ΤΟ ΩΡΑΙΟ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ

(σκέψεις για την υπόθεση της ποίησης)

Τι είναι ποίηση… Το ερώτημα εξελίσσεται αντί άλλης απάντησης σε διστακτικές φράσεις, ανεπαρκείς εξηγήσεις ή απροσδιόριστες παλιλλογίες. Το ενδιαφέρον είναι ότι μύστες, μυημένοι, γνώστες και μη γνώστες, τέλος πάντων οι δημιουργοί όσο και οι αναγνώστες, συμφωνούν πως η ποίηση είναι «το τελευταίο μας άλλοθι». Τη φράση την κλέβω -φανερά- από την Παυλίνα Παμπούδη. Ετσι, επειδή την ποίηση δεν καταφέρνει κανείς να την αντιγράφει ή να την προσεταιρίζεται… Κι ακόμη, η ποίηση είναι, αλληγορικά, ο ήλιος που κανένας Ικαρος δεν θα προσεγγίσει γιατί οι φτερούγες του θα λιώνουν αναπόφευκτα καθώς πλησιάζει. Είναι πεφρασμένη νοητική λειτουργία. Είναι, γιατί όχι, ένα μεταφυσικής υπόστασης δράμα με θεατές, πρωταγωνιστές και κομπάρσους που εναλλάσσονται στο κοίλον και τη σκηνή.
Οι επιδράσεις μου… Είναι αντικατοπτρισμοί των προσδοκιών μου. Ήτοι, κάθε ποιητής διαβάζει εκλεκτικά ομοτέχνους του. Συνήθως κάποιοι, οι περισσότεροι μάλλον, αναφέρουν ως επιδραστικούς τους ποιητές που διάβασαν αρχικά ή δοκίμασαν να δημιουργήσουν ακολουθώντας τον ποιητικό τρόπο, τη «φωνή» τους. Ωστόσο, οι επιδράσεις για τον ποιητή αναδύονται κι αναδεύονται από κάθε διάβασμα, λέξη, ανάσα ή απορρέουσα συγκίνηση ανάμεσα σε στίχους. Είναι μια διαρκής διαδικασία. Εάν ο Eugenio Montale ή ο Octavio Paz με προσελκύουν στην περιπέτεια της ποίησής τους, κι εάν ήδη θεωρώ «πατέρες» μου τον Κορνάρο, τον Σολωμό, τον Ελύτη, άλλο τόσο θαυμάζω την κρυστάλλινη, χαμηλότονη ποίηση του Σταμάτη Πολενάκη, την πειθαρχημένη λακωνικότητα της Δάφνης Νικήτα, την ορμητικότητα του φίλου μου Γιάννη Αντιόχου, την επάρκεια βιώματος του Γιάννη Ευθυμιάδη.
Βιβλίο-σταθμός… Μου αρέσει η «Αμοργός» του Νίκου Γκάτσου. Ολοκληρωμένη συλλογή, βρίθουσα συμβολισμούς, εικόνες και τέρατα της ελληνικής εμπειρίας. Ζηλεύω. Θα ήθελα να την είχα εμπνευστεί τη δική του Αμοργό. Όπως επίσης μου αρέσει η ποιητική ηθική του κυρ Νίκου: δεν εξέδωσε άλλο βιβλίο κατόπιν. Είχε πει όλα όσα χρειαζόταν ο ίδιος να πει. Χωρίς περιττά, χωρίς παλινωδίες. Ετούτο σπανίζει, όντως...
Ποίηση=τροφοδοσία… Η ποιητική δημιουργία και η ευαισθησία είναι έννοιες συνυφασμένες. Ο ποιητής γεννιέται και (συνειδητοποιεί σύντομα πως) τρέφεται με το όραμα της γραφής, της περιγραφής και της σύνθεσης. Η αλληλένδετη σχέση αποδίδει – βεβαίως, δεν ξέρω σε ποιον βαθμό για τον κάθε άνθρωπο, ποιητή ή μη ποιητή. Πάντως, στην περίπτωσή μου, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, η συγγραφική διαδικασία είναι ερωτική πράξη, μεθυστική και τελεολογική.
Η σύγχρονη γραφή ποίησης… Τη βιώνουμε όλοι, ο καθένας ξεχωριστά και όλοι από κοινού. Θα συμφωνήσουν όλοι με την άποψη πως η ποίηση, ως πνευματικό corpus της σήμερον, ενδυναμώνει, αποκτά ενδιαφέρον και σίγουρα δημιουργεί προσδοκίες. Η συγχρονία συνεπάγεται τη διαχρονία, ωστόσο: κάποιοι θα επιβάλλουν τομές, μερικές τάσεις θα αποδειχθούν ισχνές ή αδιέξοδες, κάθε τι που συζητιέται σήμερα θα αποτελέσει αντικείμενο φιλολογικής, ενδελεχούς εξέτασης στο εγγύς μέλλον.
Το Διαδίκτυο στη ζωή των ποιητών… Εάν ο Γουτεμβέργιος ζούσε σήμερα, είναι σίγουρο ότι θα επέλεγε να γράφει στην τελευταία έκδοση του Word και να στέλνει συνεργασίες σε ηλεκτρονικά περιοδικά. Αλίμονο, το χαρτί παραμένει στη συνείδηση του δημιουργού όσο και του αναγνώστη. Σε κάθε περίπτωση, το καλό ποιητικό κείμενο θα διαδοθεί, θα κριθεί και θα τοποθετηθεί στη βαθμίδα που του αρμόζει. Είναι αστείο ν’ ακούς απόψεις εσχάτως -και δη από υποτιθέμενους έγκυρους συγγραφείς- όπως ότι το Διαδίκτυο αποτελεί θάνατο της λογοτεχνίας ή, ακόμη, την επιμονή κάποιων να αρνούνται οποιαδήποτε τεχνολογική εξέλιξη εφόσον, πασιφανώς, προϋποτίθεται αξιωματικά ότι προάγεται η επικοινωνία, η διάδοση και η προβολή της συγγραφής. Το Διαδίκτυο είναι ήδη εδώ. Οσοι δεν το αντιλαμβάνονται, χαμηλώνουν στα όρια της γραφικότητας.
Τα ηλεκτρονικά περιοδικά εν γένει… Όπως τα έντυπα, αναλόγως τα ηλεκτρονικά περιοδικά, εξυπηρετούν την ανάγκη διάδοσης, αξιολόγησης, προβολής και προώθησης της λογοτεχνίας. Πρόκειται για διαφορετικά δεδομένα, δηλαδή το τυπωμένο χαρτί έναντι των εκατομμυρίων pixel σε μια οθόνη, που ωστόσο αλληλοσυμπληρώνονται. Τα μειονεκτήματα, εκατέρωθεν, δεν μειώνουν την αξία και την προσδοκιμότητα της κάθε φόρμας.
Το (.poema..) ειδικότερα… Το περιοδικό δημιουργήθηκε από την ανάγκη θέσης και πρότασης ως προς τη σύγχρονη ποιητική δημιουργία. Είναι ακόμη η ανάγκη αντικατοπτρισμού των αισθητικών επιλογών της ομάδας που υπογράφει αυτή τη συλλογική προσπάθεια. Οι φιλοδοξίες της συντακτικής ομάδας είναι πολλές, ενίοτε προκλητικές μα και υλοποιήσιμες. Ολοι συμμετέχουν με την ιδιότητά τους (ποιητές, μεταφραστές, πανεπιστημιακοί, κριτικοί) και με μοναδικό γνώμονα την ανιδιοτελή σχέση τους με την ποιητική δημιουργία. Φυσικά, το περιοδικό επικεντρώνεται στους νεότερους δημιουργούς, «λοξοκοιτάζει» ωφέλιμα προς τις προηγούμενες γενιές, επιδιώκει να συνάπτει σχέσεις μεταξύ παρελθόντος-παρόντος. Εννοείται πως ο υπογράφων έχει τον τελικό έλεγχο για το τι και το πώς στις ηλεκτρονικές σελίδες του (.poema..), μα όλοι ανεξαιρέτως στη συντακτική ομάδα δρουν ξεχωριστά και με διαφορετικές αρμοδιότητες ο καθένας. Σημειωτέον ότι η συντακτική ομάδα δεν έχει συναντηθεί εν συνόλω ούτε μία φορά, σ’ αυτά τα τρία χρόνια. Λογικό είναι, αφού τα μέλη της ζουν σε διαφορετικά σημεία του ορίζοντα. Εξάλλου, το περιοδικό μεν δηλώνει ευρωπαϊκό ήδη με την κατάληξη της ηλεκτρονικής του ταυτότητας (.eu), υπογράφεται δε με κυρίαρχη την ελληνική γλώσσα και, όντως, κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο μέσω Ολλανδίας…


Βασίλης Ρούβαλης