e. e. cummings

Έντουαρντ Έστλιν Κάμινγκς

14 Οκτωβρίου 1894 – 3 Σεπτεμβρίου 1962

Πηγή



O Έντουαρντ Έστλιν Κάμινγκς γνωστός ως ee cummings υπήρξε ποιητής, ζωγράφος, δοκιμιογράφος, συγγραφέας και θεατρικός συγγραφέας από τις ΗΠΑ με ένα μεγάλο έργο που περιλαμβάνει περισσότερα από 900 ποιήματα, θεατρικά έργα, δοκίμια, σχέδια, πίνακες και δύο μυθιστορήματα. Θεωρείται πρωτεργάτης της μοντέρνας ποίησης και ως τέτοιος είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μέχρι σήμερα.



Ο Κάμινγκς συνήθιζε να γράφει το όνομά του με πεζά γράμματα χωρίς διαστήματα και τελείες πράγμα το οποίο, σύμφωνα με τη τελευταία σύζυγό του, είχε επισημοποιήσει κιόλας. Βιογράφοι και μελετητές του έργου του αναφέρουν ότι αυτό το έκανε ως ένδειξη ταπεινότητας ενώ δεν υπαγόρευε στους άλλους να γράφουν το όνομά του με τον ίδιο τρόπο.



Γεννήθηκε στη Μασαχουσέτη το 1894, γιος του Έντουαρντ και της Ρεβέκκας. Ο πατέρας του ήταν καθηγητής κοινωνιολογίας και πολιτικών επιστημών στο Χάρβαρντ και στενά συνδεδεμένος με το γιο του. Ο Έστλιν αναφέρεται ότι έγραφε ποίηση από τα δέκα του χρόνια ταλέντο για το οποίο τον ενθάρρυνε ο πατέρας του. Το τέταρτο μέλος της οικογένειας ήταν η αδελφή Ελίζαμπεθ, έξι χρόνια μικρότερή του.



Φοίτησε στο Κέιμπριτζ όπου έμαθε και την λατινική γλώσσα. Τα πρώτα του ποιήματα μάλιστα δημοσιεύθηκαν στην Επιθεώρηση του Κολεγίου. Συνέχισε τις σπουδές του στο Χάρβαρντ (1911-1916) όπου εκπόνησε και μεταπτυχιακό στην αγγλική και στις κλασικές σπουδές. Και σε αυτό το Πανεπιστήμιο βρήκε την ευκαιρία να δημοσιεύσει ποιήματά του, στη μηνιαία έκδοση, ενώ μαζί με τον Τζον Πάσος και τον Φόστερ Ντέιμον έστησαν και μια εφημερίδα.



Έχοντας σπουδάσει ελληνικά και λατινικά τον βλέπουμε να χρησιμοποιεί συχνά εκφράσεις και λέξεις από τις γλώσσες αυτές σε διάφορα έργα του όπως για παράδειγμα στις ποιητικές συλλογές ΧΑΙΡΕ, Άνθρωπος και Puella Mea (κορίτσι μου). Αυτό το τελευταίο αποτελεί μάλιστα και το μεγαλύτερο σε έκταση ποίημά του. Στο τέλος των σπουδών του στο Χάρβαρντ είναι ήδη επηρεασμένος από τον Έζρα Πάουντ και τη Γερτρούδη Στάιν.



Με την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου στρατολογήθηκε ως οδηγός ασθενοφόρων, συνυπηρετώντας με τον φίλο του Πάσος. Τότε ήταν που γνώρισε και αγάπησε το Παρίσι, παραμένοντας στην πόλη επί πέντε εβδομάδες. Τον Σεπτέμβρη του 1917 συνελήφθη και παραπέμφθηκε, μαζί με τον Σλάτερ Μπράουν, με την κατηγορία της κατασκοπείας ίσως επειδή οι απόψεις και των δύο ήταν ενάντια στον πόλεμο. Κρατήθηκε 3,5 μήνες σε ένα στρατόπεδο στη Νορμανδία, τις εμπειρίες από το οποίο αποτυπώνει στο έργο του «Θεόρατο δωμάτιο», το οποίο εκθειάστηκε από τον Σκοτ Φιτζέραλντ. Τελικά ο Κάμινγκς αφέθηκε ελεύθερος τον Δεκέμβρη μετά από τις πολιτικές παρεμβάσεις του πατέρα του. Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ, την Πρωτοτοχρονιά του 1918, συνέχισε να υπηρετεί στο στρατό μέχρι τον Νοέμβρη.



Την πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο «Οκτώ ποιητές από το Χάρβαρντ» τη δημοσίευσε το 1920 ενώ το 1921 επέστρεψε στο Παρίσι όπου παρέμεινε για δύο χρόνια. Αμέσως μετά μετακινήθηκε στη Νέα Υόρκη αλλά μέχρι το 1930 επισκεπτόταν συχνά την «πόλη του φωτός» γνωρίζοντας πολλούς ανθρώπους από το χώρο των γραμμάτων και των τεχνών μεταξύ των οποίων και ο Πάμπλο Πικάσο. Την περίοδο 1924-1927 εργαζόταν ως δοκιμιογράφος και παρουσιαστής προσωπικοτήτων στον περιοδικό «Vanity Fair».



Το 1926 ο πατέρας του σκοτώθηκε σε τροχαίο, από το οποίο σώθηκε η μητέρα του. Το δυστύχημα περιγράφηκε σε έξι συνολικά διαλέξεις στο Χάρβαρντ από τον ίδιο τον Κάμινγκς μεταξύ των ετών 1952-1953 με πολύ έντονο ρεαλισμό. Ο θάνατος του πατέρα του, έπληξε τον ποιητή με αποτελέσματα ορατά και στο έργο του. Τότε ξεκινά να γράφει συστηματικά ποίηση, για να υμνήσει τον πατέρα του, όπως δήλωνε ο ίδιος. Ο Κάμινγκς γεννημένος και μεγαλωμένος σε μονιστική οικογένεια πολύ συχνά, ειδικά μετά την απώλεια του πατέρα του, όταν αρθρογραφούσε έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο Θεό.



Το 1931 ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση καταγράφοντας τις εμπειρίες του στο Eime που εκδόθηκε 2 χρόνια αργότερα.



Ο Κάμινγκς παντρεύτηκε τρεις φορές. Η πρώτη του γυναίκα ήταν η Ελέιν Ορ που γνώρισε ως ήδη σύζυγο του συμφοιτητή του στο Χάρβαρντ Σκότφιλντ Θάγιερ. Απέκτησαν μαζί μία κόρη, την Νάνσι, το 1919 ενώ παντρεύτηκαν μετά το διαζύγιο της Ελέιν (1924) για να χωρίσουν εννέα μήνες αργότερα όταν εκείνη έφυγε με έναν Ιρλανδό τραπεζίτη για τη χώρα του παίρνοντας μαζί και την κόρη τους. Ο Κάμινγκς παρά τη συμφωνία της τρίμηνης παραμονής της Νάνσι μαζί του δεν κατάφερε να συναντήσει την κόρη του πριν το 1946, λόγω άρνησης της Ελέιν να τηρήσει τη δικαστική απόφαση. Ο δεύτερος γάμος του Κάμινγκς τελέσθηκε την πρωτομαγιά του 1929 με την Αν Μπάρτον. Και ο γάμος αυτός διαλύθηκε νωρίς, τρία χρόνια αργότερα, με διαζύγιο στο Μεξικό το οποίο αναγνωρίσθηκε στις ΗΠΑ το 1934. Ωστόσο το 1932, αμέσως μετά το «διαζύγιο» ο Κάμμινγκς γνωρίσθηκε με τη Μάριον Μορχάουζ, φωτογράφο και φωτομοντέλο με την οποία παρά την ασάφεια που υπάρχει σχετικά με την επισημοποίηση της σχέσης τους, έζησαν μαζί μέχρι το θάνατό του.



Πέθανε στις 3 Σεπτεμβρίου 1962 στο Νιου Χαμσάιρ από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και τάφηκε στη Βοστώνη. Δίπλα του, λίγα χρόνια αργότερα (1969), τάφηκε για να τον συντροφεύει και η αγαπημένη του Μάριον.



Η ποίηση του Κάμινγκς χαρακτηρίζεται από ερωτισμό, ρομαντισμό, συχνά και από σάτιρα, ενώ τα θέματά του έχουν να κάνουν ακόμη και με τη φύση και τις σχέσεις των ανθρώπων. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ποιημάτων του όμως είναι η σύνταξη και η εκτενής ανάπτυξη ορισμένων λέξεων ή φράσεων. Σε πολλά ποιήματά του παρόλο που απουσιάζουν πλήρως τα σημεία στίξης, η ιδιαιτερότητα εστιάζεται στη σύνταξη. Ως ζωγράφος, κατανόησε τη σημασία της συνολικής παρουσίασης ενός έργου με αποτέλεσμα συχνά να «χρωματίζει μία εικόνα» με ποιήματα.



Εμείς σήμερα, παρουσιάζουμε ένα απόσπασμα από ποίημα του ee cummings μεταφρασμένο από τον αγαπητό μας Χάρη Βλαβιανό που ομολογουμένως έχει κάνει μια σπουδαία μεταφραστική δουλειά και σε αυτόν τον ποιητή. Οκτώ στίχοι οι οποίοι έχουν περάσει πλέον στις σοφές κουβέντες.



όταν ο θεός αποφάσισε να δημιουργήσει

τα πάντα πήρε μια

ανάσα μεγαλύτερη και από τσίρκου μπάντα

και έτσι άρχισαν τα πάντα



όταν ο άνθρωπος αποφάσισε να καταστραφεί

το ήταν χώρισε

απ' το θα και βρίσκοντας μόνο το γιατί

το συνέθλιψε στο επειδή



Πηγή: Edward Estlin Cummings, 33χ3χ33, Αθήνα, Νεφέλη, 2004, Μετάφραση, εισαγωγή: Χάρης Βλαβιανός



Παραθέτουμε όμως και ένα ποίημα του στην αγγλική για όσους μπορούν και θέλουν να τον απολαύσουν στη δική του γλώσσα





Το πορτρέτο της Μάριον από τον ee cummings

Πηγή



I Carry Your Heart with Me



I carry your heart with me

(I carry it in my heart)

I am never without it

(anywhere I go you go, my dear; and whatever is done by

only me is your doing, my darling)

I fear no fate

(for you are my fate, my sweet)

I want no world

(for beautiful you are my world, my true)

and it's you are whatever a moon has always meant

and whatever a sun will always sing is you

here is the deepest secret nobody knows

(here is the root of the root and the bud of the bud

and the sky of the sky of a tree called life; which grows

higher than soul can hope or mind can hide)

and this is the wonder that's keeping the stars apart

I carry your heart (I carry it in my heart)

my mind is

a big hunk of irrevocable nothing

which touch and taste and smell

and hearing and sight

keep hitting and chipping with sharp fatal tools

in an agony of sensual chisels

I perform squirms of

chrome and execute strides of cobalt

nevertheless I feel that

I cleverly am being altered

that I slightly am

becoming something a little different,

in fact myself

Hereupon helpless

I utter lilac shrieks and scarlet bellowings.

By e.e. Cummings



Hope is killing me Copyright (c) Julie R. Neidlinger

Tags: cummings, αδιέξοδα, sadness

Μάταια...

20 Ιαν 2009

17 Σχόλια

Είσαι κουρασμένος,

(νομίζω)

από τον αέναο γρίφο της επιβίωσης και της πράξης

Και έτσι είμαι και εγώ.



Έλα μαζί μου, τότε,

και θα το αφήσουμε μακριά και μακριά

(Μόνο εσύ και εγώ, κατάλαβε!)



Έχεις παίξει,

(νομίζω)

και έσπασες τα παιχνίδια που αγαπούσες περισσότερο,

και είσαι λίγο κουρασμένος τώρα

Κουρασμένος από πράγματα που σπάζουν, και

απλά κουρασμένος.

Έτσι είμαι και εγώ..



Αλλά έρχομαι με ένα όνειρο στα μάτια μου απόψε,

και χτυπώ με ένα ρόδο στη μάταιη πύλη της καρδιάς σου

Άνοιξέ μου!

Γιατί θα σου δείξω τα μέρη που κανένας δε ξέρει,

και, εάν θέλεις,

τους ιδανικούς τόπους του Ύπνου.



Ω, έλα μαζί μου!

Θα σου φυσήξω εκείνη τη θαυμάσια φυσαλίδα, το φεγγάρι,

που επιπλέει για πάντα και μια ημέρα

Θα σου τραγουδήσω το τραγούδι του Υάκινθου

Από τα αστέρια που προσδοκώ

Θα προσπαθήσω τα πράα βήματα του ονείρου,

έως ότου βρω το μοναδικό Λουλούδι,

που θα κρατήσει (νομίζω) τη μικρή σου καρδιά

ενώ το φεγγάρι θα βγαίνει από τη θάλασσα.



e.e. cummings





Ο Κάμμινγκς (1894-1962) δεν συγκαταλέγεται στην πρώτη σειρά των μοντερνιστών ποιητών, που μονοπωλείται συνήθως από τον Έλιοτ, τον Πάουντ και τον ύστερο Γέητς, και ολοκληρώνεται με τον Στήβενς, τον Γουίλλιαμς και τη Μουρ. Βρίσκεται όμως στην αιχμή του μοντερνιστικού πειραματισμού, ενώ είναι και άφθαστος λυρικός και σατιρικός συγγραφέας.





Παρότι ελάχιστα γνωστός στη χώρα µας, ο E.E. Cummings συγκαταλέγεται ανάµεσα στους σηµαντικότερους αµερικανούς ποιητές του 20ού αιώνα και θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους του µοντερνιστικού κινήµατος. Ο Πάουντ τον θεωρούσε ως τον "µείζονα λυρικό της γενιάς του", σηµειώνοντας ότι ο Cummings έχει γράψει µερικά από τα ωραιότερα και δραστικότερα ερωτικά ποιήµατα της δυτικής λογοτεχνίας. Δεν είναι τυχαίο ότι στη γνωστή ταινία του "Η Χάνα και οι αδερφές της", ο Γούντυ Άλλεν βάζει τον Μάικλ Κέην να χαρίζει στην αγαπηµένη του τα άπαντα αυτού του "κατ’ εξοχήν ερωτικού ποιητή"!Τριαντατρία ποιήµατα, τρία δοκίµια και τριαντατρείς αφορισµοί του Cummings -που απέδιδε µεγάλη σηµασία στη συµβολική των αριθµών-, έχουν συγκεντρωθεί σ’ αυτό τον εξαιρετικά κοµψό, δίγλωσσο τόµο σε µετάφραση και επιµέλεια του ποιητή Χάρη Βλαβιανού.

"Ποιητής είναι κάποιος που αισθάνεται, και που εκφράζει τα συναισθήµατά του µε λέξεις. Αυτό µπορεί να ακούγεται εύκολο. Δεν είναι. Πολλοί νοµίζουν ή πιστεύουν ή ξέρουν ότι αισθάνονται - αλλά αυτό είναι νοµίζω ή ξέρω ή πιστεύω• όχι αισθάνοµαι. Και η ποίηση είναι αισθάνοµαι - όχι ξέρω ή πιστεύω ή νοµίζω. Σχεδόν οποιοσδήποτε µπορεί να µάθει να νοµίζει ή να πιστεύει ή να ξέρει, αλλά ούτε ένας δεν µπορεί να µάθει να αισθάνεται. Γιατί; Επειδή, όποτε νοµίζεις ή πιστεύεις ή ξέρεις, είσαι κάποιος άλλος: αλλά τη στιγµή που αισθάνεσαι, δεν είσαι παρά µόνο ο εαυτός σου.Το να µην είσαι παρά µόνο ο εαυτός σου -σ έναν κόσµο που πασχίζει µέρα-νύχτα, να σε κάνει τον οποιονδήποτε άλλο- σηµαίνει να δώσεις τη σκληρότερη µάχη που ένας άνθρωπος µπορεί να δώσει• και µη σταµατήσεις ποτέ να τη δίνεις. (...)

(Απόσπασµα από το δοκίµιο "Συµβουλή σε νεότερους ποιητές" που δηµοσιεύεται στον παραπάνω τόµο.)





ΚΡΙΤΙΚΗ



Η υπογραφή του θυμίζει ιντερνετική διεύθυνση και τα ποιήματά του διαβάζονται σαν να γράφτηκαν χθες. Ο ίδιος, ωστόσο, γεννήθηκε το 1894 και πέθανε το 1962, σε ηλικία 68 ετών, έχοντας αφιερώσει ολόκληρη τη ζωή του στην ποίηση. Επιμένοντας να σχηματίζει πάντα με πεζά γράμματα το όνομά του και ακολουθώντας το πανίσχυρο ρεύμα του μοντερνισμού των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, όπως το διαμόρφωσαν ο Τ. Σ. Ελιοτ, ο Εζρα Πάουντ, ο Ουάλας Στίβενς, αλλά και ο ίδιος, ο ε. ε. κάμινγκς (e.e. cummings) ελάχιστα έχει συζητηθεί και μεταφραστεί στην Ελλάδα. Και τούτο, παρά το πολύστροφο πνεύμα του και τις πολλαπλές του επιδόσεις, που συγκεράζουν τον υψηλό μορφολογικό πειραματισμό, το βαθύ λυρισμό και την άγρια, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό σάτιρα. Από αυτή την άποψη αποτελεί ευτύχημα που κρατάμε σήμερα στα χέρια μας τη μετάφραση του Χάρη Βλαβιανού, ο οποίος μας παραδίδει όχι μόνο ποιήματα, αλλά και σύντομα δοκίμια ή γνωμικά θραύσματα του ε.ε. κάμινγκς, συνοδευμένα από μιαν εμπεριστατωμένη όσο και πυκνή εισαγωγή στο έργο του -εισαγωγή που μας διευκολύνει τα μάλα να κάνουμε μια πολύ καλή πρώτη γνωριμία μαζί του.



Η μαγεία του έρωτα



Η αγάπη σε όλες τις μορφές της (σεξουαλική ή ρομαντική και ιδανική) είναι το θέμα που διάλεξε να τονίσει και να φωτίσει στον ε.ε. κάμινγκς ο Βλαβιανός. Κάτι, βέβαια, που ούτε από δική του έμπνευση έπραξε ούτε τυχαία. Η αγάπη είναι ένα από τα κυρίαρχα μοτίβα του Αμερικανού ποιητή και επηρεάζει από την αρχή ώς το τέλος (και με έναν εντελώς χαρακτηριστικό τρόπο) τη δουλειά του. Κόβοντας αιφνιδιαστικά στη μέση το στίχο του, διασπώντας απρόσμενα τις εικόνες του, ξεκινώντας τις φράσεις του από τη μέση ή αφήνοντάς τες από σκοπού ανολοκλήρωτες, συσκοτίζοντας απότομα το νόηματά του, εναλλάσσοντας κάθε τόσο την ελευθερόστιχη φόρμα του με την παραδοσιακή ρίμα και επιφυλάσσοντας σε όλες τις περιπτώσεις μιαν ανοιχτή σε ποικίλες ερμηνείες έκβαση για το μύθο του, ο ε.ε. κάμινγκς οδηγείται πάντα στο ίδιο πράγμα: κυκλώνει από τους πιο διαφορετικούς δρόμους την αγάπη, για να καταφέρει εν κατακλείδι να αποστάξει το άπαν της ουσίας της. Τι ακριβώς, όμως, είναι η αγάπη για τον ε.ε. κάμινγκς; Μα, περίπου τα πάντα. Είναι η μαγεία της νύχτας καθώς κατεβαίνει να τυλίξει με τον πέπλο της τους ερωτευμένους. Είναι το περπάτημα ενός κοριτσιού στους δρόμους μιας πολύβουης και άξενης πολιτείας. Είναι οι σπασμοί του κορμιού στην πρώτη ή στην πολλοστή επαφή με τον άλλο. Είναι η απολυτότητα με την οποία μπορεί να αγκαλιαστούν δύο συγκλονισμένες από τον πόθο και την επιθυμία υπάρξεις. Είναι, τέλος, η δυνατότητα της εκτέλεσης ενός ανείπωτου θαύματος, που έρχεται να απογειώσει τη ζωή πάνω στην πιο δύσκολη και σκοτεινή της ώρα.

Ας μη φανταστούμε πάντως πως ο ε.ε. κάμινγκς στήνει το κύκλωμα της αγάπης άνευ όρων. Το ποιητικό του φρόνημα δεν είναι η απροϋπόθετη αισιοδοξία, ούτε η εν γένει πίστη στις θετικές δυνάμεις της ψυχής, που θα επιδοθούν από μόνες τους και ανεμπόδιστα στο αγαθοποιό τους έργο. Και κάτι τέτοιο το αποδεικνύει αμέσως η απειλητική παρουσία του θανάτου σε πολλά από τα ποιήματα του. Ενας θάνατος ψυχρός σαν λεπίδα, αλλά και βεβαιότερος ως προοπτική από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο -ένας θάνατος που ούτως ή άλλως και με κάθε τρόπο θα καταβροχθίσει και θα κατασπαράξει κάποια στιγμή (νωρίτερα ή αργότερα) τα πάντα. Εδώ, όμως, σε αυτήν τόσο βαριά, καταθλιπτική και αδιέξοδη καμπή ο ποιητής θα περάσει γι άλλη μια φορά στην αγάπη και θα δείξει το βάρος της ως λυτρωτικού μηχανισμού από κάθε είδους δεινό -ακόμα κι αν το δεινό είναι ο θάνατος, ακόμα κι αν ο μηχανισμός της λύτρωσης δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από μιαν εξαιρετικά υψηλής ευαισθησίας μνήμη: «Σε πείσμα κάθε πράγματος / που αναπνέει και κινείται, αφού ο Ολεθρος / (με λευκά μακρύτατα χέρια / συγυρίζοντας κάθε πτυχή) / θα λειάνει εντελώς τα μυαλά μας / - προτού αφήσω την κάμαρά μου / γυρίζω, και (σκύβοντας / μέσα από το πρωί) φιλάω / αυτό το μαξιλάρι, αγαπημένη μου / όπου τα κεφάλια μας έζησαν και υπήρξαν».

Το ξέρουμε όλοι καλά πως όταν είναι να διαβάσουμε έναν ξένο ποιητή όλη τη δουλειά, προκειμένου να τον καταλάβουμε, να τον εννοήσουμε και, πρωτίστως, να τον συναισθανθούμε την αναλαμβάνει η μετάφραση: η μετάφραση είναι που θα μιλήσει για τα πιο εσωτερικά και ανύποπτα χαρακτηριστικά του, η μετάφραση είναι που θα αναδείξει τις γλωσσικές και τις εικονοποιητικές του ικανότητες, η μετάφραση είναι που είτε θα μας βάλει χωρίς αναστολές και προστριβές στον κόσμο του είτε θα μας πετάξει από το πρώτο λεπτό έξω και θα μας αποκλείσει μια για πάντα από τα σύμβολα και τα σημαδεμένα υλικά του. Η μετάφραση του Βλαβιανού παραπέμπει χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό στην πρώτη περίπτωση και η δίγλωσση έκδοση βοηθάει όσους έχουν επαφή με τα αγγλικά να το πιστοποιήσουν αμέσως. Ακρίβεια, πλαστικότητα, εφευρετικότητα, παιγνιώδης διάθεση και σωστός όσο και ιδιαίτερα εκφραστικός γλωσσικός χρωματισμός αποτελούν τα εκ των ων ουκ άνευ στοιχεία της. Ας προσθέσω εδώ την ευχέρεια ανταπόκρισης σε ποικίλα περίπλοκα προβλήματα, την άνεση της ισότιμης κίνησης ανάμεσα σε πολύ διαφορετικές ποιητικές καταστάσεις, καθώς και τη φραστική καθαρότητα και στιλπνότητα.



ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 18/02/2005







ΤΖΑΖ

. e. cu Εισαγωγή στα «Ποιήματα» του e mmings

Γιάννης Λειβαδάς:

Εισαγωγή στα «Ποιήματα» του e. e. cummings

Ηριδανός 2007



Ο έντουαρντ έστλιν κάμμινγκς όντας ένας από τους πιο ανένδοτους και κατηγορηματικούς ποιητές, και ανάμεσα στους πλέον προσδιοριστικούς για τη νεότερη παγκόσμια ποίηση, κατάφερε με περίφημο τρόπο να παρεκκλίνει από τον κόσμο της πλασματικής δημιουργίας, που τον περασμένο αιώνα λίγο έλειψε να οδηγήσει στην πλήρη κατάρρευση της γραφής. Ο κάμμινγκς λοιπόν συγκαταλέγεται επίσης ανάμεσα στους αυθεντικούς διασώστες της μοντέρνας ποίησης, και ήταν ο μοναδικός ποιητής που έγραφε το όνομά του με μικρά γράμματα.

Γεννήθηκε στις 14 Οκτωβρίου του 1894 στο Κέιμπριτζ της Μασαχουσέτης. Το 1911 ξεκίνησε τις σπουδές του στο Χάρβαρντ με ειδίκευση στην ελληνική και σε άλλες γλώσσες. Παράλληλα ασχολήθηκε σοβαρά με τη ζωγραφική. Συνδέθηκε φιλικά εφ’ όρου ζωής με τον Τζον Ντος Πάσσος. Το 1917 μετά την αποφοίτησή του μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και εργάστηκε στον εκδοτικό οίκο Collier & Son. Τον Απρίλιο του ίδιου έτους κατατάχθηκε εθελοντικά στο μέτωπο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου σαν τραυματιοφορέας και μεταφέρθηκε στη Γαλλία. Εκεί γνωρίστηκε με τον Ουίλλιαμ Σλέητερ Μπράουν ο οποίος θα παρέμενε ο πιο στενός του φίλος ως το τέλος της ζωής του. Στις 21 Σεπτεμβρίου ο Μπράουν συνελήφθη μαζί με τον κάμμινγκς με την κατηγορία της κατασκοπίας, λόγω των έντονα περιγραφικών και απανωτών επιστολών του πρώτου στις ΗΠΑ. Φυλακίστηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο La Ferte Mace όπου υπέστησαν επώδυνες ανακριτικές μεθόδους. Τελικά αφέθηκαν ελεύθεροι στις 19 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους ύστερα από παραινέσεις της οικογένειας του κάμμινγκς.

Το 1920 επέστρεψε στη Νέα Υόρκη και σύντομα κατατάχθηκε ξανά στον στρατό, μα απολύθηκε αυτόματα λόγω της ανακωχής. Τον Σεπτέμβριο ολοκλήρωσε το «The Enormous Room», ένα πεζό με θέμα τις εμπειρίες του στις γαλλικές φυλακές. Το 1921 ταξίδεψε μαζί με τον Πάσσος στην Πορτογαλία, ύστερα στο Παρίσι, όπου κι εγκαταστάθηκε για τα δύο επόμενα χρόνια. Εκεί συνδέθηκε φιλικά με τον Χαρτ Κρέην, τον Έζρα Πάουντ κ.ά. Από το 1922 ως το 1961 ο κάμμινγκς ταξίδεψε σε χώρες όπως η Ελλάδα (εις διπλούν), το Μεξικό, η Τυνησία, η Ιταλία, και η Ρωσία. Παντρεύτηκε δύο φορές, δέχτηκε λογοτεχνικά βραβεία, έκανε αρκετές εκθέσεις ζωγραφικής και εξέδωσε πολλές ποιητικές συλλογές με αξιοσημείωτη επιτυχία. Το 1962 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο οικογενειακό του αγρόκτημα. Στις 3 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους ο κάμμινγκς πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία.

Την εποχή του θανάτου του ο κάμμινγκς ήταν από τους πιο πολυδιαβασμένους ποιητές της Αμερικής. Στην εποχή μας η ποίησή του εξακολουθεί να γίνεται ανάρπαστη κι εκείνος να παραμένει μπροστάρης.

Ο κάμμινγκς είναι συνώνυμος του πειραματικού πνεύματος και της ποιητικής τόλμης• με τόση ένταση ώστε ακόμη και η ενασχόληση μαζί του να προσδίδει αυτομάτως μία αίσθηση κύρους (από κείνη που σκοτώνει). Μα πώς να επωφεληθεί κανείς από έναν τέτοιο ποιητή που ευθύς εξαρχής τοποθετεί τον μεταφραστή και τον αναγνώστη στην θέση εκείνου που πάει να συλλέξει τον υδράργυρο με απόχη; Φαίνεται πως στο όριο της απόδοσης του ύφους και της γλώσσας μπορεί να καταφέρει κανείς κάτι, μα τίποτε περισσότερο. Κι αυτό γιατί ο κάμμινγκς έχει κάθε του στίχο να παρωθεί επικίνδυνα την ποίηση. Εκείνοι λοιπόν που θεωρούν την ποίηση δίαιτα ή κοιναισθησία να κάνουν πίσω. Ετούτο αποδεικνύουν οι τρομεροί του στίχοι. Στη χειραφέτηση τα παίζεις όλα, κι αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να κερδίσεις λίγο παραπάνω από το τίποτα.

Αν κάποιος έχει επιληφθεί τις μελωδίες του Θελόνιους Μονκ, έχει νιώσει εκείνη την εκτοπιστική γιγάντωση των πινάκων του Ντε Κούνινγκ κι έχει μονιάσει με την ιδέα πως τα πράγματα θα είναι πάντοτε μπροστά από μας, θα νιώσει κάπως πιο άνετα μέσα στους στίχους του κάμμινγκς.

Οι επιλογές των ποιημάτων έγιναν από την έκδοση των απάντων του, «Complete Poems 1904-1962» (Liveright 1994), λαμβάνοντας υπόψη τις επιλογές ποιημάτων που έκανε ο ίδιος το 1960, για την έκδοση «Selected Poems» που κυκλοφόρησε στη σειρά «The Penguin Poets».

Η ποίηση του κάμμινγκς είναι μία απαρακώλυτη, αυτεξούσια είδηση, παραπάνω απ’ όσο περιμένει κανείς εγγυημένη. Ο κάμμινγκς ήταν η φωνή από τα ερείπια της σύγκρουσης, ο τηλεβόας της πραγματικότητας που επινόησε η αδιάψευστη αλλοίωση. Γι’ αυτόν κάθε εισαγωγή είναι μάλλον περιττή. Ας πάρουμε λοιπόν μια γεύση από την ποίηση ενός υπέροχου απ-ανθρώπου.





ΞΕΧΑΣΜΕΝΩΝ ΑΠΟΣΚΕΥΩΝ

19.1.08

Ε.Ε.Cummings - P. Valery





Ας υποθέσουμε πως η ζωή είναι ένας γέρος με λουλούδια στο κεφάλι. Ο νεαρός θάνατος κάθεται σε ένα καφέ χαμογελώντας. Κρατά ένα νόμισμα ανάμεσα στο δείκτη και στον αντίχειρά του. Σε Σένα λέω: " άραγε θα αγοράσει λουλούδια;". Και ο θάνατος είναι νεαρός, η ζωή φοράει βελουτέ παντελόνια, η ζωή παραπαίει, η ζωή έχει γενιάδα... Λέω σε Σένα που σωπαίνεις " Βλέπεις τη ζωή; Είναι εκεί κι εδώ ή εκείνο ή αυτό ή τίποτα ή ένας γέροντας 3/3 κοιμισμένος. στο κεφάλι του λουλούδια που πάντα φωνάζει σε κανέναν κάτι για "les roses les bluets"... Ναι θα αγοράσει αυτός; " Και η Αγάπη μου απάντησε αργά : "Έτσι νομίζω, όμως νομίζω πως βλέπω κάποιον άλλον... Υπάρχει μια κυρία που το όνομά της είναι Επέκεινα... κάθεται δίπλα στον νεαρό θάνατο... είναι λεπτή... Της αρέσουν τα λουλούδια.... "

(1925)



" Ας είναι η καρδιά μου πάντα ανοιχτή στα μικρά πουλιά που είναι τα μυστικά της ζωής. Ό,τι κι αν τραγουδούν είναι καλύτερο από το να γνωρίζεις... Κι αν οι άνθρωποι δεν θέλουν να τ'ακούσουν οι άνθρωποι είναι γέροι .Ας περιδιαβαίνει το μυαλό μου πεινασμένο και άφοβο και διψασμένο κι εύπλαστο Ακόμα κι αν είναι Κυριακή ας έχω άδικο, γιατί όποτε οι άνθρωποι έχουν δίκιο δεν είναι νέοι. Κι ας μην κάνω εγώ τίποτα χρήσιμο... Κι ας αγαπώ Εσένα περισσότερο κι από αληθινά... Δεν έχει υπάρξει ποτέ κάποιος τόσο ανόητος που να μην μπορεί να τραβήξει όλον τον ουρανό πάνω του μ'ένα χαμόγελο ."