Οστρακισμός ή εξοστρακισμός είχε αρχίσει να εφαρμόζεται στην αρχαία Αθήνα από τον 6ο αιώνα πΧ, ως θεσμός της Αθηναϊκής δημοκρατίας μέσω του οποίου προστατεύονταν το πολίτευμα της Αθήνας. Η χρησιμότητα του οστρακισμού ήταν να απαλλάσσονται οι Αθηναίοι από πολίτες οι οποίοι είχαν συσσωρεύσει υπερβολικά μεγάλη πολιτική δύναμη, σε σημείο να γίνονται επικίνδυνοι για την πολιτική που ακολουθούνταν. Ο οστρακισμός υιοθετήθηκε στην συνέχεια και από άλλες πόλεις οι οποίες είχαν δημοκρατικό χαρακτήρα.
Ο οστρακισμός γινόταν ως εξής: μία φορά κάθε χρόνο μαζεύονταν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες στην Εκκλησία του Δήμου και προσπαθούσαν όλοι μαζί να αποφασίσουν γιατί και αν θα έπρεπε να κάνουν οστρακισμό, τη χρονιά εκείνη. Εάν οι Αθηναίοι έκριναν πως δεν υπήρχε λόγος για κάτι τέτοιο τότε δεν γινόταν οστρακισμός. Εάν όμως έκριναν πως έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο, τότε έφραζαν την Αγορά και δημιουργούσαν έτσι έναν περίβολο, που τον διαιρούσαν σε δέκα τμήματα, με κοινή είσοδο. Σε αυτά εισερχόταν κάθε πολίτης, ανάλογα με τη φυλή που ανήκε και άφηνε ένα Όστρακο (θραύσμα πήλινου αγγείου), όπου είχε γράψει το όνομα του πολίτη του οποίου την εξορία επιθυμούσε. Για να εξοριστεί κάποιος έπρεπε το όνομά του να βρεθεί σε περισσότερα από 6.000 όστρακα. Ο πολίτης που καταδικαζόταν είχε διορία δέκα ημερών για να τακτοποιήσει τις προσωπικές του υποθέσεις. Αρχικά, η εξορία διαρκούσε δέκα χρόνια αλλά αργότερα μειώθηκε σε πέντε.
Ο οστρακισμός θεσπίστηκε αρχικά ως ένα μέσο προστασίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αργότερα όμως,ο θεσμός αυτός έχασε βαθμιαία τη σημασία του, διότι χρησιμοποιήθηκε από τις διάφορες παρατάξεις σαν τρόπος απαλλαγής και εξόντωσης πολιτικών αντιπάλων.
Οι Αθηναίοι που είναι γνωστό ότι εξοστρακίστηκαν είναι οι ακόλουθοι (κατά χρονική σειρά):
- 487 π.Χ. − Ίππαρχος του Χάρμου, συγγενής του Πεισίστρατου
- 486 π.Χ. – Μεγακλής του Ιπποκράτη, ανιψιός του Κλεισθένη. Ο Μεγακλής εξοστρακίστηκε δύο φορές σύμφωνα με τον Λυσία.
- 485 π.Χ. — Καλλίξενος, ανιψιός του Κλεισθένη και αρχηγός των Αλκμαιωνιδών εκείνο το διάστημα (οι πληροφορίες για τον Καλλίξενο είναι αβέβαιες).
- 484 π.Χ. — Ξάνθιππος του Αρίφρονα, πατέρας του Περικλή
- 482 π.Χ. — Αριστείδης του Λυσιμάχου.
- 471 π.Χ. — Θεμιστοκλής του Νεοκλέους (το 471 π.Χ. ή νωρίτερα)
- 461 π.Χ. — Κίμων του Μιλτιάδη
- 460 π.Χ. — Αλκιβιάδης του Κλεινία, παππούς του Αλκιβιάδη του Πελοποννησιακού Πολέμου.
- 457 π.Χ. — Μένων του Μενεκλίδη (αβέβαιο)
- 442 π.Χ. — Θουκυδίδης του Μιλησία (δεν πρόκειται για τον ιστορικό Θουκυδίδη)
- Δεκαετία του 440 π.Χ. — Καλλίας του Διδύμου (αβέβαιο)
- Δεκαετία του 440 π.Χ. — Δάμων του Δαμονίδη (αβέβαιο)
- 416 π.Χ. — Υπέρβολος του Αντιφάνη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου