Συστατικό στοιχείο της ζωής της Σπαρτιατικής κοινωνίας, υπήρξε η λιτότητα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής, αποτελούσαν τα φιδίτια ή συσσίτια. Επρόκειτο για κοινά γεύματα που κατ' ουσία αποτελούσαν συνεστιάσεις στρατοπέδου, ένας θεσμός πολιτικοστρατιωτικός ο οποίος στόχευε στην τόνωση των δεσμών μεταξύ των Λακώνων. Ο λιτός βίος, σφυρηλάτησε το σωματικό αλλά πρώτιστα το ψυχικό σθένος των Σπαρτιατών, επιτυγχάνοντας τη σκληραγώγησή τους.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο (Λυκούργος, 12. 3) τα κοινά γεύματα επιβάρυναν έκαστο των πολιτών, στη δωρική δε διάλεκτο ονομάζονταν "ανδρεία" διότι απευθύνονταν αποκλειστικά στον ελεύθερο άρρενα πληθυσμό. Τα συσσίτια διεξάγονταν με την προσφορά του "μέλανος ζωμού", η δε συμμετοχή τους σ' αυτά ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την απονομή σε έναν Λάκωνα πολιτικών δικαιωμάτων, όπως θα δούμε και παρακάτω. Η λιτότητα ήταν ένα στοιχείο σύμφυτο προς τους Δωριείς, η οποία κυριαρχούσε σε όλες ανεξαιρέτως τις εκφάνσεις του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού βίου των Λακεδαιμονίων. Οι κατοικίες των Λακώνων ήταν λιτές, καθώς κατασκευάζονταν με ένα μόνο πέλεκυ και ένα πριόνι.
Η χλιδή ήταν άγνωστη στη σπαρτιατική κοινωνία και ως εκ τούτου δεν υφίστατο και διαφθορά.
Οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να έχουν κοσμήματα, ενώ επίσης η κραιπάλη αποτελούσε φαινόμενο ενάντιο προς τα λακωνικά ήθη.
Εν γένει οι Λάκωνες ήταν λιτοί, τόσο στη ζωή όσο και στον θάνατο. Οι νεκροί θάβονταν μέσα στην πόλη, αλλά η επίδειξη υπέρμετρης λύπης και οιμωγών, δεν ήταν επιτρεπτή. Ο νεκρός θαβόταν τυλιγμένος σε έναν κόκκινο μανδύα, με λίγα φύλλα ελιάς, χωρίς συνοδεία άλλων αντικειμένων.
Οι ιερείς και οι ιέρειες που σκοτώνονταν κατά την διάρκεια πολέμου, δικαιούνταν την αναγραφή των ονομάτων τους επί των μνημάτων.
Μοναδική εξαίρεση γινόταν για τους βασιλείς, οι οποίοι κηδεύονταν με τιμές ηρώων, εν μέσω υπερβολικού πένθους.
Η αποστολή του ανδρός στην Λακωνική Πολιτεία ήταν να εκπαιδευθεί κατά τρόπο ώστε να γίνει ένας καλός στρατιώτης, της δε γυναίκας να ανταποκριθεί στον φυσικό της προορισμό, εκπληρώνοντας τα καθήκοντα της καλής μητέρας, της τροφού νέων οι οποίοι θα αναδεικνύονταν σε καλούς και σε άξιους στρατιώτες.
Βασική αντίληψη των Λακεδαιμονίων ήταν ότι ο Σπαρτιάτης ανήκει στην Πολιτεία, η οποία και είναι υπεύθυνη για την διαπαιδαγώγηση και εν γένει για την εκπαίδευσή του.
Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Ο Νόμος στην Αρχαία Σπάρτη, ίσταται υπεράνω όλων, προσδιορίζοντας με σαφήνεια τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις αλλά και τα δικαιώματα των Λακεδαιμονίων.
Η αυστηρότητα των Νόμων εναρμονίζεται προς το λιτό και αυστηρό πρότυπο ζωής το οποίο η Λακωνική Πολιτεία εμφορεί στα μέλη της, διαμορφώνοντας μία κοινωνία υποδειγματικών πολιτών και συνάμα αφοσιωμένων στρατιωτών.
Η σπαρτιατική νομοθεσία εδράζεται στους κανόνες του Λυκούργου, ο οποίος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ( «Απολογία» Fr 533 και «Πολιτικά» 1270 b) έζησε και νομοθέτησε κατά την περίοδο τελέσεως της πρώτης Ολυμπιάδας (777 π.Χ.). Από κοινού με τους βασιλείς Ίφιτο των Ηλείων και Κλεισθένη των Πισατών, ο Λυκούργος καθιερώνει την Ολυμπιακή εκεχειρία, την κατάπαυση δηλαδή των εχθροπραξιών, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λυκούργος δεν ήταν ένας απλός άνθρωπος, αλλά μία Θεϊκή μορφή, ενώ κατ' άλλους αποτελούσε διαβιβαστή των Θεϊκών εντολών. Κατά τον Πίνδαρο (514-438), οι Νόμοι της Σπάρτης δόθηκαν στον Λυκούργο από τον Πύθιο Απόλλωνα. Σχετική προς αυτή την παράδοση, αποτελεί η ρήση του δελφικού μαντείου "Θεοφιλής και Θεός μάλλον ή άνθρωπος" αποδίδοντας την κυρίαρχη αντίληψη περί του Λυκούργου.
Το νομοθετικό έργο που εισήγαγε, οδήγησε την Σπάρτη στην Ευνομία, γι' αυτό και οι συμπολίτες του τον τίμησαν δεόντως, ανεγείροντας του μάλιστα και Ναό ("τω δε Λυκούργω τελευτήσαντι ιερόν εισάμενοι σέβονται μεγάλως"). Οι ημέρες αποδόσεως τιμών προς τον Λυκούργο ονομάσθηκαν "Λυκουργίδες".
Κυρίαρχο γνώρισμα του νομοθετικού έργου του, είναι ότι δεν εισήγαγε στην πόλη πληθώρα νόμων, αλλά θεσμών, με το σκεπτικό ότι οι νόμοι είναι ευμετάβλητοι, ενώ οι θεσμοί, συνιστώντας παραδόσεις, θα αποτελέσουν συνήθειες που θα καταστούν σύμφυτες προς τη ζωή των Λακώνων και θα εδραιωθούν αιώνια.
Στα νομοθετήματά του εντάσσεται ο αναδασμός της γης καθώς και η κατάργηση των χρυσών και αργυρών νομισμάτων, έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι αυτά αποτελούν αντικείμενο διενέξεων, καθώς και ότι ο πολύς πλούτος και η υπερβολική φτώχεια, αποτελούν το μέγιστο των νοσημάτων μίας Πολιτείας.
Πραγματικά, η αντίληψη αυτή του Λυκούργου δικαιώθηκε από το γεγονός ότι μόλις ο Λύσανδρος απεκατέστησε την χρήση των πολυτίμων μετάλλων, το μεγαλείο της Σπάρτης σαρώθηκε, καθώς κυριάρχησε πλέον η απληστία και συνακόλουθα η διαφθορά.
Η όλη φιλοσοφία του αποσκοπούσε να καταστήσει τη Σπάρτη πεδίο εφαρμογής μίας αντιλήψεως στη φύση της απλής, αλλά πρακτικής.
ΠΟΛΙΤΕΣ
Οι Λάκωνες που έφεραν την ιδιότητα του πολίτη, κατοικούσαν σε πέντε κώμες, οι οποίες συγκροτούσαν την Λακωνική Πολιτεία: Αμύκλαι, Κόνουρα, Λίμναι, Μεσόα και Πιτάνα. Ο υπόλοιπος πληθυσμός ήταν κατανεμημένος σε εκατό "πολίσματα", αποτελώντας τους περιοίκους.
Οι Λάκωνες δεν επιδίδονταν σε αγροτικές και γενικότερα σε βιοποριστικές εργασίες, αλλά γυμνάζονταν ώστε να βρίσκονται σε ετοιμοπόλεμη κατάσταση. Ενίοτε, όπως βεβαιώνει ο Ξενοφών («Ελληνικά» 6.5.28), η Πολιτεία ανακήρυσσε ελεύθερο έναν είλωτα, όταν αυτός είχε πολεμήσει για τους σκοπούς της Σπάρτης και είχε επιδείξει στο πεδίο της μάχης γενναιότητα.
Στη Λακωνική Πολιτεία, προέχει το θάρρος και η Τιμή. Η απονομή των πολιτικών δικαιωμάτων σε έναν Σπαρτιάτη δεν γίνεται αυτοδικαίως. Αντίθετα, πρέπει ο Σπαρτιάτης να αποδείξει με το ήθος και τη γενικότερη στάση ζωής του ότι είναι άξιος να τα κατέχει.
Για την απόκτηση των δικαιωμάτων που πολίτη, ο νεαρός σπαρτιάτης έπρεπε να διέλθει με επιτυχία μία εκπαιδευτική διαδικασία και επιπλέον όφειλε να εναρμονίζεται με τον λακωνικό τρόπο ζωής.Κατά τη νεανική του ηλικία, ο Λάκων ήταν υποχρεωμένος να αποτελεί μέλος ενός "συσσιτίου", επιδεικνύοντας παράλληλα το επιβεβλημένο θάρρος σε κάθε πολεμική εκστρατεία.
Μέσα από αυτές τις δοκιμασίες, ο σπαρτιάτης κατανοούσε ότι τα δικαιώματα απορρέουν από ανάλογης εκτάσεως υποχρεώσεις.
Έχοντας επίγνωση των προνομίων και των καθηκόντων του, λειτουργούσε πλέον ως ισορροπημένος πολίτης, έχοντας πραγματική επίγνωση της αποστολής του πολίτη, οπότε και ο τίτλος αυτός είχε ουσιαστικό περιεχόμενο, μη παρεχόμενος ασυλλόγιστα σε κάθε αλλότριο.
Η επίδειξη δειλίας στη μάχη, αποτελούσε τη χείριστη ατιμωτική πράξη. 0ι ριψάσπιδές αποκλείονταν από τη Λακωνική Πολιτεία, στερούμενοι παράλληλα του δικαιώματος να διεκδικήσουν κάποιο αξίωμα, ενώ όπως μαρτυρεί ο Πλούταρχος (Αγησίλαος, 30.3-4), ουδείς παραχωρούσε την κόρη του για γάμο με έναν ατιμασμένο. Ωστόσο, ακόμη και γι' αυτούς, η Πολιτεία είχε προνοήσει, παρέχοντάς τους μία ευκαιρία για εξιλέωση.
Η αποκάθαρσή τους μπορούσε να συντελεσθεί, εφ' όσον επιδείκνυαν σε κάποια μεταγενέστερη πολεμική σύρραξη γενναιότητα και στρατιωτικό ήθος.
ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Ο Σπαρτιάτης, από της γεννήσεώς του μέχρι και τη στιγμή του θανάτου, ήταν ταγμένος να υπηρετεί την Πολιτεία. Με γνώμονα αυτή την αρχή, η αγωγή την οποία λάμβανε αποσκοπούσε στην προετοιμασία του γι' αυτόν τον σκοπό. Όταν ένα αγόρι ερχόταν στη ζωή, ο πατέρας του είχε την υποχρέωση να το στείλει για επιθεώρηση. Τα γηραιότερα μέλη της φυλής, διαπίστωναν την ευρωστία και την αρτιμέλεια του παιδιού, επιτρέποντας στους γονείς του να το αναθρέψουν. Σε εναντία περίπτωση, το εγκατέλειπαν στον Καιάδα, επαφιέμενο στην τύχη. Το βάραθρο στο οποίο εγκαταλείπονταν τα μη αρτιμελή νεογέννητα, στον Ταΰγετο, λεγόταν "Αποθέτες". Πρέπει δε να διευκρινιστεί ότι δεν θανατώνονταν, απλώς εγκαταλείπονταν ώστε είτε να πεθάνουν από έλλειψη φροντίδας, είτε να τα βρει κάποιος και να τα αναθρέψει, εκτός όμως του λακωνικού γένους.
Η επιθεώρηση των νεογέννητων, γινόταν σε έναν χώρο ο οποίος ονομαζόταν "Λέσχη". Επρόκειτο για την περιοχή όπου οι Σπαρτιάτες συγκεντρώνονταν προκειμένου να επιδοθούν στις στρατιωτικές και αθλητικές τους ενασχολήσεις. Η συγκατάθεση των επιθεωρούντων, ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη ενός παιδιού στη λακωνική φυλή. Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος (Αγησίλαος, 12), ουδείς γονέας δεν εδικαιούτο να αναθρέψει το παιδί του, εάν δεν υπήρχε προηγουμένως έγκριση της Πολιτείας.
Εφ' όσον το αγόρι αποδεικνυόταν ότι ήταν αρτιμελές, οι γονείς το ανέτρεφαν έως τα επτά του έτη. Ακολούθως εντασσόταν σε ένα σύστημα δημοσίας εκπαιδεύσεως, η οποία ήταν γνωστή ως "Αγωγή". Έκτοτε, τα παιδιά ζούσαν σε ομάδες, οι οποίες διαρθρώνονταν σε ίλες και αγέλες και "βούες". Στην ηλικία των είκοσι ετών, η εκπαίδευση κορυφωνόταν και οι νέοι αποκαλούνταν πλέον "είρενες".
Η σκληρή και συνεχής εκγύμναση, η λιτή διατροφή και ο λιτός ιματισμός, η διδαχή της καρτερικότητας και του σεβασμού, αποτελούσαν συστατικά στοιχεία της "αγωγής" των Λακώνων. Οι στόχοι της εκπαιδευτικής αυτής διαδικασίας δεν ήταν αμιγώς στρατιωτικοί, αλλά και ευρύτερα κοινωνικοί. Οι νέοι Σπαρτιάτες επιδίδονταν στην απόκτηση των αρετών, στην εμπέδωση δηλαδή της "αιδούς" (του σεβασμού) αλλά και της "πειθούς", δηλαδή της υπακοής. Για την εμπέδωση της αγωγής, η Πολιτεία είχε ορίσει υπευθύνους οι οποίοι ονομάζονταν "Παιδονόμοι" και ασκούσαν ηθοπλαστικό, μορφωτικό και εποπτικό έργο επί των παίδων. Το αξίωμα αυτό καταλάμβαναν άτομα διακεκριμένα από ηθικής, πνευματικής και σωματικής απόψεως.
Οι παιδονόμοι στο έργο που καλούνταν να επιτελέσουν, επικουρούνταν από τους "μαστιγοφόρους", οι οποίοι ασκούσαν ρόλο φυλάκων και ελεγκτών της συμπεριφοράς των εκπαιδευομένων νέων. Σημαντικό ρόλο επίσης διαδραμάτιζαν οι είρενες, οι οποίοι ασκούσαν καθήκοντα βοηθού παιδονόμου. Ο αρχηγός όλων των ομάδων, μεριμνούσε για την στρατιωτική αγωγή, τις σωματικές ασκήσεις, τον χορό, τη μουσική και τη γραφή των νέων, εν ολίγοις μεριμνούσε για την σωματική, πνευματική και ηθική τους διάπλαση, με γνώμονα τις επιταγές της Πολιτείας.
Κάθε ίλη νέων, επέλεγε ως αρχηγό της τον, κατά γενική παραδοχή, άριστο μεταξύ των εκπαιδευομένων, ο οποίος επιφορτιζόταν με το έργο της οργανώσεως των αγώνων και των συσσιτίων. Προεξάρχουσα θέση στην ιεραρχία, έναντι των παιδονόμων, των μαστιγοφόρων και των ειρένων, κατείχαν οι Άρχοντες, οι οποίοι ήταν πολίτες Σπαρτιάτες, άνω των τριάντα ετών, με αντικείμενο των καθηκόντων τους την άσκηση γενικής εποπτείας και διοικητικού ελέγχου. Η νωχελικότητα, η φυγοπονία και η επίδειξη αδιαφορίας προς την πατρίδα, ήταν φαινόμενα άγνωστα στην αρχαία Σπάρτη, τα οποία και εάν ακόμη ενέσκηπταν, αντιμετωπίζονταν εν τη γενέσει τους με την στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων του αμφισβητία.
Ένα μέτρο το οποίο εδραζόταν σε μία βάση απολύτως λογική, σύμφωνα με την οποία δεν ήταν ηθικό και δίκαιο να αποφαίνεται περί των ζητημάτων της Πολιτείας, κάποιος ο οποίος εμπράκτως την υπονομεύει ή στην καλύτερα των περιπτώσεων αδιαφορεί για την τύχη αυτής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πόλη της Σπάρτης πάντοτε παρέμενε ατείχιστη, και αυτό προκειμένου να μην εφησυχάζονται οι πολίτες της, και να μην παραμελούν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις και το έργο της εκγυμνάσεως. Ο νέος εκείνος ο οποίος θα έφευγε από την Πολιτεία δίχως να έχει εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις και επέστρεφε αργότερα, θα αντιμετώπιζε την θανατική ποινή.
Στην Αρχαία Σπάρτη, η αγωνιστική αντίληψη της ζωής έβρισκε την αποθέωσή της μέσα από την αντίληψη ότι η υπηρεσία και η προσφορά προς την Πατρίδα, έχει ισόβια διάρκεια και δεν εξαντλείται σε μία τυπική θητεία, όπως συμβαίνει σήμερα. Οι άρρενες υποχρεούνταν να επιδίδονται σε στρατιωτική αγωγή, και να τίθενται σε στρατιωτική υπηρεσία έως και τα 60 τους έτη. Μέχρι αυτή την ηλικία, είχαν καθήκον να γυμνάζονται, και γενικά να τελούν σε καλή φυσική κατάσταση και ετοιμότητα, πρόθυμοι να αγωνισθούν "υπέρ βωμών και εστιών" μόλις κληθούν υπό τα όπλα. Τον πυρήνα του σπαρτιατικού στρατού, αποτελούσαν οι άρρενες μεταξύ 20 και 30 ετών. Από κάθε ομάδα, επιλέγονταν τρεις από αυτούς, στους οποίους και απονέμετο ο τίτλος του "υπαγρέτου". Καθένας από αυτούς, είχε το δικαίωμα να επιλέξει εκατό άνδρες, τους οποίους και έθετε υπό τις διαταγές του.
Έτσι συγκροτήθηκε ένα σώμα από τριακόσιους άνδρες, οι οποίοι αποτελούσαν την επίλεκτη δύναμη της στρατιωτικής μηχανής της Σπάρτης. Κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα, το σώμα αυτό ήταν και έφιππο. Αυτό ακριβώς το σώμα του Λακωνικού στρατού, έμεινε θρυλικό στην ιστορική μνήμη με την επωνυμία "Οι Τριακόσιοι", όταν υπό την αρχηγία του Βασιλιά Λεωνίδα, αντιτάχθηκαν στα περσικά στίφη, και μαζί με 700 Θεσπιείς, πολέμησαν "υπέρ βωμών και εστιών" και έπεσαν μέχρις εσχάτου, στην μάχη των Θερμοπυλών.
Χαραλαμπόπουλος στο "Απολλώνειο Φως", Ιανουάριος - Φεβρουάριος 1998
Τετάρτη 3 Αυγούστου 2011
Σάββατο 23 Ιουλίου 2011
Η ταφή τών νεκρών
Η ταφή τών νεκρών
Οι αρχαίοι Έλληνες, πίστευανv πως η ψυχή του ανθρώπου που πέθανε, έπρεπε να φτάσει στον Κάτω Κόσμο. Όμως, αυτό ήταν αδύνατο να γίνει εάν ο νεκρός δεν είχε ταφή. Η ψυχή του θα περιπλανιόταν, κάποια στιγμή θα χανόταν και θα λησμονιόταν για πάντα.
Πριν την Ταφή
Το σώμα του νεκρού πλενόταν κι αλειφόταν μ' αρωματικά λάδια και το έντυναν με λευκό ένδυμα. 'Έμενε εκτεθειμένο για μια μέρα, έτσι ώστε οι φίλοι κι οι συγγενείς να του αποδώσουν το σεβασμό τους. Ο οβολός έπρεπε να τοποθετηθεί στο στόμα του νεκρού, για να πληρώσει το ναύλο του στον Κάτω Κόσμο. Χωρίς οβολό η ψυχή του θα παρέμενε περιπλανώμενη. Οι πενθούντες φορούσαν μαύρα ρούχα, έκοβαν κοντά τα μαλλιά τους και θρηνούσαν φωναχτά. 'Έκλαιγαν και βογκούσαν και χτυπούσαν τα χέρια τους σε ένδειξη βαθιάς θλίψης.
Η τελετή
Την επόμενη μέρα, την αυγή, οδηγούσαν το σώμα στην ταφή. Το μετέφεραν τους ώμους τους οι συγγενείς. Αν η οικογένεια ήταν πλούσια, το σώμα του νεκρού μεταφερόταν πάνω σ' άμαξα με άλογα. Τη σορό ακολουθούσαν οι φίλοι και η οικογένεια , κλαίγοντας. Οι οικογένειες που είχαν ευχέρεια, μίσθωναν επαγγελματίες για να θρηνήσουν το νεκρό.
Η Ταφή
Ο νεκρός ή καιγόταν ή ενταφιαζόταν στο νεκροταφείο που βρισκόταν έξω απ' τα τείχη της πόλης. Εκεί η κάθε οικογένεια είχε το δικό της χώρο ταφής. Προσωπικά αντικείμενα θάβονταν συνήθως μαζί με το σώμα του νεκρού. Διάφορα αντικείμενα προσωπικής χρήσης και τροφή, τοποθετούνταν μέσα στον τάφο για να χρησιμοποιηθούν στη μεταθανάτια ζωή.
Οι αρχαίοι Έλληνες, πίστευανv πως η ψυχή του ανθρώπου που πέθανε, έπρεπε να φτάσει στον Κάτω Κόσμο. Όμως, αυτό ήταν αδύνατο να γίνει εάν ο νεκρός δεν είχε ταφή. Η ψυχή του θα περιπλανιόταν, κάποια στιγμή θα χανόταν και θα λησμονιόταν για πάντα.
Πριν την Ταφή
Το σώμα του νεκρού πλενόταν κι αλειφόταν μ' αρωματικά λάδια και το έντυναν με λευκό ένδυμα. 'Έμενε εκτεθειμένο για μια μέρα, έτσι ώστε οι φίλοι κι οι συγγενείς να του αποδώσουν το σεβασμό τους. Ο οβολός έπρεπε να τοποθετηθεί στο στόμα του νεκρού, για να πληρώσει το ναύλο του στον Κάτω Κόσμο. Χωρίς οβολό η ψυχή του θα παρέμενε περιπλανώμενη. Οι πενθούντες φορούσαν μαύρα ρούχα, έκοβαν κοντά τα μαλλιά τους και θρηνούσαν φωναχτά. 'Έκλαιγαν και βογκούσαν και χτυπούσαν τα χέρια τους σε ένδειξη βαθιάς θλίψης.
Η τελετή
Την επόμενη μέρα, την αυγή, οδηγούσαν το σώμα στην ταφή. Το μετέφεραν τους ώμους τους οι συγγενείς. Αν η οικογένεια ήταν πλούσια, το σώμα του νεκρού μεταφερόταν πάνω σ' άμαξα με άλογα. Τη σορό ακολουθούσαν οι φίλοι και η οικογένεια , κλαίγοντας. Οι οικογένειες που είχαν ευχέρεια, μίσθωναν επαγγελματίες για να θρηνήσουν το νεκρό.
Η Ταφή
Ο νεκρός ή καιγόταν ή ενταφιαζόταν στο νεκροταφείο που βρισκόταν έξω απ' τα τείχη της πόλης. Εκεί η κάθε οικογένεια είχε το δικό της χώρο ταφής. Προσωπικά αντικείμενα θάβονταν συνήθως μαζί με το σώμα του νεκρού. Διάφορα αντικείμενα προσωπικής χρήσης και τροφή, τοποθετούνταν μέσα στον τάφο για να χρησιμοποιηθούν στη μεταθανάτια ζωή.
Κυριακή 17 Ιουλίου 2011
Όμηρος
Ο Όμηρος χρησιμοποίησε αριστοτεχνικά το Ελληνικό Αλφάβητο, για να καταγράψει, για πρώτη φορά στην ιστορία του Ελληνικού πολιτισμού, την προφορική ως τότε ηρωική ποίηση, που με ιδιαίτερη μαεστρία μετέδιδαν από γενιά σε γενιά επαγγελματίες τραγουδιστές, οι αοιδοί.
Η τέχνη τους, που ανάγεται στα Μυκηναϊκά χρόνια εξυμνεί τα κατορθώματα των μεγάλων σύγχρονων βασιλιάδων (1180 πχ. Αρχίζει η παρακμή του Μυκηναϊκού πολιτισμού).
Αυτή την προφορική παράδοση κληρονόμησε ο Όμηρος τέσσερις αιώνες αργότερα, όταν οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, στον ελληνικό χώρο, επέτρεψαν τη διάδοση της Ελληνικής Γραφής. Στο σημείο αυτό βρίσκεται η σπουδαιότητα της Ομηρικής δημιουργίας: ενώνει και συνδυάζει στοιχεία από τον Μυκηναϊκό κόσμο με εκείνα από τη γεωμετρική εποχή στην οποία ανήκει, παρουσιάζοντας την πολιτική και κοινωνική οργάνωση, τα ήθη και τα έθιμα, τον υλικό και πνευματικό πολιτισμό του 8ου π.χ. αιώνα.
Από την εποχή που περιγράφει τον χωρίζουνε περίπου τετρακόσια χρόνια! Αν μάλιστα, προσθέσουμε την προσφορά του στη συγκέντρωση και καταγραφή της Ελληνικής Μυθολογίας, θα διαπιστώσουμε την καταλυτική επίδραση του Ομήρου στην τέχνη των Δραματικών ποιητών, το θέατρο. Είναι ο τολμηρός καινοτόμος, που δεν ακολουθεί την χρονολογική σειρά των γεγονότων του Τρωικού πολέμου στα δυο έπη, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, αλλά, με σκηνοθετικά τεχνάσματα, συνθέτει δυο από τα αρχαιότερα και ωραιότερα και μυθιστορήματα της παγκόσμιας Λογοτεχνίας (σε μορφή ποιητική).
Να γιατί η παιδευτική αξία του Ομήρου απλώνεται σε τρία επίπεδα: στη σχολική εκπαίδευση, αφού ήδη από τον 6ο αιώνα ο Όμηρος γίνεται σχολικό βιβλίο, από το οποίο διδάσκεται η ανάγνωση και γραφή στους Έλληνες μαθητές. Αλλά και οι Ρωμαίοι μαθητές διδάσκονταν τα Ομηρικά Έπη, δεδομένου ότι η Οδύσσεια είναι το πρώτο έργο, που μεταφράστηκε στα λατινικά από τον Λίβιο Ανδρόνικο, που ήταν Έλληνας από τον Τάραντα, τον 3ο π.χ. αιώνα. Στήθηκαν έτσι τα θεμέλια της Λατινικής Λογοτεχνίας.
Τον 2ο π.χ. αιώνα θα μεταφραστεί η Ιλιάδα, ενώ 25χρονια, περίπου, πριν από τη γέννηση του Χριστού, ο Βιργίλιος, ο εθνικός ποιητής των Ρωμαίων, συνθέτει την Αινειάδα, το έπος του Ρωμαϊκού μεγαλείου, που προβάλλει την αυτοκρατορία του Αυγούστου Οκταβιανού, χρυσή εποχή της λατινικής λογοτεχνίας. Ο Βιργίλιος επηρεάζεται από τα Ομηρικά Έπη, τόσο στην τεχνική της αφήγησης και στον εκφραστικό τρόπο, όσο και στα θεματικά στοιχεία. Στο επίπεδο της εικαστικής τέχνης, ήδη από τον 7ο π.χ. αιώνα, η γλυπτική και πιο πολύ η αγγειογραφία αντλούν συχνά τα θέματα τους από τα έργα του Όμηρου. Σε επιστημονικό επίπεδο τα δυο έργα έγιναν αντικείμενο συστηματικής μελέτης, από τους Σοφιστές πρώτα, παράλληλα από τους Φιλόσοφους (π.χ. Πλάτωνα) και Ιστορικούς (π.χ. Ηρόδοτο) και στην Αλεξανδρινή εποχή, από ειδικευμένους λόγιους.
Με την αναγέννηση τα Βυζαντινά χειρόγραφα των έργων του Ομήρου βρήκαν τιμητική υποδοχή στη Δύση και επιχειρήθηκαν νέες μεταφράσεις. Στα χρόνια του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού η αναζήτηση τους συνεχίστηκε και εξαπλώθηκε.
Άλλωστε η σύγχρονη κλασσική φιλολογία ξεκίνησε με αφετηρία τον Όμηρο και τις Ομηρικές σπουδές. Ως πατρίδα του θεωρείται η Χίος ή η Σμύρνη. Ο ίδιος έζησε στην Ιωνία της Μικράς Ασίας. Πήγες αναφέρουν πως ήταν τυφλός και πως ο βοηθός του έγραφε τα λόγια που του υπαγόρευε. Πιθανόν, χάρη σ’ αυτή τη συνεργασία μπορούμε να έχουμε στα χέρια μας το Θεόπνευστο αυτό έργο. Λίγο πριν και λίγο μετά από το 2000 μ.Χ. παραμένει ακόμα αθάνατος ο Όμηρος ως προσωπικότητα ύψιστου μεγέθους, πηγή δημιουργικής γνώσης και σοφίας.
Η τέχνη τους, που ανάγεται στα Μυκηναϊκά χρόνια εξυμνεί τα κατορθώματα των μεγάλων σύγχρονων βασιλιάδων (1180 πχ. Αρχίζει η παρακμή του Μυκηναϊκού πολιτισμού).
Αυτή την προφορική παράδοση κληρονόμησε ο Όμηρος τέσσερις αιώνες αργότερα, όταν οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, στον ελληνικό χώρο, επέτρεψαν τη διάδοση της Ελληνικής Γραφής. Στο σημείο αυτό βρίσκεται η σπουδαιότητα της Ομηρικής δημιουργίας: ενώνει και συνδυάζει στοιχεία από τον Μυκηναϊκό κόσμο με εκείνα από τη γεωμετρική εποχή στην οποία ανήκει, παρουσιάζοντας την πολιτική και κοινωνική οργάνωση, τα ήθη και τα έθιμα, τον υλικό και πνευματικό πολιτισμό του 8ου π.χ. αιώνα.
Από την εποχή που περιγράφει τον χωρίζουνε περίπου τετρακόσια χρόνια! Αν μάλιστα, προσθέσουμε την προσφορά του στη συγκέντρωση και καταγραφή της Ελληνικής Μυθολογίας, θα διαπιστώσουμε την καταλυτική επίδραση του Ομήρου στην τέχνη των Δραματικών ποιητών, το θέατρο. Είναι ο τολμηρός καινοτόμος, που δεν ακολουθεί την χρονολογική σειρά των γεγονότων του Τρωικού πολέμου στα δυο έπη, την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, αλλά, με σκηνοθετικά τεχνάσματα, συνθέτει δυο από τα αρχαιότερα και ωραιότερα και μυθιστορήματα της παγκόσμιας Λογοτεχνίας (σε μορφή ποιητική).
Να γιατί η παιδευτική αξία του Ομήρου απλώνεται σε τρία επίπεδα: στη σχολική εκπαίδευση, αφού ήδη από τον 6ο αιώνα ο Όμηρος γίνεται σχολικό βιβλίο, από το οποίο διδάσκεται η ανάγνωση και γραφή στους Έλληνες μαθητές. Αλλά και οι Ρωμαίοι μαθητές διδάσκονταν τα Ομηρικά Έπη, δεδομένου ότι η Οδύσσεια είναι το πρώτο έργο, που μεταφράστηκε στα λατινικά από τον Λίβιο Ανδρόνικο, που ήταν Έλληνας από τον Τάραντα, τον 3ο π.χ. αιώνα. Στήθηκαν έτσι τα θεμέλια της Λατινικής Λογοτεχνίας.
Τον 2ο π.χ. αιώνα θα μεταφραστεί η Ιλιάδα, ενώ 25χρονια, περίπου, πριν από τη γέννηση του Χριστού, ο Βιργίλιος, ο εθνικός ποιητής των Ρωμαίων, συνθέτει την Αινειάδα, το έπος του Ρωμαϊκού μεγαλείου, που προβάλλει την αυτοκρατορία του Αυγούστου Οκταβιανού, χρυσή εποχή της λατινικής λογοτεχνίας. Ο Βιργίλιος επηρεάζεται από τα Ομηρικά Έπη, τόσο στην τεχνική της αφήγησης και στον εκφραστικό τρόπο, όσο και στα θεματικά στοιχεία. Στο επίπεδο της εικαστικής τέχνης, ήδη από τον 7ο π.χ. αιώνα, η γλυπτική και πιο πολύ η αγγειογραφία αντλούν συχνά τα θέματα τους από τα έργα του Όμηρου. Σε επιστημονικό επίπεδο τα δυο έργα έγιναν αντικείμενο συστηματικής μελέτης, από τους Σοφιστές πρώτα, παράλληλα από τους Φιλόσοφους (π.χ. Πλάτωνα) και Ιστορικούς (π.χ. Ηρόδοτο) και στην Αλεξανδρινή εποχή, από ειδικευμένους λόγιους.
Με την αναγέννηση τα Βυζαντινά χειρόγραφα των έργων του Ομήρου βρήκαν τιμητική υποδοχή στη Δύση και επιχειρήθηκαν νέες μεταφράσεις. Στα χρόνια του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού η αναζήτηση τους συνεχίστηκε και εξαπλώθηκε.
Άλλωστε η σύγχρονη κλασσική φιλολογία ξεκίνησε με αφετηρία τον Όμηρο και τις Ομηρικές σπουδές. Ως πατρίδα του θεωρείται η Χίος ή η Σμύρνη. Ο ίδιος έζησε στην Ιωνία της Μικράς Ασίας. Πήγες αναφέρουν πως ήταν τυφλός και πως ο βοηθός του έγραφε τα λόγια που του υπαγόρευε. Πιθανόν, χάρη σ’ αυτή τη συνεργασία μπορούμε να έχουμε στα χέρια μας το Θεόπνευστο αυτό έργο. Λίγο πριν και λίγο μετά από το 2000 μ.Χ. παραμένει ακόμα αθάνατος ο Όμηρος ως προσωπικότητα ύψιστου μεγέθους, πηγή δημιουργικής γνώσης και σοφίας.
Σάββατο 16 Ιουλίου 2011
Μαρίνα ένδοξε
Άπολυτίκιον.
Ήχος πλ. α'.
Τον συνάναρχον Λόγον.
Μνηστευθείσα τω Λόγω Μαρίνα ένδοξε, των επίγειων την σχέσιν πάσαν κατέλιπες, και ένήθλησας λαμπρώς ως καλλιπάρθενος· τον γαρ άόρατον έχθρόν, κατεπάτησας στερρώς, όφθέντα σοι Άθληφόρε. Και νυν πηγάζεις τω κόσμω, των ίαμάτων τα χαρίσματα.
Ήχος πλ. α'.
Τον συνάναρχον Λόγον.
Μνηστευθείσα τω Λόγω Μαρίνα ένδοξε, των επίγειων την σχέσιν πάσαν κατέλιπες, και ένήθλησας λαμπρώς ως καλλιπάρθενος· τον γαρ άόρατον έχθρόν, κατεπάτησας στερρώς, όφθέντα σοι Άθληφόρε. Και νυν πηγάζεις τω κόσμω, των ίαμάτων τα χαρίσματα.
Κυριακή 10 Ιουλίου 2011
Άγγελος Σικελιανός
Άγγελος Σικελιανός
ο μανιασμένος Απόλλωνας
1.
*** Ένας παλιός σφραγιλόθος των Γνωστικών. Ένας εσταυρωμένος κάτω από το φεγγάρι και την νύχτα. Από κάτω η επιγραφή: ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC.
*** Αυτό είναι ένα αντίδωρο - μα κάθε αντίδωρο προϋποθέτει το δώρο. Λάμπει η νύχτα - για να δούμε.
*** Λένε πως ο Απόλλωνας ήταν κάποιος που δεν βάκχιζε. Και ακόμη πως ο Διόνυσος ήτανε κάποιος που δεν νοούσε. Κι άμα κάπου συναντηθούν ο έξαλλος Διόνυσος και ο τρομερός Απόλλωνας έχουμε την τραγωδία.
*** Κάπως έτσι.
*** Κάμποσες φορές μέσα στον χρόνο των ανθρώπων που συναντήθηκαν ετούτοι οι δυο.
*** (Λένε πως συναντήθηκαν και ένα βράδυ στο Όρος των Ελαιών)
*** (Κι ο σκοτεινός φιλόσοφος της Εφέσου το είχε εξαγγείλει: Άδης και Διόνυσος είναι το ίδιο)
*** Κι ακόμη, πολλοί κι αυτοί που θέλησαν να γυρέψουν τον τρόπο ετούτης της συνάντησης. Φυσικά, οι περισσότεροι τον φαντασιώθηκαν ως ρομαντική ονειροπόληση, ως θεωρία, ως πνευματικό ορίζοντα.
*** Λίγοι, ελάχιστοι το προχωρήσανε παραπέρα.
*** Ο Φρειδερίκος Νίτσε, ας πούμε, έκανε την αναζήτηση του τραγικό σπασμό και αυτοδιαμελισμό - και σφράγισε τον αιώνα που έρχονταν.
*** Στον αντίποδά του Νίτσε, ο Άγγελος Σικελιανός γύρεψε την τραγική γαλήνη, την τραγική ενότητα του κόσμου.
*** Ο Νίτσε λογάριαζε ετούτη τη συνάντηση ως όρο εξανθρωπισμού του ανθρώπου. Λαχτάρισε τόσο την τραγωδία που στο τέλος την έζησε ο ίδιος - ίσως περισσότερο από κάθε άλλον.
*** Ο Σικελιανός πίστεψε πως στη συνάντηση αυτή φωλιάζει η πρώτη σπίθα του Θεού. Και θέλησε τούτη τη σπίθα να την δώσει στους ανθρώπους.
***Απέτυχε - όμως απέτυχε όπως έπρεπε.
*** Για τούτη την αποτυχία και για τούτον τον Σικελιανό μιλάω - όσο και όπως μπορώ.
*** ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC - ποιος είναι ποιος;
*** Πρώτα από όλα: 18 Μαρτίου του 1884 - 19 Ιουνίου του 1951.
*** Δηλαδή: γεννήθηκε και πέθανε - παρ’ όλο που κάμποσες φορές στη ζωή του αμφέβαλε και για τα δυο.
*** Μια αστραπή.
*** Ένας θεατρίνος, ένας μάρτυρας, ένας νάρκισσος, ένας προφήτης, ένας εγωπαθής, ένας ιεροφάντης, ένας τσαρλατάνος, ένας δρυίδης, ένας προικοθήρας, ένας ένθεος επαναστάτης, ένας ψεύτης, ένας φιλόσοφος, ένας αποτυχημένος, ο μεγαλύτερος ποιητής τον αιώνων.
*** Μπορεί κανείς να αφεθεί σε μιαν ατέλειωτη σειρά στίχων που παλεύουν να περικλείσουν τον κόσμο. Ή πάλι σε έναν καταρράχτη στιγμών μανίας και θεριεμένων ονείρων,
*** Στην αρχή του ήτανε ένας στίχος του Σολωμού - ένας στίχος διόλου ρητορικός.
*** Αλαφροίσκιωτε, καλέ, για πες μου απόψε τι ’δες;
*** Κι αφού πέτρασε την αδιανόητη θάλασσα του κόσμου, ο Άγγελος Σικελιανός κατέληξε στο ζευγάρωμα του αρχικού στίχου.
*** Νύχτα γιομάτη θάματα, νύχτα σπαρμένη μάγια.
*** ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC σου λέω.
*** Ηχήστε σάλπιγγες: ο Άγγελος Σικελιανός ήτανε ο τελευταίος αρχαίος έλληνας: και Πίνδαρος και Ηράκλειτος και Αισχύλος - έτσι του ταίριαζε. Ήτανε ο πρώτος Απολλώνιος Χριστιανός - πιθανώς ο δεύτερος μετά τον Άρειο, πιθανώς ο τρίτος μετά τον Πλήθωνα. Ήτανε μανιασμένος βασιλιάς και γαλήνιος προφήτης και σκοτεινός φιλόσοφος- έτσι του ταίριαζε. Ήτανε Ορφέας, Σίβυλλα, Σφίγγα, Θησέας, Βαφτιστής, Ναζωραίος, Παναγία και Μαγδαληνή. Όλα αυτά μαζί κι άλλα χίλια - έτσι του ταίριαζε
*** Ήτανε κάποιος που μπορούσε να αντέχει την συντριβή του - ακριβώς γιατί δεν την καταλάβαινε.
*** Να γιατί ήταν ο αντίποδας του μανιασμένου τραγικού φιλοσόφου: θαρρώ πως ο Νίτσε ήταν ο Πενθέας του καιρού του. Ο Σικελιανός ήταν -ή θάρρεψε- πως ήταν ο Προμηθέας.
*** Φυσικά πυρφόρος και μόνο πυρφόρος - στο νου δεν χωρούσε μήτε δεσμώτης, μήτε λυόμενος, μήτε τίποτε άλλο.
*** Έτσι θάρρευε τον κόσμο.
*** Κι αυτό το «θάρρευε» είναι που με κεντρίζει με τον Σικελιανό.
*** Όχι το αποτέλεσμα - το ό,τι θάρρευε.
*** Ναι εξηγηθώ: για μένα ο Σικελιανός δεν είναι αυτά που έγραψε - αυτά που μένουν. Για μένα ο Σικελιανός είναι αυτά που ζήτησε - αυτά που λαχτάρισε, αυτά που πεθύμησε.
*** Δηλαδή αυτά που φεύγουν και χάνονται για πάντα.
*** Θα προσπαθήσω να γίνω κατανοητότερος παρακάτω.
2.
*** Το ξημέρωμα της 18ης Μαρτίου του 1884 οι μαμές που είχαν παρασταθεί στην γένα του έβδομου παιδιού της Χαρίκλειας Σικελιανού, το γένος Στεφανίτση, συζύγου του καθηγητή ξένων γλωσσών του Γυμνασίου της Λευκάδας, Ιωάννη Σικελιανού, είχαν να διηγηθούν πως το παιδί γεννήθηκε με μαγνάδι στο πρόσωπο (με εκείνο το κομμάτι του αμνιακού σάκου που ονομάζουμε προσωπίδα) και για αυτό στη ζωή του θα ήσαν ευλογημένο από την τύχη. Το αγόρι εκείνο μεγαλώνοντας έμαθε, βέβαια, την ιστορία και του καλοφάνηκε ιδιαίτερα – από τότε που θυμόταν τον εαυτό του ένιωθε πως είχε στη ζωή του μέγα προορισμό κι όλα τα σημάδια συνηγορούσαν για κάτι τέτοιο.
*** Το αγόρι με το μαγνάδι ήταν ο Άγγελος Σικελιανός – κι έταξε τον εαυτό του για εραστή της μάνας γης και νύμφιο του πατέρα ουρανού.
*** Υπάρχει μια ιστορία για τον Σικελιανό που -αν είναι αληθινή- τα λέει σχεδόν όλα για εκείνον τον μανιασμένο Απόλλωνα. Την καταγράφει (αν την καταγράφει) ο Καζαντζάκης στην Αναφορά του στον παππούλη κρητικό του Τολέδο.
*** Κάποτε, στις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, λίγο πριν από το ταξίδι τους στο όρος ο Σικελιανός και ο Καζαντζάκης έμεναν στο ίδιο σπίτι. Η γυναίκα του Άγγελου Εύα Πάλμερ - Σικελιανού του στέλνει ένα γεμάτο φέρετρο. «Βουδάκι μου, ο γείτονάς μας ο ράφτης πέθανε και σου τον στέλνω να τον αναστήσεις.»
*** Ο Καζαντζάκης έστησε μάτι κι αυτί: τώρα θα φανεί αν είναι ένας θεατρίνος ή πραγματικά πιστεύει. Άραγε θα τολμήσει την συντριβεί του ή θα κάνει πίσω;
*** «Όλη τη νύχτα άκουγα σιγανά μουγκρητά και το κρεβάτι να τρίζει. Όλη τη νύχτα’ κι ευθύς ύστερα βήματα βαριά απάνω κάτω, πολλή ώρα, και πάλι μουγκρητά και το κρεβάτι να τρίζει.»
*** Το πρωί ο Καζαντζάκης αντίκρισε έναν Σικελιανό αμίλητο και κάτωχρο - σαν φάντασμα. Είχε παλέψει να αναστήσει τον νεκρό σαν τον προφήτη Ελισσαίο, ξαπλώνοντας γυμνός απάνω του και φυσώντας του πνοή στο σώμα. Του κάκου.
*** Ο Καζαντζάκης τον πήρε με το ζόρι για βόλτα στην ακροθαλασσιά για να τον ηρεμήσε. Κάποτε ο Σικελιανός μίλησε: «Ντρέπουμαι. Η ψυχή, λοιπόν, δεν είναι παντοδύναμη».
*** (Εδώ που τα λέμε, ακόμη κι αν η ιστορία είναι μια κατασκευή του Καζαντζάκη, είναι, το δίχως άλλο, μια καλή ιστορία.)
*** Μια άλλη ιστορία με το Σικελιανό στο κέντρο της, είναι ήδη μέρος της νεοελληνικής μυθολογίας - ένα από τα αστραφτερότερα διαμάντια της. Στις 28 του Φλεβάρη του 1943, ημέρα Κυριακή, οι σκλαβωμένοι και ρημαγμένοι από την πείνα Έλληνες κήδεψαν τον Κωστή Παλαμά στο Πρώτο Νεκροταφείο της Αθήνας. Ο Σικελιανός, ίδιος με αρχαίο Θεό, έχει γράψει ποίημα για να το διαβάσει πάνω από τον ανοιχτό τάφο. Ηχήστε σάλπιγγες. Καμπάνες βροντερές δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα.
*** Ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη στιγμή: Όσοι βρέθηκαν κοντά του εκείνη τη στιγμή -και δεν ήσαν λίγοι- είδανε έναν άνθρωπο πέρα από τον εαυτό του, να στηρίζει την Ελλάδα, ή ό,τι λογάριαζε εκείνος για Ελλάδα, σε ένα φέρετρο. Ήσανε τόσο μανιασμένος, τόσο έμπυρος που το κατάφερε.
*** (Και μετά όταν τραγουδούσανε τον Ύμνο του Σολωμού, όσοι ανταμώθηκαν με το βλέμμα του ένιωσαν κάτι από εκείνο το πύρωμα - ο Ελύτης ήταν ένας από αυτούς.)
*** Όλοι όσοι πέρασαν από κοντά του κράτησαν ένα κομματάκι από τούτο το πύρωμα. Ο Σεφέρης θυμόταν μια επίσκεψή του στο νοσοκομείο, μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, κάπου στα 1950: «Είδα το μαύρο’ ήταν απόλυτα ωραίο» του είπε ο Σικελιανός.
*** Ήταν μανιασμένος για Θεό - για κάθε λογής Θεό. Κάποτε είπε -και πάλι του Καζαντζάκη-: αισθάνομαι πως έχω τόσο πολύ Θεό μέσα μου, που αν αγγίξεις το χέρι μου αισθάνομαι πως θα πετάξει σπίθες. Ο Καζαντζάκης απέφυγε - για να το μετανιώσει αργότερα.
*** Ο Ελύτης καταγράφει το καιριότερο: ένα μεσημέρι του καλοκαιριού του 1946 πήγε στο ψηλοτάβανο σπίτι του Σικελιανού για να του αφήσει βιβλία σχετικά με τον Υπερρεαλισμό. Η πόρτα ήταν ανοιχτή, η Άννα Σικελιανού έλειπε: «...Τότε αντίκρισα μιαν εικόνα που θα μου μείνει αξέχαστη: ο Σικελιανός, όρθιος, ξιπόλητος, με ένα μακρύ νυχτικό που έπεφτε σαν αρχαία χλαμύδα επάνω του, έτρωγε ένα τσαμπί σταφύλι! Κάθε τόσο το ύψωνε από το ανιχτό παράθυο και το καμάρωνε στο φως. Να τος. Αυτός ήταν. (...) Αυτός που τον έλεγαν θεατρίνο, και που τον είχα τσακώσει σε μια στιγμή που κανένας θεατής δεν υπήρχε, κι όμως ίδιον, ολόιδιον, όπως τον ξέραμε από τα ποιήματά του, φυσικά μεγαλόπρεπο και αυτάρκη μέσα στη θεϊκή του απλότητα.»
*** (Ίσως αυτή η εικόνα να εξηγεί το γιατί ο Ελύτης ήταν αυτός που τρεις και τέσσερις δεκαετίες αργότερα ήταν ο μόνος που είδε τον ελληνικό κόσμο του Σικελιανού ως μυθιστορηματική διαφάνεια.)
*** Υπάρχουν πολλές ακόμη ιστορίες για τον Σικελιανό - αναρρίθμητες. Οι χυδαιότερες αφορούν τον τρόπο που διάφορα φασιστάκια τον απέκλεισαν από την Ακαδημία Αθηνών, ή τον τρόπο που τα ίδια φασιστάκια της Ακαδημίας Αθηνών, με αρχηγό τον Σπύρο Μελά, πάλεψαν να μην δοθεί τον Νόμπελ της Λογοτεχνίας σε έναν «ύποπτο αναρχοκομμουνιστή».
*** Οι πιο περιπλεγμένες έχουν να κάνουν την σχέση του με τις γυναίκες - τους γάμους του, τις ερωμένες του, τους θρύλους που κύκλωσαν την σεξουαλικότητά του.
*** (Είπαμε: ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC - αυτό.)
*** Η Εύα Πάλμερ: Μια ζάπλουτη αμερικανίδα, πανέμορφη σαν Καρυάτιδα, ηθοποιός, χορεύτρια, καθηγήτρια κεντητικής, ελληνιστρια, οπαδός μια παγανιστικής βιοθεωρίας που ζήταγε επιστροφή στις φυσικές αξίες, δέκα χρόνια μεγαλύτερη από τον Σικελιανό, συναντήθηκε μαζί του το 1906, και μπήκε μέσα στον τυφώνα εκείνου του εικοσιτριάχρονου Αλαφροίσκιωτου. Παντρεύτηκαν την επόμενη χρονιά – και μετά δυο χρόνια γεννήθηκε ο γιος τους που τον είπανε Γλαύκο.
*** Ήταν ένας έρωτας αντάξιός τους, εμποτισμένος από τις λιμπερτινικές αρχές της Εύας και τις μυστικές ορμές του Αγγέλου. Ζήσαν το πάθος τους και τα πάθη τους μαζί και χώρια, όπως σε ταινία του σινεμά, αψηφώντας τον κόσμο και τις συμβάσεις των αστών του καιρού τους. Δικό τους παιδί ήσαν οι Δελφικές Γιορτές – μια μεγάλη ουτοπία ελευθερίας.
*** Ήταν ένα μεγάλο όνειρο που τους πήρε μέσα του για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Η ανασύσταση του κοσμου με κέντρο τους Δελφούς’ η δημιουργία ενός ομφάλιου λώτρου που θα συνδέσει τον αρχαίο κόσμο και τον νεώτερο, που θα ενώσει το Πνεύμα και την Πράξη, τον άνθρωπο και τον Θεό. Ο Άγγελος έταξε σε τούτη την ιδέα την πένα του, η Εύα όλη της την ψυχή και την περιουσία της. Οι Δελφικές Γιορτές που γίνανε το 1927 στους Δελφούς με την παράσταση το Προμηθέα Δεσμώτη και επαναλήφθηκαν το 1930 με τις Ικέτιδες ουσιαστικά σήμαναν την οικονομική καταστροφή της Εύας, ο οποία σκηνοθετούσε, έκανε την χορογραφία, έφτιαξε τους αργαλιούς με τους οποίους ύφανε τα ρούχα των ηθοποιών. Ο Σικελιανός, γράφοντας μα σειρά δοκιμίων και ενεργοποιώντας το κύρος του, πέτυχε να θεσμοθετηθούν οι Δελφικές Γιορτές από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, ωστόσο η Εύα ήταν που ταξίδεψε στην Αμερική ψάχνoντας για χρηματοδότηση.
*** Η τύχη δεν την ευνόησε: η υιοθέτηση των Γιορτών από το Ίδρυμα Ροκφέλερ ναυάγησε για μια ασήμαντη αφορμή. Το 1933 η Εύα ξαναταξίδεψε στην Αμερική για να βρει εκ νέου χρηματοδότες. Μα κάπου μέσα της ήξερε πως θα δεν θα ξαναέσμιγε με τον Άγγελο. Νωρίτερα το 1939 έδωσε την ευχή της στο Άγγελο να παντρευτή την Άννα Καραμάνη, άλλοτε σύζυγο του διάσημου πνευμονολόγου Γεώργιου Καραμάνη, και με μέχρι το τέλος της ζωής της συνέχισε να προπαγανδίζει τις Δελφικές Γιορτές, την υποψηφιότητα του Σικελιανού για το Νόμπελ, την οικονομική βοήθεια στην μετακαχοχική Ελλάδα. Επέστρεψε μολις το 1952, μόλις ένα χρόνο μετά τον θάνατο του Αγγέλου, για να πεθάνει κάτω από τον ελληνικό ήλιο.
*** Φυσικά θάφτηκε στους Δελφούς, σε διπλανό τάφο με εκείνον.
*** (Έτσι έπρεπε.)
*** Τα χρόνια που πέρασε με την Άννα ήταν για τον Σικελιανό ο καιρός που έκανε την τελική του σούμα του στοχασμού: Δελφοί, Ελευσίνα, Ιερουσαλήμ, Ρώμη, Κνωσός, Πελοπόνησος του Πλήθωνα, Επίδαυρος του Ασκληπιού. Κι ακόμη, ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα, προτάσεις για την καθιέρωση της ελληνικής ως παγκόσμιας γλώσσας, δόντια νεκρών σκύλων που λάμπουν, τουδικαίου αστραπή και ελπίδα.
*** Ωσπου στις 19 Ιουνίου του 1951, στην Κλινική «Παμμακάριστος» ης Αθήνας, το αγόρι με το μαγνάδι έγινε ένα από τα μάγια της νύχτας του.
3.
*** Πρέπει να το πω: οι ξένες εγκυκλοπαίδειες τον βγάζουν έναν από τους μεγαλύτερους στον κοσμο λυρικούς ποιητές του αιώνα του, έχασε το Νόμελ μόνο από τις αντιδράσεις, ο Ζήσιμος Λορεντζάτος στα 1998 τον λογαριάζει για τον μεγαλύτερο Έλληνα ποιητή του εικοστού αιώνα (δηλαδή: μεγαλύτερο κι από τον Καβάφη), εγώ ωστόσο, πέρα από το Άγραφον, δεν μπορώ να διαβάσω άλλο ποίημα του Σικελιανού.
*** Μήτε καν ποιήματα που, δίχως την παραμικρή επιφύλαξη, αναγνωρίζω ως μεγαλειώδη: τον Αλαφροϊσκιωτο, τη Μητέρα Θεού, την Ιερά Οδό, το Θαλερό.
*** Μοιάζει παράξενο: λίγες φορές έχω αναγνωρίσει στην ποίηση τόση μεγάλη λαχτάρα ελευθερίας όσο στους έξι τόμους του Σικελιανού - και λίγες φορές με έχουν κλωτσήσει τόσο οι διαστάσεις του μεγαλείου των νοημάτων, έτσι όπως τι προσδιόρισε ο ίδιος ο δημιουργός τους.
*** Να το πω όσο πιο απλά μπορώ: διαβάζω Σικελιανό και νιώθω πως μονίμως μου αναγγέλει.
*** (Πως δεν ζει μαζί μου, πώς δεν μοιράζεται κάτι με μένα.)
*** (Πως μου λέει τον καθολικό χρησμό του και με καλεί να το πιστέψω.)
*** Ήταν ο τρόπος που ο Σικελιανός κατανοούσε την ποίηση – ως μια δημόσια μαντεία. Προφανώς λογάριαζε τον ποιητή για προφήτη – ή για Μεσσία.
*** Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ποιους τέσσερις είδε να υποδέχονται την ψυχή του Παλαμά: Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός.
*** Μα ο Ορφέας είχε κομματιαστεί από τις σκληρές γυναίκες της Θράκης. Ο Ηρακλειτος ήταν ένα σάρμα αποσπασμάτων. Ο Αισχύλος ήταν ο σπασμός του κακού που ριζώνει στην τραγική φύση του ανθρώπου.
*** Ο Σολωμός ητανε κάποιος που αντί να ενώσει τον κόσμο, αιματοτσάκισε τον εαυτό του
*** Ο Σικελιανός θέλησε να σταθεί πλάι σε αυτούς αναγγέλοντας πως, πρώτος αυτός, πέτυχε το κατορθωμενο σώμα.
*** Δεν το πέτυχε – κι ευτυχώς. Αν κάτι τέτοιο γινόταν, η ποίηση θα απέμενε νεκρή.
*** Και για μένα το σώμα του Σικελιανού δεν είναι οι στίχοι - αυτοί που πίστευε πως ήταν όμοιοι με του Αισχύλου.
*** Το σώμα του Σικελιανού είναι η στάχτη που την πήρε ο αέρας.
*** Αυτή η στάχτη, αυτός ο άνεμος – να τι με νοιάζει.
4.
*** Ο Σεφέρης, στον ευχαριστήριο λόγο του προς τη Σουηδική Ακαδημία, έκανε φυσικά λόγο και για τον Σικελιανό: νιώθοντας αμήχανα να μιλήσει για τα ποιήματα αυτά καθ’ αυτά, πηγαίνει τα λόγια του στο σμίξιμο του Διόνυσου με του τον Χριστό: «Στην Ελλάδα, ξέρετε, ο Διόνυσος είναι κι αυτός ένας Εσταυρομένος».
*** Ο Σεφέρης ήξερε τι έλεγε. Αυτό σμίξιμο Διόνυσου και Χριστού ήταν πατέντα του Σικελιανού – κι ήτανε μια πατέντα κόντρα στην ιστορία και κόντρα στην λογική.
*** Είναι γνωστό το πόσο η θρησκεία του Χριστού, σαν έγινε εξουσία, πολέμησε την ελληνική αρχαιότητα. Είναι γνωστό το πώς κομματιάστηκε η Υπατία, το πώς εσφαγιάζονταν οι εθνικοί για κοντά έναν ολόκληρο αιώνα, το πώς καταστράφηκαν αγάλματα και κάηκαν βιβλία – για πολλούς, τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ιστορίας. Κι ακόμη είναι γνωστό το πώς ονομάστκε ο Ιουλιανός και το γιατί κάηκαν τα βιβλία του Πλήθωνα.
*** Ο Νίτσε ήταν που στην τελευταία φράση του Ecce Homo, το γράφει καθαρά: «Ο Διόνυσος εναντίων του Εσταυρωμένου».
*** Ο Σικελιανός θέλησε να σμίξει το Διόνυσο με τον Εσταυρωμένο – με τον ίδιο τρόπο που θέλησε να σμίξει οτιδήποτε ένιωθε πως έκρυβε μέσα του θεική σπίθα.
*** Την Παναγία, την Αγαύη, τη Μαγδαληνή, την Περσεφόνη, την Πυθία, τον Ασκληπιό, το θυσιασμένο Ρόδο, τη Δήμητρα, τον Ορφέα με τις γυναίκες του, τον Διόνυσο με τις γυναίκες του, τον Χριστό με τις γυναίκες του, την αρκούδα του τσιγγάνου, το δόντι του νεκρού σκύλου.
*** Όλα αυτά.
*** Ναι, ήταν μια δικιά του πατέντα, ανιστόρητη και καταδικασμένη – μα για μένα τούτη η πατέντα (αυτό που ο ίδιος ονόμαζε «γήινο μύθο») είναι το μεγάλο αντίδωρο του Σικελιανού - για όλους μας
*** (Μα ποιο είναι το δώρο, λοιπόν;)
*** Ο ίδιος το θέλησε ποιήση και θρησκεία. Μα κάποιος μπορεί να πει πως η ποίηση δεν γίνεται με εξαγγελίες και η θρησκεία δεν γίνεται με λυρικά συνθέματα και μυθολογικά κορφολογήματα ραμμένα με αστικό νήμα. Σε αυτό έσφαλαν πολλοί – σε αυτό έσφαλε και ο Σικελιανός.
*** Εξάλλου η ποίηση είναι στον αντίποδα της θρησκείας
*** Η ποίηση ταράζει και ερεθίζει. Η θρησκεία εκτονώνει και γαληνεύει.
*** Και η θρησκεία είναι ένα εκστατικό φαινόμενο απελπισμένων - πάντοτε ως τέτοιο γεννιέται και στη συνέχεια χειραγωγείται από την φιλοσοφία και την εξουσία.
*** (Για να θυμηθώ τον Γκάτσο: γίνεται πεπρωμένο.)
*** Ο αγώνας του Σικελιανού να φτιάξει μια νέα θρησκεία φτιάχνοντας μια νέα μυθολογική ταξη, έναν νέο ενοποιημένο πανανθρώπινο κόσμο, μια νέα αρχαία Ελλάδα ανταμωμένη με τον Ναζωραίο και την Παναγιά, ήταν μια αστική κατασκευή, καμωμένη από κείμενα.
*** Κι έτσι γέμισε δυο ή τρεις χιλιάδες σελίδες με μια φαντασμαγορία.
*** Αυτή θαρρώ είναι η τραγωδία του Σικελιανού: που γύρευε να ανεβάσει τον Ορφέα στον σταυρό του Χριστού, όχι ως κοινωνία αλλά ως ποιητική αλήθεια.
*** Που γύρευε να γράψει τραγωδίες όχι ως ποίηση αλλά ως κοινωνία.
*** Έτσι το αντίδωρό του μένει στα χέρια μας δίχως κατεύθυνση.
*** (Αυτή η στάχτη, αυτός ο άνεμος)
*** Για αυτό με ερεθίζει ο Σικελιανός: ήσαν τόσο τραγικός που δόθηκε στην τραγωδία του δίχως να την καταλάβει.
*** Κι ακόμη με ερεθίζει που αρνήθηκε τον φόβο του Θεού.
*** (Δηλαδή αυτό για το οποίο τον ψέγει ο Λορεντζάτος).
*** Κι ακόμη με βουρλαίνει που πήγε να αναστήσει πεθαμένους πιστεύοντας πως είναι ο ίδιος ένα κομμάτι του κατορθωμένου θαύματος.
*** Κανένας ποιητής του αιώνα του (μήτε ο Πάουντ, μήτε ο Έλιοτ, μήτε -φυσικά- ο Καβάφης, μήτε καν ο Ελύτης) δεν στόχευσαν σε ένα τέτοιο θάμπος.
*** Κανένας προφήτης ή φιλόσοφος του αιώνα του δεν θέλησε τόσην διαφάνεια.
*** Κι όμως εκείνος τα ζήτησε – είτε από εγωπάθεια, είτε από αγνότητα, είτε κι από τα δύο.
*** Μα, ποιο είναι, λοιπόν, και ποιο είναι το αντίδωρο και ποιο είναι το ακριβό δώρο;
5.
*** Το πιο πιθανό: να παραχωθεί σε σεντούκια και χρονοντούλαπα μυρμυγκοφάγων - ή ακόμη να μείνει ως καρτποσταλικό παράδειγμα μιας αθώας μεγαλοστομίας άλλων καιρών.
*** Το πιο πιθανό: να κυλήσει ο χρόνος μας με μικρά καλοκαίρια και μεγάλους χειμόνες, μέρες γεμάτες με Ερινύες και ερημία, φαρμακωμένα βέλη και φαρμακερή λογική.
*** Το πιο πιθανό: να χάσουμε - ωστόσο.
*** Ωστόσο η νύχτα που ’ναι σπαρμένη με μάγια είναι δική μας υπόθεση - κι είναι δικό μας ρίσκο, κίνδυνος, απελπισία.
*** Γιατί στην άκρη της απελπισίας φυτρώνουν τα άγρια λουλούδια.
*** Τα λουλούδια που θαμπώνουν ακόμη και τυφλούς με τη μυρωδιά τους.
*** Ω ναι.
*** Λένε πως ένα ωραίο παραμύθι για τους Δελφούς – που πιθανώς και να μην είναι τόσο παραμύθι. Λένε πως όποιος ζήταγε χρησμό περνούσε από μα πύλη που έγραφε Γνώθι σαυτόν.
*** (Ως εδώ καλά).
*** Στο τέλος, όταν έπαιρνε τον χρησμό της Πυθίας, σαν έφευγε τον εβαζαν να περάσει κάτω από μια άλλη πύλη που τον ξεπροβόδιζε με μια μονάχα λέξη - μόλις μια συλαβή, δύο γράμματα.
*** Ει
*** Που σημαίνει να είσαι.
*** Να είσαι αυτός που ψάχνει, που φεύγει, που συναντιέται με τον Θεό κι όμως συνεχίζει ελεύθερος.
*** Να είσαι αυτός που βαδίζει για τον θάνατό του
*** Να είσαι ο μανιασμένος που σπέρνει με μάγια τη νύχτα.
*** Κι είναι, φευ, πάντοτε νωρίς - μα κανείς πρέπει να το αποφασίσει.
*** Ο Άγγελος Σικελιανός ίσως να απέτυχε ως ποιητής, όμως κατόρθωσε αυτό το Ει.
*** Να είσαι.
*** Να είσαι.
*** Να είσαι.
*** Κι εκείνος ο μανιασμένος Απόλλωνας ήταν και θα είναι.
*** Όχι τα ποιήματα, όχι οι στίχοι, όχι τα λόγια - μα το πύρωμα.
*** Το πύρωμα, το πύρωμα.
*** Αυτό είναι το ακριβότερο δώρο.
(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό MAUVE, τεύχος 4, Μάιος - Ιούνιος 2004.)
ο μανιασμένος Απόλλωνας
1.
*** Ένας παλιός σφραγιλόθος των Γνωστικών. Ένας εσταυρωμένος κάτω από το φεγγάρι και την νύχτα. Από κάτω η επιγραφή: ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC.
*** Αυτό είναι ένα αντίδωρο - μα κάθε αντίδωρο προϋποθέτει το δώρο. Λάμπει η νύχτα - για να δούμε.
*** Λένε πως ο Απόλλωνας ήταν κάποιος που δεν βάκχιζε. Και ακόμη πως ο Διόνυσος ήτανε κάποιος που δεν νοούσε. Κι άμα κάπου συναντηθούν ο έξαλλος Διόνυσος και ο τρομερός Απόλλωνας έχουμε την τραγωδία.
*** Κάπως έτσι.
*** Κάμποσες φορές μέσα στον χρόνο των ανθρώπων που συναντήθηκαν ετούτοι οι δυο.
*** (Λένε πως συναντήθηκαν και ένα βράδυ στο Όρος των Ελαιών)
*** (Κι ο σκοτεινός φιλόσοφος της Εφέσου το είχε εξαγγείλει: Άδης και Διόνυσος είναι το ίδιο)
*** Κι ακόμη, πολλοί κι αυτοί που θέλησαν να γυρέψουν τον τρόπο ετούτης της συνάντησης. Φυσικά, οι περισσότεροι τον φαντασιώθηκαν ως ρομαντική ονειροπόληση, ως θεωρία, ως πνευματικό ορίζοντα.
*** Λίγοι, ελάχιστοι το προχωρήσανε παραπέρα.
*** Ο Φρειδερίκος Νίτσε, ας πούμε, έκανε την αναζήτηση του τραγικό σπασμό και αυτοδιαμελισμό - και σφράγισε τον αιώνα που έρχονταν.
*** Στον αντίποδά του Νίτσε, ο Άγγελος Σικελιανός γύρεψε την τραγική γαλήνη, την τραγική ενότητα του κόσμου.
*** Ο Νίτσε λογάριαζε ετούτη τη συνάντηση ως όρο εξανθρωπισμού του ανθρώπου. Λαχτάρισε τόσο την τραγωδία που στο τέλος την έζησε ο ίδιος - ίσως περισσότερο από κάθε άλλον.
*** Ο Σικελιανός πίστεψε πως στη συνάντηση αυτή φωλιάζει η πρώτη σπίθα του Θεού. Και θέλησε τούτη τη σπίθα να την δώσει στους ανθρώπους.
***Απέτυχε - όμως απέτυχε όπως έπρεπε.
*** Για τούτη την αποτυχία και για τούτον τον Σικελιανό μιλάω - όσο και όπως μπορώ.
*** ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC - ποιος είναι ποιος;
*** Πρώτα από όλα: 18 Μαρτίου του 1884 - 19 Ιουνίου του 1951.
*** Δηλαδή: γεννήθηκε και πέθανε - παρ’ όλο που κάμποσες φορές στη ζωή του αμφέβαλε και για τα δυο.
*** Μια αστραπή.
*** Ένας θεατρίνος, ένας μάρτυρας, ένας νάρκισσος, ένας προφήτης, ένας εγωπαθής, ένας ιεροφάντης, ένας τσαρλατάνος, ένας δρυίδης, ένας προικοθήρας, ένας ένθεος επαναστάτης, ένας ψεύτης, ένας φιλόσοφος, ένας αποτυχημένος, ο μεγαλύτερος ποιητής τον αιώνων.
*** Μπορεί κανείς να αφεθεί σε μιαν ατέλειωτη σειρά στίχων που παλεύουν να περικλείσουν τον κόσμο. Ή πάλι σε έναν καταρράχτη στιγμών μανίας και θεριεμένων ονείρων,
*** Στην αρχή του ήτανε ένας στίχος του Σολωμού - ένας στίχος διόλου ρητορικός.
*** Αλαφροίσκιωτε, καλέ, για πες μου απόψε τι ’δες;
*** Κι αφού πέτρασε την αδιανόητη θάλασσα του κόσμου, ο Άγγελος Σικελιανός κατέληξε στο ζευγάρωμα του αρχικού στίχου.
*** Νύχτα γιομάτη θάματα, νύχτα σπαρμένη μάγια.
*** ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC σου λέω.
*** Ηχήστε σάλπιγγες: ο Άγγελος Σικελιανός ήτανε ο τελευταίος αρχαίος έλληνας: και Πίνδαρος και Ηράκλειτος και Αισχύλος - έτσι του ταίριαζε. Ήτανε ο πρώτος Απολλώνιος Χριστιανός - πιθανώς ο δεύτερος μετά τον Άρειο, πιθανώς ο τρίτος μετά τον Πλήθωνα. Ήτανε μανιασμένος βασιλιάς και γαλήνιος προφήτης και σκοτεινός φιλόσοφος- έτσι του ταίριαζε. Ήτανε Ορφέας, Σίβυλλα, Σφίγγα, Θησέας, Βαφτιστής, Ναζωραίος, Παναγία και Μαγδαληνή. Όλα αυτά μαζί κι άλλα χίλια - έτσι του ταίριαζε
*** Ήτανε κάποιος που μπορούσε να αντέχει την συντριβή του - ακριβώς γιατί δεν την καταλάβαινε.
*** Να γιατί ήταν ο αντίποδας του μανιασμένου τραγικού φιλοσόφου: θαρρώ πως ο Νίτσε ήταν ο Πενθέας του καιρού του. Ο Σικελιανός ήταν -ή θάρρεψε- πως ήταν ο Προμηθέας.
*** Φυσικά πυρφόρος και μόνο πυρφόρος - στο νου δεν χωρούσε μήτε δεσμώτης, μήτε λυόμενος, μήτε τίποτε άλλο.
*** Έτσι θάρρευε τον κόσμο.
*** Κι αυτό το «θάρρευε» είναι που με κεντρίζει με τον Σικελιανό.
*** Όχι το αποτέλεσμα - το ό,τι θάρρευε.
*** Ναι εξηγηθώ: για μένα ο Σικελιανός δεν είναι αυτά που έγραψε - αυτά που μένουν. Για μένα ο Σικελιανός είναι αυτά που ζήτησε - αυτά που λαχτάρισε, αυτά που πεθύμησε.
*** Δηλαδή αυτά που φεύγουν και χάνονται για πάντα.
*** Θα προσπαθήσω να γίνω κατανοητότερος παρακάτω.
2.
*** Το ξημέρωμα της 18ης Μαρτίου του 1884 οι μαμές που είχαν παρασταθεί στην γένα του έβδομου παιδιού της Χαρίκλειας Σικελιανού, το γένος Στεφανίτση, συζύγου του καθηγητή ξένων γλωσσών του Γυμνασίου της Λευκάδας, Ιωάννη Σικελιανού, είχαν να διηγηθούν πως το παιδί γεννήθηκε με μαγνάδι στο πρόσωπο (με εκείνο το κομμάτι του αμνιακού σάκου που ονομάζουμε προσωπίδα) και για αυτό στη ζωή του θα ήσαν ευλογημένο από την τύχη. Το αγόρι εκείνο μεγαλώνοντας έμαθε, βέβαια, την ιστορία και του καλοφάνηκε ιδιαίτερα – από τότε που θυμόταν τον εαυτό του ένιωθε πως είχε στη ζωή του μέγα προορισμό κι όλα τα σημάδια συνηγορούσαν για κάτι τέτοιο.
*** Το αγόρι με το μαγνάδι ήταν ο Άγγελος Σικελιανός – κι έταξε τον εαυτό του για εραστή της μάνας γης και νύμφιο του πατέρα ουρανού.
*** Υπάρχει μια ιστορία για τον Σικελιανό που -αν είναι αληθινή- τα λέει σχεδόν όλα για εκείνον τον μανιασμένο Απόλλωνα. Την καταγράφει (αν την καταγράφει) ο Καζαντζάκης στην Αναφορά του στον παππούλη κρητικό του Τολέδο.
*** Κάποτε, στις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, λίγο πριν από το ταξίδι τους στο όρος ο Σικελιανός και ο Καζαντζάκης έμεναν στο ίδιο σπίτι. Η γυναίκα του Άγγελου Εύα Πάλμερ - Σικελιανού του στέλνει ένα γεμάτο φέρετρο. «Βουδάκι μου, ο γείτονάς μας ο ράφτης πέθανε και σου τον στέλνω να τον αναστήσεις.»
*** Ο Καζαντζάκης έστησε μάτι κι αυτί: τώρα θα φανεί αν είναι ένας θεατρίνος ή πραγματικά πιστεύει. Άραγε θα τολμήσει την συντριβεί του ή θα κάνει πίσω;
*** «Όλη τη νύχτα άκουγα σιγανά μουγκρητά και το κρεβάτι να τρίζει. Όλη τη νύχτα’ κι ευθύς ύστερα βήματα βαριά απάνω κάτω, πολλή ώρα, και πάλι μουγκρητά και το κρεβάτι να τρίζει.»
*** Το πρωί ο Καζαντζάκης αντίκρισε έναν Σικελιανό αμίλητο και κάτωχρο - σαν φάντασμα. Είχε παλέψει να αναστήσει τον νεκρό σαν τον προφήτη Ελισσαίο, ξαπλώνοντας γυμνός απάνω του και φυσώντας του πνοή στο σώμα. Του κάκου.
*** Ο Καζαντζάκης τον πήρε με το ζόρι για βόλτα στην ακροθαλασσιά για να τον ηρεμήσε. Κάποτε ο Σικελιανός μίλησε: «Ντρέπουμαι. Η ψυχή, λοιπόν, δεν είναι παντοδύναμη».
*** (Εδώ που τα λέμε, ακόμη κι αν η ιστορία είναι μια κατασκευή του Καζαντζάκη, είναι, το δίχως άλλο, μια καλή ιστορία.)
*** Μια άλλη ιστορία με το Σικελιανό στο κέντρο της, είναι ήδη μέρος της νεοελληνικής μυθολογίας - ένα από τα αστραφτερότερα διαμάντια της. Στις 28 του Φλεβάρη του 1943, ημέρα Κυριακή, οι σκλαβωμένοι και ρημαγμένοι από την πείνα Έλληνες κήδεψαν τον Κωστή Παλαμά στο Πρώτο Νεκροταφείο της Αθήνας. Ο Σικελιανός, ίδιος με αρχαίο Θεό, έχει γράψει ποίημα για να το διαβάσει πάνω από τον ανοιχτό τάφο. Ηχήστε σάλπιγγες. Καμπάνες βροντερές δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα.
*** Ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη στιγμή: Όσοι βρέθηκαν κοντά του εκείνη τη στιγμή -και δεν ήσαν λίγοι- είδανε έναν άνθρωπο πέρα από τον εαυτό του, να στηρίζει την Ελλάδα, ή ό,τι λογάριαζε εκείνος για Ελλάδα, σε ένα φέρετρο. Ήσανε τόσο μανιασμένος, τόσο έμπυρος που το κατάφερε.
*** (Και μετά όταν τραγουδούσανε τον Ύμνο του Σολωμού, όσοι ανταμώθηκαν με το βλέμμα του ένιωσαν κάτι από εκείνο το πύρωμα - ο Ελύτης ήταν ένας από αυτούς.)
*** Όλοι όσοι πέρασαν από κοντά του κράτησαν ένα κομματάκι από τούτο το πύρωμα. Ο Σεφέρης θυμόταν μια επίσκεψή του στο νοσοκομείο, μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, κάπου στα 1950: «Είδα το μαύρο’ ήταν απόλυτα ωραίο» του είπε ο Σικελιανός.
*** Ήταν μανιασμένος για Θεό - για κάθε λογής Θεό. Κάποτε είπε -και πάλι του Καζαντζάκη-: αισθάνομαι πως έχω τόσο πολύ Θεό μέσα μου, που αν αγγίξεις το χέρι μου αισθάνομαι πως θα πετάξει σπίθες. Ο Καζαντζάκης απέφυγε - για να το μετανιώσει αργότερα.
*** Ο Ελύτης καταγράφει το καιριότερο: ένα μεσημέρι του καλοκαιριού του 1946 πήγε στο ψηλοτάβανο σπίτι του Σικελιανού για να του αφήσει βιβλία σχετικά με τον Υπερρεαλισμό. Η πόρτα ήταν ανοιχτή, η Άννα Σικελιανού έλειπε: «...Τότε αντίκρισα μιαν εικόνα που θα μου μείνει αξέχαστη: ο Σικελιανός, όρθιος, ξιπόλητος, με ένα μακρύ νυχτικό που έπεφτε σαν αρχαία χλαμύδα επάνω του, έτρωγε ένα τσαμπί σταφύλι! Κάθε τόσο το ύψωνε από το ανιχτό παράθυο και το καμάρωνε στο φως. Να τος. Αυτός ήταν. (...) Αυτός που τον έλεγαν θεατρίνο, και που τον είχα τσακώσει σε μια στιγμή που κανένας θεατής δεν υπήρχε, κι όμως ίδιον, ολόιδιον, όπως τον ξέραμε από τα ποιήματά του, φυσικά μεγαλόπρεπο και αυτάρκη μέσα στη θεϊκή του απλότητα.»
*** (Ίσως αυτή η εικόνα να εξηγεί το γιατί ο Ελύτης ήταν αυτός που τρεις και τέσσερις δεκαετίες αργότερα ήταν ο μόνος που είδε τον ελληνικό κόσμο του Σικελιανού ως μυθιστορηματική διαφάνεια.)
*** Υπάρχουν πολλές ακόμη ιστορίες για τον Σικελιανό - αναρρίθμητες. Οι χυδαιότερες αφορούν τον τρόπο που διάφορα φασιστάκια τον απέκλεισαν από την Ακαδημία Αθηνών, ή τον τρόπο που τα ίδια φασιστάκια της Ακαδημίας Αθηνών, με αρχηγό τον Σπύρο Μελά, πάλεψαν να μην δοθεί τον Νόμπελ της Λογοτεχνίας σε έναν «ύποπτο αναρχοκομμουνιστή».
*** Οι πιο περιπλεγμένες έχουν να κάνουν την σχέση του με τις γυναίκες - τους γάμους του, τις ερωμένες του, τους θρύλους που κύκλωσαν την σεξουαλικότητά του.
*** (Είπαμε: ΟΡΦΕOC ΒΑΚΧΟC - αυτό.)
*** Η Εύα Πάλμερ: Μια ζάπλουτη αμερικανίδα, πανέμορφη σαν Καρυάτιδα, ηθοποιός, χορεύτρια, καθηγήτρια κεντητικής, ελληνιστρια, οπαδός μια παγανιστικής βιοθεωρίας που ζήταγε επιστροφή στις φυσικές αξίες, δέκα χρόνια μεγαλύτερη από τον Σικελιανό, συναντήθηκε μαζί του το 1906, και μπήκε μέσα στον τυφώνα εκείνου του εικοσιτριάχρονου Αλαφροίσκιωτου. Παντρεύτηκαν την επόμενη χρονιά – και μετά δυο χρόνια γεννήθηκε ο γιος τους που τον είπανε Γλαύκο.
*** Ήταν ένας έρωτας αντάξιός τους, εμποτισμένος από τις λιμπερτινικές αρχές της Εύας και τις μυστικές ορμές του Αγγέλου. Ζήσαν το πάθος τους και τα πάθη τους μαζί και χώρια, όπως σε ταινία του σινεμά, αψηφώντας τον κόσμο και τις συμβάσεις των αστών του καιρού τους. Δικό τους παιδί ήσαν οι Δελφικές Γιορτές – μια μεγάλη ουτοπία ελευθερίας.
*** Ήταν ένα μεγάλο όνειρο που τους πήρε μέσα του για περισσότερα από τριάντα χρόνια. Η ανασύσταση του κοσμου με κέντρο τους Δελφούς’ η δημιουργία ενός ομφάλιου λώτρου που θα συνδέσει τον αρχαίο κόσμο και τον νεώτερο, που θα ενώσει το Πνεύμα και την Πράξη, τον άνθρωπο και τον Θεό. Ο Άγγελος έταξε σε τούτη την ιδέα την πένα του, η Εύα όλη της την ψυχή και την περιουσία της. Οι Δελφικές Γιορτές που γίνανε το 1927 στους Δελφούς με την παράσταση το Προμηθέα Δεσμώτη και επαναλήφθηκαν το 1930 με τις Ικέτιδες ουσιαστικά σήμαναν την οικονομική καταστροφή της Εύας, ο οποία σκηνοθετούσε, έκανε την χορογραφία, έφτιαξε τους αργαλιούς με τους οποίους ύφανε τα ρούχα των ηθοποιών. Ο Σικελιανός, γράφοντας μα σειρά δοκιμίων και ενεργοποιώντας το κύρος του, πέτυχε να θεσμοθετηθούν οι Δελφικές Γιορτές από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, ωστόσο η Εύα ήταν που ταξίδεψε στην Αμερική ψάχνoντας για χρηματοδότηση.
*** Η τύχη δεν την ευνόησε: η υιοθέτηση των Γιορτών από το Ίδρυμα Ροκφέλερ ναυάγησε για μια ασήμαντη αφορμή. Το 1933 η Εύα ξαναταξίδεψε στην Αμερική για να βρει εκ νέου χρηματοδότες. Μα κάπου μέσα της ήξερε πως θα δεν θα ξαναέσμιγε με τον Άγγελο. Νωρίτερα το 1939 έδωσε την ευχή της στο Άγγελο να παντρευτή την Άννα Καραμάνη, άλλοτε σύζυγο του διάσημου πνευμονολόγου Γεώργιου Καραμάνη, και με μέχρι το τέλος της ζωής της συνέχισε να προπαγανδίζει τις Δελφικές Γιορτές, την υποψηφιότητα του Σικελιανού για το Νόμπελ, την οικονομική βοήθεια στην μετακαχοχική Ελλάδα. Επέστρεψε μολις το 1952, μόλις ένα χρόνο μετά τον θάνατο του Αγγέλου, για να πεθάνει κάτω από τον ελληνικό ήλιο.
*** Φυσικά θάφτηκε στους Δελφούς, σε διπλανό τάφο με εκείνον.
*** (Έτσι έπρεπε.)
*** Τα χρόνια που πέρασε με την Άννα ήταν για τον Σικελιανό ο καιρός που έκανε την τελική του σούμα του στοχασμού: Δελφοί, Ελευσίνα, Ιερουσαλήμ, Ρώμη, Κνωσός, Πελοπόνησος του Πλήθωνα, Επίδαυρος του Ασκληπιού. Κι ακόμη, ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα, προτάσεις για την καθιέρωση της ελληνικής ως παγκόσμιας γλώσσας, δόντια νεκρών σκύλων που λάμπουν, τουδικαίου αστραπή και ελπίδα.
*** Ωσπου στις 19 Ιουνίου του 1951, στην Κλινική «Παμμακάριστος» ης Αθήνας, το αγόρι με το μαγνάδι έγινε ένα από τα μάγια της νύχτας του.
3.
*** Πρέπει να το πω: οι ξένες εγκυκλοπαίδειες τον βγάζουν έναν από τους μεγαλύτερους στον κοσμο λυρικούς ποιητές του αιώνα του, έχασε το Νόμελ μόνο από τις αντιδράσεις, ο Ζήσιμος Λορεντζάτος στα 1998 τον λογαριάζει για τον μεγαλύτερο Έλληνα ποιητή του εικοστού αιώνα (δηλαδή: μεγαλύτερο κι από τον Καβάφη), εγώ ωστόσο, πέρα από το Άγραφον, δεν μπορώ να διαβάσω άλλο ποίημα του Σικελιανού.
*** Μήτε καν ποιήματα που, δίχως την παραμικρή επιφύλαξη, αναγνωρίζω ως μεγαλειώδη: τον Αλαφροϊσκιωτο, τη Μητέρα Θεού, την Ιερά Οδό, το Θαλερό.
*** Μοιάζει παράξενο: λίγες φορές έχω αναγνωρίσει στην ποίηση τόση μεγάλη λαχτάρα ελευθερίας όσο στους έξι τόμους του Σικελιανού - και λίγες φορές με έχουν κλωτσήσει τόσο οι διαστάσεις του μεγαλείου των νοημάτων, έτσι όπως τι προσδιόρισε ο ίδιος ο δημιουργός τους.
*** Να το πω όσο πιο απλά μπορώ: διαβάζω Σικελιανό και νιώθω πως μονίμως μου αναγγέλει.
*** (Πως δεν ζει μαζί μου, πώς δεν μοιράζεται κάτι με μένα.)
*** (Πως μου λέει τον καθολικό χρησμό του και με καλεί να το πιστέψω.)
*** Ήταν ο τρόπος που ο Σικελιανός κατανοούσε την ποίηση – ως μια δημόσια μαντεία. Προφανώς λογάριαζε τον ποιητή για προφήτη – ή για Μεσσία.
*** Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ποιους τέσσερις είδε να υποδέχονται την ψυχή του Παλαμά: Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός.
*** Μα ο Ορφέας είχε κομματιαστεί από τις σκληρές γυναίκες της Θράκης. Ο Ηρακλειτος ήταν ένα σάρμα αποσπασμάτων. Ο Αισχύλος ήταν ο σπασμός του κακού που ριζώνει στην τραγική φύση του ανθρώπου.
*** Ο Σολωμός ητανε κάποιος που αντί να ενώσει τον κόσμο, αιματοτσάκισε τον εαυτό του
*** Ο Σικελιανός θέλησε να σταθεί πλάι σε αυτούς αναγγέλοντας πως, πρώτος αυτός, πέτυχε το κατορθωμενο σώμα.
*** Δεν το πέτυχε – κι ευτυχώς. Αν κάτι τέτοιο γινόταν, η ποίηση θα απέμενε νεκρή.
*** Και για μένα το σώμα του Σικελιανού δεν είναι οι στίχοι - αυτοί που πίστευε πως ήταν όμοιοι με του Αισχύλου.
*** Το σώμα του Σικελιανού είναι η στάχτη που την πήρε ο αέρας.
*** Αυτή η στάχτη, αυτός ο άνεμος – να τι με νοιάζει.
4.
*** Ο Σεφέρης, στον ευχαριστήριο λόγο του προς τη Σουηδική Ακαδημία, έκανε φυσικά λόγο και για τον Σικελιανό: νιώθοντας αμήχανα να μιλήσει για τα ποιήματα αυτά καθ’ αυτά, πηγαίνει τα λόγια του στο σμίξιμο του Διόνυσου με του τον Χριστό: «Στην Ελλάδα, ξέρετε, ο Διόνυσος είναι κι αυτός ένας Εσταυρομένος».
*** Ο Σεφέρης ήξερε τι έλεγε. Αυτό σμίξιμο Διόνυσου και Χριστού ήταν πατέντα του Σικελιανού – κι ήτανε μια πατέντα κόντρα στην ιστορία και κόντρα στην λογική.
*** Είναι γνωστό το πόσο η θρησκεία του Χριστού, σαν έγινε εξουσία, πολέμησε την ελληνική αρχαιότητα. Είναι γνωστό το πώς κομματιάστηκε η Υπατία, το πώς εσφαγιάζονταν οι εθνικοί για κοντά έναν ολόκληρο αιώνα, το πώς καταστράφηκαν αγάλματα και κάηκαν βιβλία – για πολλούς, τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ιστορίας. Κι ακόμη είναι γνωστό το πώς ονομάστκε ο Ιουλιανός και το γιατί κάηκαν τα βιβλία του Πλήθωνα.
*** Ο Νίτσε ήταν που στην τελευταία φράση του Ecce Homo, το γράφει καθαρά: «Ο Διόνυσος εναντίων του Εσταυρωμένου».
*** Ο Σικελιανός θέλησε να σμίξει το Διόνυσο με τον Εσταυρωμένο – με τον ίδιο τρόπο που θέλησε να σμίξει οτιδήποτε ένιωθε πως έκρυβε μέσα του θεική σπίθα.
*** Την Παναγία, την Αγαύη, τη Μαγδαληνή, την Περσεφόνη, την Πυθία, τον Ασκληπιό, το θυσιασμένο Ρόδο, τη Δήμητρα, τον Ορφέα με τις γυναίκες του, τον Διόνυσο με τις γυναίκες του, τον Χριστό με τις γυναίκες του, την αρκούδα του τσιγγάνου, το δόντι του νεκρού σκύλου.
*** Όλα αυτά.
*** Ναι, ήταν μια δικιά του πατέντα, ανιστόρητη και καταδικασμένη – μα για μένα τούτη η πατέντα (αυτό που ο ίδιος ονόμαζε «γήινο μύθο») είναι το μεγάλο αντίδωρο του Σικελιανού - για όλους μας
*** (Μα ποιο είναι το δώρο, λοιπόν;)
*** Ο ίδιος το θέλησε ποιήση και θρησκεία. Μα κάποιος μπορεί να πει πως η ποίηση δεν γίνεται με εξαγγελίες και η θρησκεία δεν γίνεται με λυρικά συνθέματα και μυθολογικά κορφολογήματα ραμμένα με αστικό νήμα. Σε αυτό έσφαλαν πολλοί – σε αυτό έσφαλε και ο Σικελιανός.
*** Εξάλλου η ποίηση είναι στον αντίποδα της θρησκείας
*** Η ποίηση ταράζει και ερεθίζει. Η θρησκεία εκτονώνει και γαληνεύει.
*** Και η θρησκεία είναι ένα εκστατικό φαινόμενο απελπισμένων - πάντοτε ως τέτοιο γεννιέται και στη συνέχεια χειραγωγείται από την φιλοσοφία και την εξουσία.
*** (Για να θυμηθώ τον Γκάτσο: γίνεται πεπρωμένο.)
*** Ο αγώνας του Σικελιανού να φτιάξει μια νέα θρησκεία φτιάχνοντας μια νέα μυθολογική ταξη, έναν νέο ενοποιημένο πανανθρώπινο κόσμο, μια νέα αρχαία Ελλάδα ανταμωμένη με τον Ναζωραίο και την Παναγιά, ήταν μια αστική κατασκευή, καμωμένη από κείμενα.
*** Κι έτσι γέμισε δυο ή τρεις χιλιάδες σελίδες με μια φαντασμαγορία.
*** Αυτή θαρρώ είναι η τραγωδία του Σικελιανού: που γύρευε να ανεβάσει τον Ορφέα στον σταυρό του Χριστού, όχι ως κοινωνία αλλά ως ποιητική αλήθεια.
*** Που γύρευε να γράψει τραγωδίες όχι ως ποίηση αλλά ως κοινωνία.
*** Έτσι το αντίδωρό του μένει στα χέρια μας δίχως κατεύθυνση.
*** (Αυτή η στάχτη, αυτός ο άνεμος)
*** Για αυτό με ερεθίζει ο Σικελιανός: ήσαν τόσο τραγικός που δόθηκε στην τραγωδία του δίχως να την καταλάβει.
*** Κι ακόμη με ερεθίζει που αρνήθηκε τον φόβο του Θεού.
*** (Δηλαδή αυτό για το οποίο τον ψέγει ο Λορεντζάτος).
*** Κι ακόμη με βουρλαίνει που πήγε να αναστήσει πεθαμένους πιστεύοντας πως είναι ο ίδιος ένα κομμάτι του κατορθωμένου θαύματος.
*** Κανένας ποιητής του αιώνα του (μήτε ο Πάουντ, μήτε ο Έλιοτ, μήτε -φυσικά- ο Καβάφης, μήτε καν ο Ελύτης) δεν στόχευσαν σε ένα τέτοιο θάμπος.
*** Κανένας προφήτης ή φιλόσοφος του αιώνα του δεν θέλησε τόσην διαφάνεια.
*** Κι όμως εκείνος τα ζήτησε – είτε από εγωπάθεια, είτε από αγνότητα, είτε κι από τα δύο.
*** Μα, ποιο είναι, λοιπόν, και ποιο είναι το αντίδωρο και ποιο είναι το ακριβό δώρο;
5.
*** Το πιο πιθανό: να παραχωθεί σε σεντούκια και χρονοντούλαπα μυρμυγκοφάγων - ή ακόμη να μείνει ως καρτποσταλικό παράδειγμα μιας αθώας μεγαλοστομίας άλλων καιρών.
*** Το πιο πιθανό: να κυλήσει ο χρόνος μας με μικρά καλοκαίρια και μεγάλους χειμόνες, μέρες γεμάτες με Ερινύες και ερημία, φαρμακωμένα βέλη και φαρμακερή λογική.
*** Το πιο πιθανό: να χάσουμε - ωστόσο.
*** Ωστόσο η νύχτα που ’ναι σπαρμένη με μάγια είναι δική μας υπόθεση - κι είναι δικό μας ρίσκο, κίνδυνος, απελπισία.
*** Γιατί στην άκρη της απελπισίας φυτρώνουν τα άγρια λουλούδια.
*** Τα λουλούδια που θαμπώνουν ακόμη και τυφλούς με τη μυρωδιά τους.
*** Ω ναι.
*** Λένε πως ένα ωραίο παραμύθι για τους Δελφούς – που πιθανώς και να μην είναι τόσο παραμύθι. Λένε πως όποιος ζήταγε χρησμό περνούσε από μα πύλη που έγραφε Γνώθι σαυτόν.
*** (Ως εδώ καλά).
*** Στο τέλος, όταν έπαιρνε τον χρησμό της Πυθίας, σαν έφευγε τον εβαζαν να περάσει κάτω από μια άλλη πύλη που τον ξεπροβόδιζε με μια μονάχα λέξη - μόλις μια συλαβή, δύο γράμματα.
*** Ει
*** Που σημαίνει να είσαι.
*** Να είσαι αυτός που ψάχνει, που φεύγει, που συναντιέται με τον Θεό κι όμως συνεχίζει ελεύθερος.
*** Να είσαι αυτός που βαδίζει για τον θάνατό του
*** Να είσαι ο μανιασμένος που σπέρνει με μάγια τη νύχτα.
*** Κι είναι, φευ, πάντοτε νωρίς - μα κανείς πρέπει να το αποφασίσει.
*** Ο Άγγελος Σικελιανός ίσως να απέτυχε ως ποιητής, όμως κατόρθωσε αυτό το Ει.
*** Να είσαι.
*** Να είσαι.
*** Να είσαι.
*** Κι εκείνος ο μανιασμένος Απόλλωνας ήταν και θα είναι.
*** Όχι τα ποιήματα, όχι οι στίχοι, όχι τα λόγια - μα το πύρωμα.
*** Το πύρωμα, το πύρωμα.
*** Αυτό είναι το ακριβότερο δώρο.
(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό MAUVE, τεύχος 4, Μάιος - Ιούνιος 2004.)
Σάββατο 9 Ιουλίου 2011
Πως να απαγγέλεις ποίηση...
Πάρε τη λέξη πεταλούδα. Για να πεις αυτή τη λέξη δεν χρειάζεται να κάνεις τη φωνή σου πιο ελαφριά από ένα γραμμάριο, ούτε χρειάζεται να την εφοδιάσεις με μικρά σκονισμένα φτερά. Δεν χρειάζεται να φανταστείς μιαν ηλιόλουστη ημέρα ή ένα χωράφι με ασφοδέλους. Δεν είναι απαραίτητο να είσαι ερωτευμένη, ή να έχεις ερωτευτεί τις πεταλούδες. Η λέξη πεταλούδα δεν είναι η πραγματική πεταλούδα. Υπάρχει η λέξη μα υπάρχει και η πεταλούδα. Αν μπερδέψεις αυτά τα δυο, οι άνθρωποι θα έχουν κάθε δικαίωμα να σε κοροϊδεύουν. Μην το παρακάνεις με τη λέξη. Μήπως προσπαθείς να υπονοήσεις ότι αγαπάς τις πεταλούδες τελειότερα από οποιονδήποτε άλλον, ή ότι πραγματικά αντιλαμβάνεσαι τη φύση τους; Η λέξη πεταλούδα είναι απλά ένα δεδομένο. Δεν είναι μια ευκαιρία για να πλανιέσαι στον αέρα, να πετάξεις ψηλά, να πιάσεις φιλία με τα λουλούδια, να συμβολίσεις την ομορφιά και το εύθραυστο, ή να υποδυθείς την πεταλούδα με οποιονδήποτε άλλον τρόπο. Μην υποδύεσαι τις λέξεις. Ποτέ μην προσπαθήσεις να υψωθείς από το πάτωμα, όταν μιλάς για πέταγμα. Ποτέ μην κλείνεις τα μάτια, μην τινάζεις απότομα το κεφάλι σου στο πλάι, όταν μιλάς για θάνατο. Μην καρφώνεις τα φλογισμένα σου μάτια πάνω μου όταν μιλάς για έρωτα. Αν θέλεις να με εντυπωσιάσεις όταν μιλάς για έρωτα βάλε το χέρι σου στην τσέπη ή κάτω από το φόρεμά σου και χαϊδέψου. Αν η φιλοδοξία σου και η πείνα σου για χειροκρότημα σε έκαναν να μου μιλήσεις για έρωτα, θα 'πρεπε να μάθεις πώς να το κάνεις χωρίς να ξεφτιλίζεις τον εαυτό σου ή το κείμενο.
Ποιά είναι η έκφραση που απαιτούν οι καιροί; Οι καιροί απαιτούν μη έκφραση έτσι κι αλλιώς. Η εποχή δεν ζητάει καμιά απολύτως έκφραση. Έχουμε δει φωτογραφίες με χαροκαμένες Ασιάτισσες μητέρες. Δεν μας αφορά η αγωνία των οργάνων σου που πασπατέυεις. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορείς να εκφράσεις με το πρόσωπό σου, που να μπορεί να συναγωνιστεί με τη φρίκη αυτής της εποχής. Μην προσπαθήσεις καν. Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να φέρεις τον εαυτό σου αντιμέτωπο με τη χλεύη εκείνων που έχουν νιώσει αυτά τα πράγματα βαθιά. Έχουμε δει στις ειδήσεις ανθρώπους στο έπακρο του πόνου και του ξεριζωμού. Όλοι ξέρουν ότι τρως καλά κι ότι πληρώνεσαι κιόλας για να σταθείς εδώ. Κάνεις αυτό που κάνεις μπροστά σε ανθρώπους που βίωσαν την καταστροφή. Αυτό θα έπρεπε να σε κάνει πολύ μετρημένη. Πες τις λέξεις δώσε το δεδομένο, κάνε στην άκρη. Όλοι ξέρουν ότι υποφέρεις. δεν μπορείς να πεις στο ακροατήριο όλα όσα ξέρεις για τον έρωτα με κάθε γραμμή που θα απαγγέλεις για τον έρωτα. Παραμέρησε και θα ξέρουν ό,τι ξέρεις γιατί ήδη το ξέρουν. Δεν έχεις να τους μάθεις τίποτα. Δεν είσαι πιο όμορφη απ' αυτούς. Ούτε πιο σοφή. Μην τους βάζεις τις φωνές. Μην τους βιάζεις στην ψύχρα. Αυτό είναι κακό σεξ. Αν τους δείξεις το περίγραμμα των γεννητικών σου οργάνων, τότσε δώσε τους κι αυτό που τάζεις. Να θυμάσαι ότι πραγματικά, οι άνθρωποι δεν θέλουν έναν ακροβάτη στο κρεβάτι τους. Ποιά είναι η ανάγκη μας; Να είμαστε κοντά στον φυσικό άντρα, να είμαστε κοντά στη φυσική γυναίκα. Μην παριστάνεις ότι είσαι μια λατρεμένη τραγουδίστρια μ' ένα τεράστιο πιστό ακροατήριο που σε ακολούθησε στα πάνω και στα κάτω της ζωής σου μέχρι τούτη εδώ τη στιγμή. Οι βόμβες, τα φλογοβόλα κι όλα τα σκατά κατέστρεψαν πολλά περισσότερα από δέντρα και χωριά. κατέστρεψαν και τη σκηνή. Νόμισες ότι το επάγγελμά σου θα γλίτωνε από τη γενική καταστροφή; Δεν υπάρχει πια σκηνή. Δεν υπάρχουν πια φώτα της ράμπας και προβολείς. Στέκεσαι μέσα στον κόσμο. Γι αυτό να είσαι σεμνή. Πες τις λέξεις, δώσε τα δεδομένα, παραμέρισε. Στάσου μόνη. σαν να είσαι στο δωματιό σου. Μην το παίζεις.
Αυτό είναι ένα εσωτερικό τοπίο. Είναι μέσα. Είναι πολύ προσωπικό. Σεβάσου την προσωπική ησυχία του υλικού. Αυτά τα κομμάτια γράφτηκαν στη σιωπή. Το θάρρος του παιχνιδιού είναι να το αρθρώσεις. Η πειθαρχία του είναι να μην το παραβιάσεις. Κάνε το ακροατήριο να νιώσει την αγάπη σου για μια τέτοια ήσυχη συνθήκη, παρ' όλο που αυτή είναι ανύπαρκτη. Να είστε καλές πουτάνες. Το ποίημα δεν είναι σλόγκαν. Δεν μπορεί να σε διαφημίσει. Δεν μπορεί να προωθήσει τη φήμη σου ως ευαίσθητης. Δεν είσαι επιβήτορας. Δεν είσαι η γυναίκα φονιάς. Όλες αυτές οι βλακείες περί γκανγκστερ του έρωτα. Είσατε σπουδαστές της πειθαρχίας. Μην " παίζετε" τις λέξεις. Οι λέξεις πεθαίνουν όταν τις "παίζετε", μαραίνονται και μετά, το μόνο που απομένει είναι η φιλοδοξία σας.
Πες τις λέξεις με την ακρίβεια που θα τσέκαρες έναν κατάλογο πλυντηρίου. Μην αρχίσεις να συγκινείσαι με το δαντελένιο μπλουζάκι. Μην καυλώνεις όταν λες βρακί. Μην αρχίζεις να ανατριχιάζεις με την πετσέτα. Τα σεντόνια δεν πρέπει να σου βγάζουν μιαν ονειροπόλα έκφραση στα μάτια. Δεν υπάρχει λόγος να κλάψεις με τη λέξη μαντίλι. Οι κάλτσες δεν είναι εδώ για να σου θυμίζουν παράξενα και μακρινά ταξίδια. Όλα αυτά είναι απλά η μπουγάδα σου. Είναι μόνο τα ρούχα σου. Μην κάνεις μπανιστήρι μέσα από αυτά. Απλά φόρα τα.
Το ποίημα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια πληροφορία. Είναι το Σύνταγμα της έσω χώρας. Αν το απαγγείλεις με στόμφο και το φουσκώσεις με ευγενικές προθέσεις, τότε δεν θα είσαι καλύτερη από τους πολιτικούς που τόσο περιφρονείς. Τότε, θα είσαι απλά κάποιος που κουνάει μια σημαία και κάνει την πιο φτηνή έκκληση σ' ένα είδος συναισθηματικού πατριωτισμού. Να σκέφτεσαι τις λέξεις σαν επιστήμη, όχι σαν τέχνη. Είναι μια αναφορά. Είσαι ομιλήτρια σε μια συνεδρίαση του Κλαμπ Εξερευνητών του Ομίλου του Νάσιοναλ Τζεογκράφικ. Αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν όλα τα ρίσκα της ορειβασίας. Σε τιμούν, παίρνοντας ως δεδομένο ότι τα γνωρίζεις. Αν τους τρίψεις τη μούρη μέσα σ' αυτά, θα είναι σαν να τους προσβάλλεις για τη φιλοξενία τους. Μίλα τους για το ύψος του βουνού, τον εξοπλισμό που χρησιμοποίησες, να είσαι συγκεκριμένη όσον αφορά τις επιφάνειες και το χρόνο που σου χρειάστηκε για ν' ανέβεις. Μη χειριστείς το ακροατήριο για να εκμαιεύσεις κομένες ανάσες κι αναστεναγμούς. Αν γίνεις άξια γι αυτά, αυτό δεν θα οφείλεται στην εκτίμηση που είχες εσύ για το συμβάν, αλλά στη δική τους. Αυτό θα γίνει από τα στατιστικά στοιχεία κι όχι από το τρέμουλο της φωνής σου ή το σκίσιμο του αέρα με τα χέρια σου. Θα γίνει με τα δεδομένα και την ήσυχη οργάνωση της παρουσίας σου.
Απόφυγε τη διάνθιση. Μη φοβηθείς να είσαι αδύναμη. Σου πηγαίνει να 'σαι κουρασμένη. Μοιάζεις ότι θα μπορούσες να συνεχίζεις πολύ ακόμα. Έλα τώρα στην αγκαλιά μου. Για μένα είσαι η εικόνα της ομορφιάς.
Μετ. Λίνα Νικολακοπούλου
Ποιά είναι η έκφραση που απαιτούν οι καιροί; Οι καιροί απαιτούν μη έκφραση έτσι κι αλλιώς. Η εποχή δεν ζητάει καμιά απολύτως έκφραση. Έχουμε δει φωτογραφίες με χαροκαμένες Ασιάτισσες μητέρες. Δεν μας αφορά η αγωνία των οργάνων σου που πασπατέυεις. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορείς να εκφράσεις με το πρόσωπό σου, που να μπορεί να συναγωνιστεί με τη φρίκη αυτής της εποχής. Μην προσπαθήσεις καν. Το μόνο που θα καταφέρεις είναι να φέρεις τον εαυτό σου αντιμέτωπο με τη χλεύη εκείνων που έχουν νιώσει αυτά τα πράγματα βαθιά. Έχουμε δει στις ειδήσεις ανθρώπους στο έπακρο του πόνου και του ξεριζωμού. Όλοι ξέρουν ότι τρως καλά κι ότι πληρώνεσαι κιόλας για να σταθείς εδώ. Κάνεις αυτό που κάνεις μπροστά σε ανθρώπους που βίωσαν την καταστροφή. Αυτό θα έπρεπε να σε κάνει πολύ μετρημένη. Πες τις λέξεις δώσε το δεδομένο, κάνε στην άκρη. Όλοι ξέρουν ότι υποφέρεις. δεν μπορείς να πεις στο ακροατήριο όλα όσα ξέρεις για τον έρωτα με κάθε γραμμή που θα απαγγέλεις για τον έρωτα. Παραμέρησε και θα ξέρουν ό,τι ξέρεις γιατί ήδη το ξέρουν. Δεν έχεις να τους μάθεις τίποτα. Δεν είσαι πιο όμορφη απ' αυτούς. Ούτε πιο σοφή. Μην τους βάζεις τις φωνές. Μην τους βιάζεις στην ψύχρα. Αυτό είναι κακό σεξ. Αν τους δείξεις το περίγραμμα των γεννητικών σου οργάνων, τότσε δώσε τους κι αυτό που τάζεις. Να θυμάσαι ότι πραγματικά, οι άνθρωποι δεν θέλουν έναν ακροβάτη στο κρεβάτι τους. Ποιά είναι η ανάγκη μας; Να είμαστε κοντά στον φυσικό άντρα, να είμαστε κοντά στη φυσική γυναίκα. Μην παριστάνεις ότι είσαι μια λατρεμένη τραγουδίστρια μ' ένα τεράστιο πιστό ακροατήριο που σε ακολούθησε στα πάνω και στα κάτω της ζωής σου μέχρι τούτη εδώ τη στιγμή. Οι βόμβες, τα φλογοβόλα κι όλα τα σκατά κατέστρεψαν πολλά περισσότερα από δέντρα και χωριά. κατέστρεψαν και τη σκηνή. Νόμισες ότι το επάγγελμά σου θα γλίτωνε από τη γενική καταστροφή; Δεν υπάρχει πια σκηνή. Δεν υπάρχουν πια φώτα της ράμπας και προβολείς. Στέκεσαι μέσα στον κόσμο. Γι αυτό να είσαι σεμνή. Πες τις λέξεις, δώσε τα δεδομένα, παραμέρισε. Στάσου μόνη. σαν να είσαι στο δωματιό σου. Μην το παίζεις.
Αυτό είναι ένα εσωτερικό τοπίο. Είναι μέσα. Είναι πολύ προσωπικό. Σεβάσου την προσωπική ησυχία του υλικού. Αυτά τα κομμάτια γράφτηκαν στη σιωπή. Το θάρρος του παιχνιδιού είναι να το αρθρώσεις. Η πειθαρχία του είναι να μην το παραβιάσεις. Κάνε το ακροατήριο να νιώσει την αγάπη σου για μια τέτοια ήσυχη συνθήκη, παρ' όλο που αυτή είναι ανύπαρκτη. Να είστε καλές πουτάνες. Το ποίημα δεν είναι σλόγκαν. Δεν μπορεί να σε διαφημίσει. Δεν μπορεί να προωθήσει τη φήμη σου ως ευαίσθητης. Δεν είσαι επιβήτορας. Δεν είσαι η γυναίκα φονιάς. Όλες αυτές οι βλακείες περί γκανγκστερ του έρωτα. Είσατε σπουδαστές της πειθαρχίας. Μην " παίζετε" τις λέξεις. Οι λέξεις πεθαίνουν όταν τις "παίζετε", μαραίνονται και μετά, το μόνο που απομένει είναι η φιλοδοξία σας.
Πες τις λέξεις με την ακρίβεια που θα τσέκαρες έναν κατάλογο πλυντηρίου. Μην αρχίσεις να συγκινείσαι με το δαντελένιο μπλουζάκι. Μην καυλώνεις όταν λες βρακί. Μην αρχίζεις να ανατριχιάζεις με την πετσέτα. Τα σεντόνια δεν πρέπει να σου βγάζουν μιαν ονειροπόλα έκφραση στα μάτια. Δεν υπάρχει λόγος να κλάψεις με τη λέξη μαντίλι. Οι κάλτσες δεν είναι εδώ για να σου θυμίζουν παράξενα και μακρινά ταξίδια. Όλα αυτά είναι απλά η μπουγάδα σου. Είναι μόνο τα ρούχα σου. Μην κάνεις μπανιστήρι μέσα από αυτά. Απλά φόρα τα.
Το ποίημα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια πληροφορία. Είναι το Σύνταγμα της έσω χώρας. Αν το απαγγείλεις με στόμφο και το φουσκώσεις με ευγενικές προθέσεις, τότε δεν θα είσαι καλύτερη από τους πολιτικούς που τόσο περιφρονείς. Τότε, θα είσαι απλά κάποιος που κουνάει μια σημαία και κάνει την πιο φτηνή έκκληση σ' ένα είδος συναισθηματικού πατριωτισμού. Να σκέφτεσαι τις λέξεις σαν επιστήμη, όχι σαν τέχνη. Είναι μια αναφορά. Είσαι ομιλήτρια σε μια συνεδρίαση του Κλαμπ Εξερευνητών του Ομίλου του Νάσιοναλ Τζεογκράφικ. Αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν όλα τα ρίσκα της ορειβασίας. Σε τιμούν, παίρνοντας ως δεδομένο ότι τα γνωρίζεις. Αν τους τρίψεις τη μούρη μέσα σ' αυτά, θα είναι σαν να τους προσβάλλεις για τη φιλοξενία τους. Μίλα τους για το ύψος του βουνού, τον εξοπλισμό που χρησιμοποίησες, να είσαι συγκεκριμένη όσον αφορά τις επιφάνειες και το χρόνο που σου χρειάστηκε για ν' ανέβεις. Μη χειριστείς το ακροατήριο για να εκμαιεύσεις κομένες ανάσες κι αναστεναγμούς. Αν γίνεις άξια γι αυτά, αυτό δεν θα οφείλεται στην εκτίμηση που είχες εσύ για το συμβάν, αλλά στη δική τους. Αυτό θα γίνει από τα στατιστικά στοιχεία κι όχι από το τρέμουλο της φωνής σου ή το σκίσιμο του αέρα με τα χέρια σου. Θα γίνει με τα δεδομένα και την ήσυχη οργάνωση της παρουσίας σου.
Απόφυγε τη διάνθιση. Μη φοβηθείς να είσαι αδύναμη. Σου πηγαίνει να 'σαι κουρασμένη. Μοιάζεις ότι θα μπορούσες να συνεχίζεις πολύ ακόμα. Έλα τώρα στην αγκαλιά μου. Για μένα είσαι η εικόνα της ομορφιάς.
Μετ. Λίνα Νικολακοπούλου
Κυριακή 3 Ιουλίου 2011
Πελασγοί
Οι Πελασγοί ήταν παλαιότατοι κάτοικοι της Ελλάδος και εξακολουθούσαν να συνυπάρχουν με τους Έλληνες μέχρι τους ιστορικούς χρόνους. Μαρτυρίες μάς παρέχουν όλοι σχεδόν οι μεγάλοι συγγραφείς της ελληνικής αρχαιότητας (Όμηρος, Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Στράβων, Διόδωρος, Παυσανίας, κ.ά.). Η παρουσία τους μαρτυρείται σχεδόν σε όλα τα μέρη του Ελλαδικού χώρου, ήτοι Ήπειρο, Μακεδονία, Θεσσαλία, Βοιωτία, Αττική, Πελοπόννησο, Κρήτη, νησιά του Αιγαίου, αλλά και στις γύρω σημερινές χώρες.
Οι διάφορες ομάδες των Πελασγών μας έγιναν γνωστές με διαφορετικά ονόματα. Οι πιο γνωστές ομάδες Πελασγών, στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, μετά τους Θράκες, κατά τους μελετητές, ήταν οι Κάρες και Λέλεγες, που στα χρόνια της θαλασσοκρατίας της Μινωικής Κρήτης, κατοικούσαν τα νησιά του Αιγαίου, τη Λακεδαίμονα, τα Μέγαρα και ήταν ένα και το αυτό πελασγικό φύλο. Ο Όμηρος μας παραδίδει ότι η Κρήτη που ήξερε, κατοικείτο από πέντε λαούς μεταξύ των οποίων και οι Πελασγοί, ήτοι από τους μεγαλήτορες Ετεοκρήτες, τους Κύδωνες, τους τριχάϊκες Δωριείς, τους δίους Πελασγούς και τους Αχαιούς.
Τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων περί των Πελασγών και της γεωγραφικής διασποράς τους ήρθε να ενισχύσει η μελέτη επιγραφών, διγλώσσων και μη, που ανακαλύφτηκαν τόσο στην κυρίως Ελλάδα, (Λήμνο, Κρήτη), όσο και εκτός Ελλάδος (Ιταλία, Μ. Ασία, Αίγυπτο). Από τη γλωσσική μελέτη των επιγραφών βγήκε το συμπέρασμα ότι οι γνωστοί λαοί της περιοχής, γνωστοί από τους ιστορικούς χρόνους, ήταν Πελασγοί.
Στην Ιταλία: Οι Ετρούσκοι ή Τυρρηνοί, προερχόμενοι μάλλον από τη Λήμνο ή την Λυδία (Ηρόδοτος) και οι Γραικοί των Άλπεων.
Στη Βαλκανική Χερσόνησο πλην του σημερινού Ελλαδικού χώρου: Οι Θράκες και τα ξαδέλφια τους οι Ιλλυριοί, οι Γέτες, οι Δάκες και οι Μοισοί.
Στη Μικρά Ασία: Οι Φρύγες ή Βρύγες ή Βρίγες, οι Μυσοί, οι Λυδοί, οι Λύκιοι, οι Λυκάονες, οι Κάρες, οι Κίλικες, οι Χετταίοι τόσο του Μιτανικού όσο και του Βανικού βασιλείου, Πισιδοί, Παφλαγόνες. Κατά τον Ηρόδοτο οι Κάρες αναγνώριζαν τους Λυδούς και Μυσούς ως αδελφούς. Ο Στράβων μας λέγει ότι ο ιστορικός Φίλιππος ο Θεαγγελεύς, καρικής καταγωγής, είπε ότι η Καρική γλώσσα είχε «πλείστα Ελληνικά ονόματα καταμεμειγμένα».
Στον κυρίως Ελλαδικό χώρο: Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι όλη η Ελλάδα καλείτο πριν Πελασγία, η Θεσσαλία καλείτο Άργος
Πελασγικόν (Όμηρος, Ιλιάδα) και μέρος αυτής Πελασγιώτις, στη Δωδώνη λατρευόταν ο Δωδωναίος Πελασγικός Δίας. Ο Στράβων λέει ότι όλα τα Ηπειρωτικά έθνη ήσαν πελασγικά, Ο Έφορος ο Κυμαίος, αναφέρει ότι οι Αρκάδες ήταν Πελασγοί και η χώρα καλείτο Πελασγιώτις, ο Ευριπίδης αναφέρει ότι πριν από την έλευση του Δαναού, οι κάτοικοι του Άργους καλούντο Πελασγιώτες. Η ιστοριογράφοι της Αττικής αναφέρουν ότι οι πελασγοί κατοικούσαν στην Αττική. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι την Σαμοθράκη κατοικούσαν Πελασγοί και από αυτούς παραλήφθηκαν τα Καβείρια Μυστήρια.
Ο Θουκυδίδης λέει ότι και οι κάτοικοι του Άθω ήσαν επίσης Πελασγοί και μάλιστα Τυρσηνοί Πελασγοί. Ο Αντικλείδης αναφέρει μαρτυρία του Στράβωνος ότι οι Πελασγοί Τυρρηνοί, που πριν κατοικούσαν στην Αττική, κατοίκησαν την Λήμνο και Ίμβρο και μερικοί από αυτούς μαζί με τον Λυδό Τυρρηνό, μετανάστευσαν στην Ιταλία και συνέστησαν το έθνος των Τυρρηνών ή Ετρούσκων.
Ο Όμηρος πάλι μνημονεύει τους Κίλικες, τους όμορους της Τρωάδας, ως Πελασγούς. Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς ονομάζει τους Πελασγούς «γένος Ελληνικόν». Οι Ετεοκρήτες της Κρήτης και οι Κύδωνες εμφανίζονται στους μυθικούς χρόνους να αποικούν την Μ. Ασία.
Ανεξάρτητα λοιπόν από την ύπαρξη ή όχι Πελασγών στον Ελληνικό χώρο, το 1400 π.Χ. έχει διαμορφωθεί, μιλιέται και γράφεται η ελληνική γλώσσα, όπως προέκυψε από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β΄. Ο Chadwick διατύπωσε την άποψη ότι πρέπει να δεχθούμε ότι η διαμόρφωση της Ελληνικής γλώσσας πρέπει να αναχθεί σε τουλάχιστον τέσσερις με πέντε αιώνες νωρίτερα. Άρα, η όποια σχέση της Ελληνικής και Πελασγικής γλώσσας πρέπει να αναζητηθεί πριν από το τέλος της 3ης χιλιετίας. Όσοι Πελασγοί του κυρίως ελληνικού χώρου, δεν εξελληνίστηκαν στη συνέχεια τελείως, εξακολουθούσαν να μιλούν την αρχαία τους γλώσσα.
Στις αρχές της 2ης χιλιετίας, οι Χετταίοι, στη Μ. Ασία, δημιούργησαν βασίλεια και στη συνέχεια μια τεράστια αυτοκρατορία και μας κληρονόμησαν πολλά γραπτά μνημεία, πολλά από αυτά δίγλωσσα. Οι βασιλιάδες τους, το 1500 π.Χ., αλληλογραφούσαν με τους Αιγύπτιους Φαραώ, σε μια γλώσσα που έχει πλήθος κοινών στοιχείων με την Ελληνική. Το ίδιο συνέβη και με τους Χετταίους βασιλείς του 8ου π.Χ. αιώνα.
Πλησιάζοντας χρονικά περισσότερο στην εποχή μας, οι πελασγικές δίγλωσσες επιγραφές της Λήμνου (6ος αιώνας π.Χ.), της Λυκίας, (6ος π.Χ.), της Αιγύπτου (6ος π.Χ.) στα Καρικά, των Ετεοκρητών και των Ετρούσκων, μαρτυρούν ότι η Πελασγική ομιλείται και γράφεται επίσης και εξακολουθεί να έχει στενή σχέση με την Ελληνική.
Μεγάλη βοήθεια στην μελέτη και κατανόηση της συγγένειας και σχέσης Ελληνικής και Πελασγικής γλώσσας μάς παρέχουν, εκτός από τα Ομηρικά Έπη, το λεξικό του Ησύχιου, που διασώζει πλήθος λέξεων, ο Στέφανος ο Βυζάντιος, καθώς και τα Τσακώνικα, τα Καππαδοκικά και τα Κυπριακά Ελληνικά, τα Βοιωτικά, τα Θεσσαλικά και τα Λακωνικά, που γεφυρώνουν τις δύο γλώσσες. Ο Kretschmer ασχολήθηκε με τις δίγλωσσες Χεττιτικές επιγραφές σε Χεττιτικά και Ασσυριακά.
Ο Sayce, ασσυριολόγος, ασχολήθηκε με τις δίγλωσσες επιγραφές του Βανικού Χεττιτικού βασιλείου (μεταξύ αυτών και η επιστολή του Χετταίου βασιλιά Δουσράτα. Οι Deecke, Pauli, Torp, διακρίθηκαν ως ετρουσκολόγοι. Ο Nachmanson, ασχολήθηκε με τις πελασγικές επιγραφές της Λήμνου, που χρονολογούνται από τον 6 π.Χ. αιώνα. Οι Kockerell, Saint Martin, Grotefend, Yates, Fellows, Sharpe, κ.α. ασχολήθηκαν με τις δίγλωσσες λυκικές επιγραφές (λυκικά–ελληνικά), που είναι και οι πολυπληθέστερες που βρέθηκαν.
Οι Ετεοκρητικές επιγραφές. Ανακαλύφθηκαν στην Κρήτη, στην θέση Πραισός, που κατά μαρτυρία του Στράβωνα ήταν πόλη των Ετεοκρητών. Είναι γραμμένες με το ιωνικό ελληνικό αλφάβητο. Χρονολογούνται από το 600 έως το 400 π.Χ.
Καρικές δίγλωσσες επιγραφές (καρικά-αιγυπτιακά). Ανακαλύφθηκαν στην Αίγυπτο, γραμμένες από Κάρες μισθοφόρους που επικούρησαν τον φαραώ Ψαμμίτιχο να ανακτήσει την εξουσία, γραμμένες περίπου το 590 π.Χ. Με αυτές ασχολήθηκαν οι Lepsius και Sayce.
Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς υποστήριζαν την άποψη ότι οι Έλληνες προέρχονται από τους Πελασγούς, στους οποίους αναφέρονταν με σεβασμό. Τόσο όμως το εάν οι Έλληνες κατάγονται από τους Πελασγούς όσο και το εάν η ελληνική γλώσσα έχει ως πρόδρομό της την πελασγική γλώσσα, παραμένει ένα θέμα για περισσότερη διερεύνηση, με συνεργασία πολλών επιστημών, τις οποίες θα πρέπει να συνεπικουρήσουν οι αρχαιολογικές έρευνες και τα ευρήματά τους.
Οι διάφορες ομάδες των Πελασγών μας έγιναν γνωστές με διαφορετικά ονόματα. Οι πιο γνωστές ομάδες Πελασγών, στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, μετά τους Θράκες, κατά τους μελετητές, ήταν οι Κάρες και Λέλεγες, που στα χρόνια της θαλασσοκρατίας της Μινωικής Κρήτης, κατοικούσαν τα νησιά του Αιγαίου, τη Λακεδαίμονα, τα Μέγαρα και ήταν ένα και το αυτό πελασγικό φύλο. Ο Όμηρος μας παραδίδει ότι η Κρήτη που ήξερε, κατοικείτο από πέντε λαούς μεταξύ των οποίων και οι Πελασγοί, ήτοι από τους μεγαλήτορες Ετεοκρήτες, τους Κύδωνες, τους τριχάϊκες Δωριείς, τους δίους Πελασγούς και τους Αχαιούς.
Τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων περί των Πελασγών και της γεωγραφικής διασποράς τους ήρθε να ενισχύσει η μελέτη επιγραφών, διγλώσσων και μη, που ανακαλύφτηκαν τόσο στην κυρίως Ελλάδα, (Λήμνο, Κρήτη), όσο και εκτός Ελλάδος (Ιταλία, Μ. Ασία, Αίγυπτο). Από τη γλωσσική μελέτη των επιγραφών βγήκε το συμπέρασμα ότι οι γνωστοί λαοί της περιοχής, γνωστοί από τους ιστορικούς χρόνους, ήταν Πελασγοί.
Στην Ιταλία: Οι Ετρούσκοι ή Τυρρηνοί, προερχόμενοι μάλλον από τη Λήμνο ή την Λυδία (Ηρόδοτος) και οι Γραικοί των Άλπεων.
Στη Βαλκανική Χερσόνησο πλην του σημερινού Ελλαδικού χώρου: Οι Θράκες και τα ξαδέλφια τους οι Ιλλυριοί, οι Γέτες, οι Δάκες και οι Μοισοί.
Στη Μικρά Ασία: Οι Φρύγες ή Βρύγες ή Βρίγες, οι Μυσοί, οι Λυδοί, οι Λύκιοι, οι Λυκάονες, οι Κάρες, οι Κίλικες, οι Χετταίοι τόσο του Μιτανικού όσο και του Βανικού βασιλείου, Πισιδοί, Παφλαγόνες. Κατά τον Ηρόδοτο οι Κάρες αναγνώριζαν τους Λυδούς και Μυσούς ως αδελφούς. Ο Στράβων μας λέγει ότι ο ιστορικός Φίλιππος ο Θεαγγελεύς, καρικής καταγωγής, είπε ότι η Καρική γλώσσα είχε «πλείστα Ελληνικά ονόματα καταμεμειγμένα».
Στον κυρίως Ελλαδικό χώρο: Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι όλη η Ελλάδα καλείτο πριν Πελασγία, η Θεσσαλία καλείτο Άργος
Πελασγικόν (Όμηρος, Ιλιάδα) και μέρος αυτής Πελασγιώτις, στη Δωδώνη λατρευόταν ο Δωδωναίος Πελασγικός Δίας. Ο Στράβων λέει ότι όλα τα Ηπειρωτικά έθνη ήσαν πελασγικά, Ο Έφορος ο Κυμαίος, αναφέρει ότι οι Αρκάδες ήταν Πελασγοί και η χώρα καλείτο Πελασγιώτις, ο Ευριπίδης αναφέρει ότι πριν από την έλευση του Δαναού, οι κάτοικοι του Άργους καλούντο Πελασγιώτες. Η ιστοριογράφοι της Αττικής αναφέρουν ότι οι πελασγοί κατοικούσαν στην Αττική. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι την Σαμοθράκη κατοικούσαν Πελασγοί και από αυτούς παραλήφθηκαν τα Καβείρια Μυστήρια.
Ο Θουκυδίδης λέει ότι και οι κάτοικοι του Άθω ήσαν επίσης Πελασγοί και μάλιστα Τυρσηνοί Πελασγοί. Ο Αντικλείδης αναφέρει μαρτυρία του Στράβωνος ότι οι Πελασγοί Τυρρηνοί, που πριν κατοικούσαν στην Αττική, κατοίκησαν την Λήμνο και Ίμβρο και μερικοί από αυτούς μαζί με τον Λυδό Τυρρηνό, μετανάστευσαν στην Ιταλία και συνέστησαν το έθνος των Τυρρηνών ή Ετρούσκων.
Ο Όμηρος πάλι μνημονεύει τους Κίλικες, τους όμορους της Τρωάδας, ως Πελασγούς. Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς ονομάζει τους Πελασγούς «γένος Ελληνικόν». Οι Ετεοκρήτες της Κρήτης και οι Κύδωνες εμφανίζονται στους μυθικούς χρόνους να αποικούν την Μ. Ασία.
Ανεξάρτητα λοιπόν από την ύπαρξη ή όχι Πελασγών στον Ελληνικό χώρο, το 1400 π.Χ. έχει διαμορφωθεί, μιλιέται και γράφεται η ελληνική γλώσσα, όπως προέκυψε από την αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β΄. Ο Chadwick διατύπωσε την άποψη ότι πρέπει να δεχθούμε ότι η διαμόρφωση της Ελληνικής γλώσσας πρέπει να αναχθεί σε τουλάχιστον τέσσερις με πέντε αιώνες νωρίτερα. Άρα, η όποια σχέση της Ελληνικής και Πελασγικής γλώσσας πρέπει να αναζητηθεί πριν από το τέλος της 3ης χιλιετίας. Όσοι Πελασγοί του κυρίως ελληνικού χώρου, δεν εξελληνίστηκαν στη συνέχεια τελείως, εξακολουθούσαν να μιλούν την αρχαία τους γλώσσα.
Στις αρχές της 2ης χιλιετίας, οι Χετταίοι, στη Μ. Ασία, δημιούργησαν βασίλεια και στη συνέχεια μια τεράστια αυτοκρατορία και μας κληρονόμησαν πολλά γραπτά μνημεία, πολλά από αυτά δίγλωσσα. Οι βασιλιάδες τους, το 1500 π.Χ., αλληλογραφούσαν με τους Αιγύπτιους Φαραώ, σε μια γλώσσα που έχει πλήθος κοινών στοιχείων με την Ελληνική. Το ίδιο συνέβη και με τους Χετταίους βασιλείς του 8ου π.Χ. αιώνα.
Πλησιάζοντας χρονικά περισσότερο στην εποχή μας, οι πελασγικές δίγλωσσες επιγραφές της Λήμνου (6ος αιώνας π.Χ.), της Λυκίας, (6ος π.Χ.), της Αιγύπτου (6ος π.Χ.) στα Καρικά, των Ετεοκρητών και των Ετρούσκων, μαρτυρούν ότι η Πελασγική ομιλείται και γράφεται επίσης και εξακολουθεί να έχει στενή σχέση με την Ελληνική.
Μεγάλη βοήθεια στην μελέτη και κατανόηση της συγγένειας και σχέσης Ελληνικής και Πελασγικής γλώσσας μάς παρέχουν, εκτός από τα Ομηρικά Έπη, το λεξικό του Ησύχιου, που διασώζει πλήθος λέξεων, ο Στέφανος ο Βυζάντιος, καθώς και τα Τσακώνικα, τα Καππαδοκικά και τα Κυπριακά Ελληνικά, τα Βοιωτικά, τα Θεσσαλικά και τα Λακωνικά, που γεφυρώνουν τις δύο γλώσσες. Ο Kretschmer ασχολήθηκε με τις δίγλωσσες Χεττιτικές επιγραφές σε Χεττιτικά και Ασσυριακά.
Ο Sayce, ασσυριολόγος, ασχολήθηκε με τις δίγλωσσες επιγραφές του Βανικού Χεττιτικού βασιλείου (μεταξύ αυτών και η επιστολή του Χετταίου βασιλιά Δουσράτα. Οι Deecke, Pauli, Torp, διακρίθηκαν ως ετρουσκολόγοι. Ο Nachmanson, ασχολήθηκε με τις πελασγικές επιγραφές της Λήμνου, που χρονολογούνται από τον 6 π.Χ. αιώνα. Οι Kockerell, Saint Martin, Grotefend, Yates, Fellows, Sharpe, κ.α. ασχολήθηκαν με τις δίγλωσσες λυκικές επιγραφές (λυκικά–ελληνικά), που είναι και οι πολυπληθέστερες που βρέθηκαν.
Οι Ετεοκρητικές επιγραφές. Ανακαλύφθηκαν στην Κρήτη, στην θέση Πραισός, που κατά μαρτυρία του Στράβωνα ήταν πόλη των Ετεοκρητών. Είναι γραμμένες με το ιωνικό ελληνικό αλφάβητο. Χρονολογούνται από το 600 έως το 400 π.Χ.
Καρικές δίγλωσσες επιγραφές (καρικά-αιγυπτιακά). Ανακαλύφθηκαν στην Αίγυπτο, γραμμένες από Κάρες μισθοφόρους που επικούρησαν τον φαραώ Ψαμμίτιχο να ανακτήσει την εξουσία, γραμμένες περίπου το 590 π.Χ. Με αυτές ασχολήθηκαν οι Lepsius και Sayce.
Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς υποστήριζαν την άποψη ότι οι Έλληνες προέρχονται από τους Πελασγούς, στους οποίους αναφέρονταν με σεβασμό. Τόσο όμως το εάν οι Έλληνες κατάγονται από τους Πελασγούς όσο και το εάν η ελληνική γλώσσα έχει ως πρόδρομό της την πελασγική γλώσσα, παραμένει ένα θέμα για περισσότερη διερεύνηση, με συνεργασία πολλών επιστημών, τις οποίες θα πρέπει να συνεπικουρήσουν οι αρχαιολογικές έρευνες και τα ευρήματά τους.
Πέμπτη 30 Ιουνίου 2011
Ο πολύτιμος χρόνος των ωρίμων
«Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα, ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνος ζωής απ’ότι έχω ζήσει έως τώρα…
Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.
Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά.
Δεν έχω πια χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία, δεν έχουν μεγαλώσει.
Δεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.
Δε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί. Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους.
Με ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους.
Μισώ, να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα. Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο… μετά βίας για την επικεφαλίδα.
Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες. Θέλω την ουσία, η ψυχή μου βιάζεται… Μου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλα…
Θέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόσταση. Που μπορούν να γελούν με τα λάθη τους. Που δεν επαίρονται για το θρίαμβό τους. Που δε θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό, πριν από την ώρα τους. Που δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τους. Που υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Και που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνεια.
Το ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωή.
Θέλω να περιτριγυρίζομαι από πρόσωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπων… Άνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κανείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχή.
Ναι, βιάζομαι, αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σου χαρίσει.
Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν… Είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απ’όσες έχω ήδη φάει.
Σκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησή μου και τους αγαπημένους μου.
Εύχομαι και ο δικός σου να είναι ο ίδιος γιατί με κάποιον τρόπο θα φτάσεις κι εσύ…»
Από τον Mario de Andrade
(Ποιητή, συγγραφέα, δοκιμιογράφο και μουσικολόγο από τη Βραζιλία).
Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.
Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά.
Δεν έχω πια χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία, δεν έχουν μεγαλώσει.
Δεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.
Δε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί. Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους.
Με ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους.
Μισώ, να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα. Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο… μετά βίας για την επικεφαλίδα.
Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες. Θέλω την ουσία, η ψυχή μου βιάζεται… Μου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλα…
Θέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόσταση. Που μπορούν να γελούν με τα λάθη τους. Που δεν επαίρονται για το θρίαμβό τους. Που δε θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό, πριν από την ώρα τους. Που δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τους. Που υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Και που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνεια.
Το ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωή.
Θέλω να περιτριγυρίζομαι από πρόσωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπων… Άνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κανείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχή.
Ναι, βιάζομαι, αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σου χαρίσει.
Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν… Είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απ’όσες έχω ήδη φάει.
Σκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησή μου και τους αγαπημένους μου.
Εύχομαι και ο δικός σου να είναι ο ίδιος γιατί με κάποιον τρόπο θα φτάσεις κι εσύ…»
Από τον Mario de Andrade
(Ποιητή, συγγραφέα, δοκιμιογράφο και μουσικολόγο από τη Βραζιλία).
Κυριακή 26 Ιουνίου 2011
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΙΔΙΟΙ - ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ "ΜΕΡΚΕΛ"
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΙΔΙΟΙ - ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ "ΜΕΡΚΕΛ"
Άρθρο του πρώην καγκελλάριου της Ο.Δ. της Γερμανίας στην εφημερίδα Die Zeit:
ΧΕΛΜΟΥΤ ΣΜΙΤ
Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ
Τελευταία είχε δοθεί ιδιαίτερα μεγάλη σημασία σε μικροδιαφωνίες μεταξύ Παρισίων και Βερολίνου. Έτσι διέφυγε της προσοχής, ότι οι διαφορές απόψεων μεταξύ της γερμανίδας καγκελαρίου και του γάλλου προέδρου για την βοήθεια προς την Ελλάδα, αγγίζουν μόνο μια δευτερεύουσα πλευρά του προβλήματος.
Το θέμα, αν στο σχέδιο για τη διάσωση θα συμπεριληφθούν και ιδιώτες πιστωτές κάτοχοι κρατικών ομολόγων είναι δευτερεύον. Διότι σε κάθε περίπτωση θα χρειαστούν τα χρήματα των φορολογούμενων: τόσο όταν οι άλλες χώρες βοηθήσουν την Ελλάδα όσο και στην περίπτωση , που πραγματικά οι ιδιώτες πιστωτές επωμιστούν πραγματικά ένα μέρος του χρέους. Διότι πραγματικά αυτοί οι πιστωτές είναι Γαλλικές, Γερμανικές ή άλλες τράπεζες. Αν αυτά τα πιστωτικά ιδρύματα θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες, διότι θα πρέπει να διαγράψουν δημόσιο χρέος και τότε θα έρθει και πάλι θέμα κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες που στα σωστά Γερμανικά, τελικά το βάρος πέφτει στους ώμους των φορολογούμενων.
Πολύ πιο σημαντικό είναι να γνωρίζει κανείς ότι η Ελλάδα πρέπει να τύχει άμεσης βοήθειας. Αυτό ισχύει επίσης για την εξαιρετική περίπτωση που η ελληνική κυβέρνηση δηλώσει προς τους αλλοδαπούς πιστωτές της στάση πληρωμών. Ακόμη και τότε – και ειδικά τότε – θα είναι αποφασιστικής σημασίας η Ευρώπη να επανακινήσει την ελληνική οικονομία. Και δεν υπονοώ ακριβώς ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, όπως αυτό που πριν μισό αιώνα συνέβαλε καθοριστικά στην ανοικοδόμηση συνολικά της δυτικής Ευρώπης. Η αφετηρία σήμερα είναι διαφορετική: το είδος και ο τρόπος που οι κυβερνήσεις χειρίστηκαν το πρόβλημα χρέος της Ελλάδας από το 2009, οδήγησε την ελληνική οικονομία επιπρόσθετα σε μία βαριά αποπληθωριστική
ύφεση. Κατάσταση την οποίαν αποδίδει η έννοια κατάθλιψη. Σε κάθε περίπτωση η βαθιά ανησυχία του ελληνικού πληθυσμού σήμερα θα πρέπει να προβληματίσει όλες τις πλευρές.
Εδώ θα πρέπει να προσέξουμε: έχουμε μία κρίση χρέους μεμονωμένων μικρών χωρών της ευρωζώνης, καμία κρίση του ευρωπαϊκού νομίσματος. Ακόμη και η χρεοκοπία μιας μεμονωμένης, μικρής χώρας μέλους θα είχε μόνο μία προσωρινή ψυχολογική επίδραση. Όταν κανείς συγκρίνει τα πρώτα 10 χρόνια του Ευρώ με τα τελευταία 10 χρόνια του γερμανικού μάρκου, τότε το Ευρώ τόσο στο εσωτερικό αλλά επίσης και στο εξωτερικό πλεονεκτεί. Ο ρυθμός πληθωρισμού στη ζώνη του Ευρώ ήταν χαμηλότερος, η ισοτιμία του Ευρώ ήταν σταθερή. Αυτή η σταθερότητα του Ευρώ θα πρέπει να διατηρηθεί. Γι αυτό το Ευρώ σήμερα έχει γίνει το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα αποθεματοποίησης του κόσμου. Πιστεύω δε, ότι σε περίπου 20 χρόνια θα έχουμε τρία παγκόσμια νομίσματα: το αμερικανικό δολάριο, το ευρώ και το κινέζικο renminbi. Που σημαίνει, ότι δεν πρόκειται για το νόμισμα αλλά πρόκειται για την Ευρώπη!
Ήπια αναδιάρθρωση – σκληρή αναδιάρθρωση
Αναδιάρθρωση δια της επιμήκυνσης πληρωμών στα πλαίσια μιας ήπιας αναδιάρθρωσης θα παρέτειναν τους χρόνους αποπληρωμής για ελληνικά κρατικά ομόλογα και του πακέτου των 110 δις ευρώ του ΔΝΤ και της Ε.Ε. Θα μπορούσαν επίσης να μειωθούν ακόμη τα επιτόκια για τη βοήθεια. Έτσι η Ελλάδα θα είχε περισσότερο χρόνο να ρυθμίσει τον προϋπολογισμό της. Επίσης δυνατές θα μπορούσαν να είναι και άλλες συναλλαγές όπως η ανταλλαγή κρατικών ομολόγων με ασφαλή ομόλογα με κούρεμα. Κατά πόσον αυτό αφορά στους ιδιώτες πιστωτές, δεν έχει γίνει σαφές. Μία τέτοια αναδιάρθρωση θα ήταν περισσότερο ανεκτή από μία σκληρή αναδιάρθρωση. Αλλά τα συσσωρευμένα επί χρόνια δημόσια χρέη θα πρέπει μεμιάς να καλυφθούν με εγγυήσεις, που σε τελευταία ανάλυση θα αναλάβουν οι φορολογούμενοι των άλλων χωρών.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν πρέπει να ξεχάσουν ποτέ: από το 1950 μέχρι το 2050 το ευρωπαϊκό ποσοστό (συμπεριλαμβανόμενης μαζί και της Ρωσίας) στο διεθνές εισόδημα της ανθρωπότητας (παγκόσμιο ακαθάριστο εισόδημα) θα πέσει από 30% σε κάτω από 10%. Άλλωστε είμαστε η μοναδική ήπειρος, της οποία ο πληθυσμός όχι μόνο γερνάει αλλά επίσης μειώνεται. Στο τέλος αυτού του αιώνα, εμείς οι Ευρωπαίοι θα αποτελούμε μόνο 5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Γι αυτό πρέπει τα έθνη και οι χώρες της Ευρώπης να είναι αλληλέγγυοι.
Γι΄ αυτό η Ελλάδα χρειάζεται – ακόμη και στην ακραία περίπτωση μιας χρεοκοπίας! – ένα πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας μακράς πνοής. Το πρόγραμμα πρέπει να είναι προσανατολισμένο σε κατευθυντήριες ιδέες, όπως απασχόληση, παραγωγικότητα και λαϊκό εισόδημα. Θα πρέπει να ανοιχτεί στο έλληνες πολίτες μια προοπτική ευημερίας που θα πρέπει να προκύψει από συγκεκριμένα σχέδια. Για παράδειγμα την ενσωμάτωση της Ελλάδας σε μια στροφή στον τομέα της ενέργειας, έτσι ώστε να μπορεί να εξάγεται ηλιακή ενέργεια από την Αθήνα προς Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Όπως σχέδια για έργα υποδομών, βοήθεια από εταιρίες απασχόλησης, οι οποίες να απορροφήσουν ένα μέρος του τεράστιου ποσοστού της ανεργίας νέων. Ταυτόχρονα για δημοσιονομικούς λόγους επιβάλλεται η πώληση αεροδρομίων, λιμένων και άλλων άλλης δημόσιας περιουσίας.
Όταν η Ε.Ε. θελήσει πραγματικά να εφαρμόσει ένα τέτοιο πρόγραμμα, τότε θα απαιτηθεί βέβαια ένας θεματοφύλακας διαχειριστής, ο οποίος θα πρέπει να συνδυάζει οικονομικές γνώσεις, πολιτική και διοικητική εμπειρία. Το να βρεθεί τέτοιος και να συμφωνήσει κανείς πάνω στις ικανότητές του είναι δύσκολο, αλλά απαραίτητο. Κανένας στην Αθήνα δεν είναι επιλέξιμος ( επίσης ούτε μεταξύ των πολιτικών ή τραπεζιτών στη Γερμανία, βλέπω κάποιον κατάλληλο γι΄ υτά τα καθήκοντα). ΄Ισως θα ήταν μια πρόκληση για τον ο Jean-Claude Trichet.
Δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε, ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να χρειαστεί για την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία. Επειδή όμως αυτές οι τρεις χώρες μαζί αποτελούν μόνο το 5% με 6% της κοινής αγοράς της Ε.Ε. ή διότι – διαφορετικά από ότι το 1990 με την DDR – δεν είναι αναγκαία η αλλαγή κανενός συστήματος, έτσι σε μια τέτοια περίπτωση δεν πρόκειται για υπέρογκο μέγεθος. Θα είχαμε τη δυνατότητα – αυτό όμως που μας λείπει είναι η θέληση και η αποφασιστικότητα.
Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν για τους ευρωπαίους δύο επιτακτικοί λόγοι να βοηθήσουν την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Και αυτό διότι τα θεσμικά επίπεδα της Ε.Ε. και των κρατών μελών με υπαιτιότητά τους δεν εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους. Επίσης τα εποπτικά όργανα των τραπεζών κοιμόντουσαν, όταν τραπεζικά ινστιτούτα όπως π.χ.η Τράπεζα Υποθηκών Hypo Rean Estate, που με επιπόλαιο τρόπο είχε αγοράσει ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, τα οποία , κάτω από προϋποθέσεις είναι αδύνατον να τα διαχειριστεί. Η Κομισιόν στις Βρυξέλλες κοιμόταν, οι υπουργοί Οικονομικών ήταν κοιμισμένοι – επιτρέπεται τώρα αυτοί να επιρρίπτουν την ευθύνη στους φτωχούς της Αθήνας;
Ο δεύτερος λόγος είναι ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα: Όταν η Ε.Ε. επιτρέπει , να πτωχεύσει μια χώρα μέλος της τότε δημιουργείται ένα πολιτικό και ψυχολογικό προηγούμενο, το οποίο στο μέλλον, το οποίο θα μπορούσε στο μέλλον να θέσει σε κίνδυνο την Ε.Ε. ως σύνολο.
Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας από το 1981, η χώρα ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής , όταν το 1991/92 ελήφθη η απόφαση στο Μάαστριχ για ένα ενιαίο νόμισμα. Εντωμεταξύ η Ε.Ε. υπερδιπλασίασε τα μέλη της. Απέτυχε δυστυχώς, με τη ματιά στη διεύρυνση της οικογένειας, να επαναδιαμορφώσει τους παλιούς κανόνες της ομοφωνίας. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εθνικών κρατών, δεν έχει όπως και πριν διευκρινιστεί. Αυτό το βλέπει κανείς και με τον δευτερεύοντα που έχει αναγνωριστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το βλέπει κανείς στην ακατανόητη σύνθεση της ευρωπαϊκής Επιτροπής με τα 27 μέλη.
Το βλέπει κανείς επίσης στο Σύμφωνο της Λισσαβόνας, του οποίου τις περίπλοκες διατάξεις, ακόμη και έμπειροι δικηγόροι δυσκολεύονται να κατανοήσουν.
Τα τελευταία δύο χρόνια τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν ντε φάκτο αποδειχτεί ως αναποτελεσματικά. Αποτελεσματική ήταν μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, διότι δεν είχαν ανάμειξη ούτε οι χώρες μέλη, ούτε οι κυβερνήσεις και είναι η ΕΚΤ που κάλυψε το κενό. Αυτή είναι που συγκέντρωσε μαζικά από την αγορά, με δικό της κόστος ελληνικά κρατικά ομόλογα. Φυσικά και πρέπει η ΕΚΤ κάποια στιγμή να προβεί σε διαγραφή μέρους αυτού του λεγόμενου πιστωτικού χαρτοφυλακίου.
Ένας πολιτικός όμως, που επικρίνει σήμερα αυτή τη δέσμευση της τράπεζας, θα κάνει καλά να κοιτάει την καμπούρα του. Διότι εκείνος δεν έχει κάνει τίποτα.
Αυτές τις βδομάδες βιώνουμε τον κίνδυνο της απειλής πτώχευσης της Ελλάδας. Βιώνουμε επίσης μια σοβαρή κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώπιον αυτής της κατάστασης επί βδομάδες παρακολουθούμε διαμάχες λόγω διαφοράς ισχύος, εγωισμού, ματαιοδοξίας για ασήμαντες λεπτομέρειες αλλά τώρα μόνο ζημιά προκαλούν – επίσης ακόμη και όταν Βερολίνο και Παρίσι δείχνουν να συμφωνούν και πάλι.
Ελλάδα- Οικονομική Κρίση – Ευρώ – Ευρώπη
Ποιο είναι το θεμελιώδες συμφέρον της Γερμανίας; Η ενσωμάτωση της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντικότερη από την ενσωμάτωση των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων στο ΝΑΤΟ.
Κανένα άλλος έθνος στην Ευρώπη με όπως δείχνει η ιστορία του 20ου αιώνα δεν έχει την ανάγκη να μην είναι απομονωμένο, και να μην αυτοαπομονώνεται. Κανένα άλλο έθνος δεν έχει περισσότερους γείτονες από μας, στο κέντρο των οποίων ζούμε.
Καμία χώρα στην Ευρώπη δεν έχει να χάσει περισσότερα από τη Γερμανία, την ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης.
Αυτές τις ημέρες όπου γίνεται λόγος για δισεκατομμύρια, θα πρέπει επίσης να παίξει ένα ρόλο και η δυόμισι χιλιάδων χρόνων ιστορία. Η Ελλάδα είναι η πατρίδα της Δημοκρατίας – και της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού! Ένα πάρα πολύ μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού βασίζεται στα έργα μεγάλων Ελλήνων. Χωρίς Όμηρο, χωρίς Σοφοκλή, τι θα είμαστε εμείς; Χωρίς Σωκράτη, Πλάτωνα, χωρίς Αριστοτέλη: Ή χωρίς Περικλή; Μπορεί μερικοί των σημερινών κορυφαίων στην Αθήνα να είναι διεφθαρμένοι, αλλά οι πρόγονοί τους και η ιστορία τους αξίζουν το σεβασμό.
Όποιος κάποτε έχει βιώσει το Ναό του Ποσειδώνα στο ακρωτήριο Σούνιο ή την Ακρόπολη, δεν θα το ξεχάσει ποτέ.»
Από:
http://alonakitispoiisis.blogspot.com/
Άρθρο του πρώην καγκελλάριου της Ο.Δ. της Γερμανίας στην εφημερίδα Die Zeit:
ΧΕΛΜΟΥΤ ΣΜΙΤ
Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ
Τελευταία είχε δοθεί ιδιαίτερα μεγάλη σημασία σε μικροδιαφωνίες μεταξύ Παρισίων και Βερολίνου. Έτσι διέφυγε της προσοχής, ότι οι διαφορές απόψεων μεταξύ της γερμανίδας καγκελαρίου και του γάλλου προέδρου για την βοήθεια προς την Ελλάδα, αγγίζουν μόνο μια δευτερεύουσα πλευρά του προβλήματος.
Το θέμα, αν στο σχέδιο για τη διάσωση θα συμπεριληφθούν και ιδιώτες πιστωτές κάτοχοι κρατικών ομολόγων είναι δευτερεύον. Διότι σε κάθε περίπτωση θα χρειαστούν τα χρήματα των φορολογούμενων: τόσο όταν οι άλλες χώρες βοηθήσουν την Ελλάδα όσο και στην περίπτωση , που πραγματικά οι ιδιώτες πιστωτές επωμιστούν πραγματικά ένα μέρος του χρέους. Διότι πραγματικά αυτοί οι πιστωτές είναι Γαλλικές, Γερμανικές ή άλλες τράπεζες. Αν αυτά τα πιστωτικά ιδρύματα θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες, διότι θα πρέπει να διαγράψουν δημόσιο χρέος και τότε θα έρθει και πάλι θέμα κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες που στα σωστά Γερμανικά, τελικά το βάρος πέφτει στους ώμους των φορολογούμενων.
Πολύ πιο σημαντικό είναι να γνωρίζει κανείς ότι η Ελλάδα πρέπει να τύχει άμεσης βοήθειας. Αυτό ισχύει επίσης για την εξαιρετική περίπτωση που η ελληνική κυβέρνηση δηλώσει προς τους αλλοδαπούς πιστωτές της στάση πληρωμών. Ακόμη και τότε – και ειδικά τότε – θα είναι αποφασιστικής σημασίας η Ευρώπη να επανακινήσει την ελληνική οικονομία. Και δεν υπονοώ ακριβώς ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, όπως αυτό που πριν μισό αιώνα συνέβαλε καθοριστικά στην ανοικοδόμηση συνολικά της δυτικής Ευρώπης. Η αφετηρία σήμερα είναι διαφορετική: το είδος και ο τρόπος που οι κυβερνήσεις χειρίστηκαν το πρόβλημα χρέος της Ελλάδας από το 2009, οδήγησε την ελληνική οικονομία επιπρόσθετα σε μία βαριά αποπληθωριστική
ύφεση. Κατάσταση την οποίαν αποδίδει η έννοια κατάθλιψη. Σε κάθε περίπτωση η βαθιά ανησυχία του ελληνικού πληθυσμού σήμερα θα πρέπει να προβληματίσει όλες τις πλευρές.
Εδώ θα πρέπει να προσέξουμε: έχουμε μία κρίση χρέους μεμονωμένων μικρών χωρών της ευρωζώνης, καμία κρίση του ευρωπαϊκού νομίσματος. Ακόμη και η χρεοκοπία μιας μεμονωμένης, μικρής χώρας μέλους θα είχε μόνο μία προσωρινή ψυχολογική επίδραση. Όταν κανείς συγκρίνει τα πρώτα 10 χρόνια του Ευρώ με τα τελευταία 10 χρόνια του γερμανικού μάρκου, τότε το Ευρώ τόσο στο εσωτερικό αλλά επίσης και στο εξωτερικό πλεονεκτεί. Ο ρυθμός πληθωρισμού στη ζώνη του Ευρώ ήταν χαμηλότερος, η ισοτιμία του Ευρώ ήταν σταθερή. Αυτή η σταθερότητα του Ευρώ θα πρέπει να διατηρηθεί. Γι αυτό το Ευρώ σήμερα έχει γίνει το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα αποθεματοποίησης του κόσμου. Πιστεύω δε, ότι σε περίπου 20 χρόνια θα έχουμε τρία παγκόσμια νομίσματα: το αμερικανικό δολάριο, το ευρώ και το κινέζικο renminbi. Που σημαίνει, ότι δεν πρόκειται για το νόμισμα αλλά πρόκειται για την Ευρώπη!
Ήπια αναδιάρθρωση – σκληρή αναδιάρθρωση
Αναδιάρθρωση δια της επιμήκυνσης πληρωμών στα πλαίσια μιας ήπιας αναδιάρθρωσης θα παρέτειναν τους χρόνους αποπληρωμής για ελληνικά κρατικά ομόλογα και του πακέτου των 110 δις ευρώ του ΔΝΤ και της Ε.Ε. Θα μπορούσαν επίσης να μειωθούν ακόμη τα επιτόκια για τη βοήθεια. Έτσι η Ελλάδα θα είχε περισσότερο χρόνο να ρυθμίσει τον προϋπολογισμό της. Επίσης δυνατές θα μπορούσαν να είναι και άλλες συναλλαγές όπως η ανταλλαγή κρατικών ομολόγων με ασφαλή ομόλογα με κούρεμα. Κατά πόσον αυτό αφορά στους ιδιώτες πιστωτές, δεν έχει γίνει σαφές. Μία τέτοια αναδιάρθρωση θα ήταν περισσότερο ανεκτή από μία σκληρή αναδιάρθρωση. Αλλά τα συσσωρευμένα επί χρόνια δημόσια χρέη θα πρέπει μεμιάς να καλυφθούν με εγγυήσεις, που σε τελευταία ανάλυση θα αναλάβουν οι φορολογούμενοι των άλλων χωρών.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν πρέπει να ξεχάσουν ποτέ: από το 1950 μέχρι το 2050 το ευρωπαϊκό ποσοστό (συμπεριλαμβανόμενης μαζί και της Ρωσίας) στο διεθνές εισόδημα της ανθρωπότητας (παγκόσμιο ακαθάριστο εισόδημα) θα πέσει από 30% σε κάτω από 10%. Άλλωστε είμαστε η μοναδική ήπειρος, της οποία ο πληθυσμός όχι μόνο γερνάει αλλά επίσης μειώνεται. Στο τέλος αυτού του αιώνα, εμείς οι Ευρωπαίοι θα αποτελούμε μόνο 5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Γι αυτό πρέπει τα έθνη και οι χώρες της Ευρώπης να είναι αλληλέγγυοι.
Γι΄ αυτό η Ελλάδα χρειάζεται – ακόμη και στην ακραία περίπτωση μιας χρεοκοπίας! – ένα πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας μακράς πνοής. Το πρόγραμμα πρέπει να είναι προσανατολισμένο σε κατευθυντήριες ιδέες, όπως απασχόληση, παραγωγικότητα και λαϊκό εισόδημα. Θα πρέπει να ανοιχτεί στο έλληνες πολίτες μια προοπτική ευημερίας που θα πρέπει να προκύψει από συγκεκριμένα σχέδια. Για παράδειγμα την ενσωμάτωση της Ελλάδας σε μια στροφή στον τομέα της ενέργειας, έτσι ώστε να μπορεί να εξάγεται ηλιακή ενέργεια από την Αθήνα προς Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Όπως σχέδια για έργα υποδομών, βοήθεια από εταιρίες απασχόλησης, οι οποίες να απορροφήσουν ένα μέρος του τεράστιου ποσοστού της ανεργίας νέων. Ταυτόχρονα για δημοσιονομικούς λόγους επιβάλλεται η πώληση αεροδρομίων, λιμένων και άλλων άλλης δημόσιας περιουσίας.
Όταν η Ε.Ε. θελήσει πραγματικά να εφαρμόσει ένα τέτοιο πρόγραμμα, τότε θα απαιτηθεί βέβαια ένας θεματοφύλακας διαχειριστής, ο οποίος θα πρέπει να συνδυάζει οικονομικές γνώσεις, πολιτική και διοικητική εμπειρία. Το να βρεθεί τέτοιος και να συμφωνήσει κανείς πάνω στις ικανότητές του είναι δύσκολο, αλλά απαραίτητο. Κανένας στην Αθήνα δεν είναι επιλέξιμος ( επίσης ούτε μεταξύ των πολιτικών ή τραπεζιτών στη Γερμανία, βλέπω κάποιον κατάλληλο γι΄ υτά τα καθήκοντα). ΄Ισως θα ήταν μια πρόκληση για τον ο Jean-Claude Trichet.
Δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε, ότι ένα τέτοιο πρόγραμμα μπορεί να χρειαστεί για την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία. Επειδή όμως αυτές οι τρεις χώρες μαζί αποτελούν μόνο το 5% με 6% της κοινής αγοράς της Ε.Ε. ή διότι – διαφορετικά από ότι το 1990 με την DDR – δεν είναι αναγκαία η αλλαγή κανενός συστήματος, έτσι σε μια τέτοια περίπτωση δεν πρόκειται για υπέρογκο μέγεθος. Θα είχαμε τη δυνατότητα – αυτό όμως που μας λείπει είναι η θέληση και η αποφασιστικότητα.
Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν για τους ευρωπαίους δύο επιτακτικοί λόγοι να βοηθήσουν την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας. Και αυτό διότι τα θεσμικά επίπεδα της Ε.Ε. και των κρατών μελών με υπαιτιότητά τους δεν εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους. Επίσης τα εποπτικά όργανα των τραπεζών κοιμόντουσαν, όταν τραπεζικά ινστιτούτα όπως π.χ.η Τράπεζα Υποθηκών Hypo Rean Estate, που με επιπόλαιο τρόπο είχε αγοράσει ομόλογα του ελληνικού δημοσίου, τα οποία , κάτω από προϋποθέσεις είναι αδύνατον να τα διαχειριστεί. Η Κομισιόν στις Βρυξέλλες κοιμόταν, οι υπουργοί Οικονομικών ήταν κοιμισμένοι – επιτρέπεται τώρα αυτοί να επιρρίπτουν την ευθύνη στους φτωχούς της Αθήνας;
Ο δεύτερος λόγος είναι ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα: Όταν η Ε.Ε. επιτρέπει , να πτωχεύσει μια χώρα μέλος της τότε δημιουργείται ένα πολιτικό και ψυχολογικό προηγούμενο, το οποίο στο μέλλον, το οποίο θα μπορούσε στο μέλλον να θέσει σε κίνδυνο την Ε.Ε. ως σύνολο.
Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας από το 1981, η χώρα ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής , όταν το 1991/92 ελήφθη η απόφαση στο Μάαστριχ για ένα ενιαίο νόμισμα. Εντωμεταξύ η Ε.Ε. υπερδιπλασίασε τα μέλη της. Απέτυχε δυστυχώς, με τη ματιά στη διεύρυνση της οικογένειας, να επαναδιαμορφώσει τους παλιούς κανόνες της ομοφωνίας. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εθνικών κρατών, δεν έχει όπως και πριν διευκρινιστεί. Αυτό το βλέπει κανείς και με τον δευτερεύοντα που έχει αναγνωριστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το βλέπει κανείς στην ακατανόητη σύνθεση της ευρωπαϊκής Επιτροπής με τα 27 μέλη.
Το βλέπει κανείς επίσης στο Σύμφωνο της Λισσαβόνας, του οποίου τις περίπλοκες διατάξεις, ακόμη και έμπειροι δικηγόροι δυσκολεύονται να κατανοήσουν.
Τα τελευταία δύο χρόνια τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν ντε φάκτο αποδειχτεί ως αναποτελεσματικά. Αποτελεσματική ήταν μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, διότι δεν είχαν ανάμειξη ούτε οι χώρες μέλη, ούτε οι κυβερνήσεις και είναι η ΕΚΤ που κάλυψε το κενό. Αυτή είναι που συγκέντρωσε μαζικά από την αγορά, με δικό της κόστος ελληνικά κρατικά ομόλογα. Φυσικά και πρέπει η ΕΚΤ κάποια στιγμή να προβεί σε διαγραφή μέρους αυτού του λεγόμενου πιστωτικού χαρτοφυλακίου.
Ένας πολιτικός όμως, που επικρίνει σήμερα αυτή τη δέσμευση της τράπεζας, θα κάνει καλά να κοιτάει την καμπούρα του. Διότι εκείνος δεν έχει κάνει τίποτα.
Αυτές τις βδομάδες βιώνουμε τον κίνδυνο της απειλής πτώχευσης της Ελλάδας. Βιώνουμε επίσης μια σοβαρή κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώπιον αυτής της κατάστασης επί βδομάδες παρακολουθούμε διαμάχες λόγω διαφοράς ισχύος, εγωισμού, ματαιοδοξίας για ασήμαντες λεπτομέρειες αλλά τώρα μόνο ζημιά προκαλούν – επίσης ακόμη και όταν Βερολίνο και Παρίσι δείχνουν να συμφωνούν και πάλι.
Ελλάδα- Οικονομική Κρίση – Ευρώ – Ευρώπη
Ποιο είναι το θεμελιώδες συμφέρον της Γερμανίας; Η ενσωμάτωση της Γερμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σημαντικότερη από την ενσωμάτωση των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων στο ΝΑΤΟ.
Κανένα άλλος έθνος στην Ευρώπη με όπως δείχνει η ιστορία του 20ου αιώνα δεν έχει την ανάγκη να μην είναι απομονωμένο, και να μην αυτοαπομονώνεται. Κανένα άλλο έθνος δεν έχει περισσότερους γείτονες από μας, στο κέντρο των οποίων ζούμε.
Καμία χώρα στην Ευρώπη δεν έχει να χάσει περισσότερα από τη Γερμανία, την ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης.
Αυτές τις ημέρες όπου γίνεται λόγος για δισεκατομμύρια, θα πρέπει επίσης να παίξει ένα ρόλο και η δυόμισι χιλιάδων χρόνων ιστορία. Η Ελλάδα είναι η πατρίδα της Δημοκρατίας – και της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού! Ένα πάρα πολύ μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού βασίζεται στα έργα μεγάλων Ελλήνων. Χωρίς Όμηρο, χωρίς Σοφοκλή, τι θα είμαστε εμείς; Χωρίς Σωκράτη, Πλάτωνα, χωρίς Αριστοτέλη: Ή χωρίς Περικλή; Μπορεί μερικοί των σημερινών κορυφαίων στην Αθήνα να είναι διεφθαρμένοι, αλλά οι πρόγονοί τους και η ιστορία τους αξίζουν το σεβασμό.
Όποιος κάποτε έχει βιώσει το Ναό του Ποσειδώνα στο ακρωτήριο Σούνιο ή την Ακρόπολη, δεν θα το ξεχάσει ποτέ.»
Από:
http://alonakitispoiisis.blogspot.com/
Πέμπτη 23 Ιουνίου 2011
Ντελπλά: «Η Γερμανία οφείλει στην Ελλάδα 575 δισ. ευρώ»
Ντελπλά: «Η Γερμανία οφείλει στην Ελλάδα 575 δισ. ευρώ»
Jacques Delpla: “Germany has 575 billion euros to Greece”
«Σε αυτό το πλαίσιο η Γερμανία, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, οφείλει σήμερα να σώσει την Ελλάδα»
.Ο γάλλος οικονομολόγος προτείνει χρηματοδότηση ολόκληρου του ελληνικού χρέους
Η εκτίμηση ότι «η Γερμανία είναι αυτή που οφείλει στην Ελλάδα και όχι το αντίστροφο» είναι μια άποψη που δεν θα περίμενε να ακούσει κάποιος από έναν επιφανή οικονομολόγο και σύμβουλο της γαλλικής κυβέρνησης.
Jacques Delpla:
“Germany has 575 billion euros to Greece”
Ο Ζακ Ντελπλά εξηγεί σε σημερινή συνέντευξή του στην οικονομική εφημερίδα Les Echos ότι η στάση της Γερμανίας έναντι του προβλήματος χρέους της ευρωζώνης οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πτώχευση της Ελλάδας. «Όμως αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα, αυτό θα σημάνει ένα καρδιακό επεισόδιο για το τραπεζικό της σύστημα. Η Ελλάδα θα είναι στην ευρωζώνη χωρίς όμως να μπορεί να χρησιμοποιεί το ευρώ. Η έξοδός της από την ευρωζώνη θα προκαλούσε γιγαντιαία ύφεση στη χώρα και τρομερούς κινδύνους στην υπόλοιπη Ευρώπη» δηλώνει ο Ντελπλά.
Ο ίδιος προτάσσει την έννοια της οικονομικής αλληλεγγύης, όχι μόνο για την αποφυγή της εξάπλωσης της κρίσης αλλά και για ιστορικούς λόγους. «Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου οι Γερμανοί οφείλουν στους Έλληνες 575 δισ. ευρώ από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Γερμανοί χρωστούν πολύ περισσότερα στην Ελλάδα από ό, τι οι Έλληνες στη Γερμανία. Και εν τέλει κατοικούν και οι δύο στο ίδιο οικοδόμημα. Αν καταρρεύσει θα πέσουν όλοι», τονίζει.
Ο Ντελπλά, μέλος του Συμβουλίου Οικονομικών Αναλύσεων της γαλλικής κυβέρνησης και οικονομικός σύμβουλος της τράπεζας ΒΝΡ Paribas, υποστηρίζει ότι η Γερμανία θα έπρεπε να θυμηθεί ότι μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χρωστούσε 16 φορές το ΑΕΠ της το οποίο κανείς δεν της ζήτησε έκτοτε. Όμως σε αντάλλαγμα η υπόλοιπη Ευρώπη της ζητά πολιτική και οικονομική αλληλεγγύη.
«Σε αυτό το πλαίσιο η Γερμανία, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, οφείλει σήμερα να σώσει την Ελλάδα». Η Ευρώπη θα έπρεπε να απορροφήσει το ολόκληρο χρέος της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας χρηματοδοτώντας αυτές τις χώρες με επιτόκιο 3%-4% για 10-20 χρόνια. Σε αντάλλαγμα αυτές οι χώρες οφείλουν να συνεχίσουν τις αναγκαίες δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπληρώνει ο Ντελπλά.
Ιδιαίτερα για την Ελλάδα ο Γάλλος οικονομολόγος εκτιμά ότι θα μπορούσε μέσα στην επόμενη 15ετία να μειώσει το χρέος της κάτω από το 60% «αξιοποιώντας την πλούσια αρχαιολογική κληρονομιά και τα νησιά της που καθιστούν τη χώρα θαυμάσιο προορισμό για ολόκληρη την Ευρώπη». Ο ίδιος απορρίπτει την ιδέα της αναδιάρθρωσης του χρέους ως «αυτοκαταστροφική» για την Ελλάδα, ενώ θεωρεί ότι η «διχοτόμηση» της ευρωζώνης σε ένα «σκληρό πυρήνα» και μια «περιφέρεια» θα κατέστρεφε τις οικονομίες της «δεύτερης ταχύτητας».
Το Βήμα
Από; www.hamomilaki.gr
Jacques Delpla: “Germany has 575 billion euros to Greece”
«Σε αυτό το πλαίσιο η Γερμανία, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, οφείλει σήμερα να σώσει την Ελλάδα»
.Ο γάλλος οικονομολόγος προτείνει χρηματοδότηση ολόκληρου του ελληνικού χρέους
Η εκτίμηση ότι «η Γερμανία είναι αυτή που οφείλει στην Ελλάδα και όχι το αντίστροφο» είναι μια άποψη που δεν θα περίμενε να ακούσει κάποιος από έναν επιφανή οικονομολόγο και σύμβουλο της γαλλικής κυβέρνησης.
Jacques Delpla:
“Germany has 575 billion euros to Greece”
Ο Ζακ Ντελπλά εξηγεί σε σημερινή συνέντευξή του στην οικονομική εφημερίδα Les Echos ότι η στάση της Γερμανίας έναντι του προβλήματος χρέους της ευρωζώνης οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πτώχευση της Ελλάδας. «Όμως αν χρεοκοπήσει η Ελλάδα, αυτό θα σημάνει ένα καρδιακό επεισόδιο για το τραπεζικό της σύστημα. Η Ελλάδα θα είναι στην ευρωζώνη χωρίς όμως να μπορεί να χρησιμοποιεί το ευρώ. Η έξοδός της από την ευρωζώνη θα προκαλούσε γιγαντιαία ύφεση στη χώρα και τρομερούς κινδύνους στην υπόλοιπη Ευρώπη» δηλώνει ο Ντελπλά.
Ο ίδιος προτάσσει την έννοια της οικονομικής αλληλεγγύης, όχι μόνο για την αποφυγή της εξάπλωσης της κρίσης αλλά και για ιστορικούς λόγους. «Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μου οι Γερμανοί οφείλουν στους Έλληνες 575 δισ. ευρώ από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Γερμανοί χρωστούν πολύ περισσότερα στην Ελλάδα από ό, τι οι Έλληνες στη Γερμανία. Και εν τέλει κατοικούν και οι δύο στο ίδιο οικοδόμημα. Αν καταρρεύσει θα πέσουν όλοι», τονίζει.
Ο Ντελπλά, μέλος του Συμβουλίου Οικονομικών Αναλύσεων της γαλλικής κυβέρνησης και οικονομικός σύμβουλος της τράπεζας ΒΝΡ Paribas, υποστηρίζει ότι η Γερμανία θα έπρεπε να θυμηθεί ότι μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο χρωστούσε 16 φορές το ΑΕΠ της το οποίο κανείς δεν της ζήτησε έκτοτε. Όμως σε αντάλλαγμα η υπόλοιπη Ευρώπη της ζητά πολιτική και οικονομική αλληλεγγύη.
«Σε αυτό το πλαίσιο η Γερμανία, όπως και ολόκληρη η Ευρώπη, οφείλει σήμερα να σώσει την Ελλάδα». Η Ευρώπη θα έπρεπε να απορροφήσει το ολόκληρο χρέος της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας χρηματοδοτώντας αυτές τις χώρες με επιτόκιο 3%-4% για 10-20 χρόνια. Σε αντάλλαγμα αυτές οι χώρες οφείλουν να συνεχίσουν τις αναγκαίες δημοσιονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπληρώνει ο Ντελπλά.
Ιδιαίτερα για την Ελλάδα ο Γάλλος οικονομολόγος εκτιμά ότι θα μπορούσε μέσα στην επόμενη 15ετία να μειώσει το χρέος της κάτω από το 60% «αξιοποιώντας την πλούσια αρχαιολογική κληρονομιά και τα νησιά της που καθιστούν τη χώρα θαυμάσιο προορισμό για ολόκληρη την Ευρώπη». Ο ίδιος απορρίπτει την ιδέα της αναδιάρθρωσης του χρέους ως «αυτοκαταστροφική» για την Ελλάδα, ενώ θεωρεί ότι η «διχοτόμηση» της ευρωζώνης σε ένα «σκληρό πυρήνα» και μια «περιφέρεια» θα κατέστρεφε τις οικονομίες της «δεύτερης ταχύτητας».
Το Βήμα
Από; www.hamomilaki.gr
Τετάρτη 22 Ιουνίου 2011
Τέρι Ιγκλετον μιλάει αποκλειστικά στο «Βήμα»
«Η κριτική δεν πρέπει να παράγει καρικατούρες»
Ο επιφανής θεωρητικός του πολιτισμού Τέρι Ιγκλετον μιλάει αποκλειστικά στο «Βήμα»
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 07/12/2008, 07:10
Ο Τέρι Ιγκλετον, στα 65 του, θεωρείται σήμερα ένας από τους σημαντικότερους βρετανούς κριτικούς της λογοτεχνίας και του πολιτισμού, με εκτεταμένο και πολυσχιδές έργο. Μαθητής στην αρχή του Ρέιμοντ Γουίλιαμς, με τον οποίον αργότερα διαφώνησε, είχε λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα (μεταξύ άλλων δίδαξε στην Οξφόρδη και στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ) και εξίσου λαμπρό συγγραφικό έργο. Εξαίρετος στυλίστας, με κείμενα που διακρίνονται για τη μαχητικότητα και για το εύρος των επιχειρημάτων του, δεν δίστασε να αντιπαρατεθεί με οξύτητα όποτε χρειάστηκε, υπερασπιζόμενος τις απόψεις του. Μεγάλη αίσθηση προκάλεσε η σχετικά πρόσφατη αντιδικία του με τον Μάρτιν Εϊμις και τα σκληρά επίθετα που χρησιμοποίησε εναντίον ενός άλλου διάσημου συγγραφέα, του Κίνγκσλεϊ Εϊμις, πατέρα του Μάρτιν.
Ο Τέρι Ιγκλετον επισκέφθηκε πρόσφατα την Ελλάδα, καλεσμένος του Βρετανικού Συμβουλίου και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, κι έδωσε μια σειρά από διαλέξεις μπροστά σε πολυπληθές ακροατήριο στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Συναντήσαμε τον συγγραφέα σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας και μας παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη, αποκλειστικά για«Το Βήμα».
- Η παγκόσμια οικονομική κρίση είναι μια μεγάλη απειλή.Αλλά ποιες θα είναι οι πολιτισμικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης;
«Η κρίση του συστήματος είναι όπως λέμε ενδημική· δηλαδή, συνιστά ουσία της λειτουργίας του καπιταλισμού. Αλλά οι κρίσεις είναι εκείνες που τρέφουν το σύστημα. Επί του προκειμένου βέβαια το πρόβλημα είναι η αποδυνάμωση της Αμερικής σε συνδυασμό με την εμφάνιση άλλων οικονομικών δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Ινδία. Η παρουσία και η ανάπτυξή τους ασφαλώς και θα επιδράσουν στο σύστημα και θα το διαφοροποιήσουν στο μέλλον».
- Πιστεύετε ότι η περιπέτεια στο Ιράκ ήταν τυχοδιωκτισμός ή μέρος προγραμματισμένου σχεδίου για να αλλάξει ο χάρτης της Μέσης Ανατολής;
«Εχω την εντύπωση πως το ζήτημα είναι διαφορετικό- και πολύ σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου. Η αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου χάρτη που επιχείρησαν οι ΗΠΑ υπήρξε προϊόν της αδυναμίας τους να χειριστούν την παγκοσμιοποίηση. Και τούτο όχι γιατί δεν την καταλάβαιναν, αλλά γιατί δεν διέθεταν πλέον τα μέσα να τη διαχειριστούν, όπως θα μπορούσαν κατά το παρελθόν και όπως θα ήθελαν».
- Στο βιβλίο σας «Μετά τη θεωρία» αναφέρεστε στην,όπως την αποκαλείτε,μπασταρδοποίηση τόσο της κουλτούρας όσο και της λογοτεχνικής θεωρίας και τη συνδέετε με τον σχετικισμό και τον μεταμοντερνισμό.Είναι ο μεταμοντερνισμός μια αντιδραστική θεωρία;
«Ο όρος, όπως γνωρίζετε, δημιουργήθηκε στις ΗΠΑ (σ.σ.: το 1959, από τον Ιρβινγκ Χάου), αλλά σήμερα το φάσμα είναι τεράστιο και υπάρχει πλήθος εκδοχών του μεταμοντερνισμού. Υπάρχουν σαφώς πλευρές του που είναι αντιδραστικές όμως αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ισχύει για όλες του τις εκφάνσεις».
- Ισχύει άραγε ο διαχωρισμός θεωρίας και λογοτεχνικής κριτικής;
«Υπάρχει εδώ μια παρεξήγηση. Αν διαβάσει κάποιος σημαντικούς θεωρητικούς, όπως ο Λούκατς ή ο Τζέιμσον, παρατηρεί ότι είναι ταυτοχρόνως και σημαντικοί κριτικοί. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν υφίστανται στεγανά ανάμεσα στη φιλοσοφία, στην αισθητική ή στην κοινωνιολογία, αλλά αλληλεπιδράσεις σε πολλά επίπεδα· και αυτό μας προσφέρει τη δυνατότητα να προσεγγίζουμε με πιο ενδιαφέροντα και πρωτότυπο τρόπο τα κείμενα. Η απομάκρυνση ή η αυτονόμηση όμως των κριτικών κειμένων από τα κείμενα που κρίνουν παράγει καρικατούρες. Κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε στο παρελθόν. Διαβάστε τον Αντόρνο, για παράδειγμα. Η σκέψη του δείχνει να παράγεται από τα κείμενα τα οποία διαπραγματεύεται, αλλά ταυτοχρόνως διαθέτει τη δική της αυτονομία- και αυτό βεβαίως λειτουργεί αμφίδρομα». - Μολονότι ασχολείστε με τη διακίνηση και την επίδραση των ιδεών στον σύγχρονο κόσμο,έχετε δηλώσει ότι δεν θεωρείτε τον εαυτό σας φιλόσοφο.Αυτό δεν είναι κάπως αντιφατικό;
«Ισως, αλλά δεν μπορώ να σας πω τι είμαι. Το αντικείμενό μου είναι οι πολιτισμικές σπουδές κι αυτές, με βάση και την εμπειρία μου από τους φοιτητές και τα πανεπιστήμια όπου δίδαξα, αξιοποιώ στα κείμενα και στις αναλύσεις μου».
- Γράψατε κάποτε ότι αυτό που χάθηκε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης ήταν μαρξιστικό μόνο αν δεχτούμε ότι και η Ιερά Εξέταση ήταν χριστιανική.Το σοβιετικό σύστημα δηλαδή συνιστούσε ένα είδος πολιτικής ή πολιτισμικής- ή και τα δύο- Ιεράς Εξέτασης;
«Δεν θα το έλεγα. Η αναφορά στην Ιερά Εξέταση εκ μέρους μου πρέπει να εκληφθεί όχι κυριολεκτικά αλλά μεταφορικά. Η κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος δεν είναι τόσο εύκολο να ερμηνευτεί όσο πιστεύουν ορισμένοι. Αλλωστε, ακόμη και σήμερα απασχολεί την Αριστερά, με όλες τις οδυνηρές συνέπειες που συνεπάγεται κάτι τέτοιο. Σας θυμίζω μόνο πως η ευρωπαϊκή Αριστερά (και στην Αγγλία που είναι η χώρα μου) ήταν εκείνη η οποία άσκησε τη σκληρότερη κατά το παρελθόν κριτική στο σοβιετικό σύστημα».
- Αίσθηση έχει προκαλέσει η επίθεσή σας εναντίον του Ντόκινς και του Χίτσενς για τις απόψεις τους περί Θεού και για τον τρόπο με τον οποίο υπερασπίζονται την αθεΐα.Δημιουργήσατε μάλιστα μια ενιαία λέξη από το όνομα και των δύο: «Χίντσκινς».
Ξέρετε, δεν νομίζω πως ο Θεός θα πρέπει να νοιάζεται και πολύ για τέτοιες απόψεις που στη θέση των πολιτισμικών ζητημάτων βάζουν μια καρικατούρα και τη δείχνουν στους άλλους. Εγώ μεγάλωσα σε ρωμαιοκαθολικό περιβάλλον, όμως η κριτική μου στον Χίτσενς και στον Ντόκινς δεν έχει να κάνει μ΄ αυτό. Δεν μπορείς να ερμηνεύεις το θρησκευτικό φαινόμενο δημιουργώντας καρικατούρες. Η καρικατούρα είναι η έσχατη σχηματοποίηση. Αλλά μπορείτε να φανταστείτε τη θέση μου, ότι ήμουν αναγκασμένος να κρίνω με τέτοια αυστηρότητα έναν παλαιό μου σύντροφο όπως ο Χίτσενς».
- Είχε υποστηρίξει τον πόλεμο στο Ιράκ και τους νεοσυντηρητικούς.
«Η συντηρητική στροφή του Χίτσενς δεν είναι πρόσφατη. Δυστυχώς, οι απόψεις του εδώ και πολύν καιρό έχουν σημειώσει θεαματική στροφή προς τα δεξιά».
- Εχετε κρίνει αυστηρά το λεγόμενο πολυπολιτισμικό πρότυπο και την πολιτική ορθότητα.Πώς επιδρούν αυτά στη σύγχρονη κοινωνία;
«Το πολυπολιτισμικό πρότυπο μπορεί να είναι αποτελεσματικό και ασφαλώς ταιριάζει σε μια χώρα σαν την Αμερική, όπου ποικίλα τμήματα του πληθυσμού ανήκουν σε διαφορετικό το καθένα πολιτισμικό υπόβαθρο. Αλλά δεν αποτελεί φυσικά πανάκεια. Οι ιδέες αυτές συζητούνται και στην Ευρώπη και στην Αμερική και υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Ο σχετικισμός όμως δεν είναι καλός σύμβουλος σε οποιαδήποτε περίπτωση».
- Πώς θα διαβάζουμε αύριο; Ποιο θα είναι το μέλλον της ανάγνωσης και τι θα γίνει με το Διαδίκτυο;
«Εγώ είμαι αριστερός της παλιάς σχολής και δεν χρησιμοποιώ το Διαδίκτυο ούτε κι έχω e-mail. Προτιμώ τις παλιές μεθόδους, το γράψιμο».
- Γράφετε με το χέρι; «Οχι, χρησιμοποιώ έναν word processor».
- Μια ηλεκτρονική γραφομηχανή,δηλαδή.
«Ας το πούμε κι έτσι». Ο Τέρι Ιγκλετον ανήκει στους πλέον μεταφρασμένους θεωρητικούς.Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του:
Μετά τη θεωρία.
Μετάφραση Πέγκυ Καρπούζου,Επιμέλεια Αννα Τζούμα,Εκδόσεις Μεταίχμιο,2007 Ιερός τρόμος.
Μετάφραση Δέσποινα Λαμπαδά,Δημήτρης Φιλιππουπολίτης,Εκδόσεις Πατάκη,2007 Η έννοια της κουλτούρας.
Μετάφραση Ηλίας Μαγκλίνης,Επιμέλεια Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Εκδόσεις Πόλις,2003 Οι αυταπάτες της μετανεωτερικότητας.
Μετάφραση Γιώργος Η.Σπανός,Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003 Μαρξ: Και ελευθερία.
Μετάφραση Αφροδίτη Κοσμά,Επιμέλεια Ελένη Κεκροπούλου,Εκδόσεις Ενάλιος,2002 Εισαγωγή στη θεωρία της λογοτεχνίας.
Μετάφραση Δημήτρης Τζιόβας,Εκδόσεις Οδυσσέας,1989 Ο μαρξισμός και η λογοτεχνική κριτική. Μετάφραση Κύριλλος Σαρρής,Εκδόσεις Υψιλον, 1981
Από: http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=245646
Ο επιφανής θεωρητικός του πολιτισμού Τέρι Ιγκλετον μιλάει αποκλειστικά στο «Βήμα»
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 07/12/2008, 07:10
Ο Τέρι Ιγκλετον, στα 65 του, θεωρείται σήμερα ένας από τους σημαντικότερους βρετανούς κριτικούς της λογοτεχνίας και του πολιτισμού, με εκτεταμένο και πολυσχιδές έργο. Μαθητής στην αρχή του Ρέιμοντ Γουίλιαμς, με τον οποίον αργότερα διαφώνησε, είχε λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα (μεταξύ άλλων δίδαξε στην Οξφόρδη και στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ) και εξίσου λαμπρό συγγραφικό έργο. Εξαίρετος στυλίστας, με κείμενα που διακρίνονται για τη μαχητικότητα και για το εύρος των επιχειρημάτων του, δεν δίστασε να αντιπαρατεθεί με οξύτητα όποτε χρειάστηκε, υπερασπιζόμενος τις απόψεις του. Μεγάλη αίσθηση προκάλεσε η σχετικά πρόσφατη αντιδικία του με τον Μάρτιν Εϊμις και τα σκληρά επίθετα που χρησιμοποίησε εναντίον ενός άλλου διάσημου συγγραφέα, του Κίνγκσλεϊ Εϊμις, πατέρα του Μάρτιν.
Ο Τέρι Ιγκλετον επισκέφθηκε πρόσφατα την Ελλάδα, καλεσμένος του Βρετανικού Συμβουλίου και του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, κι έδωσε μια σειρά από διαλέξεις μπροστά σε πολυπληθές ακροατήριο στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Συναντήσαμε τον συγγραφέα σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας και μας παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη, αποκλειστικά για«Το Βήμα».
- Η παγκόσμια οικονομική κρίση είναι μια μεγάλη απειλή.Αλλά ποιες θα είναι οι πολιτισμικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης;
«Η κρίση του συστήματος είναι όπως λέμε ενδημική· δηλαδή, συνιστά ουσία της λειτουργίας του καπιταλισμού. Αλλά οι κρίσεις είναι εκείνες που τρέφουν το σύστημα. Επί του προκειμένου βέβαια το πρόβλημα είναι η αποδυνάμωση της Αμερικής σε συνδυασμό με την εμφάνιση άλλων οικονομικών δυνάμεων, όπως η Κίνα και η Ινδία. Η παρουσία και η ανάπτυξή τους ασφαλώς και θα επιδράσουν στο σύστημα και θα το διαφοροποιήσουν στο μέλλον».
- Πιστεύετε ότι η περιπέτεια στο Ιράκ ήταν τυχοδιωκτισμός ή μέρος προγραμματισμένου σχεδίου για να αλλάξει ο χάρτης της Μέσης Ανατολής;
«Εχω την εντύπωση πως το ζήτημα είναι διαφορετικό- και πολύ σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου. Η αναδιαμόρφωση του παγκόσμιου χάρτη που επιχείρησαν οι ΗΠΑ υπήρξε προϊόν της αδυναμίας τους να χειριστούν την παγκοσμιοποίηση. Και τούτο όχι γιατί δεν την καταλάβαιναν, αλλά γιατί δεν διέθεταν πλέον τα μέσα να τη διαχειριστούν, όπως θα μπορούσαν κατά το παρελθόν και όπως θα ήθελαν».
- Στο βιβλίο σας «Μετά τη θεωρία» αναφέρεστε στην,όπως την αποκαλείτε,μπασταρδοποίηση τόσο της κουλτούρας όσο και της λογοτεχνικής θεωρίας και τη συνδέετε με τον σχετικισμό και τον μεταμοντερνισμό.Είναι ο μεταμοντερνισμός μια αντιδραστική θεωρία;
«Ο όρος, όπως γνωρίζετε, δημιουργήθηκε στις ΗΠΑ (σ.σ.: το 1959, από τον Ιρβινγκ Χάου), αλλά σήμερα το φάσμα είναι τεράστιο και υπάρχει πλήθος εκδοχών του μεταμοντερνισμού. Υπάρχουν σαφώς πλευρές του που είναι αντιδραστικές όμως αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ισχύει για όλες του τις εκφάνσεις».
- Ισχύει άραγε ο διαχωρισμός θεωρίας και λογοτεχνικής κριτικής;
«Υπάρχει εδώ μια παρεξήγηση. Αν διαβάσει κάποιος σημαντικούς θεωρητικούς, όπως ο Λούκατς ή ο Τζέιμσον, παρατηρεί ότι είναι ταυτοχρόνως και σημαντικοί κριτικοί. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν υφίστανται στεγανά ανάμεσα στη φιλοσοφία, στην αισθητική ή στην κοινωνιολογία, αλλά αλληλεπιδράσεις σε πολλά επίπεδα· και αυτό μας προσφέρει τη δυνατότητα να προσεγγίζουμε με πιο ενδιαφέροντα και πρωτότυπο τρόπο τα κείμενα. Η απομάκρυνση ή η αυτονόμηση όμως των κριτικών κειμένων από τα κείμενα που κρίνουν παράγει καρικατούρες. Κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε στο παρελθόν. Διαβάστε τον Αντόρνο, για παράδειγμα. Η σκέψη του δείχνει να παράγεται από τα κείμενα τα οποία διαπραγματεύεται, αλλά ταυτοχρόνως διαθέτει τη δική της αυτονομία- και αυτό βεβαίως λειτουργεί αμφίδρομα». - Μολονότι ασχολείστε με τη διακίνηση και την επίδραση των ιδεών στον σύγχρονο κόσμο,έχετε δηλώσει ότι δεν θεωρείτε τον εαυτό σας φιλόσοφο.Αυτό δεν είναι κάπως αντιφατικό;
«Ισως, αλλά δεν μπορώ να σας πω τι είμαι. Το αντικείμενό μου είναι οι πολιτισμικές σπουδές κι αυτές, με βάση και την εμπειρία μου από τους φοιτητές και τα πανεπιστήμια όπου δίδαξα, αξιοποιώ στα κείμενα και στις αναλύσεις μου».
- Γράψατε κάποτε ότι αυτό που χάθηκε με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης ήταν μαρξιστικό μόνο αν δεχτούμε ότι και η Ιερά Εξέταση ήταν χριστιανική.Το σοβιετικό σύστημα δηλαδή συνιστούσε ένα είδος πολιτικής ή πολιτισμικής- ή και τα δύο- Ιεράς Εξέτασης;
«Δεν θα το έλεγα. Η αναφορά στην Ιερά Εξέταση εκ μέρους μου πρέπει να εκληφθεί όχι κυριολεκτικά αλλά μεταφορικά. Η κατάρρευση του σοβιετικού συστήματος δεν είναι τόσο εύκολο να ερμηνευτεί όσο πιστεύουν ορισμένοι. Αλλωστε, ακόμη και σήμερα απασχολεί την Αριστερά, με όλες τις οδυνηρές συνέπειες που συνεπάγεται κάτι τέτοιο. Σας θυμίζω μόνο πως η ευρωπαϊκή Αριστερά (και στην Αγγλία που είναι η χώρα μου) ήταν εκείνη η οποία άσκησε τη σκληρότερη κατά το παρελθόν κριτική στο σοβιετικό σύστημα».
- Αίσθηση έχει προκαλέσει η επίθεσή σας εναντίον του Ντόκινς και του Χίτσενς για τις απόψεις τους περί Θεού και για τον τρόπο με τον οποίο υπερασπίζονται την αθεΐα.Δημιουργήσατε μάλιστα μια ενιαία λέξη από το όνομα και των δύο: «Χίντσκινς».
Ξέρετε, δεν νομίζω πως ο Θεός θα πρέπει να νοιάζεται και πολύ για τέτοιες απόψεις που στη θέση των πολιτισμικών ζητημάτων βάζουν μια καρικατούρα και τη δείχνουν στους άλλους. Εγώ μεγάλωσα σε ρωμαιοκαθολικό περιβάλλον, όμως η κριτική μου στον Χίτσενς και στον Ντόκινς δεν έχει να κάνει μ΄ αυτό. Δεν μπορείς να ερμηνεύεις το θρησκευτικό φαινόμενο δημιουργώντας καρικατούρες. Η καρικατούρα είναι η έσχατη σχηματοποίηση. Αλλά μπορείτε να φανταστείτε τη θέση μου, ότι ήμουν αναγκασμένος να κρίνω με τέτοια αυστηρότητα έναν παλαιό μου σύντροφο όπως ο Χίτσενς».
- Είχε υποστηρίξει τον πόλεμο στο Ιράκ και τους νεοσυντηρητικούς.
«Η συντηρητική στροφή του Χίτσενς δεν είναι πρόσφατη. Δυστυχώς, οι απόψεις του εδώ και πολύν καιρό έχουν σημειώσει θεαματική στροφή προς τα δεξιά».
- Εχετε κρίνει αυστηρά το λεγόμενο πολυπολιτισμικό πρότυπο και την πολιτική ορθότητα.Πώς επιδρούν αυτά στη σύγχρονη κοινωνία;
«Το πολυπολιτισμικό πρότυπο μπορεί να είναι αποτελεσματικό και ασφαλώς ταιριάζει σε μια χώρα σαν την Αμερική, όπου ποικίλα τμήματα του πληθυσμού ανήκουν σε διαφορετικό το καθένα πολιτισμικό υπόβαθρο. Αλλά δεν αποτελεί φυσικά πανάκεια. Οι ιδέες αυτές συζητούνται και στην Ευρώπη και στην Αμερική και υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Ο σχετικισμός όμως δεν είναι καλός σύμβουλος σε οποιαδήποτε περίπτωση».
- Πώς θα διαβάζουμε αύριο; Ποιο θα είναι το μέλλον της ανάγνωσης και τι θα γίνει με το Διαδίκτυο;
«Εγώ είμαι αριστερός της παλιάς σχολής και δεν χρησιμοποιώ το Διαδίκτυο ούτε κι έχω e-mail. Προτιμώ τις παλιές μεθόδους, το γράψιμο».
- Γράφετε με το χέρι; «Οχι, χρησιμοποιώ έναν word processor».
- Μια ηλεκτρονική γραφομηχανή,δηλαδή.
«Ας το πούμε κι έτσι». Ο Τέρι Ιγκλετον ανήκει στους πλέον μεταφρασμένους θεωρητικούς.Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του:
Μετά τη θεωρία.
Μετάφραση Πέγκυ Καρπούζου,Επιμέλεια Αννα Τζούμα,Εκδόσεις Μεταίχμιο,2007 Ιερός τρόμος.
Μετάφραση Δέσποινα Λαμπαδά,Δημήτρης Φιλιππουπολίτης,Εκδόσεις Πατάκη,2007 Η έννοια της κουλτούρας.
Μετάφραση Ηλίας Μαγκλίνης,Επιμέλεια Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Εκδόσεις Πόλις,2003 Οι αυταπάτες της μετανεωτερικότητας.
Μετάφραση Γιώργος Η.Σπανός,Εκδόσεις Καστανιώτη, 2003 Μαρξ: Και ελευθερία.
Μετάφραση Αφροδίτη Κοσμά,Επιμέλεια Ελένη Κεκροπούλου,Εκδόσεις Ενάλιος,2002 Εισαγωγή στη θεωρία της λογοτεχνίας.
Μετάφραση Δημήτρης Τζιόβας,Εκδόσεις Οδυσσέας,1989 Ο μαρξισμός και η λογοτεχνική κριτική. Μετάφραση Κύριλλος Σαρρής,Εκδόσεις Υψιλον, 1981
Από: http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=245646
Κυριακή 19 Ιουνίου 2011
ΟΡΦΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ και ΟΡΦΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
Οι Ορφικοί Ύμνοι ήταν οι ύμνοι που τραγουδούνταν ή απαγγέλονταν κατά την διάρκεια των Ορφικών Μυστηρίων των αρχαίων Ελλήνων. Η λατρεία τους ήταν γνωστή μόνο στους μυημένους σ' αυτά και πολύ λίγα σώζονται μέχρι τι μέρες για να ξέρουμε τι ακριβώς τελετές γινόνταν στα μυστήρια. Αποσπασματικά μόνο σώζονται μερικοί ύμνοι, εικονικές παραστάσεις από τα μυστήρια ή μερικές σποραδικές αναφορές και σχόλια. Χαρακτηριστικό τους είναι η μυστικιστική λατρεία και ο αποκρυφισμός από τα μάτια των αμύητων σ' αυτά.
Τα ορφικά μυστήρια πολύ πιθανόν να αναφέρονται στην προετοιμασία του Ορφέα για την κάθοδό του στον Κάτω Κόσμο (στον Άδη, το "βασίλειο των ψυχών"), απ' όπου προσπάθησε να φέρει την Ευριδίκη πίσω στον κόσμο των ζωντανών. Και κατ' επέκταση, στην προετοιμασία των ψυχών για την κάθοδό τους στον Άδη, στον "καθαρμό" τους, στην επικοινωνία -ίσως- των ζωντανών με τις ψυχές των νεκρών, κα. Άλλοι, απλά υποστηρίζουν ότι ο Ορφισμός ήταν μια μυστικιστική θρησκεία ή λατρεία, σχετική με τη λατρεία του Ορφέα.
Στα νεώτερα χρόνια αλλά και στα σύγχρονα διάφοροι άνθρωποι προσπάθησαν την αναβίωση των ορφικών αποκρυφιστικών μυστηρίων, είτε στα πλαίσια της "ελληνολατρείας" και της "αρχαιολατρείας" είτε του παγανισμού, μεταξύ των οποίων και αρκετοί Έλληνες, πολλοί ξένοι ή φιλέλληνες, γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και μελετητές του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Οι αποκρυφιστικές όμως τάσεις που αναπτύχθηκαν παράλληλα με άλλες παγανιστικές τάσεις και δαιμονολατρείες αμαυρώνουν τελικά την διαύγεια και τον αληθινό τύπο του αρχαιοελληνικού πνεύματος και λατρείας.
Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τι περίπου ήταν τελικά τα Ορφικά μυστήρια πρέπει να γνωρίσουμε τον μύθο του Ορφέα του μουσικού. Ο μύθος του λίγο - πολύ προσδιορίζει τι σήμαιναν για τους αρχαίους τα ορφικά μυστήρια, και κάποιες σχετικές εξηγήσεις δίνονται μέσα από την ίδια την πλοκή του μύθου. Η ζωή του και ο πόνος του για τον χαμό της πολυαγαπημένης του Ευρυδίκης, το ταξίδι του στον Άδη, το "κυνήγι" του και το μαρτύριο του από τους Θράκες και ο τραγικός του θάνατος από τις Μαινάδες χαρακτηρίζουν αυτόν τον Μύθο. "Ξετυλίγοντας" το κουβάρι του παραμυθιού, του μύθου και συνδέοντάς τον με την ιστορική πραγματικότητα ίσως μπορέσουμε να μάθουμε κάποτε την αλήθεια ...
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΟΡΦΕΑ
Ο Ορφέας ο μουσικός, είναι ακόμη ένας μυθικός ήρωας των αρχαίων Ελλήνων. Η πραγματική δύναμή του όμως βρισκόταν στην "μαγική" δύναμη της λύρας του, στη μουσική και την ποίηση.
Ήταν γιος του βασιλιά της Θράκης Οίαγρου ή Θίαγρου και της Μούσας Καλλιόπης. Αδελφός του ήταν ο τραγουδιστής Λίνος που δίδαξε τον Ηρακλή τραγούδι και μουσική (κατά την μυθολογία, ο νεαρός Ηρακλής θύμωσε κάποτε με τον Λίνο και τον σκότωσε άθελά του χτυπώντας τον πολύ στο κεφάλι με την λύρα του).
Γεννήθηκε σε μια σπηλιά και από νήπιο ακόμα έδειξε την αγάπη του και την κλίση του στην μουσική. Ο ίδιος ο θεός Απόλλωνας του δίδαξε την μουσική και του χάρισε την λύρα του. Ο Ορφέας έπαιζε τόσο αρμονικά τη λύρα και τραγουδούσε τόσο γλυκά, που λένε ότι και τα αγρίμια ακόμη του δάσους μαζεύονταν γύρω του για να τον ακούσουν. Ακόμα και τα δένδρα και τα βράχια κουνιόνταν σαν ναχορεύαν στη μουσική του.
Ο Ορφέας πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία με τον Ιάσονα και τους άλλους μυθικούς ήρωες. Με τη μουσική της λύρας του κοίμησε το δράκο που φύλαγε το χρυσόμαλο δέρας και έτσι μπόρεσε να το κλέψει ο Ιάσονας. Στον δρόμο της επιστροφής, γλίτωσε τους Αργοναύτες από τις Σειρήνες και την παγίδα τους παίζοντας τόσο δυνατά και αρμονικά που ξεπέρασε σε ομορφιά, δύναμη και μαγεία το τραγούδι των Σειρήνων.
Ορφέας και Ευριδίκη
Μετά την Αργοναυτική εκστρατεία, ο Ορφέας επέστρεψε στην Θράκη και ζούσε όπως και πριν, τριγυρνώντας μέσα στο δάσος, παίζοντας τη λύρα του και τραγουδώντας. Εκεί κάποτε συναντήθηκε με την νύμφη Ευριδίκη την οποία αγάπησε και πήρε για γυναίκα του. Η ευτυχία τους όμως δεν κράτησε για πολύ. Ένα φίδι δάγκωσε την Ευρυδίκη που πέθανε αφήνοντας στον Ορφέα τεράστια θλίψη. Λένε ότι όταν ο Ορφέας τραγουδούσε τον πόνο του ακόμα και και οι πέτρες ράγιζαν. Τίποτα πια δεν τον παρηγορούσε. Και έτσι αποφάσισε να κατέβει στον Άδη, στο βασίλειο του Πλούτωνα, να ξαναβρεί την Ευρυδίκη και είτε να την φέρει πίσω στον κόσμο είτε να μείνει για πάντα εκεί μαζί της.
Με την βοήθεια του θεού Ερμή κατέβηκε στο σκοτεινό βασίλειο του Άδη και με την παραπονιάρικη μουσική της λύρας του σαγήνευσε και αποκοίμησε τον φοβερό Κέρβερο, τον φύλακα των ψυχών, για να περάσουν τις πύλες του. Στο άκουσμα της μουσικής του μαζεύτηκαν γύρω του και οι ψυχές των νεκρών, που ξέχασαν έτσι για μια στιγμή τα βάσανά τους.
Ο Πλούτωνας με χαρά φιλοξένησε στο παλάτι του τον Ορφέα και την "θεϊκή" μουσική του. Μποστά στα παρακάλια του Ορφέα και στην θλίψη και στον πόνο της μαγευτικής μουσικής του, ο Πλούτωνας λύγισε και δέχτηκε να αφήσει την Ευρυδίκη να φύγει. Έθεσε όμως στον Ορφέα έναν όρο: Στον δρόμο της επιστροφής για τον επάνω κόσμο, μπροστά θα πηγαίνει αυτός καιπίσω του θα ακολουθεί η Ευρυδίκη με τον Ερμή. Μέχρι να φθάσουνε στον προορισμό τους ο Ορφέας δεν έπρεπε ούτε μια φορά να γυρίσει να δει την Ευρυδίκη, αλλιώς αυτή θα χανόταν για πάντα!
Ο Ορφέας δέχθηκε με χαρά τον όρο του Πλούτωνα και με την συνοδεία του Ερμή ξεκίνησαν να επιστρέψουν στην γη. Φθάνοντας όμως κοντά στην έξοδο, ο Ορφέας έχασε την υπομονή του, παρασύρθηκε από την αγάπη του και την λαχτάρα να ξαναδεί την Ευρυδίκη και γύρισε να την κοιτάξει... Στην στιγμή εκείνη χάθηκε επιστρέφοντας στο σκοτεινό παλάτι του Άδη και ο Ορφέας έμεινε ξανά μόνος του ... για πάντα!
Άδικα έκλαψε και θρήνησε για την ανοησία του ο Ορφέας. Και ύστερα, προσπαθώντας να ξεπεράσει τον πόνο του άρχισε να τριγυρίζει πάλι στα δάση με την λύρα του και να τραγουδά γα τον χαμό της Ευρυδίκης. Πολλές νύμφες του δάσους θέλησαν να τον παντρευτούν και να ζήσουν μαζί τους, αυτός όμως τις αγνοούσε και καμιά δεν θα μπορούσε να πάρει τη θέση της Ευρυδίκης πλάι του.
Ο τραγικός θάνατος του Ορφέα
Σύμφωνα με τον μύθο, ο θάνατος του Ορφέα ήταν τόσο τραγικός όσο τραγική ήταν και η ζωή του!
Λέγεται ότι οι Μαινάδες θύμωσαν μαζί του γιατί τις περιφρονούσε και τις αγνοούσε όταν τις συναντούσε στο δάσος. Κάποια μέρα λοιπόν που τον συνάντησαν στο δάσος, έξαλλες και μανιασμένες, έπεσαν πάνω του και κομμάτιασαν τον άτυχο Ορφέα και πέταξαν τα κομμάτια του κορμιού του και τη λύρα του στον ποταμό Έβρο. Από εκεί ο ποταμός έβγαλε τα λείψανά του στη θάλασσσα και αυτή με τα κύματά της τα οδήγησε μέχρι την Λήμνο. Εκεί οι Μούσες περιμάζεψαν τα κομμάτια του και τα έθαψαν με ευλάβεια. Τη λύρα του την κράτησαν οι κάτοικοι σαν κειμήλιο και αργότερα οι θεοί την πήαν και την έβαλαν ανάμεσα στους άλλους αστερισμούς του ουρανού για να θυμίζει τον Ορφέα...
Από;
http://clubs.pathfinder.gr/
Οι Ορφικοί Ύμνοι ήταν οι ύμνοι που τραγουδούνταν ή απαγγέλονταν κατά την διάρκεια των Ορφικών Μυστηρίων των αρχαίων Ελλήνων. Η λατρεία τους ήταν γνωστή μόνο στους μυημένους σ' αυτά και πολύ λίγα σώζονται μέχρι τι μέρες για να ξέρουμε τι ακριβώς τελετές γινόνταν στα μυστήρια. Αποσπασματικά μόνο σώζονται μερικοί ύμνοι, εικονικές παραστάσεις από τα μυστήρια ή μερικές σποραδικές αναφορές και σχόλια. Χαρακτηριστικό τους είναι η μυστικιστική λατρεία και ο αποκρυφισμός από τα μάτια των αμύητων σ' αυτά.
Τα ορφικά μυστήρια πολύ πιθανόν να αναφέρονται στην προετοιμασία του Ορφέα για την κάθοδό του στον Κάτω Κόσμο (στον Άδη, το "βασίλειο των ψυχών"), απ' όπου προσπάθησε να φέρει την Ευριδίκη πίσω στον κόσμο των ζωντανών. Και κατ' επέκταση, στην προετοιμασία των ψυχών για την κάθοδό τους στον Άδη, στον "καθαρμό" τους, στην επικοινωνία -ίσως- των ζωντανών με τις ψυχές των νεκρών, κα. Άλλοι, απλά υποστηρίζουν ότι ο Ορφισμός ήταν μια μυστικιστική θρησκεία ή λατρεία, σχετική με τη λατρεία του Ορφέα.
Στα νεώτερα χρόνια αλλά και στα σύγχρονα διάφοροι άνθρωποι προσπάθησαν την αναβίωση των ορφικών αποκρυφιστικών μυστηρίων, είτε στα πλαίσια της "ελληνολατρείας" και της "αρχαιολατρείας" είτε του παγανισμού, μεταξύ των οποίων και αρκετοί Έλληνες, πολλοί ξένοι ή φιλέλληνες, γνώστες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και μελετητές του αρχαιοελληνικού πνεύματος. Οι αποκρυφιστικές όμως τάσεις που αναπτύχθηκαν παράλληλα με άλλες παγανιστικές τάσεις και δαιμονολατρείες αμαυρώνουν τελικά την διαύγεια και τον αληθινό τύπο του αρχαιοελληνικού πνεύματος και λατρείας.
Για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τι περίπου ήταν τελικά τα Ορφικά μυστήρια πρέπει να γνωρίσουμε τον μύθο του Ορφέα του μουσικού. Ο μύθος του λίγο - πολύ προσδιορίζει τι σήμαιναν για τους αρχαίους τα ορφικά μυστήρια, και κάποιες σχετικές εξηγήσεις δίνονται μέσα από την ίδια την πλοκή του μύθου. Η ζωή του και ο πόνος του για τον χαμό της πολυαγαπημένης του Ευρυδίκης, το ταξίδι του στον Άδη, το "κυνήγι" του και το μαρτύριο του από τους Θράκες και ο τραγικός του θάνατος από τις Μαινάδες χαρακτηρίζουν αυτόν τον Μύθο. "Ξετυλίγοντας" το κουβάρι του παραμυθιού, του μύθου και συνδέοντάς τον με την ιστορική πραγματικότητα ίσως μπορέσουμε να μάθουμε κάποτε την αλήθεια ...
Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΟΡΦΕΑ
Ο Ορφέας ο μουσικός, είναι ακόμη ένας μυθικός ήρωας των αρχαίων Ελλήνων. Η πραγματική δύναμή του όμως βρισκόταν στην "μαγική" δύναμη της λύρας του, στη μουσική και την ποίηση.
Ήταν γιος του βασιλιά της Θράκης Οίαγρου ή Θίαγρου και της Μούσας Καλλιόπης. Αδελφός του ήταν ο τραγουδιστής Λίνος που δίδαξε τον Ηρακλή τραγούδι και μουσική (κατά την μυθολογία, ο νεαρός Ηρακλής θύμωσε κάποτε με τον Λίνο και τον σκότωσε άθελά του χτυπώντας τον πολύ στο κεφάλι με την λύρα του).
Γεννήθηκε σε μια σπηλιά και από νήπιο ακόμα έδειξε την αγάπη του και την κλίση του στην μουσική. Ο ίδιος ο θεός Απόλλωνας του δίδαξε την μουσική και του χάρισε την λύρα του. Ο Ορφέας έπαιζε τόσο αρμονικά τη λύρα και τραγουδούσε τόσο γλυκά, που λένε ότι και τα αγρίμια ακόμη του δάσους μαζεύονταν γύρω του για να τον ακούσουν. Ακόμα και τα δένδρα και τα βράχια κουνιόνταν σαν ναχορεύαν στη μουσική του.
Ο Ορφέας πήρε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία με τον Ιάσονα και τους άλλους μυθικούς ήρωες. Με τη μουσική της λύρας του κοίμησε το δράκο που φύλαγε το χρυσόμαλο δέρας και έτσι μπόρεσε να το κλέψει ο Ιάσονας. Στον δρόμο της επιστροφής, γλίτωσε τους Αργοναύτες από τις Σειρήνες και την παγίδα τους παίζοντας τόσο δυνατά και αρμονικά που ξεπέρασε σε ομορφιά, δύναμη και μαγεία το τραγούδι των Σειρήνων.
Ορφέας και Ευριδίκη
Μετά την Αργοναυτική εκστρατεία, ο Ορφέας επέστρεψε στην Θράκη και ζούσε όπως και πριν, τριγυρνώντας μέσα στο δάσος, παίζοντας τη λύρα του και τραγουδώντας. Εκεί κάποτε συναντήθηκε με την νύμφη Ευριδίκη την οποία αγάπησε και πήρε για γυναίκα του. Η ευτυχία τους όμως δεν κράτησε για πολύ. Ένα φίδι δάγκωσε την Ευρυδίκη που πέθανε αφήνοντας στον Ορφέα τεράστια θλίψη. Λένε ότι όταν ο Ορφέας τραγουδούσε τον πόνο του ακόμα και και οι πέτρες ράγιζαν. Τίποτα πια δεν τον παρηγορούσε. Και έτσι αποφάσισε να κατέβει στον Άδη, στο βασίλειο του Πλούτωνα, να ξαναβρεί την Ευρυδίκη και είτε να την φέρει πίσω στον κόσμο είτε να μείνει για πάντα εκεί μαζί της.
Με την βοήθεια του θεού Ερμή κατέβηκε στο σκοτεινό βασίλειο του Άδη και με την παραπονιάρικη μουσική της λύρας του σαγήνευσε και αποκοίμησε τον φοβερό Κέρβερο, τον φύλακα των ψυχών, για να περάσουν τις πύλες του. Στο άκουσμα της μουσικής του μαζεύτηκαν γύρω του και οι ψυχές των νεκρών, που ξέχασαν έτσι για μια στιγμή τα βάσανά τους.
Ο Πλούτωνας με χαρά φιλοξένησε στο παλάτι του τον Ορφέα και την "θεϊκή" μουσική του. Μποστά στα παρακάλια του Ορφέα και στην θλίψη και στον πόνο της μαγευτικής μουσικής του, ο Πλούτωνας λύγισε και δέχτηκε να αφήσει την Ευρυδίκη να φύγει. Έθεσε όμως στον Ορφέα έναν όρο: Στον δρόμο της επιστροφής για τον επάνω κόσμο, μπροστά θα πηγαίνει αυτός καιπίσω του θα ακολουθεί η Ευρυδίκη με τον Ερμή. Μέχρι να φθάσουνε στον προορισμό τους ο Ορφέας δεν έπρεπε ούτε μια φορά να γυρίσει να δει την Ευρυδίκη, αλλιώς αυτή θα χανόταν για πάντα!
Ο Ορφέας δέχθηκε με χαρά τον όρο του Πλούτωνα και με την συνοδεία του Ερμή ξεκίνησαν να επιστρέψουν στην γη. Φθάνοντας όμως κοντά στην έξοδο, ο Ορφέας έχασε την υπομονή του, παρασύρθηκε από την αγάπη του και την λαχτάρα να ξαναδεί την Ευρυδίκη και γύρισε να την κοιτάξει... Στην στιγμή εκείνη χάθηκε επιστρέφοντας στο σκοτεινό παλάτι του Άδη και ο Ορφέας έμεινε ξανά μόνος του ... για πάντα!
Άδικα έκλαψε και θρήνησε για την ανοησία του ο Ορφέας. Και ύστερα, προσπαθώντας να ξεπεράσει τον πόνο του άρχισε να τριγυρίζει πάλι στα δάση με την λύρα του και να τραγουδά γα τον χαμό της Ευρυδίκης. Πολλές νύμφες του δάσους θέλησαν να τον παντρευτούν και να ζήσουν μαζί τους, αυτός όμως τις αγνοούσε και καμιά δεν θα μπορούσε να πάρει τη θέση της Ευρυδίκης πλάι του.
Ο τραγικός θάνατος του Ορφέα
Σύμφωνα με τον μύθο, ο θάνατος του Ορφέα ήταν τόσο τραγικός όσο τραγική ήταν και η ζωή του!
Λέγεται ότι οι Μαινάδες θύμωσαν μαζί του γιατί τις περιφρονούσε και τις αγνοούσε όταν τις συναντούσε στο δάσος. Κάποια μέρα λοιπόν που τον συνάντησαν στο δάσος, έξαλλες και μανιασμένες, έπεσαν πάνω του και κομμάτιασαν τον άτυχο Ορφέα και πέταξαν τα κομμάτια του κορμιού του και τη λύρα του στον ποταμό Έβρο. Από εκεί ο ποταμός έβγαλε τα λείψανά του στη θάλασσσα και αυτή με τα κύματά της τα οδήγησε μέχρι την Λήμνο. Εκεί οι Μούσες περιμάζεψαν τα κομμάτια του και τα έθαψαν με ευλάβεια. Τη λύρα του την κράτησαν οι κάτοικοι σαν κειμήλιο και αργότερα οι θεοί την πήαν και την έβαλαν ανάμεσα στους άλλους αστερισμούς του ουρανού για να θυμίζει τον Ορφέα...
Από;
http://clubs.pathfinder.gr/
Κυριακή 12 Ιουνίου 2011
Ξενοφών (430 π.χ.)
Ο Ξενοφών συνεχίζει την εξιστόρηση των γεγονότων της τελευταίας περιόδου του Πελοποννησιακού Πολέμου από το 411 π. χ., όπου διακόπτεται η αφήγηση του Θουκυδίδη, ως τον τερματισμό του πολέμου, την ήττα και την παράδοση της Αθηνάς, το 404 π. χ.
Στο έργο του << Ελληνικά >>, που αποτελείται από επτά βιβλία, περιγράφει τις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις των ελληνικών πόλεων από το 411 έως τη μάχη της Μαντινείας (362 π. χ.). Καλύπτει δηλαδή την ελληνική πολιτική και στρατιωτική ιστορία 50 ετών.
Γεννήθηκε στο Δήμο Ερχιά (σημερινά Σπάτα) της Αττικής το 430 π. χ. Ο πατέρας του Γρύλλος ήταν εύπορος κτηματίας και του εξασφάλισε πλούσια μόρφωση. Κατοικώντας στην Αθήνα έζησε και κατέγραψε την άνοδο των Τριάκοντα Τυράννων στην εξουσία, την πτώση τους και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας από το Θρασύβουλο το 403 π. χ.
Δεν έμεινε όμως στην Αθήνα για πολύ καιρό. Δραματικά στρατιωτικά γεγονότα στη γειτονική ήπειρο, την Ασία, επρόκειτο να επηρεάσουν τις εξελίξεις στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Ο Κύρος, για να εκθρονίσει τον αδελφό του, το βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη Β’, ετοίμασε εκστρατεία εναντίον του. Με σκοπό να πάρει μέρος στην εν λόγω επιχείρηση, συγκροτήθηκε στην Ελλάδα εκστρατευτικό σώμα με δέκα χιλιάδες μισθοφόρους από διάφορες πόλεις (Μύριοι). Ο Ξενοφών συμμετείχε στην εκστρατεία, ακολουθώντας τον Κύρο στις Σάρδεις με τους << Μύριους >>. Στη μάχη, όμως, που έγινε στα Κούναξα, ο Κύρος έχασε τη ζωή του, η επιχείρηση ναυάγησε και ο Ξενοφών ανέλαβε ηγετικές πρωτοβουλίες για την επιστροφή των Μισθοφόρων στην Ελλάδα.
Η περιπετειώδης πορεία τους είχε ως σταθμό τον Εύξεινο Πόντο, το Βυζάντιο και κατέληξε στα παράλια του Αιγαίου (κάθοδος των Μυρίων). Η ενεργός δράση του συγγραφέα καταγράφεται στο έργο << Κύρου Ανάβασις >>, καθώς είναι το πρώτο κείμενο ιστορικής απομνημονευματογραφίας που έχει σωθεί.
Κατόπιν ο Ξενοφών παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών. Εκεί παντρεύτηκε τη Φιλησία με την οποία έζησε ως το τέλος της ζωής του. Λίγα χρόνια αργότερα, εντυπωσιασμένος από την προσωπικότητα του βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαου, ακολούθησε τον σπαρτιατικό στρατό στη μάχη της Κορώνειας (394 π. χ.) εναντίον του ευρύτερου αντισπαρτιατικού συνασπισμού, στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα. Δικαιολογημένα ο Ξενοφών εξορίστηκε από την Αθήνα. Στη μάχη αυτή η νίκη της Σπάρτης ήταν καθοριστική. Ως μόνη ηγετική δύναμη η Ελλάδα, επέβαλε την κυριαρχία της, εγκαθιδρύοντας ολιγαρχικά καθεστώτα στις πόλεις – κράτη που διατηρούσε τον έλεγχο.
Ο Ξενοφών, ο οποίος θαύμαζε τη στρατιωτική οργάνωση, τις κοινωνικές συνήθειες και το πολίτευμα των Σπαρτιατών, δέχτηκε τη φιλοξενία τους και σύντομα του παραχωρήθηκε ένα μεγάλο κτήμα στο Σκιλλούντα, κοντά στην Αρχαία Ολυμπία, όπου έζησε περίπου είκοσι χρόνια ήρεμη οικογενειακή ζωή με τη γυναίκα του και τους δυο γιους του, το Γρύλλο και το Διόδωρο. Εκεί ασχολήθηκε με τη συγγραφή πολλών έργων, όχι μόνο ιστορικών, αλλά και φιλοσοφικών (ηθική της καθημερινής ζωής). Η προσωπικότητα που άσκησε βαθύτατη επίδραση στις ιδέες του, ήταν ο Σωκράτης, τον οποίο γνώρισε προσωπικά και αργότερα συνδέθηκε με αρκετούς από τους μαθητές του. Ωστόσο, ο Σωκράτης, στα έργα του Ξενοφώντα, παρουσιάζεται αρκετά διαφορετικός από τον πλατωνικό: δεν είναι ο τολμηρός στοχαστής, που δίνει νέα ώθηση στη φιλοσοφία, αλλά κυρίως ο ενάρετος πολίτης που με το παράδειγμα του, διακηρύσσει την πρακτική ηθική της καθημερινής ζωής.
Τα έργα του συγγραφέα που αναφέρονται στο φιλόσοφο είναι: Απολογία, Συμπόσιον, Απομνημονεύματα. Ασχολήθηκε ακόμη με τη συγγραφή τεχνικών θεμάτων και θεσμών (Περί ιππικής, Ιππαρχιόκς, Οικονομικός, Ιέρων, Πόροι). Στο έργο του << Ελληνικά >> αλλά και στη << Λακεδαιμόνιων πολιτεία >> ο ιστορικός περιγράφει τη σταδιακή μείωση της σπαρτιατικής κυριαρχίας. Στη μάχη που έγινε στα Λεύκτρα το 371 π. χ., οι Θηβαίοι, με αρχηγό τον Επαμεινώντα, κατόρθωσαν να απωθήσουν την εισβολή των Σπαρτιατών στο τόπο τους, με αποτέλεσμα να κλονισθεί η ηγεμονική θέση της Σπάρτης. Στην αφήγηση του ο συγγραφέας αποδίδει την παρακμή της σπαρτιατικής δύναμης σε θεϊκή τιμωρία (επειδή νωρίτερα είχαν καταλάβει την Ακρόπολη της Θήβας, την Καδμεία).
Ακολουθεί η βαθμιαία άνοδος της Θηβαϊκής δύναμης. Όλα τα κράτη της κεντρικής Ελλάδος, εκτός από την Αθήνα, προσχώρησαν στη Θήβα, που ίδρυσε τη θηβαϊκοί συμμαχία. Ο Ξενοφών, μετά την ήττα των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα και την εξασθένιση της θέσης τους, αναγκάστηκε να μετακομίσει στην Κόρινθο 370 π. χ. Φαινόταν καθαρά ότι ο Επαμεινώντας της Θήβας επιδίωκε την ηγεμονία σ’ όλη την Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό έπρεπε να υπερνικηθεί η ισχύς των Αθηναίων, που στο μεταξύ είχαν ιδρύσει την Β’ Αθηναϊκή συμμαχία (377 π. χ.).
Η παρουσία του νέου κοινού εχθρού, που ήταν οι Θηβαίοι, οδήγησε στην προσέγγιση Αθηναίων και Σπαρτιατών! Είναι χαρακτηριστική η αφήγηση του Ξενοφώντα, που αναφέρεται στη ομιλία των μελών της σπαρτιατικής αποστολής στο χώρο της Βουλής των Αθηναίων, προκειμένου να συμφωνήσουν σε στενή συνεργασία, για να αντιμετωπιστεί ο κοινός αντίπαλος, οι Θηβαίοι. (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΤ’ 5). Παράλληλα καταργήθηκε το ψήφισμα για την εξορία του συγγραφέα. Δεν είναι βέβαιο πότε γύρισε στην Αθήνα. Έστειλε πάντως τους γιους του να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό. Μάλιστα ο Γρύλλος σκοτώθηκε, πολεμώντας κατά των Θηβαίων στη μάχη της Μαντινείας (362 π. χ.), όπου συγκρούστηκαν όλες οι σημαντικές πόλεις – κράτη, με συνέπεια την εξασθένιση του νότιου Ελληνισμού.
Ο Ξενοφών πέθανε γύρω στο 355 π. χ., αφήνοντας πίσω του ένα πλούσιο συγγραφικό έργο. << Τα Ελληνικά >> είναι το μόνο ιστορικό σύγγραμμα του 4ου αιώνα π. χ. που σώθηκε.
Από; www.diodos.gr
Στο έργο του << Ελληνικά >>, που αποτελείται από επτά βιβλία, περιγράφει τις πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις των ελληνικών πόλεων από το 411 έως τη μάχη της Μαντινείας (362 π. χ.). Καλύπτει δηλαδή την ελληνική πολιτική και στρατιωτική ιστορία 50 ετών.
Γεννήθηκε στο Δήμο Ερχιά (σημερινά Σπάτα) της Αττικής το 430 π. χ. Ο πατέρας του Γρύλλος ήταν εύπορος κτηματίας και του εξασφάλισε πλούσια μόρφωση. Κατοικώντας στην Αθήνα έζησε και κατέγραψε την άνοδο των Τριάκοντα Τυράννων στην εξουσία, την πτώση τους και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας από το Θρασύβουλο το 403 π. χ.
Δεν έμεινε όμως στην Αθήνα για πολύ καιρό. Δραματικά στρατιωτικά γεγονότα στη γειτονική ήπειρο, την Ασία, επρόκειτο να επηρεάσουν τις εξελίξεις στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Ο Κύρος, για να εκθρονίσει τον αδελφό του, το βασιλιά της Περσίας Αρταξέρξη Β’, ετοίμασε εκστρατεία εναντίον του. Με σκοπό να πάρει μέρος στην εν λόγω επιχείρηση, συγκροτήθηκε στην Ελλάδα εκστρατευτικό σώμα με δέκα χιλιάδες μισθοφόρους από διάφορες πόλεις (Μύριοι). Ο Ξενοφών συμμετείχε στην εκστρατεία, ακολουθώντας τον Κύρο στις Σάρδεις με τους << Μύριους >>. Στη μάχη, όμως, που έγινε στα Κούναξα, ο Κύρος έχασε τη ζωή του, η επιχείρηση ναυάγησε και ο Ξενοφών ανέλαβε ηγετικές πρωτοβουλίες για την επιστροφή των Μισθοφόρων στην Ελλάδα.
Η περιπετειώδης πορεία τους είχε ως σταθμό τον Εύξεινο Πόντο, το Βυζάντιο και κατέληξε στα παράλια του Αιγαίου (κάθοδος των Μυρίων). Η ενεργός δράση του συγγραφέα καταγράφεται στο έργο << Κύρου Ανάβασις >>, καθώς είναι το πρώτο κείμενο ιστορικής απομνημονευματογραφίας που έχει σωθεί.
Κατόπιν ο Ξενοφών παρέμεινε για σύντομο χρονικό διάστημα στη Θράκη ως μισθοφόρος του βασιλιά Σεύθη των Οδρυσών. Εκεί παντρεύτηκε τη Φιλησία με την οποία έζησε ως το τέλος της ζωής του. Λίγα χρόνια αργότερα, εντυπωσιασμένος από την προσωπικότητα του βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαου, ακολούθησε τον σπαρτιατικό στρατό στη μάχη της Κορώνειας (394 π. χ.) εναντίον του ευρύτερου αντισπαρτιατικού συνασπισμού, στον οποίο πρωτοστατούσαν η Αθήνα και η Θήβα. Δικαιολογημένα ο Ξενοφών εξορίστηκε από την Αθήνα. Στη μάχη αυτή η νίκη της Σπάρτης ήταν καθοριστική. Ως μόνη ηγετική δύναμη η Ελλάδα, επέβαλε την κυριαρχία της, εγκαθιδρύοντας ολιγαρχικά καθεστώτα στις πόλεις – κράτη που διατηρούσε τον έλεγχο.
Ο Ξενοφών, ο οποίος θαύμαζε τη στρατιωτική οργάνωση, τις κοινωνικές συνήθειες και το πολίτευμα των Σπαρτιατών, δέχτηκε τη φιλοξενία τους και σύντομα του παραχωρήθηκε ένα μεγάλο κτήμα στο Σκιλλούντα, κοντά στην Αρχαία Ολυμπία, όπου έζησε περίπου είκοσι χρόνια ήρεμη οικογενειακή ζωή με τη γυναίκα του και τους δυο γιους του, το Γρύλλο και το Διόδωρο. Εκεί ασχολήθηκε με τη συγγραφή πολλών έργων, όχι μόνο ιστορικών, αλλά και φιλοσοφικών (ηθική της καθημερινής ζωής). Η προσωπικότητα που άσκησε βαθύτατη επίδραση στις ιδέες του, ήταν ο Σωκράτης, τον οποίο γνώρισε προσωπικά και αργότερα συνδέθηκε με αρκετούς από τους μαθητές του. Ωστόσο, ο Σωκράτης, στα έργα του Ξενοφώντα, παρουσιάζεται αρκετά διαφορετικός από τον πλατωνικό: δεν είναι ο τολμηρός στοχαστής, που δίνει νέα ώθηση στη φιλοσοφία, αλλά κυρίως ο ενάρετος πολίτης που με το παράδειγμα του, διακηρύσσει την πρακτική ηθική της καθημερινής ζωής.
Τα έργα του συγγραφέα που αναφέρονται στο φιλόσοφο είναι: Απολογία, Συμπόσιον, Απομνημονεύματα. Ασχολήθηκε ακόμη με τη συγγραφή τεχνικών θεμάτων και θεσμών (Περί ιππικής, Ιππαρχιόκς, Οικονομικός, Ιέρων, Πόροι). Στο έργο του << Ελληνικά >> αλλά και στη << Λακεδαιμόνιων πολιτεία >> ο ιστορικός περιγράφει τη σταδιακή μείωση της σπαρτιατικής κυριαρχίας. Στη μάχη που έγινε στα Λεύκτρα το 371 π. χ., οι Θηβαίοι, με αρχηγό τον Επαμεινώντα, κατόρθωσαν να απωθήσουν την εισβολή των Σπαρτιατών στο τόπο τους, με αποτέλεσμα να κλονισθεί η ηγεμονική θέση της Σπάρτης. Στην αφήγηση του ο συγγραφέας αποδίδει την παρακμή της σπαρτιατικής δύναμης σε θεϊκή τιμωρία (επειδή νωρίτερα είχαν καταλάβει την Ακρόπολη της Θήβας, την Καδμεία).
Ακολουθεί η βαθμιαία άνοδος της Θηβαϊκής δύναμης. Όλα τα κράτη της κεντρικής Ελλάδος, εκτός από την Αθήνα, προσχώρησαν στη Θήβα, που ίδρυσε τη θηβαϊκοί συμμαχία. Ο Ξενοφών, μετά την ήττα των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα και την εξασθένιση της θέσης τους, αναγκάστηκε να μετακομίσει στην Κόρινθο 370 π. χ. Φαινόταν καθαρά ότι ο Επαμεινώντας της Θήβας επιδίωκε την ηγεμονία σ’ όλη την Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό έπρεπε να υπερνικηθεί η ισχύς των Αθηναίων, που στο μεταξύ είχαν ιδρύσει την Β’ Αθηναϊκή συμμαχία (377 π. χ.).
Η παρουσία του νέου κοινού εχθρού, που ήταν οι Θηβαίοι, οδήγησε στην προσέγγιση Αθηναίων και Σπαρτιατών! Είναι χαρακτηριστική η αφήγηση του Ξενοφώντα, που αναφέρεται στη ομιλία των μελών της σπαρτιατικής αποστολής στο χώρο της Βουλής των Αθηναίων, προκειμένου να συμφωνήσουν σε στενή συνεργασία, για να αντιμετωπιστεί ο κοινός αντίπαλος, οι Θηβαίοι. (ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΤ’ 5). Παράλληλα καταργήθηκε το ψήφισμα για την εξορία του συγγραφέα. Δεν είναι βέβαιο πότε γύρισε στην Αθήνα. Έστειλε πάντως τους γιους του να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό. Μάλιστα ο Γρύλλος σκοτώθηκε, πολεμώντας κατά των Θηβαίων στη μάχη της Μαντινείας (362 π. χ.), όπου συγκρούστηκαν όλες οι σημαντικές πόλεις – κράτη, με συνέπεια την εξασθένιση του νότιου Ελληνισμού.
Ο Ξενοφών πέθανε γύρω στο 355 π. χ., αφήνοντας πίσω του ένα πλούσιο συγγραφικό έργο. << Τα Ελληνικά >> είναι το μόνο ιστορικό σύγγραμμα του 4ου αιώνα π. χ. που σώθηκε.
Από; www.diodos.gr
Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011
ΝΑ ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΠΟΙΗΤΡΙΑ!!!!!
Ένα τετράχρονο κοριτσάκι από τη Μελβούρνη έχει κάνει άνω κάτω τους φίλους της τέχνης στη Νέα Υόρκη και όχι μόνο. Ήδη κάποιοι πίνακές της πουλήθηκαν έως και 24.000 δολάρια ο ένας.
Η μικρή Αελίτα, που συγκρίνεται με τους "γίγαντες" της τέχνης Πικάσο και Τζάκσον Πόλοκ, ξεκίνησε να ζωγραφίζει από δύο ετών.
Η διευθύντρια της γκαλερί Άντζελα Ντι Μπέλο κάνει λόγο για "φοβερό ταλέντο" το οποίο, προφανώς, κληρονόμησε από τους γονείς της, Νίκα Καλασνίκοβα και Μάικολ Αντρέ, αφού και οι δυο τους είναι ζωγράφοι.
Τα έργα της είναι γεμάτα χρώματα,
ζωντανά και αφηρημένα στα οποία κολλά πάνω μικρά αντικείμενα, αλλά και παιχνίδια.
"Δεν έχει εκπαιδευτεί, δεν γνωρίζει τι σημαίνει ιστορία τέχνης, δε σκέφτεται ότι ακολουθεί τα χνάρια του Πικάσο ή κάτι τέτοιο", λέει ο πατέρας της Αελίτα. "Είναι εντελώς αθώα και με αυτό το αθώο μάτι εκφράζεται πάνω στον καμβά".
Η Αελίτα είχε την ευκαιρία να αναδείξει τους πίνακές της όταν ο Μαρκ Τζέιμισον, διευθυντής της γκαλερί Brunswick της Μελβούρνης, ανακάλυψε τα δημιουργήματά της και ενθουσιάστηκε.
Από: www.hamomilaki.gr
Παρασκευή 27 Μαΐου 2011
Αρχιμήδης, 287-212π.Χ.
Μαθηματικός, εφευρέτης, μηχανικός, αστρονόμος, από τους επιφανέστερους της αρχαιότητας. Θεμελιωτής της Θεωρητικής Μηχανικής και ο μεγαλύτερος εφευρέτης της εποχής του (287-212). Ήταν γόνος πλούσιας και σπουδαίας οικογένειας, γιος του αστρονόμου Φειδία και συγγενής του τυράννου των Συρακουσών, σύμφωνα με τη γνωστή παράδοση.
Ταξίδεψε στην Αίγυπτο όπου σπούδασε στην Αλεξάνδρεια που ήταν τότε το πνευματικό κέντρο της εποχής. Δάσκαλοί του στη μαθηματική επιστήμη ήταν οι διάδοχοι του Ευκλείδη. Έγινε μάλιστα φίλος με το διάσημο μαθηματικό Κόνωνα το Σάμιο. Είχε επιστημονική επαφή με τον Ερατοσθένη της Κυρήνειας, διευθυντή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.
Επιστέφοντας στις Συρακούσες αφιερώθηκε στη μαθηματική έρευνα και στην πραγματοποίηση διαφόρων μηχανικών εφευρέσεων.
Οι εφευρέσεις του τον έκαναν διάσημο και έφτασαν μέχρι εμάς μέσα από την παράδοση και τα έργα μεταγενέστερων.
Η ιστορία και ο θρύλος αναφέρουν περισσότερα για τις μηχανικές επινοήσεις του Αρχιμήδη παρά για τα θεωρητικά και μαθηματικά επιτεύγματα. Οι μηχανές που επινόησε χρησιμοποιήθηκαν με σημαντικά αποτελέσματα εναντίον των Ρωμαίων στην πολιορκία των Συρακουσών.
Επινόησε καταπέλτες τόσο έξυπνα κατασκευασμένους ώστε είχαν και μακρινή και κοντινή εμβέλεια.
Ακόμη κατασκεύασε μηχανές για εκτόξευση βλημάτων δια μέσω οπών κατασκευασμένων στα τείχη (τηλεβόλα). Κατασκεύασε πρωτότυπες βλητικές μηχανές και άρπαγες με τις οποίες συλλάμβανε τα ρωμαϊκά πλοία και αφού τα σήκωνε ψηλά μετά τα κατέστρεφε. Ακόμη κάτοπτρα με τα οποία συγκέντρωνε τις ακτίνες του ήλιου πάνω στα εχθρικά πλοία τα οποία και έκαιγε.
Η συμβολή του Αρχιμήδη στην ανάπτυξη της Μηχανικής συνίσταται πέρα από την επινόηση των τροχαλιών, του πολύσπαστου και των οδοντωτών τροχών και ενός ιδιόμορφου αντλητικού συγκροτήματος, στην έλικα που φέρει το όνομά του. Ακόμη η επακριβής διατύπωση των νόμων των μοχλών και των ισορροπιών ή κέντρα βαρών. Εδώ υπάρχει και η περίφημη πρόταση: « σύμμετρα μεγέθη ισορροπούν σε αποστάσεις αντιστρόφως ανάλογες προς το βάρος τους».
Σε σχέση με τους μοχλούς και τις δυνατότητές τους μας αναφέρει τη φράση: «δος μοι πα στω και ταν γαν κινάσω». Απέδειξε στον Ιέρωνα ότι με ένα σύστημα τροχαλιών – οδοντωτών τροχών και μοχλών μπορεί να μετακινήσει ένα τεράστιο πλοίο με όλο το πλήρωμα μέσα, μόνος του. Ήταν ακόμη ο ίδιος που σχεδίασε και επιμελήθηκε τη ναυπήγηση του πλοίου.
Ανέλαβε, μετά από εντολή του Ιέρωνα, την οχύρωση της πόλης και διηύθυνε ο ίδιος την άμυνά της εναντίον των Ρωμαίων.
Στην Αστρονομία, ο Λίβιος μας λέει ότι ο Αρχιμήδης είναι «μοναδικός παρατηρητής του ουρανού και των αστέρων». Ο Ίπαρχος μας λέει ότι ο Αρχιμήδης ασχολήθηκε με τη μελέτη των ηλιοστασίων καθώς και με τον υπολογισμό της διάρκειας του έτους.
Ο Μακρόβιος αναφέρει ότι ο Αρχιμήδης ανακάλυψε τις αποστάσεις των πλανητών, ενώ στο έργο «Ψαμμίτης» περιγράφει τη συσκευή μέσω της οποίας μέτρησε τη φαινομενική γωνιακή διάμετρο του ήλιου.
Ο Κικέρων αναφέρεται με θαυμασμό για τον Αρχιμήδη στα «Κατοπτρικά».
Στα Μαθηματικά, που ο ίδιος θεωρούσε ως τα πιο σημαντικά ,παρουσίασε τη μέθοδο του προσδιορισμού του αριθμού π. Τελειοποίησε το ελληνικό σύστημα αρίθμησης και παρουσίασε μία μέθοδο παράστασης των πολύ μεγάλων αριθμών. Ασχολήθηκε με τη διαφορική Γεωμετρία, βρήκε τους τύπους πρόσθεσης και αφαίρεσης τόξων. Υπολόγισε το εμβαδόν της σφαίρας και του κυλίνδρου. Μελέτησε διάφορα στερεά εκ περιστροφής, όπως τα στερεά που παράγονται από περιστροφή έλλειψης υπερβολής και παραβολής γύρω από έναν άξονα.
Στη Γεωμετρία, το έργο του Αρχιμήδη αποτελείται κατά κύριο λόγο από πρωτότυπες μελέτες σχετικά με τον τετραγωνισμό των καμπυλόγραμμων επίπεδων σχημάτων, καθώς και με τον τετραγωνισμό και τον κυβισμό καμπύλων επιφανειών.
Τέλος επινόησε στο σύνολό της την Υδροστατική Επιστήμη, την οποία ανέπτυξε πλήρως.
Οι μελέτες του αναπαριστούν ένα σύνολο μαθηματικών και γεωμετρικών επιτευγμάτων, το οποίο δεν ξεπέρασε κανείς στην ανθρώπινη ιστορία.
Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος για τον Αρχιμήδη «δεν είναι δυνατόν να βρεθούν στη Γεωμετρία δυσκολότερα και πιο βασανιστικά ερωτήματα ή αποδείξεις, διατυπωμένα σε μορφή απλούστερων και σαφέστερων προτάσεων.»
Όπως αναφέρει ο Wallis « ο Αρχιμήδης αφήνει ένα συγκεκριμένο μυστήριο να καλύπτει τον τρόπο με τον οποίο κατέληγε στα αποτελέσματά του. Είναι σαν να είχε καλύψει σκοπίμως τα ίχνη του, τα ίχνη των ερευνών του, σα να ήταν απρόθυμος να αποκαλύψει το μυστικό της μεθόδου έρευνάς του στους μεταγενέστερους, ενώ επιθυμούσε να αποσπάσει τη συναίνεσή τους για τα αποτελέσματά του».
Και πάλι ο Wallis μας αναφέρει: «ο Αρχιμήδης, αλλά και οι πιο σημαντικοί αρχαίοι επιστήμονες, έκρυβαν από τους μεταγενέστερους τη μέθοδο ανάλυσης που χρησιμοποιούσαν ‘ώστε οι πιο σύγχρονοι μαθηματικοί να θεωρούν ευκολότερο να επινοήσουν μία νέα ανάλυση παρά να αναζητήσουν την παλιά».
Ο ίδιος ο Αρχιμήδης, ως φορέας ενός ανώτερου φιλοσοφικού πνεύματος, θεωρούσε ταπεινή και ανάξια κάθε τέχνη που εξυπηρετούσε πρακτικές ανάγκες ή αποσκοπούσε στο οικονομικό κέρδος. Γι` αυτό και έστρεψε όλη του την προσοχή και τις επιδιώξεις στους καθαρούς στοχασμούς, χωρίς να καταδεχτεί να αφήσει κάποιο γραπτό στοιχείο για τις τεχνολογικές του ανακαλύψεις, με μοναδική εξαίρεση όσες αναφέρονται στο έργο του «περί σφαιροποιίας». Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν ΄το ότι ο Κικέρων αργότερα βρήκε τον τάφο του και πάνω μία αναπαράσταση ενός κυλίνδρου περιγεγραμμένου σε σφαίρα με μία περιγραφή που έδινε το λόγο του κυλίνδρου προς τη σφαίρα.
Όπως για τον Πυθαγόρα και τον Πλάτωνα, έτσι και για τον Αρχιμήδη, οι μορφές και τα απτά πράγματα είναι σκιές ή πιο χοντροειδείς καταστάσεις ανώτερων ιδεών. Γι` αυτό το λόγο, μία οντότητα αυτού του μεγέθους, ορθά θεωρεί ότι η αλήθεια βρίσκεται στις ιδέες και σε πιο λεπτά νοητικά επίπεδα και με αυτές είναι που πρέπει να ασχολείται. Έτσι ένας ανώτερος άνθρωπος δεν επικεντρώνεται στη σκιά αλλά σε αυτό που παράγει τη σκιά. Ακόμη και ο θάνατός του τον βρήκε ενώ στοχαζόταν πάνω σε κάποια σχήματα που είχα σχεδιάσει πάνω στο χώμα. Όταν τον πλησίασε ο Ρωμαίος στρατιώτης αυτός του είπε: « Άνθρωπε μείνε μακριά από το σχήμα μου». Ο στρατιώτης εξαγριωμένος τον σκότωσε.
Ταξίδεψε στην Αίγυπτο όπου σπούδασε στην Αλεξάνδρεια που ήταν τότε το πνευματικό κέντρο της εποχής. Δάσκαλοί του στη μαθηματική επιστήμη ήταν οι διάδοχοι του Ευκλείδη. Έγινε μάλιστα φίλος με το διάσημο μαθηματικό Κόνωνα το Σάμιο. Είχε επιστημονική επαφή με τον Ερατοσθένη της Κυρήνειας, διευθυντή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.
Επιστέφοντας στις Συρακούσες αφιερώθηκε στη μαθηματική έρευνα και στην πραγματοποίηση διαφόρων μηχανικών εφευρέσεων.
Οι εφευρέσεις του τον έκαναν διάσημο και έφτασαν μέχρι εμάς μέσα από την παράδοση και τα έργα μεταγενέστερων.
Η ιστορία και ο θρύλος αναφέρουν περισσότερα για τις μηχανικές επινοήσεις του Αρχιμήδη παρά για τα θεωρητικά και μαθηματικά επιτεύγματα. Οι μηχανές που επινόησε χρησιμοποιήθηκαν με σημαντικά αποτελέσματα εναντίον των Ρωμαίων στην πολιορκία των Συρακουσών.
Επινόησε καταπέλτες τόσο έξυπνα κατασκευασμένους ώστε είχαν και μακρινή και κοντινή εμβέλεια.
Ακόμη κατασκεύασε μηχανές για εκτόξευση βλημάτων δια μέσω οπών κατασκευασμένων στα τείχη (τηλεβόλα). Κατασκεύασε πρωτότυπες βλητικές μηχανές και άρπαγες με τις οποίες συλλάμβανε τα ρωμαϊκά πλοία και αφού τα σήκωνε ψηλά μετά τα κατέστρεφε. Ακόμη κάτοπτρα με τα οποία συγκέντρωνε τις ακτίνες του ήλιου πάνω στα εχθρικά πλοία τα οποία και έκαιγε.
Η συμβολή του Αρχιμήδη στην ανάπτυξη της Μηχανικής συνίσταται πέρα από την επινόηση των τροχαλιών, του πολύσπαστου και των οδοντωτών τροχών και ενός ιδιόμορφου αντλητικού συγκροτήματος, στην έλικα που φέρει το όνομά του. Ακόμη η επακριβής διατύπωση των νόμων των μοχλών και των ισορροπιών ή κέντρα βαρών. Εδώ υπάρχει και η περίφημη πρόταση: « σύμμετρα μεγέθη ισορροπούν σε αποστάσεις αντιστρόφως ανάλογες προς το βάρος τους».
Σε σχέση με τους μοχλούς και τις δυνατότητές τους μας αναφέρει τη φράση: «δος μοι πα στω και ταν γαν κινάσω». Απέδειξε στον Ιέρωνα ότι με ένα σύστημα τροχαλιών – οδοντωτών τροχών και μοχλών μπορεί να μετακινήσει ένα τεράστιο πλοίο με όλο το πλήρωμα μέσα, μόνος του. Ήταν ακόμη ο ίδιος που σχεδίασε και επιμελήθηκε τη ναυπήγηση του πλοίου.
Ανέλαβε, μετά από εντολή του Ιέρωνα, την οχύρωση της πόλης και διηύθυνε ο ίδιος την άμυνά της εναντίον των Ρωμαίων.
Στην Αστρονομία, ο Λίβιος μας λέει ότι ο Αρχιμήδης είναι «μοναδικός παρατηρητής του ουρανού και των αστέρων». Ο Ίπαρχος μας λέει ότι ο Αρχιμήδης ασχολήθηκε με τη μελέτη των ηλιοστασίων καθώς και με τον υπολογισμό της διάρκειας του έτους.
Ο Μακρόβιος αναφέρει ότι ο Αρχιμήδης ανακάλυψε τις αποστάσεις των πλανητών, ενώ στο έργο «Ψαμμίτης» περιγράφει τη συσκευή μέσω της οποίας μέτρησε τη φαινομενική γωνιακή διάμετρο του ήλιου.
Ο Κικέρων αναφέρεται με θαυμασμό για τον Αρχιμήδη στα «Κατοπτρικά».
Στα Μαθηματικά, που ο ίδιος θεωρούσε ως τα πιο σημαντικά ,παρουσίασε τη μέθοδο του προσδιορισμού του αριθμού π. Τελειοποίησε το ελληνικό σύστημα αρίθμησης και παρουσίασε μία μέθοδο παράστασης των πολύ μεγάλων αριθμών. Ασχολήθηκε με τη διαφορική Γεωμετρία, βρήκε τους τύπους πρόσθεσης και αφαίρεσης τόξων. Υπολόγισε το εμβαδόν της σφαίρας και του κυλίνδρου. Μελέτησε διάφορα στερεά εκ περιστροφής, όπως τα στερεά που παράγονται από περιστροφή έλλειψης υπερβολής και παραβολής γύρω από έναν άξονα.
Στη Γεωμετρία, το έργο του Αρχιμήδη αποτελείται κατά κύριο λόγο από πρωτότυπες μελέτες σχετικά με τον τετραγωνισμό των καμπυλόγραμμων επίπεδων σχημάτων, καθώς και με τον τετραγωνισμό και τον κυβισμό καμπύλων επιφανειών.
Τέλος επινόησε στο σύνολό της την Υδροστατική Επιστήμη, την οποία ανέπτυξε πλήρως.
Οι μελέτες του αναπαριστούν ένα σύνολο μαθηματικών και γεωμετρικών επιτευγμάτων, το οποίο δεν ξεπέρασε κανείς στην ανθρώπινη ιστορία.
Όπως αναφέρει ο Πλούταρχος για τον Αρχιμήδη «δεν είναι δυνατόν να βρεθούν στη Γεωμετρία δυσκολότερα και πιο βασανιστικά ερωτήματα ή αποδείξεις, διατυπωμένα σε μορφή απλούστερων και σαφέστερων προτάσεων.»
Όπως αναφέρει ο Wallis « ο Αρχιμήδης αφήνει ένα συγκεκριμένο μυστήριο να καλύπτει τον τρόπο με τον οποίο κατέληγε στα αποτελέσματά του. Είναι σαν να είχε καλύψει σκοπίμως τα ίχνη του, τα ίχνη των ερευνών του, σα να ήταν απρόθυμος να αποκαλύψει το μυστικό της μεθόδου έρευνάς του στους μεταγενέστερους, ενώ επιθυμούσε να αποσπάσει τη συναίνεσή τους για τα αποτελέσματά του».
Και πάλι ο Wallis μας αναφέρει: «ο Αρχιμήδης, αλλά και οι πιο σημαντικοί αρχαίοι επιστήμονες, έκρυβαν από τους μεταγενέστερους τη μέθοδο ανάλυσης που χρησιμοποιούσαν ‘ώστε οι πιο σύγχρονοι μαθηματικοί να θεωρούν ευκολότερο να επινοήσουν μία νέα ανάλυση παρά να αναζητήσουν την παλιά».
Ο ίδιος ο Αρχιμήδης, ως φορέας ενός ανώτερου φιλοσοφικού πνεύματος, θεωρούσε ταπεινή και ανάξια κάθε τέχνη που εξυπηρετούσε πρακτικές ανάγκες ή αποσκοπούσε στο οικονομικό κέρδος. Γι` αυτό και έστρεψε όλη του την προσοχή και τις επιδιώξεις στους καθαρούς στοχασμούς, χωρίς να καταδεχτεί να αφήσει κάποιο γραπτό στοιχείο για τις τεχνολογικές του ανακαλύψεις, με μοναδική εξαίρεση όσες αναφέρονται στο έργο του «περί σφαιροποιίας». Δεν είναι καθόλου τυχαίο λοιπόν ΄το ότι ο Κικέρων αργότερα βρήκε τον τάφο του και πάνω μία αναπαράσταση ενός κυλίνδρου περιγεγραμμένου σε σφαίρα με μία περιγραφή που έδινε το λόγο του κυλίνδρου προς τη σφαίρα.
Όπως για τον Πυθαγόρα και τον Πλάτωνα, έτσι και για τον Αρχιμήδη, οι μορφές και τα απτά πράγματα είναι σκιές ή πιο χοντροειδείς καταστάσεις ανώτερων ιδεών. Γι` αυτό το λόγο, μία οντότητα αυτού του μεγέθους, ορθά θεωρεί ότι η αλήθεια βρίσκεται στις ιδέες και σε πιο λεπτά νοητικά επίπεδα και με αυτές είναι που πρέπει να ασχολείται. Έτσι ένας ανώτερος άνθρωπος δεν επικεντρώνεται στη σκιά αλλά σε αυτό που παράγει τη σκιά. Ακόμη και ο θάνατός του τον βρήκε ενώ στοχαζόταν πάνω σε κάποια σχήματα που είχα σχεδιάσει πάνω στο χώμα. Όταν τον πλησίασε ο Ρωμαίος στρατιώτης αυτός του είπε: « Άνθρωπε μείνε μακριά από το σχήμα μου». Ο στρατιώτης εξαγριωμένος τον σκότωσε.
Πέμπτη 26 Μαΐου 2011
Γιάννης Βαρβέρης
Ξαφνικά και σε ηλικία 56 ετών
Πέθανε ξαφνικά χθες το βράδυ στα 56 του χρόνια και από ανακοπή καρδιάς ο πολυβραβευμένος ποιητής Γιάννης Βαρβέρης.
Ο Γιάννης Βαρβέρης σπούδασε νομικά, εξέδωσε έντεκα βιβλία ποίησης, καθώς και μεταφράσεις ξένης λογοτεχνίας και αττικής κωμωδίας.
Το 1976 ξεκίνησε να γράφει κριτική θεάτρου και τα κείμενά του έχουν συγκεντρωθεί σε έξι τόμους.
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε ανθολογίες στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα γερμανικά, στα ιταλικά, στα ισπανικά και στα ρουμάνικα.
Το 1996 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Κριτικής - Δοκιμίου. Το 2001 του απονεμήθηκε το Βραβείο Καβάφη για την ποιητική συλλογή «Ποιήματα 1975-1996» (Κέδρος, 2000).
Το 2002 του απονεμήθηκε το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Διαβάζω» για την ποιητική συλλογή «Στα ξένα» (Κέδρος, 2001), ενώ το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του ποιητικού του έργου.
Πέθανε ξαφνικά χθες το βράδυ στα 56 του χρόνια και από ανακοπή καρδιάς ο πολυβραβευμένος ποιητής Γιάννης Βαρβέρης.
Ο Γιάννης Βαρβέρης σπούδασε νομικά, εξέδωσε έντεκα βιβλία ποίησης, καθώς και μεταφράσεις ξένης λογοτεχνίας και αττικής κωμωδίας.
Το 1976 ξεκίνησε να γράφει κριτική θεάτρου και τα κείμενά του έχουν συγκεντρωθεί σε έξι τόμους.
Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε ανθολογίες στα αγγλικά, στα γαλλικά, στα γερμανικά, στα ιταλικά, στα ισπανικά και στα ρουμάνικα.
Το 1996 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Κριτικής - Δοκιμίου. Το 2001 του απονεμήθηκε το Βραβείο Καβάφη για την ποιητική συλλογή «Ποιήματα 1975-1996» (Κέδρος, 2000).
Το 2002 του απονεμήθηκε το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Διαβάζω» για την ποιητική συλλογή «Στα ξένα» (Κέδρος, 2001), ενώ το 2010 τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του ποιητικού του έργου.
Τετάρτη 25 Μαΐου 2011
Κάντε ησυχία μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες!
Κάντε ησυχία μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες! -
Γίναμε σύνθημα στα χείλη των Ισπανών διαδηλωτών...
Με το σύνθημα Κάντε ησυχία μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες ,
οι Ισπανοί συγκεντρωμένοι διαδηλωτές στη Μαδρίτη
μας χλευάζουν για την απάθειά μας.
Γίναμε σύνθημα στα χείλη των Ισπανών διαδηλωτών...
Με το σύνθημα Κάντε ησυχία μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες ,
οι Ισπανοί συγκεντρωμένοι διαδηλωτές στη Μαδρίτη
μας χλευάζουν για την απάθειά μας.
Παρασκευή 20 Μαΐου 2011
"Παλάτι του Τσαουσέσκου".
Κοινό χαρακτηριστικό των ολοκληρωτικών καθεστώτων είναι το παραλήρημα μεγαλείου και η προσωπολατρεία. Αυτά εκδηλώνονται με τη μνημειακή κρατική αρχιτεκτονική, η οποία προβάλλει την ισχύ του καθεστώτος. Πρωτοπόρος αυτής της ιδεολογίας υπήρξε ο Νικολάε Τσαουσέσκου, Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ρουμανίας και Γενικός Γραμματέας του Ρουμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (ο οποίος ήταν νομίμως εκλεγμένος και όχι δικτάτωρ, σύμφωνα πάντα με τα κομμουνιστικά δεδομένα). Μετά την υποχρεωτική κρατικοποίηση της γης, συνέλαβε ένα μεγαλοπρεπές σχέδιο: τον εξορθολογισμό (rationalizare) των αστικών και αγροτικών οικισμών, που θα οδηγούσε τη χώρα του στη "Χρυσή Εποχή
Ο καταστροφικός σεισμός του 1977 που έπληξε την πρωτεύουσα Βουκουρέστι και μεγάλο μέρος του νότου της χώρας, του έδωσε την ευκαιρία να βάλει τα σχέδιά του σε εφαρμογή. Έχοντας ως πρότυπο την πρωτεύουσα της Βορείου Κορέας Πυονγκ Γιάνγκ, αποφάσισε την ανοικοδόμηση του Βουκουρεστίου. Τον τετραετούς διάρκειας διαγωνισμό κέρδισε η 28χρονη Άνκα Πετρέσκου.
Αρχικά ισοπεδώθηκαν, με συνοπτικές διαδικασίες αποβολής των 40.000 κατοίκων από τα σπίτια τους, 7 τετραγωνικά χιλιόμετρα από την έκταση της παλιάς πόλεως του Βουκουρεστίου, που αντιστοιχούν με την έκταση της Βενετίας. Σε αυτήν βρίσκονταν πλήθος μνημείων του Ρουμανικού έθνους: μοναστήρια και εκκλησίες, νοσοκομεία, δημόσια κτήρια και οικίες αξιόλογης αρχιτεκτονικής, τα οποία έδιναν στο Βουκουρέστι επαξίως τον τίτλο "Παρίσι της Ανατολής". Μεταξύ αυτών και αξιολογότατα μνημεία της εποχής των Φαναριωτών, όπως η Μονή Βακαρέστι, μνημείο της Ουνέσκο, το Νοσοκομείο Μπρινκοβεάνου, ο μοναδικός λόφος της πόλεως με τη Μονή Μιχαήλ Βόδα, που στέγαζε τα Αρχεία του Κράτους και πλήθος άλλων.
Τίποτε από αυτά δε συγκίνησε τον μεγαλομανή ηγέτη. Μόνο κάποιες εκκλησίες γλύτωσαν, αλλά μεταφέρθηκαν σε νέες θέσεις, πίσω από τις πολυκατοικίες που στέγαζαν κομματικά στελέχη, για να μην είναι ορατές και διαταράσσουν τη σοσιαλιστική αρμονία. Η τεχνολογία μεταφοράς κτηρίων που είδαμε τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα είναι ρουμανική, και οφείλεται στα σχέδια του Τσαουσέσκου. Στη θέση των γραφικών συνοικιών που βρίσκονταν εκατέρωθεν του ποταμού Ντιμπόβιτσα, άρχισε να διαμορφώνεται το νέο, σοσιαλιστικό διοικητικό κέντρο της Ρουμανίας, ένα κράτος εν κράτει. Έμβλημά του, το "Σπίτι του Λαού" (Casa Poporului), στο οποίο οδηγούσε μία μεγαλοπρεπής λεωφόρος με το βαρύγδουπο όνομα "Νίκη του Σοσιαλισμού" (Victoria Socialismului), που περιβαλλόταν από πολυκατοικίες για την κομματική νομενκλατούρα. Το κτήριο αυτό αρχικά προοριζόταν για να στεγάσει το Προεδρικό Μέγαρο, τη Βουλή και τη Γερουσία, καθώς και όλα τα Υπουργεία, ήταν δηλαδή ένα συγκεντρωτικό διοικητικό κτήριο απίστευτης χλιδής. Φυσικά, μόνο σπίτι του λαού δεν ήταν, καθώς ο λαός το αποκαλούσε εύστοχα "Παλάτι του Τσαουσέσκου".
Η ανέγερσή του ξεκίνησε το 1983. Το μέγεθός του είναι ασύλληπτα μεγάλο: έχει διαστάσεις 270Χ240 μέτρα, ύψος 84 μέτρα, και βάθος 92 μέτρα. Καλύπτει επιφάνεια 66.000 τετραγωνικών μέτρων, ενώ το συνολικό εμβαδόν του ανέρχεται στα 330.000 τετραγωνικά μέτρα και έχει όγκο 2.550.000 κυβικά μέτρα. Έχει 12 ορόφους και 8 υπόγεια. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο διοικητικό κτήριο στον κόσμο, μετά το αμερικανικό Πεντάγωνο, και το τρίτο σε όγκο, μετά τη βάση εκτοξεύσεως πυραύλων του Ακρωτηρίου Κανάβεραλ στη Φλόριδα των ΗΠΑ και την πυραμίδα του Κετζαλκοάτλ στο Μεξικό.
Για το σχεδιασμό και την ανοικοδόμησή του απασχολήθηκαν μόνο ρουμανικά χέρια και χρησιμοποιήθηκαν αποκλειστικά ρουμανικά υλικά. Τα καλύτερα μάρμαρα, ξύλα, μέταλλα, κρύσταλλα, γυαλιά, δέρματα και οι καλύτεροι τεχνίτες της χώρας συνέβαλαν στην ανοικοδόμηση αυτού του μεγαλοπρεπούς κτηρίου, το οποίο στεγάζει το μεγαλύτερο χαλί και τον μεγαλύτερο πολυέλαιο του κόσμου. Επειδή μάλιστα το χαλί, εάν μεταφερόταν από αλλού, θα καταστρεφόταν από το βάρος του, κατασκευάστηκε επί τόπου. Κάθε ένα από τα 1000 δωμάτιά του έχει μοναδικό διάκοσμο. Ένα εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα μαρμάρου καλύπτουν τις επιφάνειές του και 2.800 πολυέλαιοι το φωτίζουν. Επτακόσιοι αρχιτέκτονες και είκοσι χιλιάδες εργάτες δούλευαν επί εικοσιτετραώρου βάσεως για την κατασκευή του.
Όλα αυτά έλαβαν τέλος με την επανάσταση του Ρουμανικού λαού, που έζησε μια πραγματική λιμοκτονία από το 1980 έως το Δεκέμβριο του 1989, προκειμένου να πραγματοποιηθούν τα σχέδια του συντρόφου Τσαουσέσκου. Η μεταπολίτευση το βρήκε ημιτελές και ακολούθησε μεγάλος προβληματισμός για την τύχη του κτηρίου που εξέφραζε τη μεγαλομανία του, αλλά και τη δημιουργικότητα του Ρουμανικού λαού. Προτάθηκε να πωληθεί στο ΝΑΤΟ, προκειμένου να αποτελέσει την έδρα του. Τελικά αποφασίστηκε ότι ήταν πιο συμφέρον να αποπερατωθεί σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια, παρά να πάνε χαμένοι οι κόποι και τα χρήματα του λαού.
Τελικά από τη δεκαετία του 1990 και μετά από νέες θυσίες και έξοδα, στέγασε τη Βουλή και τη Γερουσία, άλλες κρατικές υπηρεσίες και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Καθώς ένα μέρος του είναι επισκέψιμο από το κοινό, αποτελεί έναν από τα πλέον ενδιαφέροντα αξιοθέατα της πόλεως.
Πέμπτη 5 Μαΐου 2011
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ (1900 - 1971) Ο Γιώργος Σεφέρης (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιώργου Σεφεριάδη) γεννήθηκε στη Σμύρνη, γιος του δικηγόρου και διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Παρισιού Στέλιου Σεφεριάδη και της Δέσπως το γένος Γιωργάκη Τενεκίδη. Είχε δύο μικρότερα αδέρφια την Ιωάννα (μετέπειτα σύζυγο του Κωνσταντίνου Τσάτσου) και τον Άγγελο.
Η πανεπιστημιακή καριέρα του πατέρα του υπήρξε λαμπρή και κατέληξε το 1933 στην αναγόρευσή του ως Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού. Μετά το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου το 1914 η οικογένεια Σεφεριάδη εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Στην Αθήνα ο Σεφέρης τέλειωσε το Πρότυπο Κλασικό Γυμνάσιο. Από το 1918 ως το 1924 έζησε στο Παρίσι όπου σπούδασε νομικά και ήρθε σε επαφή με τη σύγχρονή του γαλλική λογοτεχνική παραγωγή.
Στο Παρίσι συνεργάστηκε με το φοιτητικό περιοδικό Βωμός (με το ψευδώνυμο Γιώργος Σκαλιώτης), έδωσε μια διάλεξη για τον Jan Moreas στο Σύλλογο Ελλήνων Σπουδαστών και άρχισε να γράφει ποιήματα στα γαλλικά και τα ελληνικά. Το καλοκαίρι του 1924 μετά την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο έφυγε για το Λονδίνο, όπου έμεινε ως το χειμώνα του επόμενου χρόνου. Εκεί έγραψε το ποίημα Fog. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα άρχισε να γράφει το Ημερολόγιο, και το γνωστό ως Έξι νύχτες στην Ακρόπολη πεζογράφημα και πρωτοδιάβασε τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη.
Το 1926 πέθανε η μητέρα του και στις 29 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου ο Σεφέρης διορίστηκε ακόλουθος του Υπουργείου Εξωτερικών. Το 1928 δημοσιεύτηκε η μετάφρασή του από το έργο του Βαλερύ Μια νύχτα με τον κ.Τεστ στη Νέα Εστία. Τον ίδιο χρόνο έγραψε Το ύφος μιας μέρας και το Γράμμα του Μαθιού Πασκάλη. Το 1931 κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Στροφή, για την οποία ο Παλαμάς δημοσίευσε επιστολή στη Νέα Εστία.
Διορίστηκε υποπρόξενος και στη συνέχεια πρόξενος στο Γενικό Προξενείο του Λονδίνου, όπου παρέμεινε ως το 1934. Το 1932 δημοσίευσε τη Στέρνα και το 1935 το Μυθιστόρημα, και τα δύο σε περιορισμένα αντίτυπα. Το 1936 δημοσίευσε το βιβλίο Θ.Σ.Έλιοτ και διορίστηκε Πρόξενος στην Κορυτσά, όπου έμεινε ως το 1937, που ταξίδεψε στο Βουκουρέστι για το Συνέδριο Διαβαλκανικού Τύπου. Τότε πραγματοποιήθηκε και η πρώτη μετάφραση ποιήματός του στα γαλλικά από την Έλλη Λαμπρίδη.
Το 1938 διορίστηκε προϊστάμενος της Διευθύνσεως Εξωτερικού Τύπου στην Αθήνα και ένα χρόνο αργότερα γνωρίστηκε με τον Αντρέ Ζιντ στο σπίτι του Κ.Θ.Δημαρά και ταξίδεψε στη Ρουμανία με τον Τ.Παπατσώνη.
Το 1940 εξέδωσε τα Ημερολόγιο Καταστρώματος Α’, Ποιήματα 1 και Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937). Τον ίδιο χρόνο υπέγραψε μανιφέστο κατά του Ιταλικού Φασισμού και το διάγγελμα του βασιλιά μαζί με το Νικολούδη. Το 1941 παντρεύτηκε τη Μαρώ Ζάννου, εξέδωσε το Χειρόγραφο Σεπτ. ‘41 και ταξίδεψε με την ελληνική κυβέρνηση στη Σούδα, την Αίγυπτο και τη Νότιο Αφρική.
Το 1942 εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια η Λύρα του Κάλβου με πρόλογο του Σεφέρη. Ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ και μετατέθηκε στο Κάιρο (Διεύθυνση Τύπου και Πληροφοριών της Ελληνικής Κυβέρνησης). Το 1943 έδωσε διαλέξεις για τον Παλαμά και το Μακρυγιάννη στο Κάιρο και την Αλεξάνδρεια και γνωρίστηκε με το Στρατή Τσίρκα.
Το 1944 εκδόθηκαν οι Δοκιμές στο Κάιρο και το Ημερολόγιο Καταστρώματος Β’. Ταξίδεψε με την κυβέρνηση στην Ιταλία και τον Οκτώβρη επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1945 διετέλεσε διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αντιβασιλέα Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.
Το 1946 γνωρίστηκε με τον Eluard , εξέδωσε τον Ερωτόκριτο, την Κίχλη και διάβασε τη μελέτη του Καβάφης - Έλιοτ · Παράλληλοι στο Βρετανικό Συμβούλιο της Αθήνας.
Το 1947 τιμήθηκε με το έπαθλο Παλαμά και ένα χρόνο αργότερα παραιτήθηκε μαζί με πολλούς άλλους συγγραφείς από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, τονίζοντας τη φθορά που είχε υποστεί ο θεσμός. Διορίστηκε σύμβουλος πρεσβείας στην Άγκυρα.
Το 1949 εκδόθηκε η μετάφρασή του από ποιήματα του Έλιοτ με τίτλο Η έρημη χώρα και άλλα ποιήματα. Το 1950 πέθανε ο αδερφός του Άγγελος στην Αμερική. Τον ίδιο χρόνο ο Σεφέρης ταξίδεψε στη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη. Τον επόμενο χρόνο πέθανε ο πατέρας του · διορίστηκε σύμβουλος στην πρεσβεία του Λονδίνου.
Το 1952 μετατέθηκε στη Βηρυτό και το 1953 πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι στην Κύπρο μαζί με τη γυναίκα του (ακολούθησε δεύτερο ταξίδι τον επόμενο χρόνο και τρίτο το 1955).
Το 1956 έγινε διευθυντής στην Β’ Πολιτική Διεύθυνση του Υπουργείου Εξωτερικών και το 1957 συμμετείχε στη συζήτηση για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη. Τότε διορίστηκε πρεσβευτής στο Λονδίνο, όπου παρέμεινε ως το 1962.
Το 1960 ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτωρ των γραμμάτων από το πανεπιστήμιο του Cambridge, το 1961 τιμήθηκε με το βραβείο Foyle και το 1963 με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Ένα χρόνο αργότερα αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης και Οξφόρδης και ταξίδεψε στην Ισπανία.
Το 1964 δημοσιεύτηκε η μετάφρασή του από το Άσμα ασμάτων και οι Αντιγραφές. Τότε γνωρίστηκε με τον Ezra Pound, ενώ ένα χρόνο αργότερα δημοσιεύτηκαν τα Τρία Κρυφά ποιήματα και εκδόθηκε η μετάφραση της Αποκάλυψης του Ιωάννη.
Το 1969 δημοσιεύτηκε η δήλωσή του κατά της χούντας του Παπαδόπουλου και ο Σεφέρης παύτηκε από πρέσβης επί τιμή, ενώ του απαγορεύτηκε και να κάνει χρήση του διπλωματικού του διαβατηρίου. Το 1971 έγραψε το τελευταίο του ποίημα με τίτλο Επί ασπαλάθων.
Πέθανε το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου. Είχε προηγουμένως υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στο δωδεκαδάκτυλο. Την κηδεία του παρακολούθησαν χιλιάδες κόσμου.
Ο Γιώργος Σεφέρης υπήρξε ηγετική μορφή στην ποίηση και τη θεωρία της λογοτεχνίας στην Ελλάδα του εικοστού αιώνα. Με τη σκέψη και τη δημιουργία του ανανέωσε ριζικά τον προσανατολισμό της νεοελληνικής λογοτεχνίας, συνδυάζοντας βαθιά γνώση της παράδοσης και των παγκόσμιων ιδεολογικών ρευμάτων και προτάσσοντας το αίτημα της ελληνικότητας στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πραγματικότητας.
Η πανεπιστημιακή καριέρα του πατέρα του υπήρξε λαμπρή και κατέληξε το 1933 στην αναγόρευσή του ως Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού. Μετά το ξέσπασμα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου το 1914 η οικογένεια Σεφεριάδη εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Στην Αθήνα ο Σεφέρης τέλειωσε το Πρότυπο Κλασικό Γυμνάσιο. Από το 1918 ως το 1924 έζησε στο Παρίσι όπου σπούδασε νομικά και ήρθε σε επαφή με τη σύγχρονή του γαλλική λογοτεχνική παραγωγή.
Στο Παρίσι συνεργάστηκε με το φοιτητικό περιοδικό Βωμός (με το ψευδώνυμο Γιώργος Σκαλιώτης), έδωσε μια διάλεξη για τον Jan Moreas στο Σύλλογο Ελλήνων Σπουδαστών και άρχισε να γράφει ποιήματα στα γαλλικά και τα ελληνικά. Το καλοκαίρι του 1924 μετά την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο έφυγε για το Λονδίνο, όπου έμεινε ως το χειμώνα του επόμενου χρόνου. Εκεί έγραψε το ποίημα Fog. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα άρχισε να γράφει το Ημερολόγιο, και το γνωστό ως Έξι νύχτες στην Ακρόπολη πεζογράφημα και πρωτοδιάβασε τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη.
Το 1926 πέθανε η μητέρα του και στις 29 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου ο Σεφέρης διορίστηκε ακόλουθος του Υπουργείου Εξωτερικών. Το 1928 δημοσιεύτηκε η μετάφρασή του από το έργο του Βαλερύ Μια νύχτα με τον κ.Τεστ στη Νέα Εστία. Τον ίδιο χρόνο έγραψε Το ύφος μιας μέρας και το Γράμμα του Μαθιού Πασκάλη. Το 1931 κυκλοφόρησε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Στροφή, για την οποία ο Παλαμάς δημοσίευσε επιστολή στη Νέα Εστία.
Διορίστηκε υποπρόξενος και στη συνέχεια πρόξενος στο Γενικό Προξενείο του Λονδίνου, όπου παρέμεινε ως το 1934. Το 1932 δημοσίευσε τη Στέρνα και το 1935 το Μυθιστόρημα, και τα δύο σε περιορισμένα αντίτυπα. Το 1936 δημοσίευσε το βιβλίο Θ.Σ.Έλιοτ και διορίστηκε Πρόξενος στην Κορυτσά, όπου έμεινε ως το 1937, που ταξίδεψε στο Βουκουρέστι για το Συνέδριο Διαβαλκανικού Τύπου. Τότε πραγματοποιήθηκε και η πρώτη μετάφραση ποιήματός του στα γαλλικά από την Έλλη Λαμπρίδη.
Το 1938 διορίστηκε προϊστάμενος της Διευθύνσεως Εξωτερικού Τύπου στην Αθήνα και ένα χρόνο αργότερα γνωρίστηκε με τον Αντρέ Ζιντ στο σπίτι του Κ.Θ.Δημαρά και ταξίδεψε στη Ρουμανία με τον Τ.Παπατσώνη.
Το 1940 εξέδωσε τα Ημερολόγιο Καταστρώματος Α’, Ποιήματα 1 και Τετράδιο Γυμνασμάτων (1928-1937). Τον ίδιο χρόνο υπέγραψε μανιφέστο κατά του Ιταλικού Φασισμού και το διάγγελμα του βασιλιά μαζί με το Νικολούδη. Το 1941 παντρεύτηκε τη Μαρώ Ζάννου, εξέδωσε το Χειρόγραφο Σεπτ. ‘41 και ταξίδεψε με την ελληνική κυβέρνηση στη Σούδα, την Αίγυπτο και τη Νότιο Αφρική.
Το 1942 εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια η Λύρα του Κάλβου με πρόλογο του Σεφέρη. Ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ και μετατέθηκε στο Κάιρο (Διεύθυνση Τύπου και Πληροφοριών της Ελληνικής Κυβέρνησης). Το 1943 έδωσε διαλέξεις για τον Παλαμά και το Μακρυγιάννη στο Κάιρο και την Αλεξάνδρεια και γνωρίστηκε με το Στρατή Τσίρκα.
Το 1944 εκδόθηκαν οι Δοκιμές στο Κάιρο και το Ημερολόγιο Καταστρώματος Β’. Ταξίδεψε με την κυβέρνηση στην Ιταλία και τον Οκτώβρη επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1945 διετέλεσε διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αντιβασιλέα Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.
Το 1946 γνωρίστηκε με τον Eluard , εξέδωσε τον Ερωτόκριτο, την Κίχλη και διάβασε τη μελέτη του Καβάφης - Έλιοτ · Παράλληλοι στο Βρετανικό Συμβούλιο της Αθήνας.
Το 1947 τιμήθηκε με το έπαθλο Παλαμά και ένα χρόνο αργότερα παραιτήθηκε μαζί με πολλούς άλλους συγγραφείς από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, τονίζοντας τη φθορά που είχε υποστεί ο θεσμός. Διορίστηκε σύμβουλος πρεσβείας στην Άγκυρα.
Το 1949 εκδόθηκε η μετάφρασή του από ποιήματα του Έλιοτ με τίτλο Η έρημη χώρα και άλλα ποιήματα. Το 1950 πέθανε ο αδερφός του Άγγελος στην Αμερική. Τον ίδιο χρόνο ο Σεφέρης ταξίδεψε στη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη. Τον επόμενο χρόνο πέθανε ο πατέρας του · διορίστηκε σύμβουλος στην πρεσβεία του Λονδίνου.
Το 1952 μετατέθηκε στη Βηρυτό και το 1953 πραγματοποίησε το πρώτο του ταξίδι στην Κύπρο μαζί με τη γυναίκα του (ακολούθησε δεύτερο ταξίδι τον επόμενο χρόνο και τρίτο το 1955).
Το 1956 έγινε διευθυντής στην Β’ Πολιτική Διεύθυνση του Υπουργείου Εξωτερικών και το 1957 συμμετείχε στη συζήτηση για το Κυπριακό στη Νέα Υόρκη. Τότε διορίστηκε πρεσβευτής στο Λονδίνο, όπου παρέμεινε ως το 1962.
Το 1960 ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτωρ των γραμμάτων από το πανεπιστήμιο του Cambridge, το 1961 τιμήθηκε με το βραβείο Foyle και το 1963 με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Ένα χρόνο αργότερα αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης και Οξφόρδης και ταξίδεψε στην Ισπανία.
Το 1964 δημοσιεύτηκε η μετάφρασή του από το Άσμα ασμάτων και οι Αντιγραφές. Τότε γνωρίστηκε με τον Ezra Pound, ενώ ένα χρόνο αργότερα δημοσιεύτηκαν τα Τρία Κρυφά ποιήματα και εκδόθηκε η μετάφραση της Αποκάλυψης του Ιωάννη.
Το 1969 δημοσιεύτηκε η δήλωσή του κατά της χούντας του Παπαδόπουλου και ο Σεφέρης παύτηκε από πρέσβης επί τιμή, ενώ του απαγορεύτηκε και να κάνει χρήση του διπλωματικού του διαβατηρίου. Το 1971 έγραψε το τελευταίο του ποίημα με τίτλο Επί ασπαλάθων.
Πέθανε το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου. Είχε προηγουμένως υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στο δωδεκαδάκτυλο. Την κηδεία του παρακολούθησαν χιλιάδες κόσμου.
Ο Γιώργος Σεφέρης υπήρξε ηγετική μορφή στην ποίηση και τη θεωρία της λογοτεχνίας στην Ελλάδα του εικοστού αιώνα. Με τη σκέψη και τη δημιουργία του ανανέωσε ριζικά τον προσανατολισμό της νεοελληνικής λογοτεχνίας, συνδυάζοντας βαθιά γνώση της παράδοσης και των παγκόσμιων ιδεολογικών ρευμάτων και προτάσσοντας το αίτημα της ελληνικότητας στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πραγματικότητας.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)