Αλικαρνασσός.

Η πιο σημαντική από τις έξι πόλεις που αποτελούσαν την δωρική εξάπολη . Ηταν πατρίδα του πατέρα της ιστορίας Ηρόδοτου και βρίσκονταν στην βόρεια παραλία του Κεραμεικού κόλπου. Οι πρώτοι άποικοι της ήταν Δωριείς από την Τροιζηνία και αργότερα εγκαταστάθηκαν και Ιωνες .

Η Αλικαρνασσός διέθετε δύο ακροπόλεις και είχε αναπτύξει εμπορικές σχέσεις με την Αίγυπτο . Κατά τους περσικούς πολέμους εκστράτευσε εναντίον της κυρίως Ελλάδας με πέντε τριήρεις και την βασίλισσα της Αρτεμισία . Οι Αθηναίοι την επικύρηξαν στη ναυμαχία της Σαλαμίνος , διότι θεωρούσαν μεγάλη προσβολή γυναίκα να πολεμήσει εναντίον τους. Το 454 πχ και ύστερα από τις επιτυχίες του Κίμωνα η Αλικαρνασσός εντάχθηκε στην Α' Αθηναϊκή Συμμαχία . Σύντομα, όμως, υποτάχθηκε και πάλι στους Πέρσες ως τμήμα της σατραπείας που περιλάμβανε την Λυδία και την Καρία . Το 414 πχ ο Αλκιβιάδης την επανέφερε στο αθηναϊκό στρατόπεδο, αφού την ανάγκασε να καταβάλει μεγάλο χρηματικό ποσό.

Στις αρχές του 4ου πχ η Καρία αναφέρεται ως ιδιαίτερη σατραπεία με πρωτεύουσα την Αλικαρνασσό. Πρώτος Κάρας δυνάστης ήταν ο Εκάτομνος, τον οποίο διαδέχθηκε ο Μαύσωλος το 377 πχ. Επί ημερών του δεύτερου η Αλικαρνασσός έγινε η ομορφότερη και πιο πολυπληθής πόλη της Καρίας. Ο Μαύσωλος την περιέβαλε με τείχος 4.800 μέτρων και έχτισε πολλά μνημεία, ένα άρχισε την ανέγερση του περίφημου Μαυσωλείου, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, αλλά δεν πρόλαβε να το αποπερατώσει. Εδειξε ακόμη, μεγάλη πολιτική δραστηριότητα στο εξωτερικό, καταλαμβάνοντας την Κνίδο, την Ηράκλεια στον Λάτμο και περιοχές της Λυκίας. Υποκίνησε τον συμμαχικό πόλεμο εναντίον των Αθηνών και βοήθησε την εγκατάσταση ολιγαρχικών καθεστώτων στη Ρόδο, στην Κω και στην Χίο με την αποστολή καρικών φρουρών.

Οταν πέθανε ο Μαύσωλος το 352 πχ η σύζυγος του Αρτεμισία ολοκλήρωσε το Μαυσωλείο και διοργάνωσε μεγάλους αγώνες σε μνήμη του. Το 334 πχ η Αλικαρνασσός καταλήφθηκε ύστερα από μακρά πολιορκία από τον Αλέξανδρο, ο οποίος διέταξε την καταστροφή της. Ανοικοδομήθηκε από τους Επιγόνους και το 311 πχ ανακυρήχθηκε αυτόνομη πόλη. Το 301 πχ περιήλθε στην κατοχή του Λυσιμάχου και από το 280 πχ μέχρι το 200 πχ στους Πτολεμαίους. Στις αρχές του 2ου πχ αιώνα μαρτυρείται ως ελεύθερη σύμμαχος της Ρώμης, ενώ το 189 πχ περιήλθε στην πολιτική επιρροή της Ρόδου.

Η Αλικαρνασσός το 88 πχ κατακτήθηκε από τον βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη και οκτώ χρόνια αργότερα λεηλατήθηκε από τον Ρωμαίο στρατηγό Βέρρη. Τα έτη 62-58 πχ δέχθηκε αλλεπάλληλες πειρατικές επιδρομές, ενώ λίγο αργοτέρα λεηλατήθηκε για μια ακόμη φορά από τον Βρούτο και τον Κάσσιο. Αποτέλεσε σημαντικό εμπορικό κέντρο και της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και συνδέθηκε με την ακμή του πολεμικού στόλου της. Τον 6ο αιώνα μχ συνταράχθηκε από μονοφυσίτικες ταραχές, ενώ τον 7ο και τον 8ο αιώνα απέκρουσε τις αραβικές επιδρομές.

Στο τέλος του 14ου αιώνα η Αλικαρνασσός περιήλθε στους Ιωαννίτες ιππότες της Ρόδου, τους οποίους διαδέχθηκαν το 1522 οι Οθωμανοί Τούρκοι. Κατά τα Ορλοφικά ο ρωσικός στόλος απέτυχε δύο φορές να την καταλάβει, ενώ μετά την επανάσταση του 1821 πολλοί από τους Ελληνες κατοίκους της πέρασαν στην ελεύθερη Ελλάδα. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο πληθυσμός της ήταν 11.000 κάτοικοι, εκ των οποίων οι μισοί περίπου ήταν Ελληνες. Κατά τη Μικρασιατική καταστροφή έφυγαν από την Αλικαρνασσό και οι τελευταίοι Ελληνες, οι οποίοι αποτέλεσαν τον πυρήνα της Νέας Αλικαρνασσού που βρίσκεται κοντά στο Ηράκλειο της Κρήτης. Η σημερινή πόλη Μπουντρούμ είναι χτισμένη επάνω στα ερείπια της αρχαίας Αλικαρνασσού.