'' ΄Εφυγε'' η Wislawa Szymborska

Βραβείο Nobel Λογοτεχνίας 1996
Η παρουσία γυναικών στη σύγχρονη Πολωνική ποίηση έχει
μια πολύ μεγάλη βαρύτητα . Δεν θα μπορούσε κανείς να φαντα-
στεί πλήρη την εικόνα της χώρας χωρίς τη δική της παρουσία .
Και τώρα μια σεμνή αθόρυβη μα ξεχωριστή σε πνεύμα και
ανθρώπινη ευαισθησία ποιήτρια , η Wislawa Szymborska χαρίζει
στην Πολωνία το Nobel Λογοτεχνίας . Η τιμή είναι μεγάλη
όταν ο πρόεδρος της Σουηδικής Ακαδημίας την αποκαλεί << Σύγ- χρονο Μότσαρτ της ποίησης >>.
Εκείνη απλή και απέριττη στο σπίτι της . Στην Κρακοβία , δέχεται
με μεγάλη σεμνότητα που την χαρακτήριζε πάντα την απρόσμενη
είδηση για την τιμητική διάκριση του έργου της την ώρα του
λιτού της δείπνου .
Γεννήθηκε στο Kornik το 1923 . Σπούδασε κοινωνιολογία και
φιλολογία στο πανεπιστήμιο Jagellonica της Κρακοβίας , όπου
γράφτηκε αμέσως μετά την απελευθέρωση ( 1945 ) . Τον ίδιο
χρόνο ακριβώς δημοσιεύει το πρώτο ποίημά της με τίτλο
<< SZUKAM SLOWA >> ( Αναζητώ την λέξη ) σε περιοδικό
της Κρακοβίας .
Η πρώτη ποιητική της συλλογή μρ τίτλο << DLATEGO ZYJEMY >>
παρουσιάζεται το 1952 , ακολουθούν και άλλες . Το 1957 η
ποιητική συλλογή της << WOLANIE DO YETI >> ( Επίκληση του
Γέτι ) θεωρήθηκε από τους κριτικούς ως το ουσιώδες πέρασμα
μέσα στην ποίησή της .
Για πρώτη φορά ήλθα σε επαφή με την ποίηση της Szym-
borska τον Νοέμβρη του 1991 , όταν προσκεκλημένη στο Διε-
θνές Φεστιβάλ Ποίησης του Pozna γνώρισα τηέξοχη Ιταλίδα
κριτικό και ποιήτρια Irene Conti η οποία είχε μεταφράσει στα
Ιταλικά πολλούς Πολωνούς ποιητές και ποιήτριες και μου χά-
ρισε ένα βιβλίο της με μεταφρασμένες στα Ιταλικά , Πολωνίδες
ποιήτριες . Επιστρέφοντας στην Αθήνα μελέτησα και μετέφρασα
πολλές απ' αυτές που η γραφή τους μίλησε στη καρδιά και το
μυαλό μου . Τα ποιήματα της Wislawa Szymborska ήταν ανά-
μεσα σ' αυτά .
Ποίηση απλή και με βαθειά νοήματα , κάθε λέξη έχει την
βαρύτητά της , ποίηση πυκνή , ευαίσθητη και εγκεφαλική συγ-
χρόνως . Ποίηση μεταφυσική με μια φαντασία που δεν την
απομακρύνει από τα υπαρξιακά προβλήματα .
Οι στίχοι της χαρακτηρίζονται από μια επικοινωνία , από μια
καταπληκτική απλότητα , την χαριτωμένη έκφραση , το χιούμορ
και την ειρωνία και συγχρόνως ανήκουν στα πιο φιλόδοξα σε
διανοητικό επίπεδο φανόμενα της πολωνικής ποίησης .
Ο Jerzy Kwiatkowski , ένας σπουδαίος κριτικός έγραψε το
1970 : << Αυτό που φαίνεται πιο σημαντικό στην ποίηση της Szymborska είναι η μεταφυσική φαντασία της , η άνεση με την οποία αυτή κινείται στον υποθετικό κόσμο , από αρνητική θέση στην ιδεατή πραγματικότητα . Η μεταφυσική φαντασία της ποιήτριας είναι στενά συνδεδεμένη με την προβληματισμένη ύπαρξη θεωρούμενη με ένα τρόπο βαθύ προσωπικό και πολύ ανθρώπινο ( ....) Στην Szymborska μοιάζει να είναι ένας κανόνας : ότι ο σοβαρός φιλοσοφικός προβληματισμός κρύβεται πίσω από μια απλή πραγκόσμια συγκίνηση καταπιεσμένη γενικά πίσω από μια απλή κατάσταση ζωής >>
Η ευαίσθητη ποιήτρια και κριτικός Irena Conti θα γράψει
για την Szymborska :<< Η διακριτικότητα , η επιφυλακτικότητα των αισθημάτων >> , η μετριοπάθεια στην έκφραση είναι παρόντα
ακόμα και στις πιο δραματικές δημιουργίες της , στις οποίες
δίχως πίκρα και κραυγαλέα τραγικότητα παραμένει πάντα πίσω
από τις λέξεις η ειρωνική στάση της δημιουργού .
Μια παρατηρητικότητα πολύ βαθειά και οξυδερκής , η ακριβής
περιγραφή μιας ξεχωριστής παγκόσμιας ύπαρξης δεν παραμένει
σε αντίφαση με την απόσταση προς τα πράγματα , τόσο χαρά-
κτηριστική στην ποίηση της Szymborska . Τουτέστιν με την
αποψή της για τον κόσμο πάνω στη γη >> .
Η Szymborska δεν έχει παρουσιάσει μεγάλο ποιητικό έργο -
12 ποιητικές συλλογές - είναι ολιγογράφος αλλά η γραφή της
είναι εξαιρετικά πυκνή . Επίσης έχει γράψει θαυμάσιες κριττικές
και αξιόλογες μεταφράσεις γάλλων ποιητών .
Ποιηματά της έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά , Ιταλικά ,
Σουηδικά και Γερμανικά .

Α. Τσελέντη

Από: http://eirinigalinou.blogspot.com/



Τίποτα δεν είναι δώρο

Τίποτα δεν είναι δώρο, όλα βασίζονται στο δάνειο.
Πνίγομαι στα χρέη ως στ’ αυτιά μου.
Θα πρέπει να πληρώσω για τον εαυτό μου
με τον εαυτό μου,
να παραιτηθώ απ’ τη ζωή μου για τη ζωή μου.

Να πως έχουν κανονίσει τη συμφωνία:
μπορώ να επανακτήσω την καρδιά,
το συκώτι επίσης
και το κάθε μου δάχτυλο στο χέρι και στο πόδι.

Πολύ αργά για ν’ ακυρώσω τους όρους,
τα χρέη μου θα ξεπληρωθούν
και θα με γδύσουν απ’ το δέρμα μου
ή, για την ακρίβεια, θα με γδάρουν.

Κυκλοφορώ στον πλανήτη μας
σ’ έναν συνωστισμό από άλλους χρεώστες.
Μερικοί είναι σαμαρωμένοι το φορτίο
της εξόφλησης για τις φτερούγες τους.

Άλλοι, θέλοντας και μη,
έχουν να δώσουν λογαριασμό
για το κάθε φύλλο τους.

Κάθε ιστός μέσα μας βρίσκεται
στη στήλη της χρέωσης.
Ούτε ένα πλοκάμι ή ένα βλαστάρι
πρόκειται να διατηρηθεί.

Η απογραφή, μ’ άπειρες λεπτομέρειες,
υποδηλώνει ότι θ’ απομείνουμε
όχι μόνο μ’ άδεια χέρια
αλλά ακόμα και χωρίς χέρια.

Δεν μπορώ να θυμηθώ
που, πότε και γιατί
επέτρεψα σε κάποιον ν’ ανοίξει
αυτόν τον λογαριασμό στ’ όνομα μου.

Αποκαλούμε τη διαμαρτυρία για όλ’ αυτά
ψυχή.
Και είναι το μόνο κονδύλι
που απουσιάζει απ’ τη λίστα.





A Few Words on the Soul

We have a soul at times.
No one’s got it non-stop,
for keeps.

Day after day,
year after year
may pass without it.

Sometimes
it will settle for awhile
only in childhood’s fears and raptures.
Sometimes only in astonishment
that we are old.

It rarely lends a hand
in uphill tasks,
like moving furniture,
or lifting luggage,
or going miles in shoes that pinch.

It usually steps out
whenever meat needs chopping
or forms have to be filled.

For every thousand conversations
it participates in one,
if even that,
since it prefers silence.

Just when our body goes from ache to pain,
it slips off-duty.

It’s picky:
it doesn’t like seeing us in crowds,
our hustling for a dubious advantage
and creaky machinations make it sick.

Joy and sorrow
aren’t two different feelings for it.
It attends us
only when the two are joined.

We can count on it
when we’re sure of nothing
and curious about everything.