Αλέξανδρος ο Στρατηλάτης (II)

Αλέξανδρος ο Στρατηλάτης (II)

Ο ναός της Αθηνάς στην Πριήνη, στα παράλια της Μϊκράς Ασίας, ΕΙΧΕ ιδιαίιερη σημασία για τους Έλληνες και το Μακεδόνα ηγέτη τους.
Μαθητής τον Αριστοτέλη και λάτρης τής Ιλιαδας, ο Αλέξανδρος έφτασε στην Πριήνη μετά την πρώτη τον μεγάλη νίκη επί του περσικού στρατού στο Γρανικό, το 334 π.Χ.
Ο ναός αυτός ήταν τότε υπόκατασκευή και ο Αλέξανδρος ζήτησε να αφιεροιθεί στην Αθηνά, όπως και έγινε.
Ο Αλέξανδρος αντιλαμβανόταν την ευλάβεια πραγματιστικά και τελούσε καθημερινά θυσίες για να κερδίσει την έννοια των θεών. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΙΣΣΟ ο Αλέξανδρος κατέβηκε στις μεσογειακές ακτές, όπου οι πόλεις-σύμμαχοι των Περσών του άνοιγαν η μία μετά την άλλη τις πύλες τους και παραδίνονταν.
Η πρώτη σοβαρή αντίσταση που συνάντησε ήταν στην Τύρο, μια πόλη που βρισκόταν σε ένα νησί, ένα χιλιόμετρο μακριά από την ακτή, σημείο στρατηγικό και με τεράστια ναυτική δύναμη.
Ο στρατός του Αλέξανδρου περιλάμβανε και μια ειδική μονάδα μηχανικού, η οποία άρχισε να κατασκευάζει ένα μόλο για να συνδέσει την ακτή με το νησί. Χρειάστηκαν επτά μήνες μέχρι να καταλάβουν οι Μακεδόνες την πόλη και, όταν την κατέλαβαν, όρμησαν πάνω στους κατοίκους της με λυσσαλέο μένος.
Επτά χιλιάδες σκοτώθηκαν επιτόπου, 2.000 νέοι άντρες σταυρώθηκαν και 30.000 πουλήθηκαν σκλάβοι.
«Η αιματοχυσία είναι πάγιο γνώρισμα της εκστρατείας του Αλέξανδρου» μου είπε ο Ernst Badian. «Δεν υπάρχει αντίστοιχο φαινόμενο στην αρχαία ιστορία εκτός από την εκστρατεία του Καίσαρα στη Γαλατία».
Ο Αλέξανδρος συνέχισε την πορεία του προς νότο, εξουδετερώνοντας τους συμμάχους των Περσών, και έφτασε στην Αίγυπτο. Εκεί τον περίμενε ενθουσιώδης υποδοχή.
Η Αίγυπτος, που άλλοτε ήταν παντοδύναμη, εξαναγκαζόταν κάθε τόσο, τα τελευταία 200 περίπου χρόνια, να γίνεται υποτελής των Περσών. Στη Μέμφιδα, πρωτεύουσα της Αιγύπτου, ο Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε φαραώ, δηλαδή νόμιμος άρχων αυτού του μεγάλου, πλούσιου και αρχαίου πολιτισμού.
Σύμφωνα με την αιγυπτιακή παράδοση, ο φαραώ ήταν γιος του μεγαλύτερου θεού, του Αμμωνα-Ρα.
Σε μεγάλη απόσταση από τα λιγοστά ερείπια της Μέμφιδας, στη Δυτική Έρημο, βρίσκεται η όαση Σΐβα, μια καταπράσινη νησίδα ζωής καταμεσής στην έρημο. Έφτασα εκεί σούρουπο, διέσχισα ένα συνονθύλευμα από πλινθόκτιστα σπιτάκια και ανέβηκα στην κορυφή ενός λοφίσκου, όποσ αντίκρισα ένα αρχαίο κτίσμα εκπληκτικής απλότητας.
Εδώ ήταν τον καιρό του Αλέξανδρου το Αμμώνειο, ο ναός του Αμμωνα Δία και ένα από τα μεγαλύτερα μαντεία για τον τότε ελληνικό κόσμο.
Στις αρχές του 331 π.Χ. ο φαραώ Αλέξανδρος πήγε για προσκύνημα σ' αυτόν το ναό, κάνοντας μια πορεία 500 χιλιομέτρων μέσα στην καυτή έρημο. Αυτή τη φορά ο σκοπός της εξόρμησης του δεν ήταν στρατιωτικός.
Ευλαβής όπως πάντα, είχε έρθει για να συμβουλευτεί το μαντεΐο πάνω σε ένα προσωπικό θέμα που είχε τεράστια σημαστα γι' αυτόν. «Είχε την αίσθηση πως κατά κάποιον τρόπο καταγόταν από τον Άμμωνα» γράφει ο Αρριανός. «Υπέβαλε το ερώτημα του στο μαντείο και πήρε (όπως τουλάχιστον είπε) την απάντηση που λαχταρούσε».
Τρία μόλις χρόνια νωρίτερα, ο Αλέξανδρος, που θεωρούσε ότι ήταν απόγονος του Αχιλλέα, είχε πάει για προσκύνημα στην Τροία. Τώρα, σε ηλικία 25 ετών, ένας από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της γης τον τιμούσε ως ημίθεο.
Στην Αίγυπτο ο Αλέξανδρος άφησε και μια σπουδαία κληρονομιά, ένα από τα πιο μακρόπνοα έργα του: την Αλεξάνδρεια, η οποία αναδείχθηκε σε μια από τις σπουδαιότερες πόλεις του καιρού της. Σήμερα η Αλεξάνδρεια είναι ένα κοσμοπολίτικο λιμάνι, με καφενεία του παλιού καιρού, με πάρκα και όμορφους εξοχικούς δρόμους γύρω από τα λιγοστά αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά μνημεία.
Την άνοιξη του 331 π.Χ. ο Αλέξανδρος είδε, με το αλάθητο αισθητήριο του, ότι η γυμνή ακτογραμμή και το φυσικό λιμάνι προσφέρονταν για την εδραίωση μιας κραταιός πόλης. «Χάραξε μόνος του το γενικό ρυμοτομικό σχέδιο της νέας πόλης» γράφει ο Αρριανός «προσδιορίζοντας τη θέση της αγοράς, τον αριθμό των ναών [...] και τα ακριβή όρια των εξωτερικών αμυντικών έργων».
Μετά τη μάχη της Ισσού, ο Δαρείος έστειλε στον Αλέξανδρο δύο επιστολές, με τις οποίες του πρότεινε ειρήνη προσφέροντας του γη και το χέρι μιας κόρης του. Ο Αλέξανδρος απέρριψε περιφρονητικά και τις δύο προσφορές.
Ο Δαρείος ενίσχυσε το στρατό του, αξιοποιώντας το σχεδόν ανεξάντλητο ανθρώπινο δυναμικό της αχανούς αυτοκρατορίας του, και ετοιμάστηκε για πόλεμο μέχρις εσχάτων.Ο περσικός στρατός συγκεντρώθηκε την Ι η Οκτωβρίου 331 π.Χ. στα Γαυγάμηλα, στα βόρεια της σύγχρονης Βαγδάτης. Για μια ακόμη φορά, εκείνος που επέλεξε το πεδίο της μάχης ήταν ο Δαρείος.
Ανέπτυξε τα στρατεύματα του κατά μήκος μιας μεγάλης πεδιάδας, που ήταν ιδανική για το ιππικό του και για τα φοβερά δρεπανηφόρα άρματα. Ο Αλέξανδρος παρακολουθούσε από ένα ύψωμα τον τεράστιο αυτό στρατό, που υπερέβαινε κατά πολύ το δικό του: Βάκτριοι, Δάες, Αραχωτοΐ, Πάρθοι, Μήδοι, Ινδοί, Βαβυλώνιοι, Μαρδιανοί το περσικό ιππικό, που ανερχόταν ίσως σε 34.000 άνδρες, ήταν πενταπλάσιο από το δικό του.
θορυβημένος από το θέαμα που αντίκριζε, ο Αλέξανδρος συγκράτησε την έμφυτη τάση του για άμεση επίθεση. Αφού εξέτασε λεπτομερώς τη διαμόρφωση του εδάφους, συγκάλεσε σε σύσκεψη τους στρατηγούς του και έδωσε εντολή στους άνδρες του να ξεκουραστούν, να φάνε και να πάνε για ύπνο.
«Όταν νωρίς το πρωί ήρθαν οι στρατηγοί του, τον βρήκαν, προς μεγάλη τους έκπληξη, να κοιμάται ακόμα» γράφει ο Πλούταρχος για την ημέρα που ο Αλέξανδρος θα έδινε τη μεγαλύτερη μάχη της ζωής του. Την ώρα που ο Αλέξανδρος κοιμόταν, ο Δαρείος και οι άνδρες του, άγρυπνοι, εκνευρισμένοι και με πλήρη εξάρτυση, περνούσαν μια νύχτα εξοντωτικής επιφυλακής.
Οι Μακεδόνες παρατάχθηκαν απέναντι απο το Δαρείο, ο οποίος βρισκόταν ακριβώς στο κέντρο της ευθύγραμμης ανάπτυξης του στρατού του, περιβαλλόμενος από τη οωματοφυλακή του. Μόλις δόθηκε το πρόσταγμα, οι Μακεδόνες άρχισαν να προχωρούν σε κατά μέτωπο παράταξη, με τον Αλέξανδρο στη δεξιά πλευρά. Αντί όμως να συνεχίσουν ευθεία, έκαναν στροφή και σχημάτισαν μια σφήνα που είχε στην αιχμή της τον Αλέξανδρο, απέναντι ακριβώς από το Δαρείο.
Ο Αλέξανδρος, ξέροντας πως η αριθμητική υπεροχή των Περσών τους έδινε τη δυνατότητα να τον υπέρφαλαγγίσουν, είχε αποφασίσει να παρασύρει το Δαρείο προς τα πλάγια και να επιτεθεί στο περσικό κέντρο μόλις θα είχε αποδυναμωθεί. Το στρατήγημα πέτυχε. Εμπλέκοντας τις δύο πλευρές του αντίπαλου στρατού σε λυσσαλέα μάχη -στη μία βριοκόταν το ιππικό του, το οποίο κρατούσε γερά απέναντι σε δεκαπλάσιους Πέρσες-, περίμενε το μοιραίο ρήγμα στις εχθρικές γραμμές.
Μόλις το είδε, όρμησε επικεφαλής του Ιππικού των Εταίρων και απέκοψε το Δαρείο από τον υπαρχηγό του. Όπως είχε συμβεί και στην Ισσό, ο Δαρείος τράπηκε σε φυγή.