Ναός της Αφροδίτης - Ο Παρθενώνας της Θεσσαλονίκης

Ένα παράξενο μυστικό, ένα μοναδικό μνημείο, κρύβεται στην καρδιά της Θεσσαλονίκης, στην πλατεία Αντιγονιδών.

Πίσω από τις λαμαρίνες στην βορειοανατολική πλευρά της πλατείας υπάρχει ένας μοναδικός θησαυρός, που ήταν καλά κρυμμένος για αιώνες. Ο μοναδικής ομορφιάς Ναός της θεάς Αφροδίτης που είχε στηθεί στην πλατεία των Ιερών, δηλαδή στον χώρο που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Αντιγονιδών. Ένα σπάνιο εύρημα του 6ου αι. πΧ που μεταφέρθηκε στην πόλη από την Αίνεια, την πόλη που ίδρυσε ο Αινείας έξω από τη Μηχανιώνα.

Σε κάθε άλλη γωνιά του πλανήτη η είδηση και μόνο ενός ενδεχόμενου τέτοιου πλούτου θα είχε κινητοποιήσει φορείς και πολίτες . Δυστυχώς το ασύλληπτης αξίας αυτό εύρημα απειλείται να αποτελέσει θεμέλιο πολυκατοικίας, παρά την κινητοποίηση των πολιτών της συνοικίας πέριξ της πλατείας. Το μνημείο αποτελεί Εθνική κληρονομιά και ανήκει σε όλες τις επόμενες γενιές των Ελλήνων. Επίσης αποτελεί μοναδικό αξιοθέατο για την πόλη της Θεσσαλονίκης, στην οποία δεν αναδείχτηκαν άλλα Ελληνικά μνημεία.

Σε μία εποχή που το κράτος μας διαδίδει τα περί βαριάς βιομηχανίας του τουρισμού, δεν φροντίζει στην ανάδειξη ενός από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της αρχαιότητας, που θα αποτελέσει πόλο έλξης τουριστών. Ένας θησαυρός ο οποίος μάλιστα βρίσκετε στην δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας.

Πότε και πώς ανακαλύφθηκε ο ναός;

Ο υστεροαρχαϊκός ναός, αφιερωμένος στη Θεά Αφροδίτη, ήταν γνωστός από τα διάσπαρτα στην πόλη της Θεσσαλονίκης ιωνικά αρχιτεκτονικά μέλη του, τα περισσότερα από τα οποία προέρχονται από την εκσκαφή των θεμελίων που έγινε το 1936 για την ανέγερση διώροφης οικοδομής στο οικόπεδο που βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Κρυστάλλη και Διοικητηρίου.

Η περιοχή που τώρα πια ονομάζεται Διοικητήριο ήταν γνωστή στους ρωμαϊκούς χρόνους της πόλης ως περιοχή των ιερών, αφού εκεί ήταν συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι ναοί και ιερά.

Το 2000 με την ευκαιρία της κατεδάφισης της διώροφης οικοδομής σε οικόπεδο που βρίσκεται στην πλατεία Αντιγονιδών, πραγματοποιήθηκε ανασκαφή από την αρχαιολόγο Α.Τασιά, η οποία ξανάφερε στο φως την κρυμμένη πλούσια ιστορία της πόλης. Αποκαλύφθηκε τότε το ανατολικό τμήμα της κρηπίδας του συγκεκριμένου ναού, αγάλματα των ελληνορωμαϊκών χρόνων και πλήθος θραυσμάτων αρχιτεκτονικών μελών. Οι κίονες του ναού οι οποίοι φθάνουν τα 7 μέτρα σε ύψος, όπως και πολλά από τα ευρήματα, χάρη και στις προσπάθειες των αρχαιολόγων της ΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και των υπευθύνων του Αρχαιολογικού Μουσείου, εκτίθενται σήμερα σε αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης.

Ο υπόλοιπος ναός συνεχίζει δυτικά κάτω από την πλατεία Αντιγονιδών και συγκεκριμένα στη θέση που σήμερα παρκάρουν παράνομα αυτοκίνητα.

Η αξία του μνημείου.

Όπως ανέφερε στη δημοσιογράφο Στελίνα Μαργαριτίδου ο αρχιτέκτονας αρχαιολόγος, αναπληρωτής καθηγητής στο ΑΠΘ, κ. Γιώργος Καραδέδος:

«Πρόκειται για ένα εύρημα μοναδικό στο είδος του, μεγάλο μέρος του οποίου εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Το ύψος των κιόνων του φθάνει τα επτά μέτρα και όπως είναι φυσικό, δεν μπορούν υπό τις παρούσες συνθήκες μέσα σε μια αίθουσα μουσείου να εκτεθούν έτσι ώστε να αναδεικνύεται το ακριβές μέγεθός του. Γνωρίζουμε ότι ο υπόλοιπος ναός συνεχίζει δυτικά κάτω από το οδόστρωμα της οδού Διοικητηρίου και της πλατείας Αντιγονιδών. Η αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική αξία του ναού είναι μεγάλη και η εικόνα του μπορεί να βελτιωθεί, ειδικά εάν σκεφτεί κάποιος ότι τα μέχρι τώρα ευρήματα αποτελούν μόνο το ένα τρίτο αυτών που μπορεί να προκύψουν από την ανασκαφή»

Από τη διεξοδική μελέτη των ανασκαφικών δεδομένων(4), των αρχιτεκτονικών μελών και της κρηπίδας του ναού και με δεδομένο ότι σήμερα ξέρουμε ότι η Θεσσαλονίκη δεν ταυτίζεται με τη Θέρμη, η οποία βρίσκονταν προς το Καραμπουρνάκι, οδηγούμαστε με βεβαιότητα στο συμπέρασμα ότι ο υστεροαρχαϊκός ναός της Θεσσαλονίκης αποτελεί ανασύνθεση από αρχιτεκτονικά μέλη που προέρχονται από δύο τουλάχιστον αρχαϊκά μνημεία, τα οποία μεταφέρθηκαν από άλλη περιοχή στο χώρο των Ιερών της Θεσσαλονίκης, δίπλα στο Σαραπείο, στον 1ο μ.Χ. αιώνα, για να φιλοξενήσουν λατρεία αυτοκρατόρων, Δία Αιγιόχου και Θεάς Ρώμης, όπως προκύπτει από τα τέσσερα αγάλματα που βρέθηκαν μέσα στο ναό.

Σε αρκετά από τα αρχιτεκτονικά μέλη διακρίνονται επεμβάσεις από τους ρωμαίους τεχνίτες για να τα προσαρμόσουν στην ανασύνθεση του ναού, ενώ τα τμήματα τα οποία έλλειπαν ανακατασκευάσθηκαν ως πιστά αντίγραφα των αυθεντικών.

Με αυτά τα δεδομένα ο ναός της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να συμπεριληφθεί στην κατηγορία των «περιπλανώμενων ναών», η οποία αριθμεί αρκετά παραδείγματα κυρίως από την Αττική, περίπου στην ίδια περίοδο, για πολιτικούς λόγους.

Το σενάριο της Αίνειας

Ο καθηγητής Ε. Βουτυράς υποστήριξε ότι ο ένας από τους ναούς από τους οποίους μεταφέρθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη στη Θεσσαλονίκη θα μπορούσε να βρίσκεται στην Αίνεια (δίπλα στη Μηχανιώνα), όπου τεκμηριωμένα από αρχαίες πηγές (Διονύσιος Αλικαρνασσεύς)(6) υπήρχε αρχαϊκός ναός της Αφροδίτης. Είναι πολύ πιθανό οι Θεσσαλονικείς, για να εξευμενίσουν τον Οκταβιανό (θετό γιό του Ιουλίου Καίσαρα), ο οποίος στο Άκτιο νίκησε τον Αντώνιο, με το μέρος του οποίου είχαν ταχθεί, να μετέφεραν το λαμπρό ναό της Αφροδίτης από την Αίνεια στη Θεσσαλονίκη, όπου λατρεύτηκε ο Ιούλιος Καίσαρας στο ναό της μυθικής προγόνου του Αφροδίτης μητέρας του Αινεία, γενάρχη του γένους των Ιούλων.

Άσχετα από την ορθότητα αυτής της άποψης, γεγονός είναι ότι στη ρωμαϊκή περίοδο ο μεταφερμένος ναός φιλοξένησε λατρεία αυτοκρατόρων, Διός Αιγιόχου και Θεάς Ρώμης.

Από τον αρχαϊκό ναό της Θεσσαλονίκης, όπως αυτός ανασυντέθηκε στη ρωμαϊκή εποχή, σώζονται η υψηλή βαθμιδωτή κρηπίδα και πλήθος από αρχιτεκτονικά μέλη (κιονόκρανα, βάσεις κιόνων, θραύσματα κιόνων, τμήματα γείσων με ιωνικά ωά, υδρορροή σε μορφή λεοντοκεφαλής και πολλά θραύσματα από το κατάκοσμο περιθύρωμα της ανατολικής θύρας.

Παρά την αποσπασματική αποκάλυψη της κρηπίδας γνωρίζουμε το πλάτος του ναού, το οποίο είναι 13,35 μέτρα, όχι όμως και το μήκος του, καθώς ο ναός επεκτείνεται κάτω από την πλατεία. Με τα στοιχεία που διαθέτουμε μέχρι σήμερα και τις πληροφορίες που αντλούμε από το ανασκαμμένο τμήμα της κάτοψης του ναού, επιχειρήθηκε η γραφική αναπαράσταση της μορφής του, όπως αυτή ήταν στη ρωμαϊκή εποχή, και φυσικά με αρκετές παραδοχές, καθώς η ανασκαφή του μνημείου δεν έχει ολοκληρωθεί.

Ο ναός

Ο ναός είναι εν παραστάσει, περίπτερος, εξάστυλος. Δεν γνωρίζουμε τον αριθμό των κιόνων στις μακριές όψεις καθώς είναι άγνωστο ακόμη το συνολικό μήκος του. Το καθαρό ύψος των κιόνων ξεπερνά τα 7 μέτρα, ενώ το συνολικό ύψος του ναού έφθανε τα 14 μέτρα. Η ανασύνθεση του ναού, όπως ήδη αναφέρθηκε πραγματοποιήθηκε στον 1ο μ.Χ. αιώνα. Το ένα από τα δύο μνημεία από τα οποία μεταφέρθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη στη Θεσσαλονίκη, χρονολογείται με βάση τα στυλιστικά στοιχεία, στο τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα. Το δεύτερο μνημείο χρονολογείται στις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα.

Η αποσπασματική αποκάλυψη του αρχαϊκού της Θεσσαλονίκης, η κάλυψη σημαντικού τμήματός του από την πλατεία Αντιγονιδών και η μη απαλλοτρίωση του οικοπέδου, που καθιστούν, προς το παρόν, αδύνατη την αναστήλωσή του “in situ”, οδήγησαν το 1966 στην απόφαση τα ταυτισμένα αρχιτεκτονικά μέλη του να εκτεθούν στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της επανέκθεσής του, με τέτοιο τρόπο ώστε ο επισκέπτης να τα αντιλαμβάνεται με συνθήκες όσο γίνεται πιο κοντινές σε αυτές που τα αντιλαμβανόταν ο αρχαίος επισκέπτης του ναού.

Με βάση αυτό το σκεπτικό, επιχειρήθηκε, μέσα στην περιορισμένων διαστάσεων αίθουσα του μουσείου, ένα είδος μερικής αποκατάστασης του ανατολικού τμήματος ναού, το οποίο ταυτίζεται με το ανασκαμμένο τμήμα του, χρησιμοποιώντας τα αυθεντικά αρχιτεκτονικά μέλη και μικρής κλίμακας ανακατασκευές.

Αυτός ο τρόπος έκθεσης, παρόλο που αναδεικνύει ως ένα βαθμό τις αξίες του μνημείου, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ως αναστήλωσή του, η οποία προϋποθέτει την ανάδειξη του μνημείου μέσα στο ίδιο του το περιβάλλον. Γι’ αυτό και προτάθηκε ως προσωρινή λύση, έως ότου ολοκληρωθεί η ανασκαφή του και πραγματοποιηθεί η ανάδειξη και η αναστήλωσή του “in situ”, όπως επιβάλλουν οι Διεθνείς Χάρτες για την αποκατάσταση των Μνημείων.

Προτεινόμενη λύση από το ΑΠΘ

Οι σκέψεις αυτές, σε συνδυασμό με τη μοναδικότητα του μνημείου, οδήγησαν στην πρωτοβουλία, από πλευράς Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ., να γίνει έρευνα εάν υπάρχει η δυνατότητα να ολοκληρωθεί η αποκάλυψη του ναού και να πραγματοποιηθεί η αναστήλωσή του χωρίς να θιγεί καθόλου η λειτουργία της πλατείας Αντιγονιδών.

Αποτέλεσμα αυτής της έρευνας ήταν η σχεδιαστική πρόταση, σύμφωνα με την οποία η πλατεία Αντιγονιδών διαμορφώνεται σε δύο επίπεδα, το σημερινό και το αρχαίο. Μικρό τμήμα της οδού Διοικητηρίου και της πλατείας Αντιγονιδών μπορεί να διαμορφωθεί σε αερογέφυρα για να δοθεί η δυνατότητα να παραμείνει ο ναός ορατός στο σύνολό του και να αναστηλωθεί.

Στα σόκορα των όμορων στο υπό απαλλοτρίωση οικόπεδο πολυκατοικιών μπορούν να τοποθετηθούν γιγαντοαφίσες με πληροφόρηση για το μνημείο, η ολοκλήρωση της μορφής του οποίου, εκτός από την αναστήλωση, μπορεί να επιτυγχάνεται με ολογράμματα.

Η λύση αυτή είναι άκρως ενδιαφέρουσα καθώς δίνεται η δυνατότητα στην καρδιά της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής Θεσσαλονίκης να ξεπροβάλλει αναστηλωμένος ένας αρχαϊκός ναός, του οποίου οι διαστάσεις και οι αξίες μπορούν άνετα να ανταγωνιστούν το μέγεθος και το πλήθος των σύγχρονων πολυκατοικιών.

Πώς προέκυψε το πρόβλημα της κατάχωσης.

Η αρχική απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, λίγο μετά την ανασκαφή του μνημείου, ήταν να απαλλοτριωθεί το οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται και να προχωρήσει η ανάδειξη του ναού που χαρακτηρίστηκε σπάνιο μνημείο, με τεράστια ιστορική, αρχαιολογική και καλλιτεχνική αξία. Αργότερα η απόφαση αυτή αναθεωρήθηκε και αποφασίστηκε να διατηρηθεί στο υπόγειο της υπό ανέγερση πολυκατοικίας. Πριν από δύο χρόνια η τύχη του ναού συζητήθηκε και πάλι στο ΚΑΣ και δόθηκε θετική γνωμοδότηση για την απαλλοτρίωση του οικοπέδου, το ζήτημα όμως έκτοτε «πάγωσε».

Το θέμα της απαλλοτρίωσης, μετά από ένσταση των ιδιοκτητών του οικοπέδου, επρόκειτο να συζητηθεί στις 13/4 σε συνεδρίαση της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία όμως αναβλήθηκε ελλείψει απαρτίας για μετά τις γιορτές. Αν η απαλλοτρίωση απορριφθεί και η ένσταση γίνει δεκτή, ο ναός θα μπαζωθεί!

Η κατάσταση του Ναού σήμερα

Όταν αντίκρισα αυτή την εικόνα μου λύθηκαν πολλές απορίες. Αμέσως κατάλαβα πως ο εχθρός δεν βρίσκεται "εκεί έξω". Ο εχθρός βρίσκεται εντός των πυλών εδώ και πολλά χρόνια. Κατάλαβα τον λόγο γιατί είμαστε ουραγός στην παγκόσμια εξέλιξη. Κατάλαβα γιατί δεν μας υπολογίζουν. Όταν ένα έθνος δεν σέβεται τον εαυτό του και την ιστορία του, να μην περιμένει να το σεβαστούν τα υπόλοιπα έθνη.
Αυτό που βιώνουμε, αυτό μας αξίζει λοιπόν.

Γιάννης Φαναριώτης

(Φωτογραφία από το Μουσείο Περγάμου στο Βερολίνο), με σπουδαία ασφαλώς οφέλη για την πόλη.

http://arxaia-ellinika.blogspot.gr/

Απτάλικος.....

 Είναι πολεμικός χορός και χορεύεται από ένα ή δύο άτομα. Μόνος χορεύει συνήθως μόνο ο άντρας. Οταν χορεύουν άτομα του ίδιου φύλου έχουν μεταξύ τους μικρές αποστάσεις, ενώ άτομα του αντίθετου φύλου έχουν μεγάλες αποστάσεις. Οι κινήσεις γίνονται σε νοερό κύκλο και όταν χορεύει ο χορευτής, τότε ο συγχορευτής είναι φανταστικός και είναι το κέντρο του νοερού κύκλου. Εχει αργό και γρήγορο μέρος. Το αργό χορεύεται με αργές κινήσεις και βαριά πατήματα. Οι χορευτές έχουν ιδιαίτερη κάμψη του σώματος προς τα εμπρός, κύρτωμα των ώμων προς τα εμπρός, με τα χέρια στο ύψος των ώμων, λυγισμένα στους αγκώνες. Το κεφάλι ακολουθεί το σκύψιμο του σώματος προς τα εμπρός, έτσι ώστε τα μάτια βλέπουν περίπου ένα μέτρο από τα δάχτυλα των ποδιών (αυτό δεν είναι απόλυτο γιατί μπορεί ο χορευτής να έχει ψηλά το σώμα και το κεφάλι κατά τη διάρκεια του χορού). Δεν υπάρχει καμιά απολύτως τυποποίηση στα βήματα του χορού. Ο κάθε χορευτής έχει τις δικές του κινήσεις, τα δικά του βήματα, τις δικές του φιγούρες και χορεύει με όποιο τρόπο θέλει αυτός, αρκεί να μπορεί να εξωτερικεύει τα ψυχικά του συναισθήματα και να εκφράζεται με τις κινήσεις που κάνει. 



και απο τη Σουηδία!


.....................................................................................................................
Ο Καρσιλαμάς στη Λέσβο

Ο Καρσιλαμάς, το Ζεϊμπέκικο, ο Απτάλικος και ο Αϊντίνικος στη Λέσβο είναι ελεύθεροι χοροί και ουσιαστική χορευτική διαφορά μεταξύ Ζεϊμπέκικου και Καρσιλμά ή Απτάλικου και Αϊντίνικου δεν υπάρχει, αφού και οι τέσσερις κατηγορίες χορών χορεύονται αντικρυστά. Η διαφορά βρίσκεται σύμφωνα με τη γνώμη των μουσικών στη ρυθμική αγωγή, δηλαδή πόσο αργά ή πόσο γρήγορα παίζεται ένα σκοπός.

Με βάση τη ρυθμική αγωγή, τα αργά 9σημα τα ονόμαζαν Ζεϊμπέκικα Βαριά ή Βρακάδικα (τα χόρευαν συνήθως οι γέροι βρακάδες). Απτάλικα ή Λαφριά Ζεϊμπέκικα ονόμαζαν όσα ήταν λίγο πιο γρήγορα απ' τα βαριά, Βρακάδικα Ζεϊμπέκικα. Καρσιλαμάδες έλεγαν όσα παίζονταν πιο γρήγορα απ' τα Απτάλικα, ενώ Αϊντίνικα όσα παίζονταν πιο γρήγορα απ' τους Καρσιλαμάδες.

Η διαφορά, λέγει ο Τ. Πετρίδης, ανάμεσα στο Ζεϊμπέκικο και τον Καρσιλαμά με ρυθμικό σχήμα 2+2+2+3 είναι "ότι το Ζεϊμπέκικο παίζεται αργότερα απ' τον Καρσιλαμά σε μέτρο 9/4 αντί 9/8. Οι δύο χοροί πλησιάζουν σε αγωγή, ένα Ζεϊμπέκικο 9/4 allegro και ένας Καρσιλαμάς 9/8 adagio θα έχουν σχεδόν το ίδιο τέμπο. Το ίδιο παραδέχεται και ο Πετρόπουλος. "Τα Ζεϊμπέκικα γειτονεύουν άμεσα με τους Καρσιλαμάδες. Ισως κανείς δεν μπορεί να καθορίσει πού τελειώνει το Ζεϊμπέκικο και πού αρχίζει ο Καρσιλαμάς".

Τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιήθηκαν για να παιχτούν οι σκοποί της Λέσβου, από τα τέλη του προηγούμενου αιώνα είναι: βιολί, σαντούρι, κορνέτα, συμφώνιο, τρομπόνι, κλαρίνο, βιολοντσέλο, κιθάρα, ζουρνάς, νταβούλι, γκάιντα, πολύ λίγο ούτι και λάουτο, και μεταπολεμικά το μπουζούκι και το ακορντεόν.

Πρώτηαναφορά για τους χορούς αλλά και τα μουσικά όργανα στη Λέσβο, εντοπίζεται στο βιβλίο του γάλλου μηχανικού DeLaunay "Κοντά στους Ελληνες της Τουρκίας" (Παρίσι 1897). Στην περιγραφή των χορών της Κυριακής στην Αγία Παρσκευή, ζωντανεύει το γλέντι όπου "τρεις μουσικοί φτάνουν στη σειρά παίζοντας, ο πρώτος ένα μαντολίνο που λέγεται λαγούτο, ο δεύτερος ένα όργανο με τεντωμένες χορδές που το χτυπούν με δυο σφυράκια, το σαντούρι, και ο τρίτος ένα βιολί".

Πληροφορίες για τα μουσικά όργανα της Λέσβου υπάρχουν στις "Λεσβιακές φωτοσκιές" του Δ. Χουτζαίου (1982), όπου υπάρχει πληθώρα φωτογραφιών με κομπανίες με τα παραπάνω όργανα. Στους δύο δίσκους του Συλλόγου προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής, SDNM και 125 αναφέρονται τα μουσικά όργανα με τα οποία παίχτηκανοι καρσιλαμάδες και οι άλλοι σκοποί των δίσκων. Σε μουσική αποστολή του στη Λέσβο το 1963 ο μουσικολόγος Σταύρος Καρακάσης αναφέρεται και στα μουσικά όργανα τα "εν χρήσει σήμερον εις την Λέσβον".

Πληροφορίες υπάρχουν ακόμα στο ένθετο του δίσκου "Μελίσματα στην Αγιάσο" (1996) όπου η Κατερίνα Σταύρου αναφέρει τα όργανα της Αγιασώτικης κομπανίας. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν απ' τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (Π.Ε.Κ. 9-10, 1996) δύο CD με τραγούδια και χορούς της Λέσβου με τίτλο "Λέσβος Αιολίς" και στο ένθετο της έκδοσης ο Νίκος Διονυσόπουλος αναφέρει τα μουσικά όργανα των Μυτιληνιών.

Σχετικά με τις παραπάνω πληροφορίες, συγκέντρωσα τους σκοπούς και τα τραγούδια της Λέσβου που έχουν ηχογραφηθεί μέχρι το 1997 και τα ταξινόμησα σε 4 κατηγορίες: Ζεϊμπέκικα, Απτάλικα, Καρσιλαμάδες και Αϊντίνικα. Για κάθε τραγούδι ή σκοπό αναφέρω το ρυθμικό σχήμα και παραπέμπω στον δίσκο, το CD ή την κασέτα για περισσότερες πληροφορίες.

Α)Βαριά Ζεϊμπέκικα

1.Πέργαμος (3+2+2+2=9/4 ή 9/8): α) "Σμάλτα 103", Β3. β) "Μυτιληνιό γλέντι Νο. 1", Β5.
2.Αϊβαλιώτικο (2+2+2+3=9/4 ή 9/8): α) "Μυτιληνιό γλέντι Νο. 1", Α5. β) "Μυτιληνιό σαντούρι" CD.
3.Ζεϊμπέκικο Σμύρνης (2+2+2+3=9/4 ή 9/8): α) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Α5.
4.Βαρύ ή Μικρασιάτικο Ζεϊμπέκικο (2+2+2+3=9/4 ή 9/8): α) "SDNM 125", Α6. β) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Γ4.
5.Βρακάδικο Βαρύ ή Φωκιανός (2+2+2+3=9/4 ή 9/8): α) "Σμάλτα 101", Α3. β) "Π.Ε.Κ. 9-10", Α15. γ) "Μυτιληνιό σαντούρι" CD.
6.Αδραμυτιανό ή Πιγιανό (3+2+2+2=9/4 ή 9/8): α) "Σμάλτα 101", Β3. β) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Β4. γ) "Μυτιληνιό σαντούρι" CD.
7.Μπαμ (2+2+2+3=9/4 ή 9/8): α) "Σμάλτα 102", Β2. β) "Μυτιληνιό σαντούρι" CD.
8.Τσανταρμάς (3+2+2+2=9/4 ή 9/8): α) "Π.Ε.Κ. 9-10", Β1.
9.Αδραμυτιανό (2+2+2+3=9/4 ή 9/8): α) "Π.Ε.Κ. 9-10", Β5 (πρόκειται για διαφορετική μελωδία από το Νο 6.). β) "Μυτιληνιό σαντούρι" CD.
10.Βαρύ Ζεϊμπέκικο (2+2+2+3=9/4 ή 9/8): α) "Π.Ε.Κ. 9-10", Α9.
11.Τα Δυο Κυπαρίσσια (3+2+2+2=9/4 ή 9/8): α) "SDNM 110", A7 (στο δίσκο χαρακτηρίζεται σαν "Καρσιλαμάς").

Παρατήρηση: Τα Ζεϊμπέκικα παρουσιάζονται με δύο διαφορετικά ρυθμικά σχήματα: 3+2+2+2=9/4 ή 9/8, και 2+2+2+3=9/4 ή 9/8 με ανάλογη μορφή συνοδείας.

Β)Απτάλικα ή Λαφριά Ζεϊμπέκικα

1.Πιγκί (3+2+2+2=9/8): α) "SDNM 110", Α5. β) "Σμάλτα 101", Β2. γ) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Δ2.
2.Απτάλικος (3+2+2+2+9/8): α) "Σμάλτα 103", Β2.
3.Καρσιλαμάς Αγιάσου ή Μικρασιάτικος (3+2+2+2=9/8): α) "Μυτιληνιό γλέντι", Β3. β) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Β5.
4.Τσιγγάνικο (3+2+2+2=9/8): α) "Π.Ε.Κ. 9-10", B19.
5.Γιουρούκος (3+2+2+2=9/8): α) "Π.Ε.Κ. 9-10", Α7.
6.Απτάλικος Αγιάσου ή Μυτιληνιός Καρσιλαμάς (3+2+2+2=9/8): α) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Δ3. β) "Μυτιληνιό Σαντούρι" CD.
7.Στείλε με μάνα (3+2+2+2=9/8): α) "Σμάλτα 101", Β5.
8.Λυγερόκορμη (3+2+2+2=9/8): α) "Σμάλτα 103", Α5.


Γ)Καρσιλαμάδες

1.Παληός ή Μυτιληνιός Καρσιλαμάς (2+2+2+3=9/8): α) "SDNM 125", Α1. β) "Μυτιληνιό γλέντι Νο. 1", Α3. γ) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Γ3. δ) "Μυτιληνιό σαντούρι" CD.
2.Σαν τα μάρμαρα της Πόλης (2+2+2+3=9/8): α) "SDNM 125", Α3. β) "Σμάλτα 102", Α2. γ) "Μυτιληνιό γλέντι", Β2.
3.Σι (2+2+2+3=9/8):α) "Σμάλτα 101", Α2.β) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Α3.
4.Βρακάδικος (2+2+2+3=9/8):α) "Σμάλτα 101", Β6.
5.Φιντανάκι μου (2+2+2+3=9/8):α) "Σμάλτα 101", Β6.
6.Σ' ένα μαχαλά (2+2+2+3=9/8):α) "Σμάλτα 102", Β3.
7.Αμάν Ελένη (2+2+2+3=9/8):α) "Μελίσματα στην Αγιάσο", Α4.
8.Καράβι του Μπουρνόβα (2+2+2+3=9/8):α) "Π.Ε.Κ. 9-10", Β4.
9.Παλιός καρσιλαμάς λα νιαβέν (2+2+2+3=9/8):α) "Π.Ε.Κ. 9-10", Α2.

Δ)Αϊδίνικα ή Αϊντίνικα ή Πεταχτοί Καρσιλαμάδες

1.Αισέ (2+2+2+3=9/8):α) "Σμάλτα 102", Α4.β) "Π.Ε.Κ 9-10", Β13. γ) "Μυτιληνιό σαντούρι" CD.
2.Μπαρμπούνι μου θαλασσινό (2+2+2+3=9/8):α) "Σμάλτα 102", Α4.

Πιστεύω πως με τη μικρή μου αναφορά, τόσο στα μουσικά όργανα της Λέσβου όσο και στο Μυτιληνιό Καρσιλαμά και τα άλλα 9σημα, δεν εξαντλείται το όλο θέμα. Απλά προσπαθώ να δώσω μια πιο καλή πληροφόρηση γύρω απ' τα μουσικά πράγματα του νησιού μας, της Λέσβου.

Πληροφορίες
1) Σύλλογος προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής: SDNM 110 & 125.
2) Σύλλογος Μανταμαδιωτών Λέσβου "Ο Ταξιάρχης": Τα Μυτιληνιά μας Νο 1, 2, 3 (Σμάλτα) κασέτες.
3) Μυτιληνιό γλέντι Νο 1, κασέτα Δ. Κοφτερός & Κ. Καλδέλλης.
4) Μουσικοί: Ν. Καλαϊτζής ή Μπινταγιάλας, Τάσος Κουλούρης.
5) Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών Αθήνας: "Μελίσματα στην Αγιάσο". Δίσκος, CD, ένθετο.
6) Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (Π.Ε.Κ.): "Λέσβος Αιολίς", 2 CD, ένθετο. Νίκος Διονυσόπουλος.
7) Ράφτης, Αλκης: Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού χορού. Αθήνα, Θέατρο Ελληνικών Χορών, 1995.
8) Μυτιληνιό σαντούρι CD, Αθήνα 1997, ΔΟΛΤ.


Δημήτρης Β. Κοφτερός
Μουσικός

Η ιστορία του Αθάνατου νερού της Στύγας στην Αρχαιότητα

Το νερό, πηγή και σύµβολο ζωής, έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείµενο λατρείας όλων των πρωτόγονων λαών.

Όποιες και αν είναι οι πολιτισµικές τους δοµές, το νερό αποτελεί αστείρευτη πηγή δύναµης και ζωής: καθαρίζει, θεραπεύει, ανανεώνει και διασφαλίζει την αθανασία. Η αθανασία και η αιώνια ζωή ήταν το μεγάλο όνειρο του ανθρώπου από τους αρχαίους χρόνους, η λαχτάρα του αυτή τον έκανε να ψάχνει αλλά και να συνεχίζει μέχρι σήμερα να ερευνά για το ελιξίριο της αθανασίας.

Για τους αρχαίους Έλληνες το πιο ονομαστό ελιξίριο ήταν τα νερά της Στυγός. Αλλά και το νερό που δίνανε όρκο οι θεοί.

Η Στύγα ήταν µια φοβερή θεότητα, η μεγαλύτερη κόρη του Ουρανού και της Τηθύος, που έμενε στα τάρταρα, στην παγωνιά, απομονωμένη από τους άλλους θεούς που δεν τη συμπαθούσαν. Από τα Τάρταρα που πίστευαν ότι εκεί ήταν και οι πύλες του Άδη, πηγάζει ο ποταμός Κράθης, στο όρος Χελμός της Αχαΐας.

Τα ύδατα της Στυγός συνδέθηκαν με θεολογικές και φιλοσοφικές ιδέες, όπως αυτές από τα Ελευσίνια Μυστήρια και τις Ορφικές δοξασίες για τη μετενσάρκωση. Η δύναμη και η θερμοκρασία του νερού ήταν τέτοια που λέγανε ότι, το γυαλί, οι κρύσταλλοι, τα πήλινα αγγεία έσπαζαν μόλις βυθίζονταν σ' αυτό, αλλοιώνονταν τα μέταλλα ακόμη και ο άργυρος και ο χρυσός, και το κεχριμπάρι, μόνον οι οπλές των αλόγων που δεν είχαν πέταλα άντεχαν, γι' αυτό οι θεοί το έπιναν μέσα σε κύπελλα φτιαγμένα από οπλή αλόγου.

Η Ψυχή ψάχνοντας να βρει το ταίρι της, τον Έρωτα, υποχρεώθηκε από την Αφροδίτη να κουβαλήσει νερό από τη Στύγα. Στα νερά αυτά «βάφτισε» τον Αχιλλέα η μητέρα του η Θέτις και έγινε άτρωτος και αθάνατος, εκτός από την φτέρνα του που δεν βράχηκε η "Αχίλλειος πτέρνα" και τον βρήκε εκεί το θανατηφόρο βέλος του Πάρη στην Τροία.

Τα νερά της Στυγός, ανάβλυζαν από την ιερή πηγή της. Το ένα δέκατο από αυτά τα νερά ήταν προορισμένο για τον όρκο των θεών '' Τα άλλα εννιά φιδώνουν ολόγυρα στη γη και ύστερα, χύνονται στη θάλασσα σχηματίζοντας ρουφήχτρες, και το νερό που πέφτει από το βράχο είναι για τιμωρία των θεών''.

Ο Δίας όρισε να δίνονται στα δικά της νερά οι πιο φοβεροί όρκοι των θεών και των ανθρώπων. Κάθε φορά που κάποιοι θεοί κατηγορούνταν για ψευτιά, ο Δίας έστελνε την Ίριδα να φέρει νερό από τη µυστηριώδη αυτή πηγή. Πάνω από το νερό οι κατηγορούµενοι τρέµοντας ορκίζονταν.

Οι επίορκοι θεοί τιµωρούνταν µε πολύ βαριές ποινές. Για ένα χρόνο έµεναν άφωνοι και µαραζωµένοι, χωρίς αµβροσία και νέκταρ. Επιπλέον, για άλλα εννέα χρόνια αποµονώνονταν από τους άλλους θεούς και έχαναν τα προνόµιά τους, εκτός από την αθανασία τους. Φρικτές τιµωρίες επίσης περίµεναν και τους θνητούς που θα παρέβαιναν τον όρκο τους στα νερά της Στύγας.

Ο Όμηρος παρουσιάζει την Ήρα να λέει "μάρτυράς μου η γη κι ο πλατύς ουρανός που απλώνεται πάνω από τα κεφάλια σας και η Στύγα που τα νερά της κυλούν από ψηλά μέσα στη γη". Ο Ησίοδος την περιγράφει ως "πρωτότοκη κόρη του Ωκεανού με τη γοργή φυρονεριά, τη μισητή από τους αθάνατους, την τρομερή τη Στύγα''. Όταν κάποιος θεός έπρεπε να αποδειχθεί ότι έλεγε ψέματα ή αλήθεια, τότε έπρεπε να πιει νερό το Στύγιον ύδωρ.

Έστελνε ο Δίας την Ίριδα στην Στύγα να φέρει νερό σε ένα σταμνί, από οπλή του μεγαλύτερου αλόγου. Έλεγαν πως κανένα ζωντανό ον δεν επρόκειτο να ζήσει εάν έπινε από το νερό αυτό.

Κατά τον Παυσανία ο Μέγας Αλέξανδρος δηλητηριάστηκε από το Στύγιο Ύδωρ, αφού το ήπιε, ενώ οι αδερφές του, λούστηκαν με αυτό το νερό και έγιναν αθάνατες.

http://arxaia-ellinika.blogspot.gr/

ΘΥΣΙΑΣΑΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΘΟΥΝ ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ!

ΟΛΙ ΡΕΝ : ΘΥΣΙΑΣΑΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΘΟΥΝ
ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ!


Του Γ. ΔΕΛΑΣΤΙΚ*

Ωμή, κυνική, σοκαριστική η ομολογία του επιτρόπου Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων και αντιπροέδρου της Κομισιόν Ολι Ρεν, αργά το βράδυ της Δευτέρας. Απευθυνόμενος στους ευρωβουλευτές που απαρτίζουν τη διερευνητική επιτροπή του ευρωκοινοβουλίου για τον ρόλο της τρόικας στις χώρες που έχουν τεθεί υπό μνημονιακό καθεστώς, ο Φινλανδός κομισάριος τους είπε ουσιαστικά ότι η ΕΕ προτίμησε να θυσιάσει την Ελλάδα για να σώσει άλλα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης και πάνω απ’ όλα
για να διασώσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες! Τι ακριβώς είπε ο Ολι Ρεν; «Στο ξεκίνημα της κρίσης, την άνοιξη του 2010 και κάποιο διάστημα μετά, αν είχε άμεσα αναδιαρθρωθεί το ελληνικό χρέος, θα είχατε αντιμετωπίσει δραματικές συνέπειες μετάδοσης τόσο σε άλλα κράτη – μέλη όσο και μέσω του τραπεζικού διαύλου στην Ευρώπη» δήλωσε επί λέξει. Θα υπήρχαν λοιπόν «δραματικές συνέπειες μετάδοσης», λέει ο Ρεν, αν γινόταν «κούρεμα» του ελληνικού δημόσιου χρέους την άνοιξη του 2010.Χρησιμοποιεί, πέρα από τις επιπτώσεις «σε άλλα κράτη – μέλη» και μια έκφραση κατ’ ουσίαν ακατάληπτη από τον μη επαΐοντα αναγνώστη: «μέσω του τραπεζικού διαύλου στην Ευρώπη». Τι ακριβώς εννοεί ο επίτροπος Οικονομικών της Κομισιόν;

Ο ίδιος φυσικά προτιμάει να το αφήσει απροσδιόριστο. Εμείς όμως δεν έχουμε κανέναν λόγο να μη διευκρινίσουμε αυτό που ο ίδιος αποφεύγει να εξηγήσει. Το ζήτημα είναι απλούστατο: αν γινόταν κούρεμα των ελληνικών κρατικών ομολόγων την άνοιξη του 2010, το κόστος θα το πλήρωναν κυρίως οι ευρωπαϊκές τράπεζες!

Ενώ με το μνημόνιο που επέβαλαν οι Γερμανοί στη χώρα μας και με τη μετάθεση του «κουρέματος» δύο χρόνια αργότερα, σχεδόν όλο το κόστος το πλήρωσαν αποκλειστικά οι Ελληνες! Βάσει των στοιχείων της «τράπεζας των τραπεζών», από τα 300 δισεκατομμύρια ευρώ που ανερχόταν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας στις 31 Δεκεμβρίου 2009, τα 184 δισεκατομμύρια τα χρωστούσε σε ξένες τράπεζες, σχεδόν αποκλειστικά ευρωπαϊκές και όλες ιδιωτικές!

Τότε δεν υπήρχαν καθόλου ελληνικά κρατικά χρέη προς άλλα κράτη, προς το ΔΝΤ, προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Δεν υπήρχαν δηλαδή δανειστές της χώρας μας που να αποκλείεται εκ προοιμίου να κουρευτούν τα δάνεια που μας είχαν δώσει. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι οι ευρωπαϊκές ιδιωτικές τράπεζες, αν υποθέσουμε ότι γινόταν ένα «κούρεμα» της τάξης του 50% το 2010, θα έχαναν περίπου 90 δισεκατομμύρια ευρώ! Αντιθέτως, με το μνημόνιο που μας επιβλήθηκε και με τα δάνεια που μας έδωσαν υποτίθεται για να σωθεί η Ελλάδα, στην πραγματικότητα πληρώθηκαν στο ακέραιο όλα τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που κατείχαν οι ευρωπαϊκές ιδιωτικές τράπεζες και έληγαν ως το 2012.

Τα υπόλοιπα ελληνικά ομόλογα, μεγαλύτερης διάρκειας, τα ξεφορτώθηκαν οι ευρωπαϊκές ιδιωτικές τράπεζες πουλώντας τα στη δευτερογενή αγορά στην ΕΚΤ, με πολύ περιορισμένες απώλειες. Ετσι… «κρατικοποιήθηκε» σχεδόν όλο το ελληνικό δημόσιο χρέος στο εξωτερικό, αφού πλέον χρωστάμε ως χώρα σχεδόν μόνο στα κράτη της Ευρωζώνης, στην ΕΚΤ και στο ΔΝΤ, όπου όλα τα ομόλογα που λήγουν πληρώνονται στο 100% της ονομαστικής αξίας τους! Οταν ολοκληρώθηκε ουσιαστικά αυτός ο κύκλος της «κρατικοποίησης» σε διεθνές επίπεδο του ελληνικού δημόσιου χρέους, έλαβε χώρα το 2012 το διαβόητο «κούρεμα». Τότε όμως, με την προαναφερθείσα μεθόδευση των Ευρωπαίων, σχεδόν όλα τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που μπορούσαν να «κουρευτούν» βρίσκονταν στα χέρια των… ελληνικών ασφαλιστικών ταμείων, των ελληνικών ιδιωτικών τραπεζών, των Ελλήνων μικροομολογιούχων, των ελληνικών πανεπιστημίων, των ελληνικών νοσοκομείων!

Οι Ελληνες λοιπόν κουρεύτηκαν «γουλί», οι Ευρωπαίοι καθόλου! Υπάρχει και άλλη μεγαλύτερη τραγωδία. Αν το ελληνικό δημόσιο χρέος «κουρευόταν» π.χ. κατά 50% το 2010, τότε τα 300 δισ. ευρώ του χρέους θα γίνονταν 150, επειδή δεν υπήρχαν ελληνικά κρατικά ομόλογα στα χέρια κρατών ή διεθνών οργανισμών (ΕΚΤ, ΔΝΤ) που εξ ορισμού δεν κουρεύονται.

Η Ελλάδα τότε όντως θα είχε σωθεί! Με το «κούρεμα» όμως του 2012, όταν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας στο εξωτερικό είχε «κρατικοποιηθεί» με δάνεια που είχαν φορτώσει στο ελληνικό κράτος, τα 300 δισ. ευρώ του χρέους της χώρας μας του 2009 έγιναν 330 το 2010 και 355 δισ. ευρώ το 2012 και στη συνέχεια, μετά το «κούρεμά» τους κατά 53% έγιναν… 321 δισ. ευρώ το 2013! «Μάγοι» οι Ευρωπαίοι: «κούρεψαν» κατά 53% τα 300 δισ. και τα έκαναν… 321! Η μαθηματική επιστήμη παραδίνεται στη μεγαλοφυΐα τους!
*Δημοσιεύθηκε στο “ΕΘΝΟΣ” την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου 2014

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΝΟΣ

Ως τελευταίος εκπρόσωπος τόσο του Αρχαίου Κόσμου, όσο και του Στωϊκισμού, αναγνωρίζεται, όχι ως σχολάρχης αλλά ως απλός κατά βίον στωϊκός, ο εστεμμένος φιλόσοφος Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος (Marcus Aurellius Antoninus, 26 Απριλίου 121 – 17 Μαρτίου 180), Ρωμαίος αυτοκράτωρ κατά τα έτη 161 - 180 μ.α.χ.χ. Ως παιδί, αν και ορφανός, έτυχε πολύ καλής ανατροφής από τον παππού του (σε ηλικία 8 μόλις ετών έγινε δεκτός στον Ιερατικό Σύλλογο της Ρώμης) και λαμπρής μορφώσεως κοντά στον ρήτορα Φρόντωνα (Fronto) και τον Έλληνα σοφιστή Ηρώδη τον Αττικό. Απεμακρύνθη όμως γρήγορα από τα μαθήματα της Ρητορικής, για να αφοσιωθεί σε μελέτη εις βάθος, της Φιλοσοφίας. Τα γραπτά του Κόϊντου Ιουνίου Αρουληνού Ρουστικού (Quintus Iunius Arulenus Rusticus) και οι διδασκαλίες των Cinna Catulus και Claudis Maximus, τον εισήγαγαν στη Στωϊκή Φιλοσοφία, η ηθική της οποίας τον κατεγοήτευσε, και σε ηλικία 12 ετών εφόρεσε το σχήμα των στωϊκών, υιοθετώντας τον απλό τρόπο ζωής τους. Τα 12 βιβλία των στοχασμών του («Τα εις Εαυτόν»), τα οποία συνέγραψε στην Ελληνική κατά την περίοδο 170 - 178 περίπου, όταν ήδη ήταν αυτοκράτωρ, αποδεικνύουν πόση εσωτερική ηρεμία και παρηγορία μπορούσε να του προσφέρει η Στωϊκή Διδασκαλία και μάλιστα σε καιρούς ταραχών και συγκρούσεων. Ιδιαιτέρως τον είχε επηρεάσει η διδασκαλία του Επικτήτου. Η αφοριστική μορφή που επέλεξε να δώσει στο έργο του (εκτός από το 1ο βιβλίο) πρέπει να προέρχεται από τον Ηράκλειτο, καθώς ο Μάρκος Αυρήλιος με χαρά προσεγγίζει την διδασκαλία του και εξελίσσει τις σκέψεις του φιλοσόφου σε μορφή προσωπικού διαλογισμού. Η φιλοσοφική του θέση ορίζεται από τη σεμνή ένταξη του ανθρώπου σε μία ευρυτέρα συνεξάρτηση και από την αυτονόητη επιθυμία προσφοράς υπηρεσίας στην ανθρώπινη κοινωνία, γι’ αυτό άλλωστε και ως αυτοκράτωρ υπήρξε δικαιότατος, φιλάνθρωπος και ανεκτικός, παρά το ότι αντιμετώπισε συγκεντρωμένα εναντίον του τα δυσκολώτερα των προβλημάτων: η Αρμενία δέχεται την επιδρομή των Πάρθων και ο εκεί πόλεμος διαρκεί έως το 166, έτος κατά το οποίο η Αυτοκρατορία δέχεται την εξ Αρμενίας καταστροφική εισβολή της πανούκλας, η οποία κατέστρεψε τον Αρχαίο Κόσμο με εξόντωση του μεγαλυτέρου τμήματος των αστικών πληθυσμών και δη των πεπαιδευμένων ανθρώπων. Ο διοικητής των λεγεώνων της Συρίας Αβίδιος Κάσσιος, προχωρεί σε στάση και αποστασία, αυτοανακηρυχθείς στην Αντιόχεια «Αυτοκράτωρ της Ανατολής». Οι Μαρκομάνοι Γερμανοί εισβάλλουν στα βόρεια σύνορα και έκτοτε ο αυτοκράτωρ ξοδεύει όλη τη ζωή του εκεί, με εξαίρεση τη σύντομη εκστρατεία στην Ανατολή για την καταστολή της στάσεως του Κασσίου, μέχρι τον θάνατό του στις 17 Μαρτίου 180 στη Vindobona (σημερινή Βιέννη), υπερασπιζόμενος την συνορογραμμή του Δουνάβεως, με ελάχιστες σύντομες επικέψεις του στη Ρώμη. Η πείνα, οι φυσικές καταστροφές και τα οικογενειακά του δράματα, δεδομένου ότι από τα δεκατρία τέκνα του δεν έζησαν παρά μόνον πέντε, συμπληρώνουν το σκηνικό μέσα στο οποίο ο μεγάλος αυτός άνδρας καλείται να εφαρμόσει εμπράκτως τα στωϊκά προτάγματα. Όντως, ο Μάρκος Αυρήλιος, εστάθη πάντοτε υπεράνω των πραγμάτων και των υποκειμενισμών, παρέσχε στους ανθρώπους μία άνευ παρεκκλίσεων Δικαιοσύνη και συμπεριεφέρθη με τον πλέον γαλήνιο και ανεξίκακο τρόπο, ακόμη και σε αυτούς τους εχθρούς του: όταν ο στασιαστής και προδότης Κάσσιος εδολοφονήθη από έναν επιτελή του αξιωματικό, ο εστεμμένος φιλόσοφος τον εκήδευσε με όλες τις στρατιωτικές τιμές. Μετεχειρίσθη τους ανθρώπους πάντοτε ως όντα ηθικά, διεμόρφωσε επί το ηπιώτερον την σκληρή νομοθεσία της εποχής και προσεπάθησε να συντάξει ένα σώμα νόμων που να εστιάζει στην ισονομία και την ελευθερία του λόγου (περί «πολιτείας ισονόμου, κατ' ισότητα και ισηγορίαν διοικουμένης...» γράφει ο ίδιος, Α, 14), συνέστησε ειδικό ταμείο για την κήδευση των απόρων πολιτών, περιώρισε την έκλυση των ηθών και την πορνεία, συνέστησε την Κηδεμονευτική Πραιτωρία για την φροντίδα των ορφανών, επέβαλε την υποχρεωτική τήρηση μητρώου γεννήσεων και την ληξιαρχική εγγραφή των πολιτών, εγενίκευσε τις απελευθερώσεις των δούλων και τους έδωσε πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα αλλά και δικαίωμα να κληρονομούν τον κύριό τους σε περίπτωση ελλείψεως συγγενών, απηγόρευσε τις σωματικές τιμωρίες και εδίωξε ποινικώς την συκοφαντία και κανονικώς, ως κακούργημα, τον φόνο δούλου από τον κύριό του, οργάνωσε ένα τέλειο σύστημα επισιτισμού με το οποίο κατέστησε, τουλάχιστον στην χερσόνησο των Απεννίνων, αδυνάτους τους λιμούς, προέβλεψε την απαλλαγή των κατηγορουμένων φρενοβλαβών, ενομοθέτησε την «εύνοια ελευθερίας» (δηλαδή την παραδοχή στις δίκες, σε περιπτώσεις αμφιβολιών, της πιο ευνοϊκής για την ανθρώπινη ελευθερία ερμηνείας) και προσεπάθησε, δίχως όμως επιτυχία, να απομακρύνει τον λαό από τα ειδεχθή θεάματα των αμφιθεάτρων (όταν εστράτευσε τους μονομάχους για τον πόλεμο κατά των Γερμανών, ο όχλος εστασίασε εναντίον του με την κατηγορία ότι ήθελε.. «να τον αποσπάσει από τις διασκεδάσεις και να τον στρέψει στην πληκτική Φιλο σοφία» !! Ο Ernest Renan γράφει πολύ χαρακτηριστικά ότι «οι τακτικοί θαμώνες των αμφιθεάτρων ήσαν τα μόνα πρόσωπα που δεν τον αγαπούσαν καθόλου»). Οι δύο ολιγοετείς διωγμοί των χριστιανών από αυτόν τον άγιο και πράο αυτοκράτορα, από 166 έως 168 και από 177 έως 180, ο οποίος στα πρώτα 15 έτη της βασιλείας του τους επροστάτευε όλως ιδιαιτέρως και ενομοθέτησε μάλιστα να δικάζονται όλοι όσοι τους ενοχλούν όχι για κάποιες αξιόποινες πράξεις τους αλλά απλώς λόγω της ιδιότητός τους, αποτελεί μία καλή ιστορική μαρτυρία για το μέγεθος της εγκληματικής, εκείνη την εποχή, δραστηριότητος των τελευταίων, οι οποίοι, υπό την παραφροσύνη των μοντανιστικών ιδεών, επετίθεντο ανοικτά, ακόμη και με βεβηλώσεις συμβόλων και Ιερών ή προτροπές του όχλου σε στάση, κατά ολοκλήρου του κοινωνικού ιστού και του συστήματος αξιών της πεπολιτισμένης ανθρωπότητος (η φράση ότι «απαρνούνται την ζωή παρακινούμενοι από μία στείρα αντιδραστική διάθεση, αντί να θυσιάζονται προς χάριν θέσεων που βασίζονται σε λογικά επιχειρήματα» είναι η μοναδική διασωθείσα αναφορά του Μάρκου Αυρηλίου σε αυτούς). Στο ελάχιστο διασωθέν έργο του, που ουσιαστικώς δεν είναι παρά το προσωπικό του ημερολόγιο το οποίο και δεν είναι καν γραμμένο για να διαβασθεί από κοινό, αναφαίνεται ωστόσο, στην πληρότητά της, η υπεύθυνη προθυμία αυτού του φιλοσόφου – αυτοκράτορος για προσφορά υπηρεσιών προς τον άνθρωπο και η θετική υποχρέωση να συνεργασθεί από την θέση του και με όλες του τις δυνάμεις για την διατήρηση του συνόλου, μέλος του οποίου αισθανόταν και ο ίδιος ότι αποτελεί. Μέσα από αυτή την εκπληκτική κατάθεσή του, ο εστεμμένος φιλόσοφος, ο οποίος κατά το πέρασμά του από την Αθήνα είχε μυηθεί και στα αγιώτατα Μυστήρια των Ευμολπιδών («Ελευσίνια»), αποτολμά την τολμηρή κατάδυση στις σχεδόν απρόσιτες για τους θνητούς ρίζες του «καθήκοντος», με βαθιά συνείδηση του εφημέρου του βίου των θνητών αλλά, από την άλλη, και του αιωνίου της Προνοίας του Κόσμου. Η ενδοσκοπική αυτή «λέξη» του εστεμμένου φιλοσόφου, παραδόξως για τον σημερινό μονομερή, μονολιθικό και μονοθεϊστή άνθρωπο, δεν τον κάνει ωστόσο αναχωρητή και απόκοσμο, αλλ’ αντιθέτως έναν βαθύτατα κοινωνικό και ανθρώπινο άνδρα που κηρύσσει δίχως την παραμικρή επιφύλαξη ότι: «οι άνθρωποι γεγόνασιν αλλήλων ένεκεν, ή δίδασκε ή φέρε» (Η, 59) δηλ. το ότι όλοι μας έχουμε δημιουργηθεί για χάρη των συναθρώπων μας τους οποίους οφείλουμε ή να καλλιεργήσουμε ή να τους υπομείνουμε. Εγκαταλελειμμένος εν μέσω απείρων εχθρών, αναξίων συνανθρώπων αλλά και προδοτών, πληττόμενος από αλλεπάλληλες συμφορές, ο Μάρκος Αυρήλιος στέκει γαλήνιος και ακλόνητος, δίχως να ελπίζει σε οποιαδήποτε έξωθεν βοήθεια ή «θαύμα», αλλά πιστός μόνον στο φως, την ομορφιά και την ηρεμία του εσωτερικού του κόσμου, αυτάρκης και θεϊκός μέσα στο θνητό του κορμί (ως οργανικό μέλος του Παντός και τμήμα του Θεού από τον οποίο προήλθε και στον οποίο πρέπει μετά θάνατον να επιστρέψει) δίδοντας έκτοτε στους ανθρώπους το αιώνιο άριστο παράδειγμα της ενσάρκου Αγαθότητος και Δικαιοσύνης. Το ότι ο Μάρκος Αυρήλιος προετίμησε την Ελληνική ως γλώσσα τον στοχασμών του, μπορεί να εξηγηθεί ως προσπάθεια να αποφύγει τον υπέρμετρο ρητορισμό της λογοτεχνικής παραγωγής των ημερών του. Από την άλλη, ο λογοτεχνικός τίτλος «Τα Εις Εαυτόν», δηλαδή «οι συζητήσεις με τον εαυτό μου» που επέλεξε ο ίδιος, απαντάται για πρώτη φορά στην Ελληνική Λογοτεχνία και είναι άλλωστε αμφίβολλο αν είχε πρόθεση να το εκδώσει. Το πότε μετά τον θάνατό του εδημοσιεύθη το έργο του, παραμένει άγνωστο. Η επανέκδοσή του πάντως, το 1558 στη Ζυρίχη, στηρίζεται σε μια έκδοση του 10ου αιώνος από τον Αρέθα. Το έργο πάντως έγινε και πάλι αντικείμενο εντόνου ενδιαφέροντος τον 18ο αιώνα, όπως λ.χ. από τον Φρειδερίκο τον Μεγάλο. Σώζονται επίσης σε λατινική γλώσσα κάποιες επιστολές του προς τον Fronto και αποσπάσματα μίας ομιλίας του (Dessau 9340). Η εθνική Ρώμη ετίμησε αυτόν τον άγιο, ευσεβή, γαλήνιο και ενάρετο άνδρα με πολυάριθμα αγάλματά του, μεταξύ των οποίων ο περίφημος «ιππεύς του Καπιτωλίου», αλλά και η έκτοτε πεπαιδευμένη ανθρωπότητα με τον απεριόριστο σεβασμό της που συνοψίζεται αρκετά χαρακτηριστικά στα λόγια του Renan «κανένας συνετός άνθρωπος δεν θα αρνηθεί ότι υπήρξε μία μεγάλη ψυχή, αλλά και ένα μεγάλο πνεύμα που έζησε στα απέραντα βάθη του καθήκοντος και της συνειδητότητος… το μεγαλείο του δεν θα αμφισβητηθεί ποτέ, διότι στηρίζεται επάνω σε αυτό που δεν θα χαθεί, δεν θα φθαρεί ποτέ, δηλαδή επάνω στην εξοχότητα της καρδιάς». Ενδεικτικά ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΒΙΟΥ ο Μάρκος Αυρήλιος σημειώνει: «Μην ενεργείς δίχως την θέλησή σου, δίχως το πνεύμα της κοινής ωφελείας, δίχως συγκρότηση ή από αντίδραση. Μην προσπαθείς να κάνεις πιο όμορφη την σκέψη σου με ψεύτικα στολίδια ή πολυλογίες και μην καταπιάνεσαι με τα πάντα. Ο Θεός που είναι μέσα σου, ας είναι ο προστάτης ενός όντος αρσενικού, μεστωμένου, πολιτικού, πολιτισμένου, αρχοντικού και συγκροτημένου, ωσάν εκείνον που περιμένει ήρεμα τη λήξη του βίου, δίχως να χρειάζεται με όρκους να το αποδείξει ή με την ανθρώπινη μαρτυρία. Γαλήνιος, δίχως την ανάγκη της έξωθεν βοηθείας ή της παρηγορίας που παρέχουν οι άλλοι. Διότι όρθιος πρέπει να στέκεις, όχι ορθωμένος από τους άλλους». («ΜΗΤΕ ΑΚΟΥΣΙΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙ ΜΗΤΕ ΑΚΟΙΝΩΝΗΤΟΣ ΜΗΤΕ ΑΝΕΞΕΤΑΣΤΟΣ ΜΗΤΕ ΑΝΘΕΛΚΟΜΕΝΟΣ. ΜΗΤΕ ΚΟΜΨΕΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΑΝ ΣΟΥ ΚΑΛΛΩΠΙΖΕΤΩ. ΜΗΤΕ ΠΟΛΥΡΡΗΜΩΝ ΜΗΤΕ ΠΟΛΥΠΡΑΓΜΩΝ ΕΣΟ. ΕΤΙ ΔΕ Ο ΕΝ ΣΟΙ ΘΕΟΣ ΕΣΤΩ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΖΩιΟΥ ΑΡΡΕΝΟΣ ΚΑΙ ΠΡΕΣΒΥΤΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΡΩΜΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΑΝΕΤΕΤΑΧΟΤΟΣ ΕΑΥΤΟΝ, ΟΙΟΣ ΑΝ ΕΙΗ ΤΙΣ ΠΕΡΙΜΕΝΩΝ ΤΟ ΑΝΑΚΛΗΤΙΚΟΝ ΕΚ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΕΥΛΥΤΟΣ, ΜΗΤΕ ΟΡΚΟΥ ΔΕΟΜΕΝΟΣ ΜΗΤΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΙΝΟΣ ΜΑΡΤΥΡΟΣ. ΕΝ ΔΕ ΤΟ ΦΑΙΔΡΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΡΟΣΔΕΕΣ ΤΗΣ ΕΞΩΘΕΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΡΟΣΔΕΕΣ ΗΣΥΧΙΑΣ, ΗΝ ΑΛΛΟΙ ΠΑΡΕΧΟΥΣΙΝ. ΟΡΘΟΝ ΟΥΝ ΕΙΝΑΙ ΧΡΗ, ΟΥΧΙ ΟΡΘΟΥΜΕΝΟΝ») Ενδιαφέρουσα εξάλλου είναι και η ακόλουθη προτροπή του για μία ανθρωπιστική ορθοπραξία: «Σε δύο πράγματα πρέπει να έχεις διαρκή ετοιμότητα. Στο να πράττεις μόνο εκείνα που σου εμπνέει η λογική του Ηγεμονικού σου και της ορθοπραξίας, με σκοπό την ωφέλεια των ανθρώπων, και στο να είσαι ικανός να μεταβάλλλεις τη γνώμη σου αν τυχόν βρεθεί κανείς και σε διορθώσει ή να σε βγάλει από κάποια προκατάληψη, και αυτό με γνώμονα το αν προάγεται η δικαιοσύνη και η κοινή ωφέλεια και όχι αν κάτι εφάνη ευχάριστο ή ένδοξο».

 (Από το βιβλίο του Βλάση Γ. Ρασσιά «Θεοίς Συζήν. Εισαγωγή στον Στωϊκισμό», Αθήναι 2001, εκδόσεις «Ανοιχτή Πόλη») 

http://www.rassias.gr/STOIC8.html

Ο Αμφιάραος και Αμφιάρειο του Ωρωπού

 

Γράφει ο Κ. Σταθόπουλος, φαρμακοποιός

  Ο Αμφιάραος ήταν μια από τις ευγενέστερες και σεβαστές μορφές της Ελληνικής Μυθολογίας. Γιος του Οικλέους και εγγονός του Μελάμποδος από τον οποίο εκληρονόμησε την μαντική τέχνη και τις θεραπευτικές του γνώσεις.

Συμβασίλευε στο Άργος  μετά του Άδραστου του οποίου την αδελφή Εριφύλη έλαβε ως σύζυγο.  Όταν ο Πολυνείκης γιος του Οιδίποδα διωγμένος από τον αδελφό του Ετεοκλή ήρθε στο Άργος ζητώντας βοήθεια για να καταλάβει την Θήβα ο Αμφιάραος αρνήθηκε, αφ’ενός διότι εθεώρει άδικο την εκστρατεία αφ’ ετέρου (αφού ήταν μάντης), επειδή γνώριζε πως όσοι θα έπαιρναν μέρος στην εκστρατεία αυτή, θα εύρισκαν τον χαμό τους, εκτός από τον Άδραστο, προσπάθησε λοιπόν να παρασύρει και τους άλλους αρχηγούς να μην εκστρατεύσουν.

Αλλά ο Πολυνείκης χάρισε το περίφημο περιδέραιο της Αρμονίας (γυναίκα του βασιλιά της Θήβας Κάδμου) στην Εριφύλη η οποία ανάγκασε τον άνδρα της Αμφιάριο να πάρει μέρος στην εκστρατεία με άλλους έξη αρχηγούς (επτά επί Θήβας του Αισχύλου).

Φεύγοντας ο Αμφιάραος για τον πόλεμο άφησε εντολή στα παιδιά του Αμφίλοχο και Αλκμέωνα να εκδικηθούν τον θάνατο του όταν μεγαλώσουν, πράγμα που έκανε ο Αλκμέων σκοτώνοντας την μητέρα του Εριφύλη.  Μετά το οικτρό τέλος της εκστρατείας, κατά την οποία εφονεύθησαν και τα δύο αδέλφια  Ετεοκλής και Πολυνείκης ο Αμφιάραος φεύγοντας προς την Αττική καταδιώχθη υπό τον Περικληγένου γιο του Ποσειδώνος και θα εφονεύτο αν ο Ζευς δεν επενέβαινε ανοίγοντας χάσμα στη γη με κεραυνό, που κατάπιε τον Αμφιάραο με το άρμα του και τον ηνίοχο του αποφεύγοντας τον επονείδιστο θάνατο.

Τα γεγονότα αυτά συνέβησαν κατ’άλλους μεν στη θέση Άρμα όπου το ομώνυμο σημερινό χωριό κατ’αλλους δε όπου είναι το ιερό του Αμφιαρείου παρά τον Ωρωπό, που είναι και το πιθανότερο.  Ο Αμφιάραος ετιμήθη μέχρι των εσχάτων εθνικών χρόνων, όπου επεκράτησε ο Χριστιανισμός, δια την μαντική ικανότητα, την ευσέβεια την δικαιοσύνη και ελατρέθη σαν Θεός.

Ιερά του Αμφιάραου υπήρχαν στο Άργος, Σπάρτη, Αθήνα και αλλού, αλλά το σπουδαιότερο βρίσκεται πλησίον του Ωρωπού μεταξύ Αττικής και Βοιωτίας.

Στην Ιλιάδα η περιοχή του Ωρωπού ονομαζόταν Γραία.  Ο Θουκυδίδης ταυτίζει την Ωρωπία με την Γραία.  Από την ονομασία Γραία και του κατοίκους της Γραίους παράγεται το Graeci που πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην Κάτω Ιταλία και δηλώνει τους Έλληνες.

Ο Ωρωπός ήταν ανεξάρτητο κρατίδιο και ιδρύθηκε τα προϊστορικά χρόνια, πριν από την ίδρυση της Ερέτριας, αργότερα έπεσε στην κυριαρχία της Ερέτριας και μετά στην κατοχή της Αθήνας πιθανότατα το 506 μ.χ.  Οι κάτοικοι του Ωρωπού γίνονται υπήκοοι των Αθηναίων αλλά όχι Αθηναίοι με Αθηναίο διοικητή.

Γεγονός μεγάλο για τον Ωρωπό υπήρξε η ίδρυση του Αμφιαρείου στο τέλος του 5ου π.χ. αιώνα.  Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι Βιωτοί αποσπούν των Ωρωπό από τους Αθηναίους.  Εν συνεχεία τον καταλαμβάνουν οι Θηβαίοι με οι Αθηναίοι πόλη και τελικά των Ελευθεριατών.

   Τότε αρχίζει η μεγάλη ανάπτυξη του Αμφιαρείου,  η ακτινοβολία του και η φήμη του απλώνεται όχι μόνο στον Ελλαδικό χώρο αλλά και στον βαρβαρικό.  Καίγονται κτήρια στήνονται αγάλματα, θέατρο, λουτρά κ.λ.π.  Θεσπίζονται να γίνονται κάθε χρόνο τα  μικρά Αμφιάρεια, κάθε 5 χρόνια τα μεγάλα Αμφιάρεια όπου τελούνται γυμνικοί αγώνες αντάξιοι των Δελφικών ή των Ίσθμιων, ποτέ όμως δεν φθάνουν την αίγλη των Ολυμπιακών Αγώνων.

Μετά την μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.χ. ο Φίλιππος ο Μακεδών παραχωρεί τον Ωρωπό στους Αθηναίους όπου γνωρίζει νέα ακμή.  Στο ιερό γίνονται γιορτές και προσφέρονται αφιερώματα στον Αμφιάραο.   Ο Δημήτριος ο πολιορκητής καθιστά τον Ωρωπό ανεξάρτητο, αναπτύσσεται το μαντείο αλλά και το θεραπευτήριο, επίσης το ονειρομαντείο όπου αποκαλύπτεται ο τρόπος θεραπείας του ασθενούς,  μέσα από το όνειρο παρουσιάζεται ο Αμφιάραος δίνει εντολές θεραπευτικές αλλά και συμβουλές διαιτητικές προς τον ασθενή.  Στο Μαντείο δίνονται χρησμοί όπου προστρέχουν από όλα τα μέρη της Ελλάδος αλλά και από τις βαρβαρικές χώρες.  Τούτο φαίνεται από τα αφιερώματα που βρέθηκαν κοντά στις ανασκαφές.  Γίνονται χειρουργικές επεμβάσεις, αναφέρονται και απεικονίζονται σε γλυπτό, χρήση φιδιών για θεραπευτικούς λόγους, λαμβάνουν χώρα λουτροθεραπείες, φυτοθεραπείες, χρήση ελλέβορου για ελλεβοριασμούς.

Αναπτύσσεται το στάδιο και το θέατρο όπου γίνονται θεατρικές παραστάσεις και ποιητικοί αγώνες, παίζονται έργα διασήμων Ελλήνων δραματουργών Σοφοκλή, Ευριπίδη, Αισχύλου.  Με την  Ρωμαιοκρατία  146 π.χ. βουβαμάρα πέφτει εκεί που υπήρχε ζωή και δράση,  τιμητικά ψηφίσματα δεν γράφονται, παντού λιβανίζονται οι ρωμαίοι αυτοκράτορες και οι στρατηγοί.  Αγάλματα αφιερώνονται τώρα σ’αυτούς και όχι σε έλληνες επιφανείς φιλόσοφους και ποιητές.

Η επικράτηση του χριστιανισμού που έχει σαν αποτέλεσμα την εξαφάνιση της Αρχαίας δωδεκάθεης θρησκείας οδηγεί το Αμφιάρειο στην αφάνεια.  Χωμένο μέσα σε δένδρα και θάμνους και μη έχοντας πόρους συντήρησης και στήριξης μαραζώνει τελειωτικά, αλλά εκτός από αυτό και μια άλλη φοβερή μάστιγα επίκαιρη και στα χρόνια μας επιδρά  στον αφανισμό του Αμφιαρείου το αραίωμα του πληθυσμού της Ελλάδας, η ολιγανδρία.  Ο Πλούταρχος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι στις μέρες του μπορούσε κανείς να περπατάει ώρες ολόκληρες στην Βοιωτία χωρίς να συναντά ψυχή αλλά που και που κανένα βοσκό.

Η φύση παίρνει την εκδίκηση της και επανέρχεται δριμύτερη μη ξεχωρίζοντας την θετική επέμβαση του ανθρώπου από την αρνητική.  Εκεί που ο άνθρωπος είχε επέμβει δημιουργικά καλύπτει τα πάντα με πλούσια βλάστηση που πλημμυρίζει το ιερό όπου λατρεύτηκε ο Αμφιάραος, ο ήρωας, ο θεός, ο θεραπευτής, ο μάντης, ο πιο σεβαστός και ευγενής άνδρας μεταξύ των Ελλήνων.

Η θεραπεία των Αρρώστων

Όποιος έμπαινε στο ιερό για έναν από τους σκοπούς που αναφέραμε,  πλήρωνε δικαίωμα εισόδου και για απόδειξη έπαιρνε μολυβένιο εισιτήριο με ανάγλυφες τις μορφές του Αμφιάραου και της Υγείας  Ο άρρωστος που ήθελε χρησμό και κάθαρση έπρεπε να θυσιάσει στον Αμφιάραο ένα κριάρι όπου πάνω στο νωπό δέρμα κοιμόταν.  Μέσα στον ύπνο του δέχονταν σε όνειρο την συμβουλή του θεού  για το πρόβλημα που τον απασχολούσε και θεραπεύονταν.

Αφού ο ασθενής γινόταν καλά αφιέρωνε διάφορα αντικείμενα στο θεό, που αγόραζε από τα παρακείμενα μαγαζιά, πήλινα, αργυρά, χρυσά  αγαλματίδια , μικρογραφίες ποδιών, χεριών κλπ.  Όταν τα τιμαλφή μαζεύονται το συμβουλίου του ιερατείου έπαιρνε απόφαση να τα λιώσουν και να χρησιμοποιηθεί το αντίτιμο για τις ανάγκες του ιερού.   Αναφέρεται ότι ο Κένταυρος Χείρων που ήταν γιος του Κρόνου και είχε μητέρα την Φιλύρα δίδαξε στον Μελαμπόδα καθώς και τον Ασκληπιό την μαντική τέχνη όπου χρησιμοποιούντο λουρίδες από τον φλοιό της Φιλίρας (φλαμουριά –τιλιά), καθώς και νύμφες των δένδρων της φιλύρας.

[www.iama.gr]

Friedrich Wilhelm Nietzsche

Φρειδερίκος Βίλχελμ Νίτσε - 

Στον Γερμανό στοχαστή και φιλόσοφο Φρειδερίκο Βίλχελμ Νίτσε αφιερώνει σήμερα η Google, το Dooodle  με αφορμή τα 169 χρόνια από τη γέννησή του.

O Φρειδερίκος Βίλχελμ Νίτσε γεννήθηκε σαν σήμερα 15 Οκτωβρίου, το 1844 και η ημερομηνία γέννησής του συνέπεσε χρονικά με τα 49α γενέθλια του βασιλιά της Πρωσίας, Φρειδερίκου Βίλχελμ Δ', προς τιμήν του οποίου έλαβε και το όνομά του.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη Ραίκεν , κοντά στη Λειψία και στην ευρύτερη πρωσική επαρχία της Σαξονίας.

Ο πατέρας του, Καρλ Λούντβιχ Νίτσε  ήταν λουθηρανός πάστορας και  η μητέρα του, Φραντσίσκα Αίλερ ήταν κόρη του πάστορα Ντάβιντ Φρήντριχ Αίλερ.
Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα του Νίτσε από εγκεφαλική ασθένεια το 1849 και τον χαμό του αδελφού του τον επόμενο χρόνο, η οικογένεια μετακόμισε στο Νάουμπουργκ. Εκεί διέμειναν όλοι με τη γιαγιά του Νίτσε, καθώς η μητέρα του δεν είχε τη δυνατότητα να συντηρήσει δικό της σπίτι.
Από μικρός που ήταν, φάνηκε η ευφυΐα και το οξύ του πνεύμα.

Παρά την αντίθεση της μητέρας του, η οποία τον προόριζε για εφημέριο, ο Νίτσε επικεντρώθηκε στην Κλασική Φιλολογία.
Σπούδασε κλασική φιλολογία στη Βόννη και τη Λειψία. Καταγόταν από βαθιά θρησκευόμενη οικογένεια και προοριζόταν για την επιστήμη της Θεολογίας. Ωστόσο, η πορεία του άλλαξε κατά τα μετεφηβικά του χρόνια με αποτέλεσμα να στραφεί στον χώρο της φιλοσοφίας.
Μόλις στα 25 του χρόνια διορίστηκε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας,  Εκείνη την εποχή γνώρισε το έργο του φιλόσοφου Σοπενάουερ και συνδέθηκε φιλικά με τον μουσικοσυνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ.

Πολύ σύντομα ο Νίτσε θα χαράξει το δικό του δρόμο. Παραιτείται από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο, απομακρύνεται από τις θεωρίες του Σοπενάουερ και διακόπτει τη σχέση του με τον Βάγκνερ. Ζώντας περιπλανώμενη ζωή, σε μικρές πανσιόν της Ελβετίας, της Ιταλίας και της νότιας Γαλλίας, αφοσιώνεται στην κριτική της μεταφυσικής, της ηθικής, της θρησκείας και των άλλων πλευρών του δυτικού πολιτισμού γράφοντας ασταμάτητα.
Αν και από νωρίς υπήρχε η γενικευμένη αντίληψη πως επρόκειτο να γίνει κληρικός, ο Νίτσε σταδιακά άρχισε να αμφισβητεί τον Χριστιανισμό και περίπου το φθινόπωρο του 1862 είχε απορρίψει οριστικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σκεπτόμενος να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη μουσική.

Πληθώρα συγγραμμάτων του γράφτηκαν με οξύ και επιθετικό ύφος, χρησιμοποιώντας ευρέως αφορισμούς.
Το φιλοσοφικό του έργο εκτιμήθηκε ιδιαίτερα κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, περίοδο κατά την οποία εδραιώθηκε η θέση του και αναγνωρίστηκε ως ένας από τους μείζονες φιλοσόφους.

Οι κεντρικές ιδέες της φιλοσοφίας του Φρίντριχ Νίτσε περιλαμβάνουν τον "θάνατο του Θεού", την ύπαρξη του υπερανθρώπου, την ατέρμονη επιστροφή, τον προοπτικισμό καθώς και την θεωρία της ηθικής κυρίων - δούλων. Αναφέρεται συχνά ως ένας από τους πρώτους «υπαρξιστές» φιλοσόφους.

Την περίοδο 1873-1876, ολοκλήρωσε μία σειρά τεσσάρων δοκιμίων που εκδόθηκαν αργότερα σε μία συλλογή με τον γενικό τίτλο Ανεπίκαιροι Στοχασμοί
Το 1878, κατά την τελευταία περίοδο της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας, ο Νίτσε ολοκλήρωσε το βιβλίο με τίτλο Ανθρώπινο, υπερβολικά ανθρώπινο σηματοδοτώντας  μία μεταστροφή και διαφοροποίηση των φιλοσοφικών του ιδεών. Το επόμενο διάστημα, η υγεία του κλονίστηκε σοβαρά: υπέφερε από ημικρανίες, που οφείλονταν σε βλάβη του αμφιβληστροειδούς και στα δύο μάτια του, γεγονός που τον ανάγκασε τελικά να υποβάλει παραίτηση από το πανεπιστήμιο, στις 2 Μαΐου του 1879, καθώς αδυνατούσε να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του.

Τελευταία χρόνια

Απελευθερωμένος από τις ακαδημαϊκές υποχρεώσεις, ο Νίτσε πέρασε τα επόμενα χρόνια ταξιδεύοντας συχνά σε πόλεις της Ελβετίας, της Γερμανίας ή της Ιταλίας και αναζητώντας κάθε φορά ένα αναζωογονητικό κλίμα που θα βοηθούσε να βελτιωθεί η κατάσταση της υγείας του.

Σημαντική βοήθεια του προσέφερε ο πρώην μαθητής του, Πέτερ Γκαστ, ο οποίος είχε εξελιχθεί σε ένα είδος προσωπικού γραμματέα του Νίτσε.
Η περίοδος αυτή υπήρξε ιδιαίτερη παραγωγική για τον Νίτσε, παρά τις κρίσεις της ασθένειας και τα διαστήματα βαριάς κατάθλιψης στα οποία υπέκυπτε.

Στις 3 Ιανουαρίου του 1889 υπέστη νευρική κατάρρευση, ενώ βρισκόταν στην πλατεία Κάρλο Αλμπέρτο του Τορίνο. Αν και τα γεγονότα εκείνης της ημέρας δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένα, σύμφωνα με μία διαδεδομένη εκδοχή, ο Νίτσε είδε έναν αμαξά να μαστιγώνει το άλογό του και τότε με δάκρυα στα μάτια τύλιξε τα χέρια του γύρω από το λαιμό του αλόγου για να καταρρεύσει αμέσως μετά[5][6].

Τις επόμενες ημέρες απέστειλε πολυάριθμες επιστολές σε οικεία πρόσωπα, που φανέρωναν επίσης την ψυχική διαταραχή του, υπογράφοντας άλλοτε ως «ο Εσταυρωμένος» και άλλοτε ως «Διόνυσος». Στις 10 Ιανουαρίου μεταφέρθηκε σε ψυχιατρική κλινική της Βασιλείας και λίγες ημέρες αργότερα σε κλινική της Ιένας, κατόπιν επιθυμίας της μητέρας του, όπου οι γιατροί διέγνωσαν «παραλυτική ψυχική διαταραχή».

Μετά τον θάνατό της μητέρας του το 1897, ο Νίτσε έζησε στη Βαϊμάρη μαζί με την αδελφή του. Το καλοκαίρι του 1898 υπέστη ελαφρύ εγκεφαλικό που οδήγησε στην επιδείνωση της κατάστασής του. Τον επόμενο χρόνο ακολούθησε ένα ακόμα σοβαρότερο εγκεφαλικό επεισόδιο και στις 25 Αυγούστου 1900 πέθανε από πνευμονία.

http://www.apocalypsejohn.com/2013/10/friedrich-nietzsche.html

Η ξεχωριστή σχέση των αρχαίων Ελλήνων με τον σκύλο

Διογένης (412-323 π.Χ). Πίνακας του Jean-Leon Gerome, με τίτλο “Ο Σκύλος” – 1860, Walters Art Museum, USA.

Η φύση αποτέλεσε για του αρχαίους Έλληνες το πεδίο βάσης και εξέλιξης του ανθρώπου. Παρατήρησαν με ματιά και νου οξυδερκή, ότι μέσα σε αυτήν ο άνθρωπος πάλεψε με τα στοιχεία της φύσης, έπαθε πολλά, έμαθε από τα λάθη του και τέλος φιλοσόφησε την ίδια του την ύπαρξη, δίνοντας μεγάλη σημασία και ερμηνεύοντας τα θαυμαστά της δημιουργήματα που τον περιτριγυρίζουν. Έτσι, αναπτύχθηκε μια άλλη, ξεχωριστή σχέση με τα ζώα, που συμπληρώνουν, μαζί με τον άνθρωπο, τις φανερές μορφές έμψυχης εκδήλωσης της φύσης. Το ζώο που βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας των όντων, μετά τον άνθρωπο και έχει άμεση σχέση με την κοινωνική ζωή του ανθρώπου είναι ο σκύλος.

Υπάρχουν δύο μύθοι που εξηγούν το λόγο που ο σκύλος αποτελεί εδώ και χιλιάδες χρόνια τον πιο πιστό σύντροφο του ανθρώπου. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι λίγα είναι τα ζώα για τα οποία έχουν πλαστεί μύθοι από τους αρχαίους Έλληνες. Ο πρώτος μύθος, μας λέει πως ο κύν ήταν δημιούργημα του θεού Ήφαιστου. Για το λόγο αυτό, απολάμβανε μεγάλης εκτίμησης σε σημείο σχεδόν ισότητας με τους ανθρώπους, σε αντίθεση με τους αρχαίους Αιγυπτίους που είχαν μια πιο απόμακρη σχέση με τα ζώα (τα λάτρευαν μεν αλλά χωρίς να έχουν καθημερινή επαφή μαζί τους). Ο θεός Απόλλων εξημέρωσε το σκύλο και τον δώρισε στην αδελφή του θεά Αρτέμιδα, προκειμένου να τη συνοδεύει στο κυνήγι (κύναν άγω).

Επίσης, ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι ο σκύλος είναι αποτέλεσμα αναπαραγωγής του Κέρβερου (του σκύλου που φύλαγε τον Άδη), την οποία επέτυχε ο Μολοσσός, ο εγγονός του Αχιλλέα. Για την ιστορία, τον Κέρβερο τον αιχμαλώτισε ο Ηρακλής και τον πήγε στον Ευρυσθέα, από τον οποίο τον έκλεψε ο Μολοσσός.

Πέραν όμως, από τους μύθους, οι αρχαίοι Έλληνες ασχολήθηκαν με τα ζώα και στο επιστημονικό πεδίο. Ο πανεπιστήμονας και φιλόσοφος Αριστοτέλης, στο έργο του «περί ζώων ιστορία», κάνει μια λεπτομερή μελέτη γύρω από τα είδη και τη φύση των σκύλων δείχνοντας έτσι τη σημασία που έδιναν οι αρχαίοι στο ζώο αυτό. Συγκεκριμένα, κατατάσσει του Μολοττικούς κύνες και τους Ινδικούς κύνες στην κατηγορία βραχυκεφάλων κυνών. (Υπενθυμίζω εδώ ότι η λέξη Μολοσσός είναι η αρχαία ονομασία της Ηπείρου). Ακόμα και στην καθημερινή ζωή των μεγάλων ανδρών ο κύνας έπαιξε σημαντικό ρόλο. Ο Μέγας Αλέξανδρος ως μαθητής του Αριστοτέλη, ήταν κυνόφιλος.
Όσο ήταν στην Πέλλα είχε μια θηλυκή σκυλίτσα (Μολοττικός κύων) και αργότερα στην Περσία κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του κατά του Πέρση Δαρείου, αγόρασε έναν αρσενικό σκύλο (Ινδικός κύων) και μάλιστα έναντι αδρής αμοιβής, ονόματι Περίττα. Αργότερα, έδωσε το όνομά του σε μια πόλη που ίδρυσε εκεί.

(Ανάγλυφο που απεικονίζει την συνάντηση του Αλέξανδρου με τον Διογένη. Δεξιά απο το άλογο του Αλέξανδρου διακρίνεται ένας σκύλος, πιθανόν του ιδίου. - Μουσείο Λούβρου).

Mία απο τις σημαντικότερες ενδείξεις για αυτήν την σχέση αγάπης και συντροφιάς μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων με τους σκύλους, που διαρκεί πάνω απο 3.000 χρόνια, μας την δίνει ο πατέρας της Ελληνικής ιστορίας Όμηρος στην Οδύσσεια (ραψωδία ρ΄300-309), όπου περιγράφει το γνωστό και συγκινητικό περιστατικό του θανάτου του σκύλου του Οδυσσέα (ονόματι Άργος) τη στιγμή που αναγνωρίζει τον αφέντη του ντυμένο ζητιάνο, που γύρισε μετά από 10 έτη απουσίας.

Σχέση μοναδική. Συντροφικότητα που προκαλεί συγκίνηση. Ένα άλογο ον, ο κατάκοιτος σκύλος Άργος, παρ’ όλα τα χρόνια απουσίας του αφέντη του, μπόρεσε να τον αναγνωρίσει αφήνοντας σε εμάς, όπως και στον Οδυσσέα το δάκρυ να κυλήσει και να αγγίξει την καρδιά μας. Αβίαστα ερωτήματα έρχονται στο νου μας: Τι δέσιμο είχαν ο αφέντης με το σκύλο του, κάνοντας τον πολυταξιδεμένο και σκληρό από τις κακουχίες Οδυσσέα να δακρύσει; Τι είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει ένα άλογο ον να δεθεί συγκινησιακά με ένα λογικό; Μήπως η επικοινωνία αυτή δηλώνει την ύπαρξη της ψυχής; Μήπως, ως άνθρωποι πρέπει να δώσουμε μεγάλη βαρύτητα στη ψυχή μας και στην επικοινωνία με τη φύση, στην οποία άλλως τε είμαστε συγκάτοικοι με τα άλλα ζώα;

Οι αρχαίοι Έλληνες αντιλήφθηκαν από πολύ νωρίς τη διαφορετική σχέση που έχει ο σκύλος με τον άνθρωπο. Σχέση φιλική, σχέση συνεργασίας. Σχέση πάνω απ’ όλα εμπιστοσύνης, όπως επίσης και φιλοσοφικής συντροφιάς. Πριν από τον μεγάλο φιλόσοφο Σωκράτη, που άλλαξε τα δεδομένα της σκέψης πάνω σε βαθειά και αιώνια προβλήματα τη ανθρωπότητας, υπήρχαν οι λεγόμενοι κυνικοί φιλόσοφοι. Αυτοί, γύριζαν στους δρόμους των πόλεων και μιμούνταν τη ζωή των σκύλων. Ζούσαν σε πιθάρια ή σε βράχους προκειμένου να ταπεινωθούν και να φιλοσοφήσουν. Άλλως τε, μη ξεχνάμε την εικόνα που μας έχει μείνει χαραγμένη στο μυαλό με τον μεγάλο αρχαίο φιλόσοφο Διογένη να περιφέρεται μέρα μεσημέρι στους δρόμους της Αθήνας κρατώντας φανάρι και έχοντας συντροφιά έναν σκύλο, αναζητώντας άνθρωπο, όπως έλεγε, υπονοώντας την ποιοτική έννοια της λέξης.

Ο σκύλος λοιπόν, τιμήθηκε από όλους τους Έλληνες της αρχαίας εποχής, τοποθετώντας τον ακόμα και στο σύμπαν (αστερισμός του κυνός), εκφράζοντας έτσι την υπέρτατη αγάπη τους για το ζώο. Το γεγονός αυτό αν μη τι άλλο, δείχνει ότι ο σκύλος αποτελούσε μέρος της καθημερινότητας της ζωής τους. Η καθημερινότητα δεν άλλαξε στο πέρασμα των αιώνων και ο σκύλος παραμένει γύρω μας, δίπλα μας. Είναι ανάγκη να δούμε μέσα από την παρουσία του τη σταθερή κοινωνική σχέση του με τον άνθρωπο, καταδικάζοντας και αποτρέποντας την κακοποίησή τους από μερίδα συνανθρώπων μας.

Εξ’ άλλου, όσοι δεν το γνωρίζουν, ως και ο Μέγας Αλέξανδρος, που ενδιαφερόταν για μεγάλα και σημαντικά πράγματα, θέσπισε νόμο για την προστασία των ζώων. Κοιτάζοντας λοιπόν, στα μάτια ενός ποιμενικού ελληνικού Μολοττικού σκύλου (Hellenic Epir Molossus), μπορούμε να τρέξουμε πίσω στο χρόνο και να αισθανθούμε τη συντροφιά, όχι απλά ενός κύνα αλλά ενός αρχαίου «Έλληνα» φίλου και προστάτη της ζωής μας

Οι Έλληνες για να τιμωρήσουν την Εκάβη αποφάσισαν να τη λιθοβολήσουν. Ως προς τον θάνατό της υπάρχουν παραλλαγές, όλες όμως έχουν ως κοινό στοιχείο τη μεταμόρφωση σε σκύλο. Ο Ευριπίδης στην ομώνυμη τραγωδία του αναφέρει ότι η Εκάβη, αφού πρώτα είδε όλα τα παιδιά της νεκρά ή αρπαγμένα, μεταμορφώθηκε από τους θεούς, που τη λυπήθηκαν, σε σκυλί. Μία παραλλαγή λέει ότι η Εκάβη μεταμορφώθηκε σε σκύλο όταν την κατεδίωξαν για εκδίκηση οι σύντροφοι του Πολυμήστορα. Τρίτη εκδοχή είναι ότι η Εκάβη μεταμορφώθηκε σε σκύλο μέσα στο πλοίο που την οδηγούσε δούλη στην Ελλάδα. Τέλος, στην εκδοχή του λιθοβολισμού, η Εκάβη λιθοβολήθηκε πράγματι από τους Έλληνες, που όμως όταν πήγαν να την τραβήξουν κάτω από τις πέτρες βρήκαν, αντί για το πτώμα της, ένα σκυλί με πύρινα μάτια. Φαίνεται ότι η Εκάβη λατρεύθηκε σαν θεά με ιερό ζώο το σκυλί.

Άλλος ένας Ελληνικός μύθος της αρχαιότητας έκανε αναφορά σε μηχανικούς σκύλους που είχαν σταλεί να προστατέψουν το παλάτι του Αλκίνοου. Οι Θεοί ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με τον βασιλιά Αλκίνοο και μέσω της τέχνης του Ήφαιστου, του χάρισαν χρυσούς και ασημένιους, αθάνατους και πανίσχυρους μηχανικούς σκύλους για την προστασία του παλατιού του.

Ο σκύλος που πέθανε από λύπη

Το συγκινητικό εύρημα ενός σκελετού στη νεκρόπολη της Ελεύθερνας στην Κρήτη έρχεται να μας θυμίσει μύθους και μαρτυρίες για τη σχέση φιλίας ανάμεσα στους αρχαίους Ελληνες και σε ζώα που τους συντρόφευαν.

Από τους αρχαιολόγους που έχουν μελετήσει τα ταφικά έθιμα των αρχαίων Ελλήνων λίγοι έχουν ασχοληθεί με αυτή την ιδιαίτερη σχέση ανθρώπου και ζώου. Οπωσδήποτε όμως όσοι έτυχε να «πέσουν» επάνω σε ταφή ζώου, είτε μαζί είτε χώρια από το αφεντικό του, ανατρέχουν στις αρχαίες γραπτές μαρτυρίες και θυμούνται και τους σχετικούς μύθους. Αφορμή τώρα για αυτή την εισαγωγή και το σχετικό ρεπορτάζ υπήρξε ένα συγκινητικό εύρημα στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας στην Ελεύθερνα της Κρήτης όπου διεξάγεται η ανασκαφή του Πανεπιστημίου Κρήτης με τον καθηγητή Νίκο Σταμπολίδη. Πρόκειται για τον σκελετό ενός σκύλου που βρέθηκε δίπλα σε ένα πιθάρι που περιείχε τον σκελετό ενός αγοριού. Η γνωστή μας πια ανασκαφή της Ελεύθερνας είχε δημοσιευθεί για πρώτη φορά πριν από πολλά χρόνια στο «Βήμα» με τον τίτλο«Δειροτομηθείς Σιδήρω» και ο αποκεφαλισμένος σκελετός που βρέθηκε στην πυρά είχε μεταφερθεί αργότερα στην έκθεση της Ελεύθερνας που διοργανώθηκε στο Κυκλαδικό Μουσείο. Αυτή τη φορά στην ίδια ανασκαφή ήρθε στο φως ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα.

Κοντά στον γνωστό και για το ανθρωπολογικό του υλικό τάφο Α1Κ1 όπου έχουν βρεθεί τα οστά πολλών αριστοκρατών πολεμιστών της Ελεύθερνας από το 900 ως το 680 π.Χ., ο χώρος είχε μείνει ανέπαφος. Μιλάμε βέβαια για ένα πολύ μικρό κομμάτι γης όπου ήρθε τώρα στο φως μια πιθοταφή ανάμεσα σε τεφροδόχους και χάλκινες φιάλες. Το στόμιο αυτού του πίθου είναι στραμμένο προς Βορά και ακουμπάει σε μια μεγάλη όρθια πέτρα η οποία δεν αποτελούσε μόνο τη φραγή του πίθου, αλλά και το σήμα του. Οταν ανοίξαμετον πίθο διαπιστώσαμε ότι περιείχε έναν σκελετό, σε συνεσταλμένη στάση, του οποίου τα οστά πιθανότατα ήταν ενός αγοριού εφηβικής ηλικίας 15 ίσως ετών. Οταν όμως μετά θελήσαμε να διαμορφώσουμε τον χώρο, προκειμένου να παραμείνει το πιθάρι in situ για τους επισκέπτες της νεκρόπολης, αφαιρώντας τα χώματα ακριβώς δίπλα και στο ίδιο βάθος όπου “πατούσε” ο πίθος, βρήκαμε τον σκελετό του σκύλου. Ο σκελετός είναι ακέραιος χωρίς ίχνη βίαιου θανάτου. Δεν έχουμε δηλαδή δείγματα ότι τον θυσίασαν. Είναι απλώς ένας κρητικός ιχνηλάτης σκύλος. Ετσι η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι ίσως πέθανε από τη λύπη του, πράγμα που ανήκει βέβαια στον χώρο των υποθέσεων καθώς δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ανασκαφικά.

1, 2. Η πιθοταφή του εφήβου και δίπλα ο σκύλος του όπως βρέθηκαν στη νεκρόπολη της Ελεύθερνας στην Κρήτη. Πρωτοαρχαϊκή περίοδος 3. Εξαιρετικά περιποιημένη η ταφή ενός σκύλου στην Αθήνα των ρωμαϊκών χρόνων. Βρέθηκαν το περιλαίμιό του και μυροδοχεία.

Υπάρχουν όμως περιγραφές αυτού του είδους που έφθασαν στις μέρες μας από αρχαίους ιστορικούς» καταλήγει ο κ. Σταμπολίδης. Μια άλλη ταφή με σκελετούς σκύλων είχε βρει πριν από μερικά χρόνια στο Καβούσι της Ανατολικής Κρήτης η αρχαιολόγος Leslie Dayκαι δημοσίευσε το εύρημά της στο Αmerican Journal of Αrchaeology, ενώ και η αρχαιολόγος κυρία Ελπίδα Σκέρλου εντόπισε πρόσφατα ταφή σκύλου στην Κω που ακόμη δεν δημοσιεύτηκε. Από την πλευρά των αρχαίων μαρτυριών τόσο ο Αιλιανός όσο και ο Πολυδεύκης στο Ονομαστικό του αναφέρουν παραδείγματα για ταφές σκύλων ή για σκύλους που ακολούθησαν το αφεντικό τους στον θάνατο αρνούμενοι τον αποχωρισμό. Μια άλλη μαρτυρία προέρχεται από τον Αιλιανό και αναφέρεται στον Εύπολη ο οποίος πέθανε στην Αίγινα και επάνω στον τάφο του πέθανε ο πιστός του σκύλος. Η θέση ονομάστηκε Κυνός Σήμα. [Πηγή]

εξοστρακισμός

Τρία όστρακα με ψήφους για Αθηναίους πολιτικούς. Από πάνω προς τα κάτω γράφουν: Περικλής Ξανθίππου, Κίμων Μιλτιάδου και Αριστείδης Λυσίμαχου

Οστρακισμός ή εξοστρακισμός είχε αρχίσει να εφαρμόζεται στην αρχαία Αθήνα από τον 6ο αιώνα πΧ, ως θεσμός της Αθηναϊκής δημοκρατίας μέσω του οποίου προστατεύονταν το πολίτευμα της Αθήνας. Η χρησιμότητα του οστρακισμού ήταν να απαλλάσσονται οι Αθηναίοι από πολίτες οι οποίοι είχαν συσσωρεύσει υπερβολικά μεγάλη πολιτική δύναμη, σε σημείο να γίνονται επικίνδυνοι για την πολιτική που ακολουθούνταν. Ο οστρακισμός υιοθετήθηκε στην συνέχεια και από άλλες πόλεις οι οποίες είχαν δημοκρατικό χαρακτήρα.

Ο οστρακισμός γινόταν ως εξής: μία φορά κάθε χρόνο μαζεύονταν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες στην Εκκλησία του Δήμου και προσπαθούσαν όλοι μαζί να αποφασίσουν γιατί και αν θα έπρεπε να κάνουν οστρακισμό, τη χρονιά εκείνη. Εάν οι Αθηναίοι έκριναν πως δεν υπήρχε λόγος για κάτι τέτοιο τότε δεν γινόταν οστρακισμός. Εάν όμως έκριναν πως έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο, τότε έφραζαν την Αγορά και δημιουργούσαν έτσι έναν περίβολο, που τον διαιρούσαν σε δέκα τμήματα, με κοινή είσοδο. Σε αυτά εισερχόταν κάθε πολίτης, ανάλογα με τη φυλή που ανήκε και άφηνε ένα Όστρακο (θραύσμα πήλινου αγγείου), όπου είχε γράψει το όνομα του πολίτη του οποίου την εξορία επιθυμούσε. Για να εξοριστεί κάποιος έπρεπε το όνομά του να βρεθεί σε περισσότερα από 6.000 όστρακα. Ο πολίτης που καταδικαζόταν είχε διορία δέκα ημερών για να τακτοποιήσει τις προσωπικές του υποθέσεις. Αρχικά, η εξορία διαρκούσε δέκα χρόνια αλλά αργότερα μειώθηκε σε πέντε.

Ο οστρακισμός θεσπίστηκε αρχικά ως ένα μέσο προστασίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αργότερα όμως,ο θεσμός αυτός έχασε βαθμιαία τη σημασία του, διότι χρησιμοποιήθηκε από τις διάφορες παρατάξεις σαν τρόπος απαλλαγής και εξόντωσης πολιτικών αντιπάλων.

Οι Αθηναίοι που είναι γνωστό ότι εξοστρακίστηκαν είναι οι ακόλουθοι (κατά χρονική σειρά):

• 487 π.Χ. − Ίππαρχος του Χάρμου, συγγενής του Πεισίστρατου
• 486 π.Χ. – Μεγακλής του Ιπποκράτη, ανιψιός του Κλεισθένη. Ο Μεγακλής εξοστρακίστηκε δύο φορές σύμφωνα με τον Λυσία.
• 485 π.Χ. — Καλλίξενος, ανιψιός του Κλεισθένη και αρχηγός των Αλκμαιωνιδών εκείνο το διάστημα (οι πληροφορίες για τον Καλλίξενο είναι αβέβαιες).
• 484 π.Χ. — Ξάνθιππος του Αρίφρονα, πατέρας του Περικλή
• 482 π.Χ. — Αριστείδης του Λυσιμάχου.
• 471 π.Χ. — Θεμιστοκλής του Νεοκλέους (το 471 π.Χ. ή νωρίτερα)
• 461 π.Χ. — Κίμων του Μιλτιάδη
• 460 π.Χ. — Αλκιβιάδης του Κλεινία, παππούς του Αλκιβιάδη του Πελοποννησιακού Πολέμου.
• 457 π.Χ. — Μένων του Μενεκλίδη (αβέβαιο)
• 442 π.Χ. — Θουκυδίδης του Μιλησία (δεν πρόκειται για τον ιστορικό Θουκυδίδη)
• Δεκαετία του 440 π.Χ. — Καλλίας του Διδύμου (αβέβαιο)
• Δεκαετία του 440 π.Χ. — Δάμων του Δαμονίδη (αβέβαιο)
• 416 π.Χ. — Υπέρβολος του Αντιφάνη

http://el.wikipedia.org/wiki/