Πολιόχνη Λήμνου

Πολιόχνη Λήμνου: Η πρώτη πόλη της Ευρώπης Κίτρινη εποχή. Αμφορέας με διπλό ζεύγος λαβών και τρίωτο αγγείο Ο οικισμός της Πολιόχνης κτίστηκε κατά την Τελική Νεολιθική (4η χιλιετία πΧ) σε χαμηλό λόφο της ανατολικής ακτής της Λήμνου, στο μυχό του προστατευμένου κόλπου του Βρόσκοπου. Η θέση του οικισμού στον απέραντο σιτοβολώνα του νησιού οδήγησε στην ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας και την εξασφάλιση πλεονάσματος, ικανού να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες πολλών εκατοντάδων κατοίκων. Επιπλέον, η θέση της Πολιόχνης, σε ένα από τα ασφαλέστερα αγκυροβόλια του θαλάσσιου εμπορικού δρόμου από και προς τον Εύξεινο Πόντο και απέναντι από την Τρωάδα, οδήγησε σύντομα στην υπέρμετρη οικονομική της ανάπτυξη και την ανάδειξή της σε ένα από τα πρωιμότερα και σημαντικότερα πρωτοαστικά κέντρα της Πρώιμης Χαλκοκρατίας (3η χιλιετία πΧ) στο Αιγαίο και το Liman Tepe (Κλαζομενές). Σφραγίδες από τον οικισμό Στα αρχιτεκτονικά λείψανα της Πολιόχνης διακρίνονται επτά οικοδομικές φάσεις, οι οποίες πιστοποιούν την κατοίκηση του οικισμού από την Τελική Νεολιθική μέχρι την Ύστερη Χαλκοκρατία. Η λεγόμενη Μαύρη Πολιόχνη ανήκει στην Τελική Νεολιθική, η Κυανή, Πράσινη, Ερυθρά και Κίτρινη φάση στην Πρώιμη Χαλκοκρατία (3000-2300 πΧ), η Καστανή καλύπτει τμήμα της Μέσης, ενώ η Ιώδης τμήμα της Ύστερης Χαλκοκρατίας. Στην κατοίκηση σημειώνονται δύο κενά, ένα στα τέλη της Πρώιμης και ένα στη διάρκεια της Ύστερης Χαλκοκρατίας. Οι οικισμός της Πρώιμης Χαλκοκρατίας απλώθηκε σταδιακά σε έκταση 13.500-15.000 τ.μ. Περιλαμβάνει εξ ολοκλήρου λιθόκτιστα κτήρια με ορθογώνια ή ακανόνιστα δωμάτια και αυλές, οργανωμένα σε οικοδομικές νησίδες διαφορετικού μεγέθους. Τη βασική οικοδομική μονάδα αποτελεί το στενόμακρο ορθογώνιο τριμερές κτίσμα ( μεγαρόσχημο), στις μακρές πλευρές του οποίου προσαρτώνται μία ή δύο σειρές στενών βοηθητικών χώρων, που είναι κυρίως αποθηκευτικοί ή εργαστηριακοί. Μία κεντρική οδική αρτηρία, παράλληλη με την ακτογραμμή, διασχίζει τον οικισμό από νότο προς βορρά και τέμνεται κάθετα από μικρότερους δρόμους, εξασφαλίζοντας την επικοινωνία και των πιο απομακρυσμένων νησίδων. Πρόκειται για το πρωιμότερο γνωστό δείγμα του “γραμμικού” πολεοδομικού συστήματος στο Αιγαίο και τα Βαλκάνια, που λίγο αργότερα εφαρμόζεται στη Θέρμη V της Λέσβου και την Τροία ΙΙg. Η Πολιόχνη οχυρώνεται από την Κυανή φάση με μνημειακό περίβολο, κτισμένο με ορθογώνιους ή πολυγωνικούς δόμους, που σώζεται σε ύψος μέχρι 4,5 μέτρα. Ο λίθινος περίβολος επεκτείνεται διαρκώς έως και την Κίτρινη φάση προς την πλευρά της στεριάς και περιλαμβάνει πύλες, ενισχυμένες με ορθογώνιους ή τραπεζιόσχημους πύργους. Στόχος των έργων αυτών είναι τόσο η προστασία από τις αιφνίδιες πλημμύρες του χειμάρρου που ρέει στα νότια του οκισμού όσο και η διαφύλαξη των κοινοτικών αγαθών από πιθανές εξωτερικές διεκδικήσεις. Ερυθρά περίοδος. Χάλκινος πέλεκυς βαλκανικού τύπου από το δωμάτιο 829 Η υποδειγματική πολεοδομική οργάνωση του οικισμού – που στην τελευταία του φάση στεγάζει τουλάχιστον 1500 κατοίκους – η ύπαρξη οχυρωματικού τείχους, το λειτουργικό οδικό δίκτυο, οι δύο πλατείες με τα κοινόχρηστα πηγάδια, το εκτεταμένο αποχετευτικό σύστημα, που βρισκόταν κάτω από τους επιμελώς πλακοστρωμένους δρόμους, τις πλατείες και τις αυλές, δίνουν, από την αρχή κιόλας της 3ης χιλιετίας πΧ, την εικόνα μιας οργανωμένης πόλης, που δίκαια χαρακτηρίζεται ως η πρώτη πόλη της Ευρώπης. Ο συντονισμός και η πραγμάτωση έργων κοινής ωφέλειας, όπως η οχύρωση, οι δρόμοι, τα πηγάδια κ.α. προϋποθέτουν την ύπαρξη κάποιου συντονιστικού οργάνου καθώς και τη συναίνεση και συμμετοχή όλων στα κοινά. Η “Κοινοτική Αποθήκη” γνωστή ως “Σιταποθήκη” και η αρχαιότερη στην Ευρώπη “Κοινοτική Αίθουσα Τελετών” γνωστή ως “Βουλευτήριο” που πλαισιώνουν τη νότια πύλη του τείχους, καθώς και το μνημειώδες μέγαρο 317, που δεσπόζει στη βόρεια και μεγαλύτερη πλατεία του οικισμού, αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες της πολιτικής οργάνωσης της Πολιόχνης στις αρχές της 3ης χιλιετίας πΧ. Ερυθρά περίοδος. Αμφορίσκος, φιάλη με πηνιόσχημη λαβή και καρποδόχη Η οικονομική οργάνωση και κοινωνική σύνθεση της κοινότητας ανιχνεύεται εκτός από την αρχιτεκτονική, στην ποιότητα και την κατανομή των ευρημάτων στις διάφορες αρχιτεκτονικές φάσεις. Στον τομέα της αγροτικής οικονομίας συνέβαλαν όλες ανεξαιρέτως οι οικογένειες. Η υφαντουργία, τα προϊόντα της οποίας αποτελούσαν ανταλλάξιμα εμπορικά είδη, διεξαγόταν στα περισσότερα νοικοκυριά. Η μεταλλοτεχνία ήταν εξειδικευμένη εργασία, χωρίς όμως να αποτελεί μονοπώλιο μιας οικογένειας. Η απόκτηση των απαραίτητων πρώτων υλών και η προώθηση του μπρούντζου, είτε σε μορφή πρώτης ύλης είτε σε μορφή τελικών προϊόντων, έδωσαν ώθηση στις εμπορικές επαφές με την Τροία και ιδιαίτερα με τις Κυκλάδες και την ηπειρωτική Ελλάδα. Ερυθρά περίοδος. Τριποδική χύτρα μαγειρέματος με πώμα από το δωμάτιο 510 Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ο ρόλος της Πολιόχνης στο θαλάσσιο εμπόριο και η συμβολή της στη διάδοση της μεταλλοτεχνίας του μπρούντζου στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο. Η διάδοση της τεχνογνωσίας αυτής καθώς και των κεραμεικών τύπων του βορειοανατολικού Αιγαίου δεν αποκλείεται να προέκυψαν από μετακινήσεις πληθυσμών από τα νησιά του βόρειου στο νότιο Αιγαίο κατά τη φάση Λευκαντί Ι – Καστρί. Η εντατική άσκηση του εμπορίου οδήγησε, ήδη πριν τα μέσα της 3ης χιλιετίας, στη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια τεχνιτών και εμπόρων, που εκδηλώνεται με την παρουσία μαρμάρινων αγγείων και χρωματοθηκών από τις Κυκλάδες, κεραμικής από τις Κυκλάδες και την ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά και με την αποθησαύριση χάλκινων εργαλείων και όπλων (θησαυρός Κόκκινης Πολιόχνης) και χρυσών κοσμημάτων (Κίτρινη Πολιόχνη), όμοιων με εκείνα από το λεγόμενο “Θησαυρό του Πριάμου” που βρέθηκαν στην πόλη της Τροίας ΙΙg. Την οικονομική ακμή της Πολιόχνης διέκοψε κατά την Κίτρινη φάση ένας αναπάντεχος ισχυρός σεισμός, που προκάλεσε την εγκατάλειψή της. [gistor.gr] http://ellas2.wordpress.com/