ΜΑΡΙΝΑ ΑΜΠΡΑΜΟΒΙΤΣ

Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς στο MoMA, το Μάιο του 2010.

Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς (Марина Абрамовић), γεννημένη στις 30 Νοεμβρίου 1946 στο Βελιγράδι, είναι εικαστική καλλιτέχνης σερβικής καταγωγής. Σήμερα εργάζεται κατά κύριο λόγο στη Νέα Υόρκη. Δραστηριοποιείται στην Performance Art, σε μια ακροβατική του σώματος και της ψυχής, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Είναι γνωστή για τις παραστάσεις της οι οποίες ερευνούν την σχέση μεταξύ καλλιτέχνη και κοινού, σε μια προσπάθεια να «ελευθερωθούν» και οι δύο, μα κυρίως για την έκθεσή της χωρίς όρια σε κινδύνους χάριν της τέχνης που εκπροσωπεί. Όπως την ορίζει η ίδια, η performance art είναι η μεταφορά της αλήθειας επί σκηνής και όχι μια παράσταση θεατρικού τύπου. Έχοντας αναδείξει ως τέχνη την απελευθέρωση από τα όριά τους, του σώματος και της ψυχής, εκπαιδεύει σήμερα ομάδες που θα συνεχίσουν την τέχνη αυτή

Βιογραφικά στοιχείαΗ Αμπράμοβιτς γεννήθηκε στο Βελιγράδι της Γιουγκοσλαβίας το 1946. Οι γονείς της ήταν παρτιζάνοι κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, με τον πατέρα της Βότζα (Воја Абрамовић) να θεωρείται ήρωας μετά τον πόλεμο, ενώ η μητέρα της διατέλεσε διευθύντρια του Μουσείου Επανάστασης και Τεχνών στο Βελιγράδι. Συγγένεια είχε και με το πατριάρχη Βαρνάβα της Σερβίας.

ΣπουδέςΣπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Βελιγραδίου μεταξύ του 1965 και του 1970, ενώ ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ζάγκρεμπ (1972). Από το 1973 έως το 1975, δίδαξε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Νόβι Σαντ, ενώ παρουσίασε και τις πρώτες της παραστάσεις.

Γάμος και χωρισμός, αποδημία
Το 1971 παντρεύτηκε τον Σέρβο καλλιτέχνη Neša Paripović, με τον οποίο χώρισε το 1976. Τότε εγκατέλειψε τη Γιουγκοσλαβία και μετακόμισε στο Άμστερνταμ.

Καλλιτεχνική πορεία
Στο Άμστερνταμ γνώρισε τον Δυτικογερμανό καλλιτέχνη Uwe Laysiepen, γνωστότερο ως Ulay, με τον οποίο συνεργάστηκαν για περίπου μια δεκαετία, σχηματίζοντας ένα καλλιτεχνικό δίδυμο γνωστό με το όνομα «το άλλο», συμπεριφερόμενοι ως «ένα σώμα με δύο κεφάλια». Στις παραστάσεις τους μελετούσαν ακραίες καταστάσεις και τις σχέσεις των σωμάτων τους με τον χώρο. Από τις πιο γνωστές τους παραστάσεις, αλλά και ταυτόχρονα η τελευταία τους ήταν αυτή το 1988, όταν οι δύο τους αποφάσισαν να διασχίσουν το Σινικό Τείχος, ξεκινώντας ο καθένας από τις 2 διαφορετικές του άκρες μέχρι να συναντηθούν κάπου στη μέση. Ο Ulay ξεκίνησε από την περιοχή της ερήμου Γκόμπι ενώ η Αμπράμοβιτς από την περιοχή της Κίτρινης Θάλασσας και όταν μετά από 2500 χιλιόμετρα συναντήθηκαν είπαν «αντίο» και χώρισαν.

Το 2005 παρουσίασε στη Νέα Υόρκη το Seven Easy Pieces στο μουσείο Guggenheim. Για 7 συνεχόμενες νύχτες παρουσίασε τα έργα παλαιότερων εικαστικών καλλιτεχνών από την δεκαετία του '60 και του '70, ένα παλαιότερο δικό της και ένα καινούριο δικό της έργο. Την άνοιξη του 2010 το MoMA διοργάνωσε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου της Αμπράμοβιτς, την μεγαλύτερη που είχε μέχρι τότε διοργανώσει το μουσείο της Νέας Υόρκης πάνω στην performance art. Η Αμπράμοβιτς τότε εκτέλεσε την παράσταση «Ο Καλλιτέχνης είναι Παρών», κατά την οποία για 736 ώρες και 30 λεπτά καθόταν σιωπηλή και ακίνητη πίσω από ένα τραπέζι στο αίθριο του μουσείου. Το κοινό μπορούσε να καθίσει απέναντί της και να κάνει ότι θέλει. Η παράσταση αυτή προσέλκυσε και την προσοχή αρκετών διασημοτήτων, ενώ αποτέλεσε πηγή για τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ με τον τίτλο «Marina».

Το ξεπέρασμα των ορίων του σώματος και κυρίως της «ψυχής»
Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς χαρακτηρίζεται ως «ελεύθερη» και «απεριόριστη». Κάνοντας τέχνη αφήνει τον εαυτό της να εκτεθεί σε παράτολμες φυσικές και ψυχολογικές δοκιμασίες. Δε διστάζει, παρά τους τραυματισμούς, να συνεχίζει να καρφώνει τη λάμα ενός μαχαιριού, που κρατά με το ένα της χέρι, ανάμεσα στα δάχτυλα του άλλου της χεριού, του οποίου την παλάμη ακουμπά στο, λευκό, πάτωμα. Τραβά γέρνοντας, με το βάρος της, ένα τόξο που τη χορδή του τεντώνει ο παρτενέρ της με οπλισμένο ένα βέλος που τη στοχεύει και αν εκείνος κουραστεί και αφήσει τη χορδή, η ίδια θα διαπεραστεί από το βέλος. Σε παράσταση στη Γερμανία[εκκρεμεί παραπομπή] (Rhythm 0, 1974) είχε ξαπλώσει σε τραπέζι έχοντας αφήσει τοποθετημένα δίπλα της αντικείμενα όπως ένα πιστόλι, προφυλακτικά, υπνωτικά χάπια, σχοινιά κλπ και δίπλα υπήρχε αναρτημένη πινακίδα όπου αναγραφόταν πως οι επισκέπτες της έκθεσης μπορούσαν να της κάνουν οτιδήποτε με τα αντικείμενα αυτά, χωρίς να επωμισθούν καμία ευθύνη. Κάποιος προσπάθησε να την πυροβολήσει στο κεφάλι, άλλος προσπάθησε να τη βιάσει (και στις δύο περιπτώσεις τους σταμάτησε τελικά κάποιος από το πλήθος), της έδωσαν υπνωτικά χάπια, της έσκισαν το πουκάμισο να ανοίξει, της έκοψαν τα μαλλιά κλπ.