Η ανέφικτη σεισάχθεια

Οταν ο Σόλων στην προκλασική Αθήνα επιστρατεύθηκε από την πολιτική Ανάγκη να δώσει λύση στα διοικητικά, πολιτικά, κοινωνικά και κυρίως στα οικονομικά προβλήματα του Αστεως, δεν φαινόταν φως στο βάθος του τούνελ, όπως λέμε σήμερα το πολιτικό σκότος και το κοινωνικό χάος. Ζήτησε για να δεχτεί να φέρει τα πάνω - κάτω να του δοθεί εν λευκώ η εντολή για μεταρρυθμίσεις. Του δόθηκε χωρίς αγκομαχητά και πολλές ρητορείες γιατί και τα δύο είχαν περισσέψει.

Ποια ήταν η κατάσταση που παρέλαβε. Μια αποθέωση της αυθαιρεσίας, της αδικίας, της ανομίας και της ηθικής έκπτωσης. Οι περισσότεροι Αθηναίοι ήταν χρεωμένοι σε πλούσιους γαιοκτήμονες, σε τοκογλύφους και ενεχυροδανειστές. Οσοι εργάζονταν, αμείβονταν με ψιχία και για να τα βγάλουν πέρα δανείζονταν ή ελάμβαναν χρήματα ως προκαταβολή ή «έναντι» της αμοιβής τους, με αποτέλεσμα να είναι αιχμάλωτοι στον εργοδότη, κυριολεκτικά δούλοι. Χωρίς να είναι σπάνιο φαινόμενο πολλοί μη έχοντας καμιά εγγύηση ή υποθήκη για να δανειστούν, έβαζαν ως ενέχυρο και υποθήκη το «σώμα» τους και όταν αδυνατούσαν να εκπληρώσουν τα χρέη τους και τις συμφωνημένες δόσεις μετατρέπονταν «νομίμως» (δηλαδή το επέτρεπαν οι ισχύοντες νόμοι) σε δούλους.

Σ' αυτή την περίπτωση ο χρεώστης που κατέστη δούλος έσερνε στη δουλεία και την οικογένειά του και τους δικούς του δούλους (τα έμψυχα όργανα - εργαλεία του Αριστοτέλη).

Ο Σόλων λοιπόν πριν μεταρρυθμίσει οτιδήποτε, πριν ψηφίσει νόμους που να αποκαθιστούν τη δικαιοσύνη και τα χρηστά ήθη στις συναλλαγές, πριν αντιμετωπίσει αυτά που ονομάζουμε σήμερα κοινωνικά (και ως εκ τούτου ταξικά) ζητήματα, πριν ιδρύσει ένα κράτος δικαίου έπρεπε να απαλλάξει την πόλη και τους κατοίκους της από το άχθος, το βαρίδι των χρεών. Αρα και την εμπορία των αδυνατούντων ανθρώπων να εκπληρώσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις προς τους άπληστους πλουτοκράτες, τους τοκιστές και το ανελέητο δημόσιο ταμείο. Ετσι που πρώτη πράξη της διακυβέρνησής του ήταν η ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ. Απάλλαξε τους πάντες από τις υποχρεώσεις καταβολής των χρωστούμενων και βεβαίως επανέφερε στην τάξη των πολιτών όλους όσοι είχαν δουλωθεί και καταστεί πράγματα, ανταλλάξιμα!

Ετσι ένα πρωί, τη μακαρία εκείνη ημέρα πριν από περίπου 2.600 χρόνια στην Αθήνα κανένας δεν χρώσταγε σε κανέναν και κανένας δεν διεκδικούσε τίποτε από κανέναν.

Αυτό το πολιτικό και κοινωνικό θαύμα μπορούσε να γίνει τότε, γιατί η Αθήνα ήταν μια κοινότητα πολιτών, με πολύ περιορισμένο εξαγωγικό εμπόριο και λίγους ξένους κεφαλαιούχους που είχαν επενδύσει στο κατ' εξοχήν εξαγωγικό προϊόν των Αθηνών, την αγγειοπλαστική. Σ' αυτόν τον οικονομικό τομέα η σεισάχθεια θα δημιουργούσε προβλήματα.

Αλλά ο μέγας εκείνος σοφός νομοθέτης δεν δίστασε. Προτίμησε να αδικήσει μια φούχτα πλούσιων εμπόρων κεφαλαιούχων και να απαλλάξει το μέγα λαϊκό πλήθος από το άχθος των χρεών και του δανεισμού «επί τοις σώμασιν»!

Αυτό θα πει μεταρρύθμιση από μηδενική βάση! Ολα τα υπόλοιπα: διοικητική οργάνωση, φορολογικό σύστημα, ποινικό δίκαιο, εμπορικές συναλλαγές, νομοθετική εξουσία, εξωτερική πολιτική και οργάνωση της καθημερινής ζωής (θρησκευτικές τελετές, εκπαίδευση, δημόσια θεάματα) ρυθμίστηκαν με ψυχραιμία με τη σειρά τους.

Ο Σόλωνας δεν ήταν ουτοπιστής, δεν επανίδρυσε μια αταξική κοινωνία. Οργάνωσε τον Δήμο και τις λειτουργίες του πολιτεύματος με κριτήρια οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Για να αποφύγει τις μεγάλες εντάσεις συμφερόντων ανέμειξε τα πολιτικά υποκείμενα έτσι ώστε κάθε μετέχουσα στο πολιτικό σύστημα ομάδα να περιέχει όλα τα αντιθετικά στοιχεία εν ισορροπία!

Η εμφάνιση σήμερα ενός Σόλωνος θα ήταν μια φιγούρα άκρως ουτοπική. Σήμερα μια πιθανή σεισάχθεια δεν θα έβλαπτε έναν τοκογλύφο ή έναν ενεχυροδανειστή, αλλά μια τράπεζα που τα κεφάλαιά της είναι κυρίως ξένα ομόλογα. Οταν δανείζομαι ακόμη και από τον γείτονα μπακάλη, εκείνος έχει λογαριασμό σε τράπεζα που χρηματοδοτεί τους πελάτες της παίζοντας με τις χρηματοπιστωτικές αξίες του διεθνούς χρηματιστηρίου.

Να γιατί σήμερα τρέμουν όλοι μια στάση χρεών, δηλαδή μια σολώνεια σεισάχθεια. Γιατί η επαναστατική αυτή πράξη τότε περιοριζόταν και έβλαπτε λίγα, αμελητέα θύματα, ξένους παροίκους επενδυτές, και έκτιζε νέες οικονομικές συναλλακτικές συνθήκες από μηδενική βάση.

Ρίξτε μια ματιά στο πορτοφόλι σας και εξετάστε ποιο και πόσο πλαστικό χρήμα διαχειρίζεστε. Ούτε μία από τις κάρτες που κουβαλάτε δεν είναι ελληνική. Αρα δανείζεστε, διακινείτε και χρωστάτε πολυεθνικό χρήμα.

Τώρα είμαστε έρμαια των αγορών, αυτού του αόρατου και σχεδόν μεταφυσικού μπαμπούλα. Ετσι είμαστε χειροπόδαρα δεμένοι ως δούλοι στο παζάρι της πολυεθνικής κερδοσκοπίας. Χρεωμένοι και με τα τιμαλφή μας ενέχυρα στους σαράφηδες των πέντε ηπείρων.


Γράφει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος