Επίκτητος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Πήδηση στην πλοήγησηΠήδηση στην αναζήτηση

Επίκτητος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	50 (περίπου)[1][2] Ιεράπολη Φρυγίας
Θάνατος	138 Νικόπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αρχαία Ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ο Επίκτητος (50 μ.Χ. - 138 μ.Χ.) ήταν Έλληνας στωικός φιλόσοφος.

Ο Επίκτητος σε γκραβούρα του μεσαίωνα

Πίνακας περιεχομένων

• 1Βίος
• 2Φιλοσοφία
• 3Έργα
• 4Πηγές
• 5Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Βίος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Επίκτητος αναφέρεται ως παιδί δούλων και φέρεται ότι γεννήθηκε στην Ιεράπολη της Φρυγίας (Izmit, σημερινή Τουρκία), εξ ου ενίοτε και το προσωνύμιο Ιεραπολίτης. Φθάνοντας στη Ρώμη, τον αγόρασε ο Επαφρόδιτος, ο οποίος ήταν απελεύθερος του Νέρωνα. Ο Επίκτητος υπήρξε θύμα του Επαφρόδιτου. Ο δεύτερος του έβαλε το πόδι σ'ένα μάγγανο και το έσφιγγε, για να τον κάνει να χάσει τη στωικότητά του και να φωνάξει. «Θα μου σπάσεις το πόδι», τον προειδοποίησε ο Επίκτητος, αλλά ο Επαφρόδιτος συνέχισε το σφίξιμο, μέχρι που έγινε το κακό. «Δε στο είπα πως θα μου σπάσεις το πόδι;» αρκέστηκε να πει ο Επίκτητος. Σε αυτή την περίοδο φαίνεται πως παρακολούθησε τα μαθήματα φιλοσοφίας του Μουσώνιου Ρούφου και συνόψισε τη φιλοσοφία του στις λέξεις «ανέχου και απέχου» (στα νέα ελληνικά: « Να έχεις υπομονή και αντοχή »). Όταν στη συνέχεια έγινε απελεύθερος, εγκαταστάθηκε για λίγο καιρό στη Ρώμη, όπου ζούσε σε μια καλύβα που έμενε πάντα ανοιχτή. Εξαιτίας διατάγματος του Δομιτιανού το 93, διώχνονται όλοι οι φιλόσοφοι από την Ιταλία και ο Επίκτητος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Ρώμη και να μεταβεί στη Νικόπολη της Ηπείρου (Νομός Πρέβεζας), όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή. Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγεται ο ιστορικός και έπαρχος της Καππαδοκίας Φλάβιος Αρριανός από τη Νικομήδεια, ο οποίος συγκέντρωσε τις ομιλίες του, από τις οποίες διασώζονται μόνο τα τέσσερα πρώτα βιβλία. Έπειτα έβγαλε από αυτές ένα απάνθισμα σκέψεων που είναι γνωστές με το όνομα «Εγχειρίδιον Επικτήτου».

Φιλοσοφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Επίκτητος ανέπτυξε ένα φιλοσοφικό σύστημα που θεμελίωνε σε βάσεις από την ηθική του Σενέκα και το οποίο ήταν κυρίως ένα είδος θρησκευτικής διδασκαλίας που έμοιαζε πολύ με τον χριστιανισμό. Επίκεντρο της φιλοσοφίας του Επίκτητου είναι ο άνθρωπος και η εκπαιδευτική αγωγή του με έμφαση στην ηθική. Η εκπαίδευση για τον φιλόσοφο είναι το μέσο με το οποίο μπορεί να κατοχυρώσει ο άνθρωπος την ελευθερία του. Μέσω της άσκησης της φιλοσοφίας ο άνθρωπος μπορεί να διακρίνει τα πράγματα που βρίσκονται υπό την εξουσία του από εκείνα που δεν βρίσκονται υπό την εξουσία του. Κατά τον Επίκτητο, η έννοια της ευδαιμονίας εδράζεται στη γνώση των «εφ' ημίν» (στα οποία υπάγονται οι προσωπικές μας πράξεις, οι σκέψεις κλπ.) και των «ουκ εφ' ημίν» (στα οποία υπάγονται ο πλούτος, η δόξα κλπ.).

Έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όπως προειπώθηκε ο Φλάβιος Αρριανός ήταν εκείνος ο οποίος κατέγραψε τις φιλοσοφικές απόψεις του σε οκτώ βιβλία με τον γενικό τίτλο Διατριβαί, από τα οποία όμως έχουν διασωθεί μόνον τέσσερα.

Ο Αρριανός είναι και ο καταγραφέας της διδασκαλίας που παρατίθεται στο Εγχειρίδιον, ένα είδος συνοπτικής παρουσίασης των Διατριβών.

Το έργο του εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από τους φιλοσόφους του Νεοπλατωνισμού αλλά και από την χριστιανική Εκκλησία.

Από τον Σιμπλίκιο διασώθηκε ένα υπόμνημα γραμμένο τον 6ο αι. και από τον Γεώργιο Λεκαπηνό άλλο ένα γραμμένο κατά τον 14ο αι.

Το συνολικό έργο του μεταγράφηκε σε μικρογράμματη γραφή (Στουδιτική) κατά το 900 υπό την επιμέλεια του Αρέθα.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• Long A. A., Η ελληνιστική φιλοσοφία. Στωικοί, Επικούρειοι, Σκεπτικοί, Μετάφραση Στυλιανού Δημόπουλου, Μυρτώς Δραγώνα-Μονάχου, εκδ.ΜΙΕΤ Αθήνα 2003, σελ. 177-322
• Πελεγρίνης, Θ., Λεξικό της Φιλοσοφίας, Ελληνικά Γράμματα, (Αθήνα, 2004)
• Νούτσος Παναγιώτης," H 'ελευθεροποιός' διδασκαλία του Eπίκτητου", στο: Tομέας Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Iωαννίνων, Eπίκτητος, Πρέβεζα 1996, 149-154.
• Δεδούση, Χριστίνα, «Ο Επίκτητος στη Νικόπολη». Ηπειρωτικό ημερολόγιο, Ιωάννινα 1982, 25-37.
• Brun, J. (2007). Επίκτητος. Σε μετάφραση Σ. Βασιλείου, Ο ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ (σσ. 18-20). Αθήνα: Ι.ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, (1997), λήμμα: Επίκτητος (τόμος 24, σσ. 68-69). Αθήνα: Πάπυρος