ατος ν Σα-
μοθρκ· κ δ Καβειρος τς Πρωτέως κα φαί-
στου Καβείρους τρες κα νύμφας τρες Καβειρίδας,
κατέροις δ' ερ γίνεσθαι. μάλιστα μν ον ν μ-
βρ κα Λήμν τος Καβείρους τιμσθαι συμβέβη-
κεν, λλ κα ν Τροί κατ πόλεις· τ δ' νόματα
ατν στι μυστικά.
ρόδοτος δ κα ν Μέμφει λέ-
γει τν Καβείρων ερ καθάπερ κα το φαίστου,
διαφθεραι δ' ατ Καμβύσην

… Κουρτας μν κα Κορύβαντας εναι τος α-
τούς, ο περ τς τς μητρς τν θεν γιστείας πρς
νόπλιον ρχησιν θεοι κα κόροι τυγχάνουσι παρει-
λημμένοι. κα Κορύβαντες δ π το κορύπτοντας
βαίνειν ρχηστικς, ος κα βητάρμονας λέγει  ποιη-
τής “δετ' γε Φαιήκων βητάρμονες, σσοι ριστοι.”

Ο Φερεκύδης αναφέρει ότι εκ του Απόλλωνα και της Ρυτίας οι Κυρβαντες είναι εννέα και κατοικούν στην Σαμοθράκη.  Τους αναφέρει δε τους Καβειρους, ως γιους του Ηφαίστου. Σύμφωνα με τον Φερεκύδη μητέρα των Καβείρων ήταν η θυγατέρα του Πρωτέως Καβείρη ή Καβειρώ που απόκτησε από τον Ήφαιστο τρία αγόρια και τρία κορίτσια, τους Καβείρους και τις Καβειρίδες.

Σύμφωνα με άλλους μύθους ο Ήφαιστος με την Καβειρώ γέννησαν τον Καδμίλο, από τον οποίο προήλθαν οι τρεις αρσενικοί και οι τρεις θηλυκοί Κάβειροι.  Κατά μια άλλη εκδοχή της μυθολογίας ο Ήφαιστος από την Καβείρη απόκτησε μόνο τον Καδμίλο και ότι οι Κάβειροι και οι Καβειρίδες είναι παιδιά του.
Οι Κορύβαντες είναι οντότητες που γεννήθηκαν πριν την γέννηση των Ολυμπίων Θεών, είναι χθόνιες θεότητες ίσως πολεμικής φύσεως, που σχετίζονται άμεσα με την γέννηση και λατρεία του Ολυμπίου Διός.
"Όταν η Ρέα ήλθε κοντά στην πόλη Λύκτο της Κρήτης, στο απάτητο σπήλαιο τού όρους Ίδη, για να γεννήσει τον πατέρα των Θεών και των ανθρώπων Δία, οι Κορύβαντες – Κουρήτες που βοήθησαν την Θεά στην γέννα, κρατώντας της τα δάκτυλα για να ανέβει στο όρος και να μπει στην σπηλιά, ονομάστηκαν Ιδαίοι Δάκτυλοι.Οι Κορύβαντες – Κουρήτες, για να μην ακούσει ο Κρόνος τα κλάματα του βρέφους Διός, χόρευαν ένοπλοι τον Πυρρίχιο χορό με ταραχή, χτυπήματα των ποδιών στο έδαφος και κρότους των όπλων τους στις ασπίδες. Οι Κορύβαντες – Κουρήτες αλλού παρουσιάζονται δέκα, αλλού μόνο τρεις."
Όμοια και οι ιερείς της Ρέας Κυβέλης είναι αυτοί που μετέχουν των ιερών μυστηρίων και συγχρόνως γνωρίζουν και μετέχουν σε ορχήστρες καθώς είναι άξιοι να παίζουν αυλό και αγαπούν να χορεύουν και να αστειεύονται.



Μελαμβαφής κάνθαρος, που βρέθηκε στην Τούμπα Θεσσαλονίκης και χρονολογείται ανάμεσα στο 320-315 π.Χ., έχει επιγραφή με την παλαιότερη γραφή ΑΔΙCΤΑ ΚΥΡΒΑCΙ. Η Αδίστη, Ηδίστη, η πιο γλυκιά, αφιερώνει το αγγείο στους Κύρβαντες, Κορύβαντες. Προφανώς θα έπαιρνε μέρος σε χορούς οργιαστικούς προς τιμή των δαιμόνων της φύσης.


http://ellinikiglossa-lexarithmoi.blogspot.gr/2010/11/blog-post.html