Πολιτισμός και αξίες

Μεγαλοφυΐα είναι κείνο που μας κάνει να μην μπορούμε να δούμε το ταλέντο του τεχνίτη.

1943
(Σημ. ανωνύμων: στην αρχαία ελληνική τέχνη, θαυμάζουμε το αντικείμενο και ξεχνάμε τον τεχνίτη. Ο Παρθενώνας είναι το ανθρώπινο ανάπτυγμα που φύτρωσε από την ελληνική γη. Δεν είναι του Ικτίνου, του Φειδία κλπ. Και η «πρωτόγονη» τέχνη έχει το ίδιο στοιχείο. Υπάρχει όμως και η τέχνη που βρωμάει «κουλτουριάρικες θεωρίες» και επώνυμη, χωριάτικη ξιπασιά.)


Το να θες να σκέφτεσαι είναι ένα πράγμα. το νάχεις ταλέντο στο να σκέφτεσαι είναι άλλο.

1944
Επαναστάτης είναι εκείνος που μπορεί και επαναστατεί ενάντια στον ίδιο του τον εαυτό.

Γύρω στα 1944


Είναι όλοι οι άνθρωποι μεγάλοι; Όχι. Πώς λοιπόν εσύ ελπίζεις να γίνεις μεγάλος! Γιατί θάπρεπε εσύ να πάρεις κάτι που δε θα πάρει ο πλησίον σου; Για ποιο σκοπό; Αν αυτό που σε κάνει να θεωρείς τον εαυτό σου πλούσιο δεν είναι η επιθυμία σου να είσαι πλούσιος, τότε θα πρέπει νάναι κάποια παρατήρηση, κάποια εμπειρία, εκείνο που σου το δείχνει! Και ποια είναι λοιπόν αυτή η εμπειρία (εκτός από την εμπειρία της ματαιοδοξίας); Απλώς το ότι έχεις κάποιο ταλέντο. Μα η ξιπασιά μου, πως τάχα είμαι ένας ασυνήθιστος άνθρωπος, είναι πολύ πιο παλιά, απ’ την εμπειρία του ιδιόμορφου ταλέντου μου.

1946

Είναι αξιοπαρατήρητο πόσο δύσκολο μας φαίνεται να πιστέψουμε κάτι που δεν κατανοούμε εμείς οι ίδιοι. Όταν εγώ, λ.χ., ακούω τις ανά τους αιώνες γεμάτες θαυμασμό εκφράσεις επιφανών ανδρών για τον Shakespeare, δεν μπορώ ν’ απαλλαγώ απ’ την υποψία πως έχει γίνει σύμβαση ο εγκωμιασμός του. Μ’ όλο που πρέπει να πω στον εαυτό μου πως δεν είναι έτσι τα πράγματα. Χρειάζομαι την αυθεντία ενός Milton, για να πεισθώ πραγματικά. Δε θέλω βέβαια μ’ αυτό να πω, πώς δεν πιστεύω ότι ένα τεράστιο ποσό εγκωμίων αποδιδόταν, και θα συνεχίσει ν’ αποδίδεται (στον Shakespeare) δίχως καμμία κατανόηση, και για λάθος λόγους, από χιλιάδες καθηγητές λογοτεχνίας.

1946

[…] για να τον θαυμάσεις πραγματικά [τον Shakespeare] ίσως θάπρεπε να τον δεχτείς όπως δέχεσαι τη φύση, ένα τοπίο, για παράδειγμα […]

1946

Το ν’ αδράχνεις τη δυσκολία στο βάθος της, αυτό είναι το δύσκολο.

Γιατί αν την πιάσεις κοντά στην επιφάνεια, θα μείνει πάντα δυσκολία. Πρέπει να τηνε βγάλεις με τη ρίζα της. κι αυτό σημαίνει πως πρέπει ν’ αρχίσεις να σκέφτεσαι αυτά τα πράγματα μ’ έναν καινούργιο τρόπο. Η αλλαγή αυτή είναι τόσο αποφασιστική, όσο ήταν, για παράδειγμα, η αλλαγή από τον αλχημιστικό στο χημικό τρόπο σκέψης. Είναι ο νέος τρόπος σκέψης, που δυσκολεύεσαι να παγιώσεις.

Άπαξ και ο νέος τρόπος σκέψης εδραιωθεί, τα παλιά προβλήματα εξαφανίζονται. θάναι μάλιστα δύσκολο να τα ξανακαταλάβεις γιατί τα προβλήματα αυτά είναι συνδεδεμένα με τη μορφή των εκφράσεων μας. κι αν ντυθούμε με μια νέα μορφή, θ’ απαλλαγούμε από τα προβλήματα μαζί με το παλιό ρούχο.

1946

Ο υστερικός φόβος που έχει, ή εν πάσει περιπτώσει εκδηλώνει, ο κόσμος για την ατομική βόμβα είναι σημάδι πως επιτέλους κάτι πραγματικά σωτήριο εφευρέθηκε. Ο φόβος δίνει τουλάχιστον την εντύπωση ενός πραγματικά δραστικού πικρού φαρμάκου. Δεν μπορώ να μην κάνω την σκέψη: Αν δεν υπήρχε εδώ κάτι καλό, οι κουφιοκεφαλάκηδες δε θάκαναν τέτοιο σαματά. Αλλά κι αυτό ίσως νάναι μια παιδιάστικη σκέψη. Γιατί αυτό που εννοώ είναι όλο κι όλο πως η βόμβα προσφέρει την ελπίδα του τερματισμού, της καταστροφής ενός σιχαμερού κακού – της αηδιαστικής, της σαχλής μας επιστήμης. Κι αυτή η σκέψη δεν είναι μα την αλήθεια και τόσο δυσάρεστη. ποιος όμως θα μας πει, τι θα επακολουθήσει μετά την καταστροφή; Οι άνθρωποι που τώρα βγάζουν λόγους ενάντια στην καταστροφή της βόμβας είναι στ’ αλήθεια τ’ αποβράσματα της ιντελλιγκέντσιας, αλλά αυτό δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην ότι θα πρέπει κανείς να εκτιμά εκείνο που αυτοί βδελύπτονται.

1946

[…] Ο άνθρωπος πρέπει να ξυπνήσει για ν’ αρχίσει ν’ απορεί (και ίσως το ίδιο να συμβαίνει και με τους λαούς). Η επιστήμη είναι ένας τρόπος για να τονε στείλεις ξανά για ύπνο. […]

1930

Ίσως μια μέρα ετούτος ο πολιτισμός γεννήσει έναν Πολιτισμό.

Θάχουμε τότε μια πραγματική ιστορία των εφευρέσεων του 18ου, 19ου, και 20ου αιώνα που θάχει μεγάλο ενδιαφέρον.

1947

Όταν κάνεις φιλοσοφία, πρέπει να κατεβαίνεις στο αρχέγονο χάος κι εκεί να νοιώθεις σαν στο σπίτι σου.

1948

Μπορεί να μ’ ενδιαφέρουν τα επιστημονικά ερωτήματα, ποτέ όμως δε με συναρπάζουνε πραγματικά. Μόνο τα εννοιολογικά και τα αισθητικά προβλήματα με σαγηνεύουν. Κατά βάθος, η λύση των επιστημονικών προβλημάτων με αφήνει αδιάφορο. όχι όμως και η λύση εκείνων των άλλων.

1949


[…] θεωρώ άσκοπο και άχρηστο για την κατανόηση της ζωγραφικής το να μιλάει κανείς για χαρακτήρες μεμονωμένων χρωμάτων. Γιατί έχει πάντα στο νου του ειδικές εφαρμογές. Το γεγονός ότι το πράσινο σαν χρώμα τραπεζομάντηλου επενεργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο, ότι το κόκκινο επενεργεί κατά κάποιον άλλο τρόπο, δε μας λέει για το πώς αυτό επενεργεί στα πλαίσια μια εικόνας.

1950

Ο Freud με τις φανταστικές ψευδοεξηγήσεις του (επειδή ακριβώς ήταν πνευματώδεις) πρόσφερε μια κακή υπηρεσία.

(Διότι τώρα ο οποιοσδήποτε ηλίθιος έχει στη διάθεσή του τούτα τα μοντέλα, για να ‘εξηγεί’ μέσ’ απ’ αυτά τα συμπτώματα κάθε αρρώστιας).

1946
Ludwig Wittgenstein
'Πολιτισμός και αξίες'

Από:  http://tinker-tinker-tinker3.blogspot.gr/