ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ (καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης)
«Ανεργία σημαίνει, μεταξύ άλλων, αυτό που παραγνωρίζουν, όλο και περισσότερο συνειδητά, οι διάφοροι «χοράρχες» και «νεωκόροι» της αγοράς και των νέων αντιλήψεων σχετικά με τις εργασιακές σχέσεις, σχετικά με την αναγκαιότητα της «δομικής ανεργίας» και ό,τι απορρέει από αυτήν («μερική απασχόληση», «ευελιξία» κ.τ.λ.), δηλαδή, πως η ανεργία δεν στερεί από τους ανθρώπους που χάνουν τη δουλειά τους μόνο τους αναγκαίους υλικούς όρους της ύπαρξής τους.
»Τους στερεί, επιπλέον, τη ζωτικής σημασίας ψευδαίσθηση της λειτουργίας, της αποστολής που κάθε άνθρωπος οφείλει να έχει προκειμένου να παραμένει ενεργός στη ζωή, τους αποστερεί από τις βάσεις της αναγκαίας ματαιοδοξίας που έχουν ως άνθρωποι.
»Η ανεργία έχει μια διπλή αλήθεια, δεν στερεί μόνο τον τρόπο ύπαρξης αλλά, σε έναν μεγάλο βαθμό, και το λόγο ύπαρξης των ανθρώπων στο σημερινό κόσμο».
Για το βιβλίο του «Η βία της ανεργίας», που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια και το οποίο θα παρουσιασθεί στην αίθουσα εκδηλώσεων του βιβλιοπωλείου IANOS την Τρίτη, στις 8.30 το βράδυ, μας μιλά ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής Κοινωνιολογίας του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης, επιστημονικός συνεργάτης ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων της Ελλάδας και του εξωτερικού, αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Bourdieu (Ελβετία), καθώς και μέλος συντακτικών επιτροπών διεθνών επιστημονικών περιοδικών και επιθεωρήσεων.
Είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων και από το 2012 διευθύνει την ετήσια τρίγλωσση επιθεώρηση κοινωνικών ερευνών Κ.Ε. (Κοινωνικές Επιστήμες) που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
* Ποιοι είναι αυτοί οι «χοράρχες» και «νεωκόροι»;
- Είναι κυρίως αυτοί οι τεχνοκράτες που μας κυβερνούν και οι επιστημοκράτες που μας διοικούν στο όνομα της επιστήμης που συνήθως δεν κατέχουν, όλοι αυτοί που μέσα και μέσω των φαινομενικά επιστημονικών διαπιστώσεων της οικονομετρικής τους έρευνας αγνοούν και θέλουν να μας κάνουν να αγνοήσουμε τις βάναυσες μορφές οδύνης και αδικίας που βιώνουν οι άνεργοι, αυτές τις μορφές αλλοτρίωσης που τους αποστερούν από την πρωτοβουλία της ύπαρξής τους.
* Στο νέο σας βιβλίο η ανεργία αντιμετωπίζεται ως ολικό κοινωνικό φαινόμενο;
- Ναι, ως ένα φαινόμενο το οποίο εμπλέκει το σύνολο των θεμελιωδών διαστάσεων του τρόπου λειτουργίας μιας κοινωνίας, ως ένα κοινωνικό γεγονός που μέσα του εκφράζονται ταυτόχρονα όλα σχεδόν τα είδη των θεσμών ενός κοινωνικού σχηματισμού, ό,τι ενεργοποιούν μια κοινωνία και οι θεσμοί της προκειμένου να υπάρξει και να διαιωνισθεί.
* Σύνθετο ζήτημα...
- Ανέλυσα, πράγματι, το σύστημα της διαχείρισης της ανεργίας όπως το γνωρίσαμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και προσπάθησα να δείξω πως ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με τις αρχές του οικονομισμού που κυριαρχεί εδώ και καιρό και ο οποίος λειτουργεί ως υποκατάστατο της απουσίας μιας ουσιαστικής πολιτικής, μιας επινοητικής πολιτικής, βασισμένης στη βαθιά γνώση του τρόπου λειτουργίας της κοινωνίας. Η εισαγόμενη -τεχνοκρατικής εμπνεύσεως και προοπτικής- αντιμετώπιση της ανεργίας αποτέλεσε μέχρι τώρα ένα, για όλους και για όλα, προκάτ σύνολο ιδεών χωρίς τέχνη, σκέψη και αντικείμενο. Βέβαια, από την άλλη μεριά, δεν αρκεί πλέον ούτε αυτού του είδους η «προοδευτική σκέψη» η οποία ικανοποιείται από έναν ιδεαλισμό χωρίς ιδέες.
* Ποια πολιτική για την αντιμετώπιση της ανεργίας θα ήταν αποτελεσματική;
- Αν έπρεπε να απαντήσω πολύ σύντομα σε ένα τόσο περίπλοκο ζήτημα στο οποίο αφιέρωσα το μισό μου βιβλίο και με τη συνείδηση πως θα είμαι εξαιρετικά αφαιρετικός, θα μπορούσα να πω πως μια «πολιτική ενάντια στην ανεργία» -όπως αυτές, λόγου χάρη, που έχουν σκοπό να προστατεύσουν από την ανεργία και να υποβοηθήσουν την εργασιακή επανένταξη, για να περιορισθούμε σε αυτές- θα ήταν τόσο περισσότερο γενικά αποτελεσματική όσο περισσότερο διαφοροποιημένη και καλύτερα προσαρμοσμένη θα ήταν στις διάφορες κοινωνικές κατηγορίες, όσο καλύτερα θα μπορούσε να αντιστοιχίσει τις διαφορετικές δυνατότητες που θα προσφέρουν τα διάφορα μέτρα που θα εμπεριέχει στους διαφορετικούς και συγκεκριμένους όρους ύπαρξης των διαφόρων κοινωνικών ομάδων ανέργων.
* Υποστηρίζετε πως «η σημερινή πολιτικο-οικονομική κυριαρχία νεοφιλελεύθερης προοπτικής θεμελιώνει μια "οικονομία της δυστυχίας"». Τι εννοείτε;
- Η κυριαρχία των σχημάτων της νεοφιλελεύθερης σκέψης, η οποία κατέληξε να αναδιαμορφώσει τις κοινωνικές σχέσεις και τις πολιτισμικές πρακτικές των περισσότερων κοινωνιών στη βάση του υποδείγματος της απόσυρσης του Κράτους, της εμπορευματοποίησης των δημόσιων αγαθών και της γενίκευσης της κοινωνικής ανασφάλειας, έχει, μεταξύ άλλων, ως αποτέλεσμα την εγκαθίδρυση μιας «οικονομίας της δυστυχίας», όπως την ονόμαζε ο Pierre Bourdieu, μια οικονομία η οποία παραγνωρίζει ότι η «τρέχουσα τιμή» της ανεργίας, του αποκλεισμού, της εκμετάλλευσης, της αθλιότητας προσμετράται, ακόμη, σε πόνο, οδύνη, βία που μπορεί να κατευθυνθεί τόσο ενάντια στους άλλους (παίρνοντας διάφορες μορφές κακοποίησης και βιαιοπραγίας) όσο και εναντίον του ίδιου μας του εαυτού (με τη μορφή του αλκοολισμού, των ναρκωτικών, της κατάθλιψης κ.λπ.).
Ετσι, «θέλοντας να δέσει», όπως έλεγε ο Leibniz, «περισσότερα σκυλιά με λιγότερα λουκάνικα», αυτού του τύπου η οικονομία εγκαθιστά, τελικά, μια υπόγεια μορφή εμφύλιου πολέμου στον ίδιο τον πυρήνα της λειτουργίας της κοινωνίας.
* Τι αντιτάσσουμε;
- Μια άλλη οικονομία, η οποία θα συνυπολογίζει όλα τα κέρδη, υλικά και συμβολικά, που συνδέονται με την απασχόληση και την εργασία καθώς και όλα τα αντίστοιχα κόστη που συνδέονται με την ανεργία, μια μορφή «οικονομίας της ευτυχίας», θα μπορούσαμε να πούμε, που θα εμπεριέχει μια νέου τύπου κοινωνική προστασία η οποία θα θεμελιώνει και θα αναπαράγει την κοινωνική συνοχή και δεν θα τη στοχεύει απλώς για να νομιμοποιηθούν οι διεργασίες απορρύθμισής της.
* Διευθύνετε την ετήσια διεθνή τρίγλωσση επιθεώρηση κοινωνικών ερευνών Κ.Ε. (Κοινωνικές Επιστήμες) που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
- Με μια ομάδα συναδέλφων και συνεργατών, από την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό, δημιουργήσαμε ένα νέο περιοδικό Κοινωνικών Επιστημών σε μια εποχή που πολλά πράγματα τελειώνουν.
Πρόκειται για μια ταυτόχρονα ταπεινή και φιλόδοξη προσπάθεια, της οποίας οι στοχεύσεις υλοποιούνται βήμα βήμα. Θέλουμε, με την έκδοση αυτή, να συμβάλουμε στη διεθνοποίηση της κοινωνικής επιστήμης στο εθνικό επιστημονικό μας περιβάλλον και να φέρουμε, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, σε ευθεία συσχέτιση τα πλέον προηγμένα αποτελέσματα της κοινωνικής έρευνας με τη συλλογική συνείδηση και το δημόσιο λόγο εντός και εκτός των συνόρων της Ελλάδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου