Της Σοφίας Σίμου.
"Ποιήματα και μόνο ποιήματα μου έσωσαν τη ζωή".
Τελικά δεν τα κατάφεραν. Στις 4 Οκτωβρίου 1974, η ποιήτρια Αν Σέξτον, λίγο πριν κλείσει τα 46, φόρεσε το γούνινο παλτό της μητέρας της και κατευθύνθηκε στο γκαράζ του σπιτιού της. Κάθισε στην κόκκινη Cougar της, άναψε τη μηχανή και άφησε το ραδιόφωνο να παίζει, κρατώντας ένα (ακόμη) ποτήρι βότκα.
Η Αν Σέξτον (το πραγματικό της όνομα ήταν Αν Γκρέι Χάρβεϊ) γεννήθηκε το 1928 στο Νιούτον της Μασσαχουσέτης. Ήδη από τα εφηβικά της χρόνια άρχισε να γράφει ποίηση, κάποια ποιήματά της δημοσιεύτηκαν μάλιστα σε σχολικά λευκώματα. Αν και η μητέρα της προερχόταν και η ίδια από οικογένεια συγγραφέων, αντέδρασε έντονα στην ενασχόληση της μικρής Αν, κατηγορώντας την μάλιστα για λογοκλοπή. Πολύ απλά δεν μπορούσε να πιστέψει ότι η κόρη της διέθετε κάποιο ιδιαίτερο χάρισμα!
Στα 17 της θα το σκάσει με τον Άλφρεντ Μίλερ Σέξτον (όλοι τον φώναζαν Κάγιο) με τον οποίο θα αποκτήσει δύο παιδιά, ενώ θα έχει μια σύντομη συνεργασία με πρακτορείο μοντέλων (ήταν εκπάγλου καλλονής).
Μέχρι το 1954 ενσωματώνει μάλλον ανέφελα το κλισέ της μεσοαστικής νοικοκυράς και του αμερικανικού ονείρου. Υφέρπει όμως η κατάθλιψη, που αρχίζει να την επισκέπτεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Στα 27 της αρχίζει να βλέπει πρόσωπα στους τοίχους και να ακούει φωνές. Από το 1956 και μετά η διανοητική της κατάσταση επιδεινώνεται όλο και περισσότερο, κάτι που θα την οδηγήσει σε προσωρινούς εγκλεισμούς σε ψυχιατρικό ίδρυμα, καθώς και στην πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας. Ύστερα από προτροπή του θεραπευτή της θα αρχίσει να γράφει ξανά ποιήματα.
Κατά μεγάλο ποσοστό, λοιπόν, η ποίηση αποτέλεσε για την Αν Σέξτον ένα είδος ψυχοθεραπείας. Εκπρόσωπος της εξομολογητικής ποίησης (confessional poetry) τολμά να χρησιμοποιήσει αδυσώπητα σκληρές λέξεις, άγριες και επιθετικές εικόνες και να θίξει ζητήματα που την εποχή εκείνη ήταν ταμπού: κακοποίηση και ταπεινώσεις στην παιδική ηλικία, έκτρωση, αυνανισμός, εμμηνόροια, μοιχεία, μείωση της ερωτικής επιθυμίας μέσα στο γάμο, επιθυμία για θάνατο, αυτοκτονία.
Η "παρανοϊκή νοικοκυρά" των αμερικανικών προαστίων, έξω από τους κύκλους της διανόησης, περιχαρακωμένη στον μικρόκοσμό της, θα προσπαθήσει να ξορκίσει τους προσωπικούς της δαίμονες, βρίσκοντας διέξοδο στην ποίηση. Χρησιμοποιεί τις μαγνητοταινίες από τις συνεδρίες της ως πρώτη ύλη, βγάζει τα εσώψυχά της, δεν ορρωδεί μπροστά σε καμία απόκρυφη, μύχια σκέψη, θέλει "να αρμέξει το υποσυνείδητο".
"Ο άνθρωπος είναι μοχθηρός", γράφει στο ποίημα "Μετά το Άουσβιτς". "Δεν είναι ναός, αλλά ένας υπαίθριος καμπινές". Ικετεύει τον Θεό να μην αφήσει τον άνθρωπο να κάνει ξανά ούτε τις πιο απλές καθημερινές χειρονομίες. Για να το αντιστρέψει στο τέλος με την γνωστή αμφιθυμία της, κλείνοντας με τη φράση "Ικετεύω τον Θεό να μην με ακούει". Τη βασανίζει η έννοια του κακού, που συχνά συμβολίζεται από έναν αρουραίο που ροκανίζει (είχε ζητήσει να αναγραφεί στην ταφόπλακά της η καρκινική επιγραφή "rats live on no evil star"). Υπάρχουν όμως και μικρές αναλαμπές, στιγμές αισιοδοξίας, όπως στο ποίημα "Welcome Morning" της ώριμης συλλογής "Τhe Awful Rowing Toward God" (Η φρικτή κωπηλασία προς το Θεό): "Υπάρχει χαρά σε όλα… Η χαρά που δεν μοιράζεται, άκουσα, πεθαίνει νωρίς". Ενας σύντομος ύμνος στη χαρά της ζωής.
Το έργο της - αν και προκάλεσε μεικτές αντιδράσεις από τους κριτικούς - αναγνωρίστηκε με διδακτορικούς τίτλους και υποτροφίες, βραβεύτηκε (το 1967 έλαβε το Πούλιτζερ για τη συλλογή της "Live or Die") και τα βιβλία της έκαναν αμέσως πολλές εκδόσεις, ωστόσο αυτό δεν αποτέλεσε τροχοπέδη στην επιδείνωση της κατάθλιψης. Το 1973, μετά από τρεις αναγκαστικές νοσηλείες, ζητά διαζύγιο από τον άντρα της, αποτραβιέται από φίλους και αυτοκτονεί την επόμενη χρονιά.
Το μεγάλο της ταλέντο δεν ήταν μόνο ότι τόλμησε να αγγίξει άβολα και καλά καταχωνιασμένα κάτω από το χαλί θέματα, αλλά ότι με μια συγκλονιστική καθαρότητα έκφρασης και μια πέρα ως πέρα τίμια διάθεση εξομολόγησης (αν και ή ίδια έχει δηλώσει σε συνέντευξη, προσπαθώντας να αποτινάξει από πάνω της τον τίτλο της εξομολογητικής ποιήτριας: "Μπορείς να εξομολογείσαι και να λες ψέμματα συνέχεια") έγραψε ποιήματα που δεν σου αναμοχλεύουν μόνο το συναίσθημα, αλλά σου προκαλούν και ένα είδος σωματικού άγχους: Η ανάγνωσή τους σε βυθίζει ολόκληρο σε ένα καυτό κύμα ζέστης ή σε ένα παγερό κρύο. Ξαφνικά νιώθεις ευάλωτος, απροστάτευτος. Σαν τον σχοινοβάτη που είναι αναγκασμένος να προχωρήσει, σε ιλιγγιώδες ύψος, χωρίς το παραμικρό δίχτυ προστασίας.
Από τις εκδόσεις Μελάνι κυκλοφόρησαν πριν λίγο καιρό τα Ερωτικά ποιήματα της Αν Σέξτον. Πρόκειται για μια δίγλωσση έκδοση με εκτενή εισαγωγή και εξαιρετική μετάφραση της Ευτυχίας Παναγιώτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου