Το Τριαντάφυλλο

Υπάρχουν πάρα πολλοί μύθοι για το τριαντάφυλλο με αρκετές παραλλαγές τους σε όλο τον κόσμο.

Από τους πιο γνωστούς ελληνικούς είναι αυτός της Ροδάνθης. Μιας νέας που ζούσε κάποτε στην παλιά Κόρινθο. Οι θεοί της είχαν χαρίσει σπάνια ομορφιά και σοφία. Συχνά οι σοφοί της πόλης συγκεντρώνονταν στο σπίτι της για να θαυμάσουν την ομορφιά και την εξυπνάδα της.

Μια μέρα η Ροδάνθη κάλεσε μερικούς φίλους στο σπίτι της για να περάσουν μαζί μερικές ευχάριστες ώρες τρώγοντας, πίνοντας και συζητώντας. Μα το κρασί που τους πρόσφερε ήταν άφθονο κι οι καλεσμένοι της μέθυσαν. Ένας για να την πειράξει της είπε ότι μια γυναίκα δεν μπορεί ποτέ να παραβγεί στην εξυπνάδα και τη σοφία με έναν άνδρα. Εκείνη του απάντησε ότι η σοφία δεν είναι προνόμιο των ανδρών. «Μην ξεχνάς την Αθηνά που ονομάστηκε θεά της σοφίας, ενώ κανένας από τους άνδρες θεούς δεν ονομάστηκε έτσι», του είπε.

Η απάντησή της εξαγρίωσε κάποιους από τους καλεσμένους της, οι οποίοι θεώρησαν ότι τα λόγια της ήταν προσβολή απέναντι στους θεούς. «Τέτοια προσβολή απέναντι στο μεγάλο Δία τιμωρείται μόνο με θάνατο!», φώναξε κάποιος.

Η Ροδάνθη αντιλήφθηκε ότι δεν υπήρχε τρόπος να ηρεμήσει τους φίλους της και επειδή φοβήθηκε για τη ζωή της, έτρεξε προς την πόρτα για να βγει από το σπίτι. Οι εξαγριωμένοι καλεσμένοι τινάχτηκαν από το τραπέζι κι έτρεξαν ξωπίσω της για να την προλάβουν. Απελπισμένη όρμησε μέσα στο ναό της Άρτεμης για να σωθεί. Ήλπιζε ότι οι διώκτες της θα σέβονταν τον ιερό χώρο και δε θα τολμούσαν να της κάνουν κακό. Τρομοκρατημένη ζάρωσε πάνω στο άγαλμα της θεάς, όμως εκείνοι δε δίστασαν καθόλου, το κρασί είχε θολώσει την κρίση τους. Ο πρώτος που πήγε να την αγγίξει έβγαλε μια κραυγή γεμάτη έκπληξη και πόνο. Η όμορφη νέα είχε εξαφανιστεί και στη θέση τις υπήρχε τώρα ένα φυτό με υπέροχα λουλούδια, αλλά με κλαδιά γεμάτα μυτερά αγκάθια.

Η θεά Άρτεμη μεταμόρφωσε τη Ροδάνθη σε λουλούδι για να τη σώσει από τη μανία των μεθυσμένων φίλων της και γέμισε τα κλαδιά με αγκάθια για να προστατεύεται από τους εχθρούς του.¹

Σε μια παραλλαγή του ίδιου μύθου, μνηστήρες πολιορκούν τη Ροδάνθη, η οποία όμως δεν επιθυμεί κανέναν. Νευριασμένη η θεά Άρτεμης, βλέποντας τη μανία των ανδρών, μεταμορφώνει τη Ροδάνθη σε τριανταφυλλιά και τους μνηστήρες σε αγκάθια.¹⁰

Ένας άλλος εξίσου γνωστός μύθος λέει ότι το τριαντάφυλλο δημιουργήθηκε από την θεά των λουλουδιών και της βλάστησης την Χλωρίδα. Μια μέρα η Χλωρίδα βρήκε το άψυχο σώμα μιας νύμφης στο δάσος και το μεταμόρφωσε σε λουλούδι. Κάλεσε τότε την Αφροδίτη, τη θεά της αγάπης και της ομορφιάς, και τον Διόνυσο, το θεό του κρασιού. Η Αφροδίτη χάρισε στο λουλούδι ομορφιά και ο Διόνυσος το νέκταρ για γλυκιά ευωδιά. Ο Ζέφυρος, ο θεός του ανέμου, φύσηξε μακριά τα σύννεφα και έτσι ο Απόλλωνας, ο θεός του Ήλιου, μπόρεσε να λάμψει και να κάνει το λουλούδι να ανθίσει. Επίσης, αναφέρεται ότι ο Άρης, ο θεός του πολέμου, χάρισε στο λουλούδι τα αγκάθια, για να προστατεύει την ομορφιά του.¹¹ Έτσι έγινε το τριαντάφυλλο και στέφθηκε "Βασιλιάς των λουλουδιών".³

           

Λέγεται επίσης ότι η Αφροδίτη έδωσε το ρόδο στον υιό της, Έρωτα. Ο Έρωτας το έδωσε στον Αρποκράτη⁶, θεό της ησυχίας και της μυστικότητας, για να τον πείσει να κρατήσει μυστικές τις ερωτικές ατασθαλίες της μητέρας του.

Έχει γραφτεί επίσης ότι η Κυβέλη δημιούργησε το τριαντάφυλλο για να εκδικηθεί την Αφροδίτη μειώνοντας έτσι την ομορφιά της.

Ένας άλλος μύθος λέει ότι το ρόδο γεννήθηκε από ένα χαμόγελο του Έρωτα, ενώ σύμφωνα με άλλον, έπεσε από τα μαλλιά της Αύρας ενώ αυτή χτενιζόταν. Επίσης, ότι γεννήθηκε μαζί με την Αφροδίτη, από τον αφρό της θάλασσας, καλύπτοντας το σώμα της γύρω γύρω.¹¹
 Μια παλιά ιστορία λέει ότι στον κήπο της Εδέμ τα ρόδα δεν είχαν αγκάθια. Αυτά εμφανίστηκαν μετά το προπατορικό αμάρτημα. Ένας άλλος χριστιανικός θρύλος λέει ότι δημιουργήθηκαν όταν το αίμα του Ιησού πότισε το έδαφος κάτω από το σταυρό του μαρτυρίου. ²

Ένας ωραίος μύθος της αρχαιότητας λέει πως κάποτε οι Θεοί διασκέδαζαν στον ουρανό και έπιναν το αγαπημένο ποτό τους, το νέκταρ. Κάποια στιγμή ο Έρως, συνοδός μόνιμος της θεάς της ομορφιάς, Αφροδίτης, ακούμπησε με το φτερό του τον κρατήρα των Θεών. Το νέκταρ κύλησε από τον ουρανό και έπεσε στη γη... Εκεί που έπεσε φύτρωσε το κόκκινο ρόδο.⁴

Όσο για το κόκκινο χρώμα των ρόδων γνωστότερος είναι ο παρακάτω μύθος. Ο Άδωνης, ο νέος που αγαπούσε τόσο η θεά Αφροδίτη, τραυματίστηκε μια μέρα θανάσιμα από τον Άρη, το θεό του πολέμου, ο οποίος είχε μεταμορφωθεί σε κάπρο. Η όμορφη θεά έτρεξε κοντά στο νέο να τον γλιτώσει, μα πάνω στη βιασύνη της πάτησε ένα φυτό που είχε αρκετά αγκάθια. Το γυμνό της πόδι σχίστηκε και στη γη έτρεξε αρκετό αίμα, το οποίο όμως πότισε τις ρίζες του φυτού. Τα λουλούδια τότε άρχισαν να παίρνουν κόκκινο χρώμα.¹

Υπάρχουν δύο αραβικοί μύθοι για τα τριαντάφυλλα. Ο πρώτος αναφέρει ότι αρχικά τα τριαντάφυλλα ήταν λευκά. Ένα βράδυ ένα αηδόνι συνάντησε ένα λευκό τριαντάφυλλο και το ερωτεύτηκε. Ο έρωτάς του ήταν τόσο έντονος που άρχισε να κελαηδά (προηγουμένως τα αηδόνια έκραζαν και τερέτιζαν). Κάποια στιγμή πλησίασε τόσο κοντά το λουλούδι που τρυπήθηκε από τα αγκάθια. Το αίμα του έβαψε τα πέταλα κόκκινα για πάντα.

Ο δεύτερος μύθος λέει ότι ο προφήτης Μωάμεθ πολεμούσε μακριά από το σπίτι του, όταν άρχισε κάποια στιγμή να επιθυμεί τη γυναίκα του. Άσχημες σκέψεις πέρασαν από το μυαλό του ότι δεν του ήταν πιστή. Έτσι μίλησε στον Γαβριήλ, ο οποίος του πρότεινε μια απλή δοκιμασία. Όταν ο προφήτης θα γυρνούσε σπίτι, θα ζητούσε από την Αισέ να αφήσει στο νερό οτιδήποτε κρατούσε. Αν ήταν πιστή, το χρώμα του αντικειμένου θα παρέμενε το ίδιο. Ο προφήτης γύρισε στο σπίτι του και η Αισέ έτρεξε χαρούμενη να τον προϋπαντήσει κρατώντας μια τεράστια ανθοδέσμη με κόκκινα τριαντάφυλλα. Ξαφνιάστηκε, όταν της ζήτησε να τα ρίξει στο ποτάμι. Υπάκουσε όμως και τότε τα τριαντάφυλλα έγιναν κίτρινα. Παρόλα αυτά η Αισέ παρέμεινε η αγαπημένη του γυναίκα.⁷

Υπάρχει μια ιστορία από το Αζερμπαϊτζάν. Κάποτε ζούσε ένας πολύ πλούσιος άντρας, ο οποίος όμως δεν είχε παιδιά. Το γεγονός αυτό τον έθλιβε βαθύτατα. Ένας πολύ σοφός γέρος άνθρωπος τον συμβούλεψε να πάει στο Βουνό των Ευχών (Αρζού) και να ζητήσει ένα παιδί. Ο άντρας πήρε τη γυναίκα του και πήγαν και παρακάλεσαν το βουνό να τους χαρίσει ένα παιδί. Έτσι κι έγινε. Η γυναίκα του μετά από λίγο καιρό γέννησε ένα πολύ όμορφο κοριτσάκι, τη Χρυσή (Γκιζιλ).Η Χρυσή, καθώς μεγάλωνε, γινόταν όλο και πιο όμορφη.

Στο διπλανό χωριό ζούσε ένας πολύ φτωχός άντρας, ο οποίος είχε ένα γιο, τον Αηδόνη (Μπουλμπουλ). Ο Αηδόνης είχε εξαιρετική φωνή και όσο περνούσε ο καιρός γινόταν όλο και καλύτερη..

Οι δύο νέοι γνωρίστηκαν και ερωτεύτηκαν. Έτσι ο Αηδόνης ζήτησε από τον πατέρα του να πάει στο σπίτι του πατέρα της Χρυσής και να ζητήσει το χέρι της. Ο πατέρας της Χρυσής ενδιαφέρθηκε να μάθει τι δουλειά έκανε ο Αηδόνης. Ο πατέρας του απάντησε ότι δυναμώνει τις καρδιές των ανθρώπων με τα υπέροχα τραγούδια του. Φυσικά ο πατέρας της Χρυσής τον περιγέλασε και του είπε ότι δε θα επιτρέψει στην κόρη του να παντρευτεί ένα φτωχό άνδρα. Του είπε ότι αν ήθελε ο γιος του να παντρευτεί τη Χρυσή, θα έπρεπε να γίνει πλούσιος και να έχει  καλό εισόδημα.

Ο Αηδόνης δυσαρεστήθηκε ακούγοντας τα νέα, μα συμφώνησε με τους όρους που έθεσε ο πατέρας της Χρυσής. Αποχαιρέτησε τη Χρυσή και έφυγε για μέρη μακρινά για να γίνει πλούσιος. Η Χρυσή υποσχέθηκε ότι θα τον περίμενε μέχρι να γυρίσει και δε θα παντρευόταν κανέναν άλλο.

Πέρασε πολύς καιρός, μα κανένα νέο δεν έφτανε από τον Αηδόνη. Έτσι λοιπόν ο πατέρας της Χρυσής αρραβώνιασε την κόρη του με έναν πλούσιο νέο. Άρχισαν να γίνονται και οι ετοιμασίες για το γάμο. Έβαψαν ακόμα και τα ολόλευκα χέρια της Χρυσής με χέννα.

Η Χρυσή απελπισμένη έτρεξε στο Βουνό των Ευχών και με τα βαμμένα χέρια της του φώναξε ότι τη δημιούργησε επειδή το ζήτησαν οι γονείς της. Τώρα που λυπόταν, θα έπρεπε να λυπάται και το βουνό. Το Βουνό έδειξε κατανόηση στην απαίτηση της κοπέλας και δημιούργησε μια φωτιά η οποία κατάπιε όλο της το χωριό.

Όλοι οι συγγενείς της κάηκαν. Το γεγονός αυτό έθλιψε ακόμα περισσότερο τη Χρυσή. Έτσι γύρισε και πάλι στο Βουνό και του ζήτησε να τη μετατρέψει σε ένα λουλούδι που θα γινόταν σύμβολο της αγάπης. Το Βουνό ικανοποίησε αυτή της την επιθυμία και τη μεταμόρφωσε σε μια τριανταφυλλιά που άνθισε στον κήπο του πατέρα του Αηδόνη. Από τότε η Χρυσή άνθιζε με λευκά άνθη δείχνοντας έτσι την αγάπη που έτρεφε για τον νέο.

Μια μέρα ο Αηδόνης επέστρεψε. Άρχισε να ψάχνει για τη Χρυσή, μα δεν την έβρισκε πουθενά. Άρχισε να υποπτεύεται τα λευκά τριαντάφυλλα γιατί μύριζαν όπως η αγαπημένη του. Έτσι αναγκάστηκαν οι συγγενείς του να του αποκαλύψουν όλη την αλήθεια για το τι συνέβη.

Αποκαρδιωμένος έκανε μερικούς κύκλους γύρω από την τριανταφυλλιά και έμπηξε το σπαθί του στην καρδιά του. Το αίμα του κύλησε πάνω στα λευκά πέταλα και τα έβαψε κόκκινα. Όμως οι συγγενείς του Αηδόνη δε τον άφησαν να πεθάνει. Έτσι πήγε στο Βουνό των Ευχών και του είπε ότι δεν ήθελε να ζήσει άλλο. Ήθελε να τον μεταμορφώσει σε πουλί για να μπορεί να πετάει γύρω από την αγαπημένη του και της τραγουδά για πάντα. Το Βουνό πραγματοποίησε την ευχή του και τον μεταμόρφωσε σε ένα πουλί με υπέροχη, μελωδική φωνή. Από τότε η τριανταφυλλιά έκανε μόνο κόκκινα τριαντάφυλλα.⁸

Μια ινδιάνικη ιστορία εξηγεί πώς απέκτησαν τα τριαντάφυλλα αγκάθια. Πριν από πολλά χρόνια οι άγριες τριανταφυλλιές δεν είχαν αγκάθια. Οι κορμοί τους ήταν τρυφεροί, τα άνθη μοσχοβολούσαν και τα φύλλα είχαν ένα απαλό πράσινο χρώμα. Ευωδιαστά ροζ άνθη κάλυπταν τους άγριους θάμνους.

Όμως κουνέλια και άλλα ζώα του δάσους έβρισκαν τους ροζ θάμνους εξαιρετικό έδεσμα και σιγά σιγά έμειναν μόνο λίγοι σε ολόκληρο τον κόσμο. Όσοι κατάφεραν να επιζήσουν, συναντήθηκαν και αποφάσισαν να πάνε να βρουν τον Ναναμπούζου (Nanahboozhoo) και να ζητήσουν τη βοήθειά του.

Λοιπόν, αυτός ο Ναναμπούζου ήταν περίεργος τύπος. Είχε τέτοιες μαγικές δυνάμεις που μπορούσε να κάνει τον εαυτό του ψηλό σαν ένα δέντρο ή μικρούλη σαν μια χελώνα. Δεν μπορούσε να πνιγεί, να καεί ή να σκοτωθεί και είχε πολύ κακό χαρακτήρα όταν κάποιος τον δυσαρεστούσε. Ήταν πολύ δύσκολο να τον εντοπίσεις γιατί άλλοτε ήταν ζώο και άλλοτε άνθρωπος.

Όμως οι ροζ θάμνοι αποφάσισαν να τον αναζητήσουν. Σκαρφάλωσαν στην πλάτη ενός ανέμου και ρωτούσαν όποιο δέντρο και ζώο συναντούσαν, «Μήπως είδατε τον Ναναμπούζου;». Αλλά όλα απαντούσαν, «Όχι».

Συνέχισαν να πετούν, μέχρι που ένα μικρό ζωάκι τους είπε, «Ο Ναναμπούζου είναι σε μια κοιλάδα μέσα στα βουνά, όπου φυτεύει και φροντίζει ένα παρτέρι».

Οι ροζ θάμνοι κατενθουσιάστηκαν και ζήτησαν από τον άνεμο να τους πάει κατά ‘κει. Καθώς πλησίαζαν άκουσαν τον Ναναμπούζου να φωνάζει βράζοντας από θυμό. Μερικές εβδομάδες πριν είχε φυτέψει αγριοτριανταφυλλιές γύρω από τον κήπο του και όταν αυτές άνθισαν, έφυγε για μερικές μέρες. Λίγο πριν προλάβουν οι ροζ θάμνοι να γυρίσουν , γύρισε στον κήπο του. Ήταν νευριασμένος γιατί βρήκε τις τριανταφυλλιές φαγωμένες και τα υπόλοιπα λουλούδια του κήπου κατεστραμμένα από κουνέλια και άλλα ζώα.

Όταν κατάλαβαν οι ροζ θάμνοι για ποιο λόγο φώναζε ο Ναναμπούζου φανερώθηκαν κι ένα μικρό αεράκι τους προσγείωσε ακριβώς μπροστά στα πόδια του. Ξαφνιάστηκε μόλις τους είδε, γιατί νόμιζε ότι όλοι είχαν φαγωθεί. Πριν προλάβει να αρθρώσει λέξη του είπαν το πρόβλημά τους.

Ο Ναναμπούζου τους άκουσε προσεκτικά και μετά από πολλές συζητήσεις κάλυψε τους κορμούς τους με μικρά μυτερά αγκάθια, ώστε να μην μπορούν να τους τρώνε τα ζώα. Μετά από αυτό έστειλε τους ροζ θάμνους σπίτι τους με τη βοήθεια του ανέμου.

Από τότε οι αγριοτριανταφυλλιές είναι γεμάτες με αγκάθια.⁹

Ένας ινδικός μύθος μιλάει για τη διαμάχη μεταξύ δύο παντοδύναμων θεών, που δεν μπορούσαν να αποφασίσουν ποιο λουλούδι είναι το πιο όμορφο. Το αγαπημένο λουλούδι του Βισνού ήταν το τριαντάφυλλο, σε αντίθεση με τον Μπράχμαν που είχε δει μόνο τον λωτό. Όταν ο Μπράχμαν είδε για πρώτη φορά το τριαντάφυλλο, συμφώνησε με τον Βισνού ότι ο λωτός ήταν κατώτερος σε ομορφιά.¹¹

                                              Δανάη...